جایگاه حدیث غدیر در راهبردهای بزرگان امامیه در قرن چهارم هجری: تفاوت میان نسخه‌ها

امام صادق علیه السلام  فرمود:{{متن عربی|اليوم الذي نُصِب فيه رسول الله صلي الله عليه و آله ، امیرالمؤمنين عليه السلام "}}(طوسی،۱۴۱۱: ۷۴۶-۷۵۸). شیخ مفید هم می نویسد:"وَ هُوَ عیدٌ عظیمٌ بما أظهَرَه اللهُ تعالی مِن حُجَّتِه و أبانَه مِن خلافۀ وصیّ نبیه و أوجَبَه مِن العَهد فی رِقاب بریَّتَه"(مفید، مسار،۱۴۱۴: ۳۹-۴۱). به نقل منابع حدیثی عامه، رسول خدا صلی الله علیه و آله  در این روز از حاضرانِ در غدیر، برای علی  علیه السلام بیعت گرفت و عمّامه بر سر آن حضرت گذاشت. بیهقی به نقل از اسناد خود از علی  علیه السلام  روایت می‌کند: رسول الله صلی الله علیه و آله در غدیر عمامه بر سر من گذاشت و فرمود:"عمامه مرز میان کفر و ایمان است"(بیهقی، بی‌تا،ج۱۰: ۱۴؛ نیز نک: طیالسی، بیتا:۲۳). متقی هندی به اسناد خود و به نقل از دیلمی از رسول‌الله صلی الله علیه و آله  روایت می‌کند که فرمود:"فانّ العمامه سیّما الاسلام و هی حاجزة بین المسلمین و المشرکین"(متقی، بی‌تا: ۴۸۳-۴۸۴).معلوم می‌گردد این اقدام پیامبر صلی الله علیه و آله برای تأکید و تصریح بر وصایت و امامت امام علی بن ابی‌طالب بوده است. مُعزّ الدوله دیلمی در سال ۳۵۲هـ .ق/۹۶۳م دستور داد تا در روز عیدغدیر، جشن و سروری در بغداد برپا شود. مأموران دولتی، موظف بودند قبل از آن؛ شهر را زینت کرده، آتش بر خانه امیران بیفروزند، با بوق و کرنا مردم را از فرارسیدن عید باخبر کنند و دکان‌ها و بازارها در روز عید بسته بماند. در این روز مردم جامه نو پوشیده، شادمانی می‌کردند و به زیارت قبور ائمه و مشاهد شریفه می‌رفتند (مسکویه،۱۳۷۹: ج۷: ۴۰۱؛ طبری، ۱۳۸۷، ج۱۱/ص۱۰۰؛ ذهبی،۱۴۱۳ تاریخ، ج۲۶ /ص ۱۲-۱۱؛ ابن جوزی ۱۴۲۸: ۲۲۵). برخی هم، به صحرا رفته، نماز عید می‌خواندند(ابن عماد،۱۴۰۶،ج۴/ص۲۷۳). ثعالبی در ذیل لیلة‌الغدیر می‌نویسد:"شیعیان این شب را بس گرامی می‌دارند و در آن شب زنده‌داری می‌کنند"(۱۳۷۶ :۴۷۵). البته، سابقه این نوع مراسم به مدت‌ها پیش بازمی‌گشت(ابن جوزی ۱۴۱۲ ،۱۴: ۱۵۱ و۱۸۹)؛ ولی بویهیان برای این روز جایگاه ویژه‌ای قائل بودند و مراسم جشن عید را در ایالات تحت امرخود برپا می-‌کردند(ابن جوزی ۱۴۱۲ :۱۴/۳۷۷ و ر.ک: ذهبی،۱۴۱۳،ج۲۶/۱۲-۱۱و ج ۲۷ :۹؛  ابن اثیر، ۱۳۸۵، ج۸: ۵۵۰-۵۴۹ و۵۸۹ ). این ‌گونه اقدامات، به تقویت هویت جمعی شیعیان و افزایش میزان پایبندی آنها به اصول مذهب کمک شایانی می کرد و سبب حضور پررنگ‌تر شیعیان در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی می‌شد. به نظر می‌رسد تلاش آل بویه برای رسمیت بخشیدن عید غدیر، تا حدّی متأثر از دستاوردهای اجتماعی و فرهنگی این امر در جامعه بوده است.