ضرورت

ضرورت غدير  

طبيعى است بخشى از ضرورت غدير به طبع ضرورت شناخت امام و امامت خواهد بود،در ضرورت امام و امامت دلائل و شواهد بسيار است. از جمله اين شواهد است:

رسول‏ خدا صلى الله عليه وآله فرموده است:«مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْهُ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّة»،

هر كس بميرد در حالى كه امام زمان خودش را نشناخته باشد، مرگ او مرگ دوران جاهليت است.

اين فرمايش حضرت يعنى مانند مردمان دوران جاهليت از دنيا رفته و از اسلام بهره‏ اى نبرده است. پس آن دينى كه توحيد و نبوت و معاد هم در آن باشد اما ولايت درآن نباشد دين نيست، بلكه گمراهى و ضلالت است.

مؤيد آن جمله ‏اى است كه در ابتداى دعا در زمان غيبت امام عصر عليه السلام آمده است:

«اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي‏ حُجَّتَكَ‏ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ دِينِي»

شناخت امام به اندازه ‏اى مهم و داراى اهميت است كه مى ‏توان گفت: بدون معرفت امام شناخت كامل خداوند ممكن نيست. در حقيقت امام ‏شناسى پايه و اساس خداشناسى است.

امام حسين‏ عليه السلام سرور خداشناسان عالم نيز به اين مطلب تصريح فرموده ‏اند؛ هنگامى كه از آن حضرت پرسيدند:

«يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَا مَعْرِفَةُ اللَّهِ قَالَ مَعْرِفَةُ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ إِمَامَهُمُ الَّذِي يَجِبُ‏ عَلَيْهِمْ‏ طَاعَتُه»‏

اى فرزند رسول‏ خدا، معرفت و شناخت خدا چيست و چگونه است؟

فرمود: (معرفت خدا) اين است كه مردم هر عصر و زمانى امام و پيشواى خود را بشناسند. آن امامى كه خداوند اطاعت او را بر همگان واجب فرموده است .

رسول‏ خدا صلى الله عليه وآله در ضمن حديثى فرموده ‏اند: «مَنْ‏ عَرَفَنَا فَقَدْ عَرَفَ‏ اللَّه»: هر كس ما را شناخت خدا شناخته است.

همچنين درباره ضرورت شناخت امام و لزوم وجود امام در جامعه، اميرالمؤمنين‏ عليه السلام به كميل بن زياد نخعى فرمود:

«اللَّهمَّ بلى‏ لا تخلو الأرضُ مِن قائِمٍ للَّهِ بِحُجَّةٍ، إمَّا ظاهراً مشهوراً، أو خَائِفاً مَغمُوراً، لِئلَّا تَبْطُلَ حُجَجُ اللَّهِ‏ وبيِّناتُه»‏

زمين هيچ گاه از كسى كه با حجت و دليل دين خدا را بپا دارد خالى نمى‏ ماند؛ آن كس يا آشكار و مشهود و يا پوشيده و پنهان است، تا حجت‏ ها و دليل‏ هاى روشن

خدا از ميان نرود.

و لذا امام صادق ‏عليه السلام فرموده است:

««الْحُجَّةُ قَبْلَ الْخَلْقِ، وَ مَعَ‏ الْخَلْقِ‏، وَ بَعْدَ الْخَلْقِ»»:حجت پيش از هر مخلوقى و با هر مخلوقى و بعد از هر مخلوقى وجود دارد.

و فرموده است:

ُ«لَوْ لَمْ يَبْقَ فِي الْأَرْضِ إِلَّا رَجُلَانِ، لَكَانَ أَحَدُهُمَاالْحُجَّة»: اگر از اهل دنيا جز دو نفر باقى نماند، يكى از آن دو حتماً حجت خواهد بود.

در حديث ديگر فرموده است:

««إِنَّ آخِرَ مَنْ يَمُوتُ‏ الْإِمَامُ‏؛ لِئَلَّا يَحْتَجَّ أَحَدٌ عَلَى اللَّهِ- عَزَّ وَ جَلَّ- أَنَّهُ تَرَكَهُ بِغَيْرِ حُجَّةٍ لِلَّهِ عَلَيْهِ»»: آخرين كسى كه مى‏ ميرد و از دنيا مى‏ رود امام است، تابراى كسى عذرى باقى نماند و نگويد كه خداوند مرا بدون حجت و راهنما رها كرده است.

در حديث ديگر آمده است:

«إِنَّ اللَّهَ لَمْ يَدَعِ‏ الْأَرْضَ‏ إِلَّا وَ فِيهَا عَالِمٌ يَعْلَمُ الزِّيَادَةَ وَ النُّقْصَانَ فِي الْأَرْضِ فَإِذَا زَادَ الْمُؤْمِنُونَ شَيْئاً رَدَّهُمْ وَ إِذَا نَقَصُوا أَكْمَلَهُ لَهُم‏»

خداوند تبارک و تعالى زمين را رها نكرده مگر اينكه در آن عالمى قرار داده كه زيادى و نقصان را مى‏ داند. هر گاه مؤمنان چيزى در دين بيفزايند آن را ردّ مى ‏كند، و هرگاه چيزى از آن بكاهند آن را براى ايشان كامل گرداند. اگر اين چنين نبود امور بر مسلمانان مشتبه مى‏ شد، و ميان حق و باطل نمى ‏توانستند فرق بگذارند.

این ازنظرتشریعی.و اما از نظر تكوينى:

نظام عالم بستگى كامل به وجود امام‏ عليه السلام دارد. محمد بن فضيل گويد: به حضرت رضا عليه السلام عرض كردم:

«تَكُونُ‏ الْأَرْضُ‏ وَ لَا إِمَامَ فِيهَا فَقَالَ علیه السلام إِذاً لَسَاخَتْ بِأَهْلِهَا»: آيا مى‏ شود زمين بدون امام برقرار باشد؟ فرمود: در آن صورت اهلش را در خود فرو مى ‏برد.

پس تمام آرامش زمين و سكون آن به گونه ‏اى كه بشر بتواند بر روى آن زندگى كند و برقرارى آسمان و همه كرات عالم، به خاطر وجود امام ‏عليه السلام است. در زيارت هم مى‏ خوانيم:َ«بِكُمْ‏ يُمْسِكُ‏ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ‏ إِلَّا بِإِذْنِهِ‏»

در حقيقت امام قطب عالم امكان و محور اصلى دایره وجود و سرّ آفرينش و علت غائى خلقت و واسطه فيض ربوبى و نور خداوند در آسمان ‏ها و زمين است. و لذا شناخت او فراتر از درک بشر و برتر از بينش خردمندان است. حضرت رضاعليه السلام مى ‏فرمايد:

«إِنَّ الْإِمَامَةَ أَجَلُّ قَدْراً وَ أَعْظَمُ شَأْناً وَ أَعْلَى‏ مَكَاناً وَ أَمْنَعُ جَانِباً وَ أَبْعَدُ غَوْراً مِنْ أَنْ يَبْلُغَهَا النَّاسُ بِعُقُولِهِمْ أَوْ يَنَالُوهَا بِآرَائِهِم‏»:

امامت، قدر و عظمت و موقعيت و شأن آن بالاتر و برتر است از آنكه مردم بتوانند با عقول ناقص خويش به آن برسند.

ِ «الْإِمَامُ كَالشَّمْسِ‏ الطَّالِعَةِ الْمُجَلِّلَةِ بِنُورِهَا لِلْعَالَمِ وَ هِيَ فِي الْأُفُقِ بِحَيْثُ لَا تَنَالُهَا الْأَيْدِي وَ الْأَبْصَار»:

امام همچون خورشيدى تابان است كه به نور خود جهان هستى را روشنايى بخشيده، و او در افقى است كه دست ‏ها و ديدگان به او دسترسى ندارند، و فكر و انديشه و خيال به حريم ملكوتى او راه ندارد. بلكه از توصيف شأنى از شؤون او عاجز اند.

َ «هَيْهَاتَ ضَلَّتِ الْعُقُولُ وَ تَاهَتِ‏ الْحُلُومُ‏ وَ حَارَتِ الْأَلْبَابُ وَ خَسَأَتِ الْعُيُونُ وَ تَصَاغَرَتِ الْعُظَمَاءُ وَ تَحَيَّرَتِ الْحُكَمَاءُ وَ تَقَاصَرَتِ الْحُلَمَاءُ وَ حَصِرَتِ الْخُطَبَاءُ وَ جَهِلَتِ الْأَلِبَّاءُ وَ كَلَّتِ الشُّعَرَاءُ وَ عَجَزَتِ الْأُدَبَاءُ وَ عَيِيَتِ الْبُلَغَاءُ عَنْ وَصْفِ شَأْنٍ مِنْ شَأْنِهِ أَوْ فَضِيلَةٍ مِنْ فَضَائِلِه»‏

همچنين امام چون حجت خدا و هادى امت مى ‏باشد، لازمه ‏اش اين است كه عالم به جميع امور باشد و بتواند پاسخ مشكلات علمى مردم را بدهد. امام صادق ‏عليه السلام مى ‏فرمايد:

«إِنَّ اللَّهَ أَجَلُّ وَ أَعْظَمُ مِنْ‏ أَنْ‏ يَحْتَجَ‏ بِعَبْدٍ مِنْ عِبَادِهِ ثُمَّ يُخْفِي عَنْهُ شَيْئاً مِنْ أَخْبَارِ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ.»:

به درستی که خداوند، شأن او اجلّ و برتر است از اينكه بنده ‏اش از بندگانش را حجت خويش قرار دهد، سپس اخبار آسمان و زمين را از او پنهان بدارد.

در كنار آنچه گفته شد، چون اطاعت امام بدون هيچ قيد و شرطى بر همگان واجب مى‏ باشد و او «اولى الامر» است

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ لازمه ‏اش اين است كه معصوم باشد. تا اطاعت او عين اطاعت خدا و رسول‏ صلى الله عليه وآله باشد، و گرنه چه بسا اطاعت او معصيت خدا و رسول‏ صلى الله عليه وآله گردد. چنانچه آيه تطهير دليل روشن و گواه صادقى بر طهارت معصومين‏ عليهم السلام است.

و لذا رسول‏ خداصلى الله عليه وآله در وصف ائمه ‏عليهم السلام فرموده است:

«وَ هُمُ‏ الْمَعْصُومُونَ‏ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ وَ خَطِيئَةٍ.»: آنان از هر گناه و خطايى پاک و منزّه هستند.

امام صادق ‏عليه السلام نيز فرموده است:

َ «الْأَنْبِيَاءُ وَ الْأَوْصِيَاءُ لَا ذُنُوبَ لَهُمْ لِأَنَّهُمْ مَعْصُومُونَ‏ مُطَهَّرُونَ»‏:

پيامبران و اوصياء‏[عليهم السلام] آنان گناهى مرتكب نمى ‏شوند، زيرا آنان از نيروى عصمت برخوردار هستند، و خدا آنان را از گناه و خطا و لغزش حفظ مى‏ كند و مصون مى‏ دارد.

سليم بن قيس مى ‏گويد: از اميرالمؤمنين‏ عليه السلام شنيدم كه فرمود:

«إِنَّمَا الطَّاعَةُ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِوُلَاةِ الْأَمْرِ وَ إِنَّمَا أَمَرَ بِطَاعَةِ أُولِي الْأَمْرِ لِأَنَّهُمْ مَعْصُومُونَ مُطَهَّرُونَ وَ لَا يَأْمُرُونَ‏ بِمَعْصِيَتِه‏»:

اطاعت مختص خداوند تبارک و تعالى و رسول او صلى الله عليه وآله و سرپرستان امور (ائمه طاهرين ‏عليهم السلام)

است. و همانا خدا به اطاعت از اولوالامر فرمان داده است، زيرا آنان معصوم هستند (و گرد گناهى نمى‏ گردند) و پاک هستند و ساحت مقدس ايشان از هر نوع آلودگى

مبرّاست، و هرگز مردم را به معصيت دستور نمى‏ دهند.

البته پرواضح است كه چون عصمت چيزى نيست كه از ظاهر خلقت آنان فهميده شود و مانند سياهى و سفيدى نيست كه ظاهر باشد و هر كس بتواند تشخيص دهد،

لازمه ‏اش اين است كه امام از طرف خدا منصوص باشد، و رسول‏ صلى الله عليه وآله معرفى شود.

امام سجادعليه السلام فرموده است

«الْإِمَامُ مِنَّا لَا يَكُونُ إِلَّا مَعْصُوماً وَ لَيْسَتِ‏ الْعِصْمَةُ فِي‏ ظَاهِرِ الْخِلْقَةِ فَيُعْرَفَ بِهَا فَلِذَلِكَ لَا يَكُونُ إِلَّا مَنْصُوصاً» :

اين همان كارى است كه پيامبر صلى الله عليه وآله در صحراى غدير خم انجام داد؛ كه در حضور هزاران نفر حضرت على ‏عليه السلام را به امر و فرمان پروردگار به

عنوان خليفه و جانشين خود معرفى فرمود. و لذا غدير بزرگ‏ترين سند حقانيت شيعه است. غدير كه هيچ گونه شک و ترديدى در آن نيست و همچون آفتاب بر تارک تاريخ مى‏ درخشد، روشن ‏ترين دليل بر امامت و خلافت بلافصل اميرالمؤمنين‏ عليه السلام است. و نيز بزرگ‏ترين گواه بر مظلوميت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام ومظلوميت شيعه در طول قرون و اعصار است.

منبع

الكافي ؛ ج‏۱ ؛ ص۴۳۹

دانشنامه غدیر،جلد ۱۴،صفحه ۳۸۵.