ذکر

اعمال عيد غدير

از موارد بسيار مهم در مورد روز و عيد غدير، اعمال و آداب عيد غدير است. به علت اهمیت اين روز، اعمال و آدابى ذكر شده كه با هيچ روزى برابرى نمیكند و مختص به

قشر خاص و سن معينى نيست، و داراى ابعاد اعتقادى و عبادى مختلفى است. از جمله اعمال عيد غدير اذكار روز عيد غدير است:

علاوه بر دعاها و زيارت‏ هاى عيد غدير، اذكار ديگرى نيز وجود دارد؛ كه برخى از آنها متعلق به اين روز شريف است، و برخى اختصاص به اين روز ندارد ولى خواندن آنها

در اين روز آثار و ثواب مضاعفى دارد و بسيار به آنها سفارش شده است:

الف) صلوات

صلوات بر محمد و آل محمد عليهم السلام از كارهاى بسيار پسنديده، به ويژه در روز غدير است.

استحباب اين ذكر شريف منحصر به روز غدير نيست، بلكه اين دعا از عبادات بزرگى است كه قبول و پذيرش دعاها وابسته و مشروط به وجود آن مى ‏باشد؛ و چنين است كه اگر دعايى متبرک و مزيّن به صلوات بر محمد و آل‏ محمد عليهم السلام نباشد مورد قبول خداوند بزرگ نيست.

امام صادق‏ عليه السلام فرمود:

كُلُ‏ دُعَاءٍ يُدْعَى‏ اللَّهُ‏ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مَحْجُوبٌ عَنِ السَّمَاءِ حَتَّى يُصَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ:

هر دعايى كه به وسيله آن خداى عزوجل خوانده شود از آسمان پوشيده میماند، تا وقتى كه بر محمد و آل‏ محمد عليهم السلام صلوات فرستاده شود.

عظمت و ارزش پاداش صلوات بالاتر از همه اعمال و عبادات است؛ به طورى كه در نامه عمل چيزى سنگين ‏تر از پاداش صلوات ديده نمى‏ شود.

امام صادق و امام باقر عليهما السلام فرموده ‏اند:

مَا فِي‏ الْمِيزَانِ‏ شَيْ‏ءٌ أَثْقَلَ‏ مِنَ‏ الصَّلَاةِ عَلَى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِ‏ مُحَمَّدٍ وَ إِنَّ الرَّجُلَ لَتُوضَعُ أَعْمَالُهُ فِي الْمِيزَانِ فَتَمِيلُ بِهِ فَيُخْرِجُ ص الصَّلَاةَ عَلَيْهِ فَيَضَعُهَا فِي مِيزَانِهِ فَيَرْجَحُ بِهِ:

در ترازوى عمل چيزى سنگين ‏تر از صلوات بر محمد و آل محمد عليهم السلام نيست. همانا كه در قيامت اعمال انسان را در ترازوى عمل گذراند و سبک باشد، و رسول ‏اللَّه ‏صلى الله عليه و آله صلوات را خارج مى ‏كند و در ترازوى عمل مى‏ گذارد و كفه اعمال خوب ترجيح مى‏ يابد.

عبدالسلام بن نعيم گويد:

قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام إِنِّي‏ دَخَلْتُ‏ الْبَيْتَ‏ وَ لَمْ‏ يَحْضُرْنِي‏ شَيْ‏ءٌ مِنَ‏ الدُّعَاءِ إِلَّا الصَّلَاةُ عَلَى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِ‏ مُحَمَّدٍ فَقَالَ أَمَا إِنَّهُ لَمْ يَخْرُجْ أَحَدٌ بِأَفْضَلَ مِمَّا خَرَجْتَ بِه‏:

به امام صادق‏ عليه السلام عرض كردم: من داخل مسجدالحرام شدم و هيچ دعايى به خاطر نداشتم جز صلوات بر محمد و آل محمد عليهم السلام. فرمود: آگاه باش كه هيچ كس برتر از تو در فضيلت و ثواب از خانه خدا بيرون نيامده است.

حضرت امام صادق ‏عليه السلام فرموده است:

إِذَا ذُكِرَ النَّبِيُّ ص فَأَكْثِرُوا الصَّلَاةَ عَلَيْهِ فَإِنَّهُ مَنْ صَلَّى عَلَى النَّبِيِّ ص صَلَاةً وَاحِدَةً صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ أَلْفَ صَلَاةٍ فِي أَلْفِ صَفٍّ مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ لَمْ يَبْقَ شَيْ‏ءٌ مِمَّا خَلَقَهُ اللَّهُ إِلَّا صَلَّى عَلَى الْعَبْدِ لِصَلَاةِ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ صَلَاةِ مَلَائِكَتِهِ فَمَنْ لَمْ يَرْغَبْ فِي هَذَا فَهُوَ جَاهِلٌ مَغْرُورٌ قَدْ بَرِئَ اللَّهُ مِنْهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَهْلُ بَيْتِهِ:

هر گاه نام پيامبر صلى الله عليه و آله برده شود، بسيار بر او صلوات بفرستيد. زيرا هر كس يک صلوات بر پيامبر صلى الله عليه و آله بفرستد، خداوند در هزار صف از فرشتگان هزار بار بر او صلوات میفرستد. چيزى از مخلوقات خدا باقى نمى‏ ماند مگر اينكه بر اين بنده به خاطر صلوات خدا و صلوات فرشتگان صلوات مى‏ فرستند. كسى كه در اين فضيلت رغبت نكند نادان فريب خورده است، و همانا خدا و پيامبر صلى الله عليه و آله و خاندان پيامبرش ‏عليهم السلام از او بيزارند.

بى‏ رغبتى در صلوات فرستادن، نشانه نادانى و جهالت فرد نسبت به مقام شامخ اشرف كائنات و سرور پيامبران حضرت رسول اكرم ‏صلى الله عليه و آله و اهل‏ بيت مطهر آن حضرت‏ عليهم السلام بوده، و يا انكار مقام بلند آن بزرگواران است، كه در اين صورت سبب بيزارى خدا و اولياى برگزيده او خواهد بود.

حضرت امام صادق ‏عليه السلام فرموده است:

قال رسول ‏اللَّه‏ صلى الله عليه وآله: مَنْ‏ ذُكِرْتُ‏ عِنْدَهُ‏ فَنَسِيَ‏ أَنْ‏ يُصَلِّيَ‏ عَلَيَ‏ خَطَّأَ اللَّهُ‏ بِهِ‏ طَرِيقَ‏ الْجَنَّةِ:

حضرت رسول اكرم‏ صلى الله عليه و آله فرمود: كسى كه من نزد او ياد شوم و فراموش كند كه بر من صلوات بفرستد، خدا او را در راه بهشت به خطا اندازد.

آنچه در ذكر صلوات بسيار اهمیت دارد، صلوات بر محمد صلى الله عليه و آله و آل‏ محمد عليهم السلام مى‏ باشد. صلوات ابتر يعنى تنها بر پيامبر اسلام‏ صلى الله عليه و آله صلوات فرستادن، بدون ذكر آل آن حضرت.

پس آن گونه كه اهل ‏سنت مى‏ گويند: اللهم صل على النبى، صلواتى باطل و مورد غضب خدا و پيامبر صلى الله عليه و آله او است.

زيرا لازمه ايمان به رسول اكرم ‏صلى الله عليه و آله و ايمان به آل آن حضرت يعنى پيشوايان معصوم ‏عليهم السلام مى ‏باشد، و بدون ايمان به آن برگزيدگان الهى و اقرار به ولايتشان، اعتقاد به رسالت حضرت ختمى مرتبت‏ صلى الله عليه و آله سودى نمى‏ بخشد.

تنها بر پيامبر صلى الله عليه و آله صلوات فرستادن، نه آنكه نشانه ارادت نيست بلكه نشانه دشمنى آشكار با خاندان پاک و معصوم او است، و چنين اظهارى شايسته هر گونه غضب خداوند است.

به حديثى در اين زمينه توجه كنيد:

قال رسول ‏اللَّه ‏صلى الله عليه وآله: مَنْ‏ صَلَّى‏ عَلَيَ‏ وَ لَمْ‏ يُصَلِ‏ عَلَى‏ آلِي‏ لَمْ يَجِدْ رِيحَ الْجَنَّةِ وَ إِنَّ ريحَهَا لَتُوجَدُ مِنْ مَسِيرَةِ خَمْسِمِائَةِ عَامٍ:

حضرت رسول اكرم ‏صلى الله عليه و آله فرمود: هر كس بر من صلوات بفرستد ولى بر آل من صلوات نفرستد، بوى بهشت را استشمام نخواهد كرد. در حالى كه بوى بهشت از فاصله پانصد سال راه به مشام می‏رسد!

حضرت امام صادق ‏عليه السلام فرمود:

سَمِعَ‏ أَبِي‏ رَجُلًا مُتَعَلِّقاً بِالْبَيْتِ‏ وَ هُوَ يَقُولُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ فَقَالَ لَهُ أَبِي يَا عَبْدَ اللَّهِ لَا تَبْتُرْهَا لَا تَظْلِمْنَا حَقَّنَا قُلِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ:

پدرم از مردى كه به پرده كعبه درآويخته بود شنيد كه مى‏ گويد: اللهم صلّ على محمد. پدرم به او فرمود: اى بنده خدا ! آن را ابتر مكن و در

حق ما ستم روا مدار، و بگو: اللهم صلّ على محمد و آل‏ محمد و اهل‏ بيته. صلوات در روايات به گونه ‏هاى مختلفى آمده است، كه برخى از آنها نسبتاً طولانى است. اما رايج ‏ترين صلوات -  كه صلواتى كامل و صحيح نيز می ‏باشد -  اين است:

اللهم صلّ على محمد و آل محمد. و بهتر است كه تعجيل فرج آن بزرگواران را پس از صلوات از خداوند طلب كنيم و بگوييم: و عجّل فرجهم. و در فرج آنان تعجيل فرما.

ذكر صلوات را در روز غدير، از بامداد تا شامگاه مى‏ توان به جاى آورد، و سزاوار است هر فرصتى را غنيمت شمرد و به اين ذكر شريف مشغول شد.

حضرت امام رضا عليه السلام نيز اين روز را بسيار صلوات فرستادن بر محمد صلى الله عليه و آله و آل‏ محمد عليهم السلام ناميدند.

بسيار صلوات فرستادن در اين روز كمال ارادت به پيشوايان معصوم‏ عليهم السلام، و اعلام خشنودى از ولايت حضرت اميرالمؤمنين‏ صلى الله عليه و آله و تجديد ميثاق با محمد صلى الله عليه و آله و آل محمد عليهم السلام است.

امام صادق‏ عليه السلام مى‏ فرمايد: سزاوار است در آن روز كه بسيار ذكر خدا بگويى و بر محمد و آل‏ محمد عليهم السلام بسيار صلوات بفرستى... .

ب) لعن بر دشمنان اهل‏ بيت‏ عليهم السلام و غاصبين

يكى از اساسى‏ ترين و عمده ‏ترين اعتقادات شيعه بر پايه آيات كريمه قرآن مجيد و احاديث معتبره، لعن بر دشمنان و غاصبين و مخالفين اهل‏ بيت‏ عليهم السلام است، كه آثار مثبت بسيارى دارد. از جمله اين آثار است:

يادآورى ظلم ‏هايى كه بر اهل ‏بيت ‏عليهم السلام روا داشته‏اند.

يادآورى مظلوميت اهل ‏بيت ‏عليهم السلام.

يادآورى نفاق و پليدى و خيانت غاصبين حقوق آن ها.

درسى اعتقادى براى دوستان و محبين اهل ‏بيت‏ عليهم السلام.

تذكر به دوستان و مواليان اهل ‏بيت ‏عليهم السلام كه پيروى از باطل ننمايند.

رفع همّ و غم از اهل ‏بيت‏ عليهم السلام با لعن دشمنانشان.

دست يافتن به ثواب ‏هاى بسيارى كه مترتب بر لعن است.

يكى از لعن‏ هاى مخصوص كه در اين روز وارد شده و بايد تكرار شود اين است:

اللهم العن الجاحدين و الناكثين و المغيّرين و المبدّلين و المكذّبين، الذين يكذّبون بيوم الدين، من الاولين و الاخرين.

امام صادق‏ عليه السلام مى ‏فرمايد: در اين روز روزه بگير، و زياد صلوات بر محمد و آل‏ محمد عليه السلام بفرست، و نزد خداوند متعال بيزارى بجوى از كسانى كه ظلم به آن بزرگواران كردند.

ج) ذكر «الحمد للَّه الذى...»

ذكر شريف و با فضيلتى كه بنا به فرامايش پيامبر صلى الله عليه و آله مستحب است در روز غدير صد بار تكرار شود اين است:

ألْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ کَمَالَ دِيِنِهِ وَ تَمَامَ نِعْمَتِهِ بِوَلَايَةِ أمِيرِالْمُؤْمِنِينَ عَلِىّ بْن أبِي‏ طَالِب‏ عليه السلام:

سپاس خداى را كه كمال دين و تمام نعمتش را در ولايت حضرت اميرالمؤمنين على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام قرار داد.

د) حرز و تعويذ

در روز غدير حرزى نقل شده كه خواندن آن براى محافظت از تمام بدى‏ ها است:

بسم اللَّه الرحمن الرحيم. ِ بِسْمِ اللَّهِ خَيْرِ الْأَسْمَاءِ بِسْمِ‏ اللَّهِ‏ رَبِ‏ الْآخِرَةِ وَ الْأُولَى‏ وَ رَبِّ الْأَرْضِ وَ السَّمَاءِ الَّذِي لَا يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ كَيْدُ الْأَعْدَاءِ وَ بِهَا تُدْفَعُ كُلُّ الْأَسْوَاءِ وَ بِالْقَسَمِ بِهَا يُكْفَى مَنِ اسْتَكْفَى اللَّهُمَّ أَنْتَ رَبُّ كُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ خَالِقُهُ وَ بَارِئُ كُلِّ مَخْلُوقٍ وَ رَازِقُهُ وَ مُحْصِي كُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ عَالِمُهُ وَ كَافِي كُلِّ جَبَّارٍ وَ قَاصِمُهُ وَ مُعِينُ كُلِّ مُتَوَكِّلٍ عَلَيْهِ وَ عَاصِمُهُ وَ بِرُّ كُلِّ مَخْلُوقٍ وَ رَاحِمُهُ لَيْسَ لَكَ ضِدٌّ فَيُعَانِدُكَ [فيعادك‏] وَ لَا نِدٌّ فَيُقَاوِمُكَ وَ لَا شَبِيهٌ فَيُعَادِلُكَ تَعَالَيْتَ عَنْ ذَلِكَ عُلُوّاً كَبِيراً.

اللَّهُمَّ بِكَ اعْتَصَمْتُ وَ اسْتَقَمْتُ وَ إِلَيْكَ تَوَجَّهْتُ وَ عَلَيْكَ اعْتَمَدْتُ يَا خَيْرَ عَاصِمٍ وَ أَكْرَمَ رَاحِمٍ وَ أَحْكَمَ حَاكِمٍ وَ أَعْلَمَ عَالِمٍ مَنِ اعْتَصَمَ بِكَ عَصَمْتَهُ وَ مَنِ اسْتَرْحَمَكَ رَحِمْتَهُ وَ مَنِ اسْتَكْفَاكَ كَفَيْتَهُ وَ مَنْ تَوَكَّلَ [عَلَيْكَ‏] أَمِنْتَهُ وَ هَدَيْتَهُ سَمْعاً لِقَوْلِكَ يَا رَبِّ وَ طَاعَةً لِأَمْرِكَ [بِأَمْرِكَ‏] اللَّهُمَّ أَقُولُ وَ بِتَوْفِيقِكَ أَقُولُ وَ عَلَى كِفَايَتِكَ أَعُولُ وَ بِقُدْرَتِكَ أَطُولُ وَ بِكَ أَسْتَكْفِي وَ أَصُول‏ فَاكْفِنِي اللَّهُمَّ وَ أَنْقِذْنِي وَ تَوَلَّنِي وَ اعْصِمْنِي وَ عَافِنِي وَ امْنَعْ مِنِّي وَ خُذْ لِي وَ كُنْ لِي بِعَيْنِكَ وَ لَا تَكُنْ عَلَيَّ اللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّي عَلَيْكَ تَوَكَّلْتُ وَ إِلَيْكَ أَنَبْتُ وَ إِلَيْكَ الْمَصِيرُ وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِير.

هـ) ذكر حمد

از ديگر اذكار وارده در اين روز آن است كه صد مرتبه بگويد: ألْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ کَمَالَ دِيِنِهِ وَ تَمَامَ نِعْمَتِهِ بِوَلَايَةِ عَلِىّ بْن أبِي‏ طَالِب‏ عليه السلام.

منبع

دانشنامه غدير،جلد ۱۱،صفحه ۹.