فقه غدیر

فقه غدیر

غدیر دریائى از معارف است و فقه ، فرهنگ ، كلام ، اخلاق و تفسیر، همه را دارد؛ ولى دریغ كه گوهرهایش تا كنون استخراج نشده است، هر چند دستان سخاوتمند امواج غدیر گاه دانه‏ هاى گرانبهایى را به ساحل‏ نشینانش ارزانى داشته است.

در این نوشتار بر آنیم نگاهى به فقه غدیر افكنیم، پیش از ورود به بحث توجه به چند نكته ضرورى مى‏ نماید:

مراد از فقه غدیر اعمال مستحب این روز است.

روایات سى و شش عمل را در این روز مستحب برشمرده‏ اند كه ما آنها را به ترتیب حروف الفبا ارائه مى‏ كنیم.

این تعداد حكم براى یک روز نشان از اهمّیت، حساسیت و عظمت آن دارد.

در اسلام براى هیچ روزى، هر چند بسیار مهم و مقدس، این تعداد حكم ارائه نشده است.

در برخى از روزهاى مهم مانند اعیاد فطر و قربان، مباهله و روز عرفه اعمال متعددى مستحب شمرده شده، ولى اگر همه آنها را به یكدیگر ضمیمه كنیم، با مستحبات غدیر برابرى نمى‏ كنند.

دومین ویژگى فقه غدیر جامعیت است.

در هر زمینه‏ اى عملى وارد شده، اعمالى جامع و بى كم و كاست؛ از عمل عبادى تا برنامه سیاسى همایش و طرح اقتصادى ایجاد مساوات همه در فقه غدیر گرد آمده است.

گستردگى و غناى این اعمال چنان است كه مى‏ توان گفت در آینه فقه كامل غدیر كمال دین تجلى یافته است.

سومین ویژگى فقه غدیر این است كه براى اعمال آن فضیلت هاى منحصر به فرد قرار داده‏ اند؛ كه در جاى دیگر به چشم نمى‏ خورد و این حتى از فضیلت هاى ماه رمضان نیز بیشتر است.

مرحوم میرزا جواد تبریزى مى‏ گوید: «فضیلتى كه براى روز غدیر وارد شده نسبت به فضیلت هاى ماه رمضان زیادتر است.»

چرا این حجم از اعمال را، با آن همه فضیلت، براى روز غدیر قرار داده‏ اند؟

امام صادق (علیه السلام) در پاسخ بدین پرسش مى‏ فرمایند:

«اِعظاماً لِیَومِكَ» تا با این اعمال روز غدیر را بزرگ بدارى».

این سخن امام ششم(علیه السلام) دو حقیقت را آشكار مى‏ سازد: یكى اینكه باید روز غدیر را بزرگ داشت و دیگر اینكه بزرگداشت غدیر با انجام دادن اعمال ویژه این روز تحقّق مى‏ یابد.

افطارى دادن

در میان اعمل روز غدیر افطارى دادن به مؤمن جایگاهى والا دارد. بر اساس روایات در این عمل فضیلتى بزرگ نهفته است.

امام امیرالمؤمنین(علیه السلام) مى‏ فرمایند: مَن فَطَّرَ مُؤمِنا في لَيلَتِهِ فَكَأَنَّما فَطَّرَ فِئاما...

كسى كه مؤمن روزه‏ دارى رادر غدیر افطار دهد، مانند این است كه ده فئام را افطار داده است.

فردى پرسید: اى امیرمؤمنان«فئام» چیست؟

حضرت فرمودند: صد هزار پیامبر(سلام اله علیهم اجمعین) و صدیق و شهید.

آنگاه ادامه دادند: پس چگونه خواهد بود فضیلت كسى كه جمعى از مؤمنین و مؤمنات را تكفل كند.

شبیه به این روایت، حدیثى از امام صادق(علیه السلام) نیز نقل شده است.

بر اساس برخى از روایات امام رضا(علیه السلام) در روز غدیر گروهى را براى افطار نزد خود نگاه داشتند .

برادر شدن

روز ولایت روز برادرى است و روز برادرى روز ولایت است؛ این دو با یكدیگر پیوندى ناگسستنى دارند و حلقه وصلشان ایمان است؛ زیرا از سویى ایمان با ولایت پا مى‏ گیرد و از سوى دیگر اهل ایمان برادر یكدیگرند.

«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ» : به همین دلیل عقد برادرى یكى از آداب روز غدیر شمرده شده است.

این عقد به صورت زیر است:

یكى از دو نفر دست راست خود را بر دست راست دیگرى مى‏ گذارد و مى‏ گوید:

وَاخَيْتُكَ فِي اَللَّهِ وَ صَافَيْتُكَ فِي اَللَّهِ وَ صَافَحْتُكَ فِي اَللَّهِ وَ عَاهَدْتُ اَللَّهَ وَ مَلاَئِكَتَهُ وَ كُتُبَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أَنْبِيَاءَهُ وَ اَلْأَئِمَّةَ اَلْمَعْصُومِينَ عَلَيْهِمُ اَلسَّلاَمُ عَلَى أَنِّي إِنْ كُنْتُ مِنْ أَهْلِ اَلْجَنَّةِ وَ اَلشَّفَاعَةِ وَ أُذِنَ لِي بِأَنْ أَدْخُلَ اَلْجَنَّةَ لاَ أَدْخُلُهَا إِلاَّ وَ أَنْتَ مَعِي.

با تو در راه خدا برادر مى‏ شوم؛ با تو در راه خدا راه صفا و صمیمیت در پیش مى‏ گیرم؛ با تو در راه خدا دست مى‏ دهم و با خدا، ملائكه، كتاب ها، فرستادگان و پیامبرانش و ائمه معصومین(علیهم السلام) عهد مى‏ بندم كه اگر از اهل بهشت و شفاعت شده، اجازه ورود به بهشت یافتم، داخل آن نشوم مگر آنكه تو با من همراه شوى.

آنگاه دیگرى مى‏ گوید: قَبِلْتُ؛ یعنى، قبول كردم.

سپس مى‏ گوید:

أَسْقَطْتُ عَنْكَ جَمِيعَ حُقُوقِ اَلْأُخُوَّةِ مَا خَلاَ اَلشَّفَاعَةَ وَ اَلدُّعَاءَ وَ اَلزِّيَارَةَ؛

جز شفاعت و دعا و زیارت، همه حقوق برادرى را ساقط كردم.

بیزاری جستن

امام صادق(علیه السلام) فرمودند: ... تَبَرَّأُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِمَّنْ ظَلَمَهُمْ حَقَّهُمْ... ؛

در روز غدیر از كسانى كه به اهل بیت(علیهم السلام) ستم كردند بیزارى مى‏ جویى.

پوشیدن لباس پاكیزه و نو

امام صادق(علیه السلام) فرمودند: یُحِبُّ ... أَنْ يَلْبَسَ الْمُؤْمِنُ أَنْظَفَ ثِيَابِهِ وَ أَفْخَرَهَا ؛

در روز غدیر لازم است مؤمن پاكیزه‏ ترین و فاخرترین لباس خود را بپوشد.

میرزا جواد آقا تبریزی این عمل را از مستحبّات مؤکّد غدیر می شمرد

تبریک و تهنیت گفتن

تبریک و تهنیت از برجسته‏ ترین آداب هر عیدى است. در اسلام نیز سنت تبریک و تهنیت در عید غدیر جایگاهى ویژه یافته است.

پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) بر تبریک گفتن در این عید تأكید مى‏ ورزیدند و به مردم مى‏ فرمودند:

هَنِّئُونِي هَنِّئُونِي ؛ به من تهنیت بگویید، به من تهنیت بگویید.

امام صادق(علیه السلام) شیوه تهنیت گفتن در روز غدیر را چنین آموزش داده اند:

وقتى یكدیگر را ملاقات كردید، بگویید:

الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَكْرَمَنَا بِهَذَا الْيَوْمِ وَ جَعَلَنَا مِنَ الْمُوفِينَ [الْمُوقِنِينَ] بِعَهْدِهِ إِلَيْنَا وَ مِيثَاقِهِ الَّذِي وَاثَقَنَا بِهِ مِنْ وَلَايَةِ وُلَاةِ أَمْرِهِ وَ الْقُوَّامِ بِقِسْطِهِ وَ لَمْ‌ يَجْعَلْنَا مِنَ الْجَاحِدِينَ وَ الْمُكَذِّبِينَ بِيَوْمِ الدِّينِ.

سپاس خداى را كه ما را به این روز گواهى داشت و ما را از مؤمنان و كسانى قرار داد كه به پیمان و میثاقى كه در باره والیان امرش و بر پا دارندگان قسط و عدالتش از ما گرفته است وفا كردیم و ما را از انكاركنندگان و تكذیب‏ كنندگان رستاخیز قرار نداد.

امام رضا(علیه السلام) فرمودند: كه، هنگام برخورد با یكدیگر بگویید:

الْحَمْدُللَّهِ الَّذى جَعَلَنا مِنَ الْمُتَمَسِّكِينَ بِوِلايَةِ مَوْلانا أميرِالْمُؤْمِنِينَ وَالْأَئِمَّةِ الْمَعْصُومينَ عليهم السلام

سپاس خداى را كه ما را از محبین و رهروان ولایت امیرمؤمنان(علیه السلام) و امامان معصوم علیهم السلام قرار داده است.

تبسّم

امام رضا(علیه السلام) فرمودند: ... وَ هُوَ یَوْمُ التَّبَسُّمِ فِی وُجُوهِ النَّاسِ مِنْ أَهْلِ الْإِیمَانِ فَمَنْ تَبَسَّمَ فِی وَجْهِ أَخِیهِ یَوْمَ الْغَدِیرِ نَظَرَ اللَّهُ إِلَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ بِالرَّحْمَةِ وَ قَضَی لَهُ أَلْفَ حَاجَةٍ وَ بَنَی لَهُ قَصْراً فِی الْجَنَّةِ مِنْ دُرَّةٍ بَیْضَاءَ وَ نَضَّرَ وَجْهَهُ ...

روز غدیر روز تبسّم به روى مؤمنین است.كسى كه در این روز به روى برادر مؤمنش تبسم كند، خداوند، در روز قیامت، نظر رحمت به او مى‏ افكند، هزار حاجتش را برآورده ساخته و قصرى از در سفید برایش بنا مى‏ كند و صورتش را زیبا مى‏ سازد.

توسعه زندگى

در روز غدیر، باید چهره زندگى عوض شود. همه باید بكوشند برنامه عادى زندگى خود را بر هم زده و آن را با رفتارهایى سخاوتمندانه‏ تر و نشاط انگیزتر بیارآیند تا همگان در همه جا طعم شیرین عید را بچشند و رایحه دل‏ انگیز آن را استشمام كنند.

یقینا در صدر توسعه دادن زندگى توسعه مالى قرار دارد. امام رضا(علیه السلام) فرمودند:

وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي يَزِيدُ اللَّهُ فِي حَالِ مَنْ عَبَدَ فِيهِ وَ وَسَّعَ عَلَى عِيَالِهِ وَ نَفْسِهِ وَ إِخْوَانِهِ وَ يُعْتِقُهُ اللَّهُ مِنَ النَّارِ... .

روز غدیر روزى است كه خداى متعال در مال كسى كه خدا را عبادت كند و بر خانواده، خویشتن و برادران ایمانى‏ اش توسعه دهد فزونى پدید مى‏ آورد.

جشن گرفتن

امام رضا(علیه السلام) در عید غدیر احوال كسان و اطرافیان خود را تغییر دادند و وضع تازه‏ اى در آنان ایجاد كردند.

حمد كردن

پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمودند: یكى از سنت ها این است كه مؤمن، در روز غدیر، صد بار بگوید:

الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ كَمَالَ دِينِهِ وَ تَمَامَ نِعْمَتِهِ بِوِلاَيَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ عَلَيْهِ السَّلاَم‏.

دعا

ائمۀ معصومین(علیهم السلام) پیروانشان را به دعا در روز غدیر سفارش كرده‏ اند.

دعاهاى ویژه این روز عبارت است از:

۱ـ دعایى كه با این جمله آغاز شده است: اللّهُمَّ انَّكَ دَعَوْتَنا الى‌ سَبِيلِ طاعَتِكَ وَ طاعَةِ نَبِيِّكَ وَ وَصِيهِ وَ عِتْرَتِهِ... .

۲ـ دعایى كه در آغاز این عبارت دیده مى‏ شود: اَللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ نَبِيِّكَ وَ عَلِيٍّ وَلِيِّكَ وَ الشَّأنِ وَ القَدرِ الَّذِی خَصَّصتَهُمَا دُونَ خَلقِکَ.. . .

این دعا در مفاتیح‏ الجنان ذكر شده است.

۳ـ دعایى كه با این جمله آغاز شده است: اللَّهُمَّ بِنُورِكَ اهْتَدَيْتُ وَ بِفَضْلِكَ اسْتَغْنَيْتُ... . به بحار الانوار ج ۹۵ ص ۳۱۸ مراجعه شود.

دید و بازدید

دید و بازدید یكى از آداب روزهاى عید و شادى است.

این سنت مردم را شاداب تر و نام و یاد عید را در دل و ذهنشان ریشه‏ دارتر مى‏ كند. اسلام همین سنت را براى عید غدیر در نظر گرفته و آن را مورد تأكید قرار داده است.

امام رضا(علیه السلام) فرمودند:

مَنْ زارِ فيهِ مُؤْمِناً أَدْخَلَ اللّه ُ قَبْرَهُ سَبْعيِنَ نُورا وَ وَسَّعَ فى قَبْرِهِ وَ يَزُورُ قَبْرَهُ كُلَّ يَوْمٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ وَيُبَشِّرُونَهُ بِالْجَنَّةِ.

كسى كه در روز غدیر به دیدار مؤمنى برود خداوند هفتاد نور بر قبر او وارد و قبرش را وسیع مى‏ سازد؛ هر روز هفتاد هزار فرشته قبرش را زیارت كرده، به او بشارت بهشت مى‏ دهند .

شایسته است این سنت در روز غدیر، كه بزرگترین عیدهاست، اجرا شود تا علاوه بر احیاى روز غدیر رشته‏ هاى الفت و مودّت میان مردم محكم تر شود.

روزه

روزه در روز غدیر، بسیار مستحب است و فضیلتى استثنایى دارد. امام على(علیه السلام) فرمودند:

إِذَا أَخْلَصَ الْمُخْلِصُ فِی صَوْمِهِ لَقَصُرَتْ إِلَیْهِ أَیَّامُ الدُّنْیَا عَنْ کِفَائَتِهِ

اگر بنده مخلصى در روزه این روز اخلاص داشته باشد، همه روزهاى دنیا توان برابرى با آن را ندارد؛ به عبارت دیگر، اگر كسى تمام روزهاى دنیا زنده باشد و همه را روزه ‏دار سپرى كند، ثوابش كمتر از ثواب روزه این روز خواهد بود.

نخستین جانشین راستین رسول خدا صلی الله علیه و آله همچنین فرمودند:

جَعَلَ الْجَزَاءَ الْعَظِيمَ كِفَاءً لَهُ....... خداوند در برابر روزه عید غدیر پاداشى بزرگ نهاده است.

امام صادق(علیه السلام) یارانشان را به این امر تشویق مى‏ كردند و مى‏ فرمودند:

إِنِّي أُحِبُّ لَكُمْ أَنْ تَصُومُوه‏... . من دوست دارم شما این روز را روزه بگیرید.

آن بزرگوار همچنین مى‏ فرمودند: صِيَامُ يَوْمِ غَدِيرِ خُمٍّ يَعْدِلُ صِيَامَ عُمُرِ اَلدُّنْيَا لَوْ عَاشَ إِنْسَانٌ وَ صِيَامُهُ يَعْدِلُ عِنْدَ اَللَّهِ مِائَةَ حِجَّةٍ وَ مِائَةَ عُمْرَةٍ مَبْرُورَاتٍ مُتَقَبَّلاَتٍ وَ هُوَ اَلْعِيدُ اَلْأَكْبَرُ .

روزه روز غدیر خم نزد خداوند، در هر سال، برابر با صد حج و صد عمره مقبول است.

پیرامون روزه غدیر روایت بسیار وارد شده آنچه ذكر شد از باب نمونه بود.

زیارت

یكى از اعمال روز غدیر زیارت امیرمؤمنان حضرت امام على(علیه السلام) است. زیارت آن حضرت(علیه السلام) به دو صورت ممكن است:

زیارت در حرم مطهر

امام امیرالمؤمنین(علیه السلام) به احمد بن‏ محمد بن‏ أبى نصربزنطى فرمودند:

اى فرزند ابونصر، هر كجا بودى در روز غدیر كنار قبر امیرمؤمنان(علیه السلام) حاضر شو! همانا خداوند در این روز گناه شصت سال مرد و زن مؤمن را مى‏ آمرزد.

بدرستى كه پروردگار در این روز دو برابر آنچه در ماه رمضان شب قدر و شب عید فطر آزاد مى‏ كند، مى‏ رهاند.

شیوه زیارت آن حضرت را از امام هادى(علیه السلام) مرحوم شیخ عباسى قمى(رحمه الله) در مفاتیح‏ الجنان روایت كرده است.

زیارت هاى عمومى

این زیارت، كه به حرم مطهر اختصاص ندارد و ارادتمندان ولایت در همه جا مى‏ توانند از آن بهره گیرند، دو مورد است:

الف. زیارت امین الله؛

ب. زیارت روایت شده از امام صادق(علیه السلام) .

هر دو زیارت در مفاتیح ذكر شده است.

زینت دادن

آراستن پیكر و آذین بستن خانه، كوچه و بازار، در روزهاى عید، عملى رایج است.

عیدى در ذهن و دل مردم زنده است كه در آن خویش را بیارایند و در و دیوار را آذین‏ بندى كنند.

چون عید غدیر بزرگ ترین عید است مردم باید در آن، بیش از هر عید دیگر، شادمانى كنند و خود و جامعه را بیارایند.

فضیلت این عمل بسیار است، امام رضا(علیه السلام) فرمودند:روز غدیر روز زینت است، کسی که برای روز غدیر زینت کند خداوند همۀ گناهان کوچک و بزرگش را آمرزیده و فرشتگانی بسویش می فرستد تا حسنات او را بنویسند و تا عید غدیر سال بعد بر درجات او بیفزایند.

[۲۷]اهمیت زینت در این روز چنان است كه  امام رضا عليه السلام در روز عيد غدير به منازل عده ای از خواص اصحابشان البسۀ نو حتی انگشتر و کفش فرستادند، و احوال ظاهری آنان و اطرافيان خود را تغيير دادند، و لباسهای عادي روزانه را به لباس های مناسب عيد تغيير دادند.

شادى كردن

امام امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند:

وَ أَظْهِرُوا الْبِشْرَ فِیمَا بَیْنَکُمْ وَ السُّرُورَ فِی مُلَاقَاتِکُمْ ؛

در برخوردها شادى را آشكار كنید.

امام صادق(علیه السلام) فرمودند: روز غدیر روز خوشحالى و شادى است.

شكر گزارى

امام امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند: در روز غدیر، خداى را بر آنچه به شما ارزانى داشته ( نعمت ولایت) شكر كنید.

صدقه دادن

روز غدیر یكى از مستحبات مؤكّد صدقه دادن است. امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمودند: فَالدِّرْهَمُ فِيهِ بِمِائَتَيْ أَلْفِ دِرْهَمٍ، وَ الْمَزِيدُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ، كه در روز غدیر داده شود، با فضیلت دویست هزار درهم برابر است.

صلوات فرستادن

امام صادق(علیه السلام) فرمودند: در روز غدیر، بر محمد و اهل بیتش صلوات بسیار مى‏ فرستى.

طعام دادن

در روز غدیر غذا دادن به مؤمنان اهمیت بسیار دارد، امام صادق(علیه السلام) مى‏ فرمایند: وَ اطعِم اِخوَانَكَ ؛

در روز غدیر، برادران دینى ‏ات را اطعام كن.

امام رضا(علیه السلام) در فضیلت این عمل فرمودند: وَ مَنْ أَطْعَمَ مُؤْمِناً كَانَ كَمَنْ أَطْعَمَ جَمِيعَ الْأَنْبِيَاءِ وَ الصِّدِّيقِينَ  ؛

كسى كه مؤمنى را در روز غدیر غذا دهد مانند فردى است كه تمام پیامبران و صدیقین را غذا داده است. اهمیت طعام دادن در این روز به اندازه‏ اى است كه امام صادق(علیه السلام) روز غدیر را روز اطعام طعام خوانده اند.

عبادت

امام رضا(علیه السلام) فرمودند: وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی یَزِیدُ اللَّهُ فِی مَالِ مَنْ عَبَدَ فِیه‏...

غدیر روزى است كه خداوند بر مال كسى كه در آن عبادت كند، مى افزاید ... .

عطر زدن

بر اساس برخى از روایات امام صادق(علیه السلام) مؤمنان را به استعمال عطر در روز غدیر سفارش كرده اند.

عمل صالح انجام دادن

رُوِىَ اَنَّ العَمَلَ فِیهِ یَعدِلُ ثَمَانِینَ شَهراً وَ رُوِىَ اِنَّهُ كَفَّارَةُ سِتِّینَ سَنَة.

روایت شده كه كردار نیک در روز غدیر، با عمل هشتاد ماه برابرى مى‏ كند؛ و نیز روایت شده كه كردار نیک در این روز كفاره شصت سال است.

غسل كردن

علماى شیعه بر استحباب غسل در روز غدیر اجماع دارند و آن را مستحب مؤكد مى‏ دانند.

بهتر این است كه غسل در اول روز انجام گیرد.

قضاى حوائج مؤمنان

امام صادق(علیه السلام) فرمودند: وَاقضِ حَوَائِجَ اِخوَانِكَ؛

در عید غدیر حاجت هاى برادرانت را برآور!

كمک كردن

كمک كردن به ضعیفان و نیازمندان پیام ویژه صاحب غدیر براى روز غدیر است؛ پیامى كه به فرمان حضرت(علیه اسلام) باید دهان به دهان به همه مردم ابلاغ شود:

وَ لْيَعُدِ الْغَنِيُّ عَلَى الْفَقِيرِ وَ الْقَوِيُّ عَلَى الضَّعِيفِ؛

باید در روز غدیر ثروتمند به تهی دست و توانا به ناتوان كمک كند.

گذشت و آشتى كردن

چشم‏ پوشى از گناه برادران و برقرارى ارتباط دوستانه از دیگر مستحبات روز غدیر شمرده شده است.

گشاده‏ رویى

امام امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند:و أظهِرُوا البِشرَ فیما بَینَکُم؛

با یكدیگر با گشاده‏ رویى برخورد كنید.

مساوات

امام امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند: وَ سَاوُوا بِكُمْ ضُعَفَاءَكُمْ و من ملككم [فِي مَآكِلِكُمْ‌]؛

میان خویش و ضعیفان مساوات ایجاد كنید.

مصافحه

امام امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند: اِذا تَلاقَيْتُمْ فَتُصافِحُوا بِالتَّسْليمِ؛

وقتى در روز غدیر یكدیگر را ملاقات كردید به هم دست بدهید و سلام كنید.

مهربانى و عطوفت كردن

امام امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند: وَ التَّعَاطُفُ فِيهِ يَقْتَضِي رَحْمَةَ اللَّهِ وَ عَطْفَهُ...

با یكدیگر عطوفت و مهربانى كردن در روز غدیر، موجب رحمت و عطوفت خداى متعال خواهد شد .

مهمان كردن

امام رضا(علیه السلام) در روز غدیر گروهى را براى افطار نزد خود نگاه داشتند.

نماز

۱. نماز شب عید غدیر این نماز دوازده ركعت است. هر دو ركعت یک تشهد دارد و در پایان ركعت دوازدهم باید سلام داد. در هر ركعت، بعد از سوره حمد توحید ده بار و آیةالكرسى یک بار خوانده مى‏ شود.

در ركعت دوازدهم باید هر یک از حمد و سوره را هفت بار خواند و این ذكر را ده بار در قنوت تكرار كرد:

لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ حَیٌّ لَا یَمُوتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ.

در دو سجده ركعت آخر، این ذكر ده بار خوانده مى ‏شود:

سبْحانَ مَنْ أَحْصى كُلَّ شَیْءٍ عِلْمُهُ، سُبْحانَ مَنْ لا يَنْبَغِی التَّسْبِيحُ الّا لَهُ، سُبْحانَ ذِی الْمَنِّ وَ النِّعَمِ، سُبْحانَ ذِی الْفَضْلِ وَ الطَّوْلِ، سُبْحانَ ذِی الْعِزَّةِ وَ الْكَرَمِ. اسْأَلُكَ بِمَعاقِدِ الْعِزِّ مِنْ عَرْشِكَ، وَ مُنْتَهىَ الرَّحْمَةِ مِنْ كِتابِكَ، وَ بِالاسْمِ الاعْظَمِ وَ كَلِماتِكَ التّامَّةِ انْ تُصَلِّیَ عَلى مُحَمَّدٍ رَسُولِكَ وَ اهْلِ بَيْتِهِ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ وَ انْ تَفْعَلَ بِی كَذا وَ كَذا .

[به جاى كذا و كذا حاجت خود را ذكر كند] و سپس بگوید اِنَّكَ سَمِیعٌ مُجِیبٌ.

۲. نماز روز عید غدیر نیم ساعت پیش از ظهر غدیر، دو ركعت نماز مستحب است.

در هر ركعت بعد از حمد، سوره‏ هاى توحید، قدر و آیةالكرسى ده بار خوانده مى‏ شود.

۳.نماز مسجد غدیر امام صادق(علیه السلام) فرمودند: يُستَحَبُّ الصَّلاةُ في مَسجِدِ الغَديرِ؛

نماز در مسجد غدیر مستحب است.

نیكى و احسان

امام امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند: تَبَارُّوا یصِلِ اللَّهُ أُلْفَتَكُم‏ ... وَ الْبِرُّ فِیهِ یثْمِرُ الْمَالَ وَ یزِیدُ فِی الْعُمُر.

به یكدیگر نیكى كنید كه خداوند الفت میان شما را پایدار مى‏ سازد و نیكى در این روز موجب افزایش مال و عمر مى‏ شود.

امام صادق(علیه السلام) فرمودند: ... وَ اَكثِر بِرَّهُمُ.

در روز غدیر به برادران ایمانى، بسیار نیكى كن.

وام گرفتن براى كمک به دیگران

امام امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند:

مَنِ اِسْتَدَانَ لِإِخْوَانِهِ وَ أَعَانَهُمْ فَأَنَا اَلضَّامِنُ عَلَى اَللَّهِ إِنْ بَقَّاهُ قَضَاهُ وَ إِنْ قَبَضَهُ حَمَلَهُ عَنْهُ.

كسى كه وام بگیرد تا به برادران مؤمنش كمک كند از سوى خدا ضمانت مى ‏كنم كه اگر او را زنده نگه داشت، بتواند وامش را بپردازد و اگر نگه نداشت، آن دین از دوش او برداشته شود .

توجه به دو نكته آشكار مى‏ سازد كه چگونه روز غدیر روزى ویژه به شمار آمده، كمک كردن به دیگران در آن عملى بسیار مهم است.

الف) هر چند وام گرفتن از نظر شرع كار چندان مرغوبى نیست، ولى این كار براى كمک به دیگران مستحب قرار داده شده است.

ب) اسلام حق‏ الناس را بسیار مهم شمرده است، ولى در روایت آمده كه اگر وام گیرنده توفیق حیات نیافت، خداوند حق مالى قرض‏ دهنده را از دوش او برمى‏ دارد.

هدیه دادن

امام امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند: هَيِّئُوا لِإِخْوَانِكُمْ وَ عِيَالِكُمْ عَنْ فَضْلِهِ ؛

از آنچه خداى متعال بر شما ارزانى داشته، به خانواده و برادرانتان ببخشید.

و نیز فرمودند: تهادوا نعم الله كما مناكم؛ نعمت هاى خداوند را به یكدیگر هدیه كنید همان طور كه به شما عطا فرموده است.

امام رضا(علیه السلام) فرمودند: أفضِل عَلىَ اِخوَانِكَ فِى هَذَا اليَومِ؛

در این روز بر برادرانت بخشش كن.

امام رضا(علیه السلام) در این روز براى خانواده گروهى از اصحاب غذا، گندم، لباس هاى نو و حتى انگشتر و كفش فرستادند.

همایش گردهمایى یكى از اعمال و احكام روز غدیر است. این دستور الهى ـ سیاسى در راستاى تقویت ارتباط با ولایت و رهبرى الهى و پایبندى به لوازم آن صادر شده است.

امام امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند: ... اَجْمِعوا یَجْمَع الله شَمْلَکُم و تَبارّوا یَصِل اللهُ اُلْفَتَکُم ؛ در روز غدیر، گرد هم آیید تا خداوند امورتان را از نابسامانى و پراكندگى برهاند.

منبع

فرهنگ کوثر، اردیبهشت سال ۱۳۷۶ - شماره ۲.