آيات ۱ تا ۳ نصر و غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آيات ۱ تا ۳ نصر و غدیر''' آخرین آیاتی قلمداد شده که بر پیامبر صلی الله علیه و آله در قالب یک سوره کامل (نصر) نازل شده و پیامد نهایی غدیر که فتح نهایی بوده را معرفی کرده است. این آیات در حجة الوداع و در سرزمین منا نازل شد.

از نظر برخی محققان، سوره نصر آخرین سوره کاملی است که بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شده است. این سوره در [[حجةالوداع|حجة‌الوداع]] و در سرزمین منا نازل شد. آیات زیادی از قرآن در طول سفر پیامبر از مدینه به مکه و بازگشت به آن نازل شده که 21 آیه مستقیماً به موضوع غدیر و پیام آن مربوط است. این آیات نشان‌دهنده پشتوانه الهی و دستور مستقیم خداوند در مراسم غدیر است. برخی آیات به ختم رسالت و آغاز ولایت اشاره دارند و برخی دیگر مردم را برای امتحان بزرگ الهی آماده می‌سازد. همچنین، غدیر به عنوان فتح بزرگ و یأس دشمنان معرفی شده و بر اهمیت ابلاغ ولایت تأکید می‌شود. در نهایت، این آیات کمال دین و اوج نعمت خدا را با ولایت اعلام می‌کنند. اين آيات ۴۹ آيه است و در ۲۱ مورد نازل شده است.<ref>غدیر در قرآن، ج۱، ص۲۵.</ref>

{{قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ، إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ ﴿١﴾وَرَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجًا ﴿٢﴾فَسَبِّـحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ ۚ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا ﴿٣﴾|ترجمه=به نام خدا که رحمتش بی‌اندازه است و مهربانی‌اش همیشگی. هنگامی که یاری خدا و [آن] پیروزی فرا رسد (۱) و مردم را ببینی که گروه‌گروه در دین خدا درآیند (۲) پس پروردگارت را همراه با سپاس و ستایش تسبیح گوی و از او آمرزش بخواه که او همواره توبه‌پذیر است. (۳)}}.

از سوی برخی محققان، موقعیت تاریخی نزول آیات ۱ تا ۳ سوره نصر چنین ترسیم شده است: با پایان یافتن ایام تشریق در روز سيزدهم ذى‌الحجه و در روز چهارم توقف در منا و در مسجد خیف مراسم غدیر آغاز شد. در چنین شرایطی فرشته وحی نازل شد و آخرین سوره کامل قرآن، سوره نصر، را بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل کرد.<ref>عيون أخبار الرضا، ج‏۲، ص۶؛ عدة الداعی، ص۲۹۸.</ref> به محض نزول اين سوره، پيامبر به‌طور رسمى نزديكى مرگ خويش را خبر داد و گفت: {{متن عربی|نُعِيَتْ الَىَّ نَفْسى بِأَنَّها مَقْبُوضَةٌ فى هذِهِ السَّنَةِ|ترجمه=نفسم به من خبر مى‌دهد كه در اين سال قبض روح خواهد شد}}.<ref>تفسير القمى، ج۲، ص۴۴۷؛ الاقبال، ج۲، ص۲۴۲؛ تفسير نور الثقلين، ج۵، ص۶۸۹؛ بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۱۴.</ref>

به گفته محققان نزول آیات ۱ تا ۳ سوره نصر سه پیامد داشت كه همواركننده راه براى مراسم عظيم غدير بود:

اولين مسئله‌اى كه پس از نزول سوره نصر و شنيدن خبر رحلت پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله به ذهن همه خطور كرد، جانشينى آن حضرت  بود و اين بهترين مقدمه براى آغاز مراسمى بود كه مى‌توانست پاسخ چنين سؤالى باشد. اصحاب پيامبر که از پرسیدن سؤال مستقیم در این باره ناتوان بودند، به [[سلمان فارسی(محمّدی)|سلمان فارسی]] مراجعه کردند تا از پیامبر بپرسد: امور ما را به كه مى‌سپارى و پناه ما چه كسى خواهد بود و محبوب‌ترين افراد نزد او كيست؟ در پاسخ اين سؤال آن حضرت تعلّل کرد و تا سه بار آن را به تأخير انداخت و گويا مردم را نسبت به مسئله حساس‌تر و نسبت به پاسخ آن تشنه‌تر کرد. سپس فرمود: «برادر و وزيرم و جانشينم در اهل بيتم و بهترين كسى كه بعد از خود باقى مى‌گذارم كه دِين مرا ادا مى‌كند و به وعده‌هاى من وفا مى‌نمايد، على بن ابى‌طالب است».<ref>تفسير فرات الکوفی، ص۶۱۳؛ شرح الاخبار، ج۱، ص۲۱۱، ح۱۸۳.</ref>

=== '''سخنان پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله با على عليه السلام درباره خلافت‌''' ===

دومين پيامد نزول سوره نصر آن بود كه پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله اميرالمؤمنين عليه السلام را فرا خواند و به او چنين فرمود: «يا على، آنچه به من وعده داده شده بود محقق گشت: فتح آمد و مردم گروه‌گروه به دين خدا داخل شدند. هيچ‌كس از تو سزاوارتر به قرار گرفتن در مقام من نيست، به‌خاطر پيشتر بودن تو در اسلام و نزديكى تو با من و دامادى تو نسبت به من و اينكه سيده زنان جهان نزد توست و قبل از آن حمايت‏‌هايى كه پدرت ابوطالب درباره من داشت و گرفتارى‏‌هايى كه هنگام نزول قرآن متحمل شد...».<ref>شرح نهج‌البلاغه، ج۹، ص۱۷۴؛ بحارالانوار، ج۴۰، ص۸۵-۸۶. </ref> اين احتمال وجود دارد كه حضرت اين سخنان را علناً در حضور مردم به على عليه السلام فرموده باشد تا افكار مردم را نسبت به مسئله خلافت آماده‌تر سازد.

=== '''سخنرانى عمومى درباره ولايت‌''' ===

سومين عكس‌العمل پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله به نزول سوره نصر آن بود که مردم را در مسجد خيف در مِنا جمع كند و براى آينده خلافت پيش‌بينى‌هاى اساسى کند. با توجه به امامت ابدى دوازده امام عليهم السلام كه برنامه خلافت اسلام بود و مردم بايد از آن حمايت مى‌نمودند و با حضور آنان از هر اختلافى پرهيز مى‌كردند، پيامبر در برابر جمعيت بر فراز منبر چنين خطابه خواند: «خدا آباد كند زندگى كسى را كه سخن مرا بشنود و آن را به‌خاطر بسپارد و به كسانى كه نشنيده‌اند برساند، كه چه بسا حمل‌كننده علمى كه خود اهل تفكر نيست و چه بسا حمل‌كننده علمى به كسى كه از او فقيه‌تر و فكركننده‌تر است. اى مردم، من در ميان شما دو چيز گرانبها باقى گذاشتم كه اگر به آن دو تمسّک كنيد، هرگز گمراه نمى‌شويد و لغزش پيدا نمى‌كنيد: كتاب خدا و عترت من اهل بيتم. خداوند لطيف خبير به من خبر داده است كه اين دو از يكديگر جدا نمى‌شوند تا بر سر حوض كوثر بر من وارد شوند، مانند اين دو انگشتِ من -و حضرت دو انگشت سبابه را كنار يكديگر قرار دادند- و نمى‌گويم: مانند اين دو -و حضرت انگشت سبابه و وسط را كنار هم قرار دادند- كه يكى بر ديگرى فضيلت داشته باشد.<ref>تفسير القمى، ج۱، ص۳-۴؛ بحارالانوار، ج۲۷، ص۶۸-۶۹.</ref>

[[رده:آيات مربوط به اقدامات پيامبر صلَّى اللّٰه عليه و آله در غدير]]