آيات ۱۴ تا ۱۹ مجادله و غدیر: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
آیات ۱۴ تا ۱۹ سوره مجادله از جمله آیاتی است که در برخی دعاهای مربوط به غدیر به کار گرفته شده است. به نظر برخی محققان، يكى از جلوههاى قرآنى غدير كه مورد غفلت قرار گرفته، پارههای از دعا و زياراتى است كه در آنها به تبيين آيات مربوط به واقعه غدير پرداخته شده است. در بسيارى از دعاها و زيارات - بهخصوص آنچه مربوط به شب و روز غدير است- ناگفتههايى از مسئله غدير بهچشم مىخورد كه در روايات ديگر يافت نمىشود. | آیات ۱۴ تا ۱۹ سوره مجادله از جمله آیاتی است که در برخی دعاهای مربوط به غدیر به کار گرفته شده است. به نظر برخی محققان، يكى از جلوههاى قرآنى غدير كه مورد غفلت قرار گرفته، پارههای از دعا و زياراتى است كه در آنها به تبيين آيات مربوط به واقعه غدير پرداخته شده است. در بسيارى از دعاها و زيارات - بهخصوص آنچه مربوط به شب و روز غدير است- ناگفتههايى از مسئله غدير بهچشم مىخورد كه در روايات ديگر يافت نمىشود. | ||
=== متن دعا === | === متن دعا و آیات تضمینشده در آن === | ||
در فرازى از دعاى بعد از نماز روز غدير چنين آمده است: {{متن عربی|فَاشْهَدُ يا الهى انَّ الامامَ الْهادِى الْمُرْشِدَ الرَّشيدَ عَلِىَّ بْنَ ابىطالِبٍ اميرَالْمُؤْمِنينَ الَّذى ...، جَعَلْتَ الاقْرارَ بِوِلايَتِهِ تَمامَ تَوْحيدِكَ وَ الاخْلاصَ لَكَ بِوَحْدانِيَّتِكَ وَ اكْمالَ دينِكَ وَ تَمامَ نِعْمَتِكَ عَلى جَميعِ خَلْقِكَ، فَقُلْتَ وَ قَوْلُكَ الْحَقُّ}}: {{قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِى وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِيناً}} {{متن عربی|فَلَكَ الْحَمْدُ عَلى ما مَنَنْتَ بِهِ عَلَيْنا مِنَ الاخْلاصِ لَكَ بِوَحْدانِيَّتِكَ، وَ جُدْتَ عَلَيْنا بِمُوالاةِ وَلِيِّكَ الْهادى مِنْ بَعْدِ نَبِيِّكَ النَّذيرِ الْمُنْذِرِ، وَ رَضيتَ لَنَا الاسْلامَ ديناً بِمَوْلانا، وَ اتْمَمْتَ عَلَيْنا نِعْمَتَكَ بِالَّذى جَدَّدْتَ لَنا عَهْدَكَ وَ ميثاقَكَ، وَ ذَكَّرْتَنا ذلِكَ وَ جَعَلْتَنا مِنْ اهْلِ الاخْلاصِ وَ التَّصْديقِ لِعَهْدِكَ وَ ميثاقِكَ وَ مِنْ اهْلِ الْوَفاءِ بِذلِكَ، وَ لَمْ تَجْعَلْنا مِنَ النّاكِثينَ وَ الْمُكَذِّبينَ الَّذينَ يُكَذِّبُونَ، الْجاحِدينَ بِيَوْمِ الدّينِ، وَ لَمْ تَجْعَلْنا مِنَ الْمُغَيِّرينَ وَ الْمُبَدِّلينَ وَ الْمُحَرِّفينَ وَ الْمُبَتِّكينَ آذانَ الانْعامَ، وَ الْمُغَيِّرينَ خَلْقَ اللَّهِ، وَ مِنَ الَّذينَ اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطانُ فَأَنْساهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ، وَ صَدَّهُمْ عَنِ السّبيلِ وَ الصِّراطِ الْمُسْتَقيمِ}}. {{متن عربی|اللَّهُمَّ الْعَنِ الْجاحِدينَ وَ النّاكِثينَ وَ الْمُغَيِّرينَ وَ الْمُبَدِّلينَ وَ الْمُكَذِّبينَ الَّذينَ يُكَذِّبُونَ بِيَوْمِ الدّينِ مِنَ الْأَوَّلينَ وَ الْآخِرينَ|ترجمه=الهى، من شهادت مىدهم كه امام هدايتكننده ارشادكننده هدايتشده على بن ابىطالب اميرالمؤمنين است، كه اقرار به ولايت او را كاملبودن توحيدت و اخلاص در يگانگىات و كاملشدن دينت و تمام نعمتت بر همه خلقت قرار دادى و فرمودى -و كلام تو حق است-: «امروز دين شما را كامل كردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را بهعنوان دين شما راضى شدم». پس تو را شكر بر آنچه بر ما منت نهادهاى از اخلاص به توحيدت و بر آنچه بر ما كرم كردهاى، با پذيرفتن ولايت ولىّ هدايتكنندهات بعد از پيامبر ترساننده منذرت، و با مولايمان اسلام را بهعنوان دين ما راضى شدى، و نعمتت را با تجديد عهد و ميثاقت بر ما تمام كردى و آن پيمان را به ياد ما آوردى و ما را از اهل اخلاص و تصديق نسبت به عهد و ميثاقت و از اهل وفا به آن قرار دادى، و ما را از عهدشكنان و تكذيبكنندگان قرار ندادى كه روز قيامت را تكذيب مىكنند، و ما را از تغييردهندگان و تبديلكنندگان و تحريفكنندگان و زندهكنندگان اعمال جاهليت و تغييردهندگان خلق خدا قرار ندادى، و از كسانى كه شيطان بال خود را بر آنان گسترانده و ياد خدا را از خاطر آنان برده و از راه راست مانع شده قرار ندادى. خدايا، لعنت كن انكاركنندگان و پيمانشكنان و تغييردهندگان و تبديلكنندگان و تكذيبكنندگانى كه روز قيامت را تكذيب مىكنند، از اولين و آخرين.}}.<ref>عوالم العلوم، ج ۳/۱۵ ص۲۱۶-۲۱۷؛ الاقبال، ص۴۷۵.</ref> | در فرازى از دعاى بعد از نماز روز غدير چنين آمده است: {{متن عربی|فَاشْهَدُ يا الهى انَّ الامامَ الْهادِى الْمُرْشِدَ الرَّشيدَ عَلِىَّ بْنَ ابىطالِبٍ اميرَالْمُؤْمِنينَ الَّذى ...، جَعَلْتَ الاقْرارَ بِوِلايَتِهِ تَمامَ تَوْحيدِكَ وَ الاخْلاصَ لَكَ بِوَحْدانِيَّتِكَ وَ اكْمالَ دينِكَ وَ تَمامَ نِعْمَتِكَ عَلى جَميعِ خَلْقِكَ، فَقُلْتَ وَ قَوْلُكَ الْحَقُّ}}: {{قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِى وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِيناً}} {{متن عربی|فَلَكَ الْحَمْدُ عَلى ما مَنَنْتَ بِهِ عَلَيْنا مِنَ الاخْلاصِ لَكَ بِوَحْدانِيَّتِكَ، وَ جُدْتَ عَلَيْنا بِمُوالاةِ وَلِيِّكَ الْهادى مِنْ بَعْدِ نَبِيِّكَ النَّذيرِ الْمُنْذِرِ، وَ رَضيتَ لَنَا الاسْلامَ ديناً بِمَوْلانا، وَ اتْمَمْتَ عَلَيْنا نِعْمَتَكَ بِالَّذى جَدَّدْتَ لَنا عَهْدَكَ وَ ميثاقَكَ، وَ ذَكَّرْتَنا ذلِكَ وَ جَعَلْتَنا مِنْ اهْلِ الاخْلاصِ وَ التَّصْديقِ لِعَهْدِكَ وَ ميثاقِكَ وَ مِنْ اهْلِ الْوَفاءِ بِذلِكَ، وَ لَمْ تَجْعَلْنا مِنَ النّاكِثينَ وَ الْمُكَذِّبينَ الَّذينَ يُكَذِّبُونَ، الْجاحِدينَ بِيَوْمِ الدّينِ، وَ لَمْ تَجْعَلْنا مِنَ الْمُغَيِّرينَ وَ الْمُبَدِّلينَ وَ الْمُحَرِّفينَ وَ الْمُبَتِّكينَ آذانَ الانْعامَ، وَ الْمُغَيِّرينَ خَلْقَ اللَّهِ، وَ مِنَ الَّذينَ اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطانُ فَأَنْساهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ، وَ صَدَّهُمْ عَنِ السّبيلِ وَ الصِّراطِ الْمُسْتَقيمِ}}. {{متن عربی|اللَّهُمَّ الْعَنِ الْجاحِدينَ وَ النّاكِثينَ وَ الْمُغَيِّرينَ وَ الْمُبَدِّلينَ وَ الْمُكَذِّبينَ الَّذينَ يُكَذِّبُونَ بِيَوْمِ الدّينِ مِنَ الْأَوَّلينَ وَ الْآخِرينَ|ترجمه=الهى، من شهادت مىدهم كه امام هدايتكننده ارشادكننده هدايتشده على بن ابىطالب اميرالمؤمنين است، كه اقرار به ولايت او را كاملبودن توحيدت و اخلاص در يگانگىات و كاملشدن دينت و تمام نعمتت بر همه خلقت قرار دادى و فرمودى -و كلام تو حق است-: «امروز دين شما را كامل كردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را بهعنوان دين شما راضى شدم». پس تو را شكر بر آنچه بر ما منت نهادهاى از اخلاص به توحيدت و بر آنچه بر ما كرم كردهاى، با پذيرفتن ولايت ولىّ هدايتكنندهات بعد از پيامبر ترساننده منذرت، و با مولايمان اسلام را بهعنوان دين ما راضى شدى، و نعمتت را با تجديد عهد و ميثاقت بر ما تمام كردى و آن پيمان را به ياد ما آوردى و ما را از اهل اخلاص و تصديق نسبت به عهد و ميثاقت و از اهل وفا به آن قرار دادى، و ما را از عهدشكنان و تكذيبكنندگان قرار ندادى كه روز قيامت را تكذيب مىكنند، و ما را از تغييردهندگان و تبديلكنندگان و تحريفكنندگان و زندهكنندگان اعمال جاهليت و تغييردهندگان خلق خدا قرار ندادى، و از كسانى كه شيطان بال خود را بر آنان گسترانده و ياد خدا را از خاطر آنان برده و از راه راست مانع شده قرار ندادى. خدايا، لعنت كن انكاركنندگان و پيمانشكنان و تغييردهندگان و تبديلكنندگان و تكذيبكنندگانى كه روز قيامت را تكذيب مىكنند، از اولين و آخرين.}}.<ref>عوالم العلوم، ج ۳/۱۵ ص۲۱۶-۲۱۷؛ الاقبال، ص۴۷۵.</ref> | ||
در اين قسمت از دعاى روز غدير، پنج آيه بهتصريح يا تضمين يا اشاره گنجانده شده است: | |||
در اين | |||
آيه اول آيه اكمال است كه ابتدا | * آيه اول [[آيه اكمال]] است كه ابتدا بهصورت اشاره با عبارت {{متن عربی |جَعَلْتَ الاقْرارِ بِوِلايَتِهِ...، اكْمالَ دينِكَ وَ تَمامَ نِعْمَتِكَ}} آمده و بعد از آن اصل آيه عيناً آورده شده است. بعد از ذكر اصل آيه، يک بار ديگر به اشاره با عبارت {{متن عربی |وَ رَضيتَ لَنَا الاسْلامَ ديناً بِمَوْلانا وَ اتْمَمْتَ عَلَيْنا نِعْمَتَكَ}}. آمده است. | ||
* آيه دوم [[آیه ۷ رعد و غدیر|آیه ۷ سوره رعد]] است كه بهصورت تضمين در كلام آمده و با عبارت {{متن عربی|بِمُوالاةِ وَلِيِّكَ الْهادى مِنْ بَعْدِ نَبِيِّكَ النَّذيرِ الْمُنْذِرِ}} ذكر شده است. | |||
* آيه سوم [[آيه ۱۱ مطففین و غدیر|آيه ۱۱ سوره مطففین]] است كه دو بار در اين قسمت از دعا مطرح شده است: بار اول از قول دعاكننده و بهعنوان نفى آن با عبارت {{متن عربی|وَ لَمْ تَجْعَلْنا مِنَ النّاكِثينَ وَ الْمُكَذِّبينَ الَّذينَ يُكَذِّبُونَ الْجاحِدينَ بِيَوْمِ الدّينِ}} و بار دوم در لعنت بر مکذبان با عبارت {{متن عربی|اللّهُمَّ الْعَنِ...، الْمُكَذِّبينَ}} {{قرآن|الَّذينَ يُكَذِّبُونَ بِيَوْمِ الدّينِ}}. | |||
* آيه چهارم [[آیه ۱۱۹ نساء و غدیر|آیه ۱۱۹ سوره نساء]] است كه به صورت تضمين در كلام و نفى آن از دعاكننده، با عبارت {{متن عربی|وَ لَمْ تَجْعَلْنا مِنَ الْمُغَيِّرينَ وَ الْمُبَدِّلينَ وَ الْمُحَرِّفينَ وَ الْمُبَتِّكينَ آذانَ الانْعامِ وَ الْمُغَيِّرينَ خَلْقَ اللَّهِ}} ذكر شده است. | |||
* آيه پنجم آیه ۱۹ سوره مجادله است كه عبارت {{قرآن|فَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ}} از آيه قبل در آخر اين قسمت آورده شده و به صورت تضمين در كلام و نفى آن از دعاكننده با عبارت {{متن عربی|وَ لَمْ تَجْعَلْنا... مِنَ الَّذينَ}}، {{قرآن|اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطانُ فَأَنْساهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ}} {{متن عربی|وَ صَدَّهُمْ عَنِ السَّبيلِ}} ذكر شده است. | |||
== تفسير «اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطانُ» == | |||
== | |||
خداوند در پنج آيه از سوره مجادله گروهى را معرفى مى كند كه مورد غضب او هستند. | خداوند در پنج آيه از سوره مجادله گروهى را معرفى مى كند كه مورد غضب او هستند. | ||
خط ۱۳۷: | خط ۵۵: | ||
«شيطان بر اوليائش بال مى گستراند»، و آنان كه از سوى خداوند حسن عاقبت برايشان در نظر گرفته شده نجات مى يابند.<ref>الكافى: ج ۱ ص ۵۴؛ كتاب سليم: ص ۲۶۲.</ref> | «شيطان بر اوليائش بال مى گستراند»، و آنان كه از سوى خداوند حسن عاقبت برايشان در نظر گرفته شده نجات مى يابند.<ref>الكافى: ج ۱ ص ۵۴؛ كتاب سليم: ص ۲۶۲.</ref> | ||
== | == لعنت بر حزب شيطان == | ||
با تطبيق آيات مذكور بر مخالفان اميرالمؤمنين عليه السلام، در روز غدير به ما دستور داده اند كه مصداق اين آيات را مورد لعن قرار دهيم. | با تطبيق آيات مذكور بر مخالفان اميرالمؤمنين عليه السلام، در روز غدير به ما دستور داده اند كه مصداق اين آيات را مورد لعن قرار دهيم. | ||
نسخهٔ ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۰۴
مشخصات آیه | |
---|---|
سوره | سوره مجادله (۵۸) |
آیه | ۱۴ تا ۱۹ |
جزء | ۲۸ |
محتوای آیه | |
مکان نزول | مدینه |
موضوع | قابل اعتماد نبودن دشمنان دین |
آیات سوره مجادله در دعای نماز روز غدیر
آیات ۱۴ تا ۱۹ سوره مجادله از جمله آیاتی است که در برخی دعاهای مربوط به غدیر به کار گرفته شده است. به نظر برخی محققان، يكى از جلوههاى قرآنى غدير كه مورد غفلت قرار گرفته، پارههای از دعا و زياراتى است كه در آنها به تبيين آيات مربوط به واقعه غدير پرداخته شده است. در بسيارى از دعاها و زيارات - بهخصوص آنچه مربوط به شب و روز غدير است- ناگفتههايى از مسئله غدير بهچشم مىخورد كه در روايات ديگر يافت نمىشود.
متن دعا و آیات تضمینشده در آن
در فرازى از دعاى بعد از نماز روز غدير چنين آمده است: «فَاشْهَدُ يا الهى انَّ الامامَ الْهادِى الْمُرْشِدَ الرَّشيدَ عَلِىَّ بْنَ ابىطالِبٍ اميرَالْمُؤْمِنينَ الَّذى ...، جَعَلْتَ الاقْرارَ بِوِلايَتِهِ تَمامَ تَوْحيدِكَ وَ الاخْلاصَ لَكَ بِوَحْدانِيَّتِكَ وَ اكْمالَ دينِكَ وَ تَمامَ نِعْمَتِكَ عَلى جَميعِ خَلْقِكَ، فَقُلْتَ وَ قَوْلُكَ الْحَقُّ»: الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِى وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِيناً «فَلَكَ الْحَمْدُ عَلى ما مَنَنْتَ بِهِ عَلَيْنا مِنَ الاخْلاصِ لَكَ بِوَحْدانِيَّتِكَ، وَ جُدْتَ عَلَيْنا بِمُوالاةِ وَلِيِّكَ الْهادى مِنْ بَعْدِ نَبِيِّكَ النَّذيرِ الْمُنْذِرِ، وَ رَضيتَ لَنَا الاسْلامَ ديناً بِمَوْلانا، وَ اتْمَمْتَ عَلَيْنا نِعْمَتَكَ بِالَّذى جَدَّدْتَ لَنا عَهْدَكَ وَ ميثاقَكَ، وَ ذَكَّرْتَنا ذلِكَ وَ جَعَلْتَنا مِنْ اهْلِ الاخْلاصِ وَ التَّصْديقِ لِعَهْدِكَ وَ ميثاقِكَ وَ مِنْ اهْلِ الْوَفاءِ بِذلِكَ، وَ لَمْ تَجْعَلْنا مِنَ النّاكِثينَ وَ الْمُكَذِّبينَ الَّذينَ يُكَذِّبُونَ، الْجاحِدينَ بِيَوْمِ الدّينِ، وَ لَمْ تَجْعَلْنا مِنَ الْمُغَيِّرينَ وَ الْمُبَدِّلينَ وَ الْمُحَرِّفينَ وَ الْمُبَتِّكينَ آذانَ الانْعامَ، وَ الْمُغَيِّرينَ خَلْقَ اللَّهِ، وَ مِنَ الَّذينَ اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطانُ فَأَنْساهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ، وَ صَدَّهُمْ عَنِ السّبيلِ وَ الصِّراطِ الْمُسْتَقيمِ». «اللَّهُمَّ الْعَنِ الْجاحِدينَ وَ النّاكِثينَ وَ الْمُغَيِّرينَ وَ الْمُبَدِّلينَ وَ الْمُكَذِّبينَ الَّذينَ يُكَذِّبُونَ بِيَوْمِ الدّينِ مِنَ الْأَوَّلينَ وَ الْآخِرينَ؛ الهى، من شهادت مىدهم كه امام هدايتكننده ارشادكننده هدايتشده على بن ابىطالب اميرالمؤمنين است، كه اقرار به ولايت او را كاملبودن توحيدت و اخلاص در يگانگىات و كاملشدن دينت و تمام نعمتت بر همه خلقت قرار دادى و فرمودى -و كلام تو حق است-: «امروز دين شما را كامل كردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را بهعنوان دين شما راضى شدم». پس تو را شكر بر آنچه بر ما منت نهادهاى از اخلاص به توحيدت و بر آنچه بر ما كرم كردهاى، با پذيرفتن ولايت ولىّ هدايتكنندهات بعد از پيامبر ترساننده منذرت، و با مولايمان اسلام را بهعنوان دين ما راضى شدى، و نعمتت را با تجديد عهد و ميثاقت بر ما تمام كردى و آن پيمان را به ياد ما آوردى و ما را از اهل اخلاص و تصديق نسبت به عهد و ميثاقت و از اهل وفا به آن قرار دادى، و ما را از عهدشكنان و تكذيبكنندگان قرار ندادى كه روز قيامت را تكذيب مىكنند، و ما را از تغييردهندگان و تبديلكنندگان و تحريفكنندگان و زندهكنندگان اعمال جاهليت و تغييردهندگان خلق خدا قرار ندادى، و از كسانى كه شيطان بال خود را بر آنان گسترانده و ياد خدا را از خاطر آنان برده و از راه راست مانع شده قرار ندادى. خدايا، لعنت كن انكاركنندگان و پيمانشكنان و تغييردهندگان و تبديلكنندگان و تكذيبكنندگانى كه روز قيامت را تكذيب مىكنند، از اولين و آخرين.».[۱]
در اين قسمت از دعاى روز غدير، پنج آيه بهتصريح يا تضمين يا اشاره گنجانده شده است:
- آيه اول آيه اكمال است كه ابتدا بهصورت اشاره با عبارت «جَعَلْتَ الاقْرارِ بِوِلايَتِهِ...، اكْمالَ دينِكَ وَ تَمامَ نِعْمَتِكَ» آمده و بعد از آن اصل آيه عيناً آورده شده است. بعد از ذكر اصل آيه، يک بار ديگر به اشاره با عبارت «وَ رَضيتَ لَنَا الاسْلامَ ديناً بِمَوْلانا وَ اتْمَمْتَ عَلَيْنا نِعْمَتَكَ». آمده است.
- آيه دوم آیه ۷ سوره رعد است كه بهصورت تضمين در كلام آمده و با عبارت «بِمُوالاةِ وَلِيِّكَ الْهادى مِنْ بَعْدِ نَبِيِّكَ النَّذيرِ الْمُنْذِرِ» ذكر شده است.
- آيه سوم آيه ۱۱ سوره مطففین است كه دو بار در اين قسمت از دعا مطرح شده است: بار اول از قول دعاكننده و بهعنوان نفى آن با عبارت «وَ لَمْ تَجْعَلْنا مِنَ النّاكِثينَ وَ الْمُكَذِّبينَ الَّذينَ يُكَذِّبُونَ الْجاحِدينَ بِيَوْمِ الدّينِ» و بار دوم در لعنت بر مکذبان با عبارت «اللّهُمَّ الْعَنِ...، الْمُكَذِّبينَ» الَّذينَ يُكَذِّبُونَ بِيَوْمِ الدّينِ .
- آيه چهارم آیه ۱۱۹ سوره نساء است كه به صورت تضمين در كلام و نفى آن از دعاكننده، با عبارت «وَ لَمْ تَجْعَلْنا مِنَ الْمُغَيِّرينَ وَ الْمُبَدِّلينَ وَ الْمُحَرِّفينَ وَ الْمُبَتِّكينَ آذانَ الانْعامِ وَ الْمُغَيِّرينَ خَلْقَ اللَّهِ» ذكر شده است.
- آيه پنجم آیه ۱۹ سوره مجادله است كه عبارت فَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ از آيه قبل در آخر اين قسمت آورده شده و به صورت تضمين در كلام و نفى آن از دعاكننده با عبارت «وَ لَمْ تَجْعَلْنا... مِنَ الَّذينَ»، اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطانُ فَأَنْساهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ «وَ صَدَّهُمْ عَنِ السَّبيلِ» ذكر شده است.
تفسير «اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطانُ»
خداوند در پنج آيه از سوره مجادله گروهى را معرفى مى كند كه مورد غضب او هستند.
آنگاه به بيان حيله هاى آنان مى پردازد و سپس اعلام مى كند كه شيطان كاملاً بر آنان مسلط است و بايد آنان را حزب شيطان بناميم.
با در نظر گرفتن اينكه در اين فراز از دعاى غدير آيات مزبور به مخالفين اميرالمؤمنين عليه السلام و برگزينندگان راهى غير از غدير تفسير شده، مى توان آيات مزبور را چنين معنى كرد:
آيا نمى نگرى به قومى كه ولايت سقيفه را پذيرفته اند كه خدا بر آنان غضب كرده است. اين پيروان سقيفه نه از شمايند و نه از آنان.
از شگردهاى آنان قسمِ دروغ است در حالى كه در باطن حقيقت را مى دانند.
آنان قسم هاى خود را سپرى در برابر اميرالمؤمنين عليه السلام قرار داده اند، و با اين روش بر سر راه خدا مانع ايجاد مى كنند.
بنابراين طرفداران سقيفه بايد منتظر عذاب خوار كننده اى باشند، و آنان جهنمى اند و دائم در آنجا خواهند بود. آنان حتى در روز قيامت كه در پيشگاه الهى براى محاكمه آورده مى شوند دست از قسم هاى دروغين خود بر نمى دارند، و هنوز بر اين باورند كه ره توشهاى براى قيامت آورده اند.
واقعيت آن است كه شيطان چنان بر آنان مسلط بود كه ياد خدا را از خاطر آنان محو كرده است. آنچه مى ماند آن است كه اينان حزب ودار و دسته شيطانند، و پيداست كه حزب شيطان جز خسارت هيچ نتيجه اى به دست نخواهد آورد.
اميرالمؤمنين عليه السلام درباره شگردهاى سقيفه كه باعث گمراهى مردم تا ابد شد، مى فرمايد:
بدانيد كه اگر حق خالص بود در آن اختلافى نبود، و اگر باطل خالص بود بر هيچ صاحب عقلى مخفى نمى ماند؛ ولى قسمتى از حق و قسمتى از باطل گرفته می شود و با يكديگر مخلوط مى شود، و آنجاست كه هر دو با هم به صورت يک مطلب ديده مى شوند. در اين هنگام است كه اسْتَحْوَذَ الشَّيْطانُ عَلى اوْلِيائِهِ :
«شيطان بر اوليائش بال مى گستراند»، و آنان كه از سوى خداوند حسن عاقبت برايشان در نظر گرفته شده نجات مى يابند.[۲]
لعنت بر حزب شيطان
با تطبيق آيات مذكور بر مخالفان اميرالمؤمنين عليه السلام، در روز غدير به ما دستور داده اند كه مصداق اين آيات را مورد لعن قرار دهيم.
اگر ما سردمداران سقيفه را لعن مى كنيم به استناد قرآن اوصافى دارند كه مستحق لعن هستند و عين همان صفات مذكور در قرآن را در لعن خود مى آوريم:
«اللَّهُمَّ الْعَنِ الْمُغَيِّرينَ وَ الْمُبَدِّلينَ وَ الْمُكَذِّبينَ بِيَوْمِ الدّينِ ...»
در يک جمع بندى از آيات ذكر شده در اين فراز از دعا، دشمنان و منكران ولايت اميرالمؤمنين عليه السلام را لعن مى كنيم به خاطر آنكه در برابر ولايتى كه در غدير توسط پيامبر صلى الله عليه و آله از طرف خداوند اعلام شد، دست به اقدامات كينه توزانه عظيمى زدند كه آثار آن تا آخر روزگار محو شدنى نيست.
آنان طبق اين آيات متصف به اين اوصافند:
منكر، عهدشكن، تغيير دهنده، تبديل كننده، تكذيب كننده، تحريف كننده، فراموش كننده ياد خدا، مانع شونده از صراط مستقيم، و نهايتاً حزب شيطان كه زير بال او آرام گرفته اند.
در تفسیر اهل بیت علیهم السلام ذیل آیه اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطانُ فَأَنْساهُمْ ذِكْرَ اللهِ أُولئِكَ حِزْبُ الشَّيْطانِ أَلا إِنَّ حِزْبَ الشَّيْطانِ هُمُ الْخاسِرُونَ از امیرالمؤمنین علی علیه السلام نقل شده است که فرمود: «از منافقان برحذر باشید! آنها گمراه هستند و شما را هم گمراه میکنند. آنها اهل لغزش میباشند و شماها را هم میلغزانند، آنها به رنگهای مختلف در میآیند و فتنهای دیگر میکنند، میخواهند به هر وسیلهای خود را به شما برسانند و شما را در دام خود بیفکنند. دلهای آنها بیمار و پر از مکر و فریب است، ولی چهرههاشان پاک و خوش اخلاق و خوش برخورد میباشند؛ آهسته و بدون اینکه کسی آنها را مشاهده کند راه میروند و خود را از انظار مخفی میدارند ... آنها میگویند و مردم را به شبهه میاندازند و تعریف و توصیف میکنند و مردم را از حق منحرف میسازند. منافقان راهها را آسان تلقی میکنند و کارها را ساده میپندارند، تنگناها را وسیع میدانند، آنها جماعت شیطان میباشند و گرمی آتش هستند: أُولَٰئِكَ حِزْبُ الشَّيْطَانِ ۚ أَلَا إِنَّ حِزْبَ الشَّيْطَانِ هُمُ الْخَاسِرُونَ [۳]