حَجّ: تفاوت میان نسخه‌ها

== <big>آيه «إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّه فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِما...» <ref>بقره /  ۱۵۸. غدير در قرآن: ج ۲ ص ۴۵۷  - ۴۵۴.</ref></big> ==

<big>در غدير، ارتباط اعتقاد و عمل چنين به ما تفهيم شده كه احكام الهى در كنار ولايت اهل‏ بيت‏ عليهم السلام نه تنها مورد تأكيد است، كه تا ابد دو حلقه ناگسستنى خواهند بود. اين اهل‏ بيت ‏عليهم السلام هستند كه جزئيات احكام الهى را براى مردم بيان خواهند كرد، و اين احكام الهى‏ اند كه با عمل بدان‏ها تسليم در برابر فرامين خدا را تجربه خواهيم كرد، و اين تسليم با اطاعت از فرستادگان پروردگار جلوه ‏گر مى ‏شود.</big>

<big>در اين راستا، اواخر خطبه غدير شاهد تأكيدات [[پيامبر صلى الله عليه وآله]] بر نماز و زكات و حج و امر به معروف و نهى از منكر و اجتناب از محرمات و تقوى است، و در پى آن سخن از مرگ و معاد و حساب روز قيامت و ثواب و عقاب به ميان آمده است، كما اينكه در اوائل خطبه امر به تدبّر در قرآن به چشم مى‏ خورد.</big>

<big>اين موارد اگر چه ارتباط مستقيم با غدير ندارد و موارد آن نيز بسيار كم است، ولى در حاشيه غدير يادآور ارتباطى است كه احكام الهى بايد با اهل‏ بيت‏ عليهم السلام داشته باشند.</big>

<big>در بين اين تأكيدات، [[پيامبر صلى الله عليه وآله]] حلال و حرام را به طور كلى مطرح مى‏ كنند، و اينكه درباره جزئيات آنها بايد به امامان‏ عليهم السلام مراجعه شود.</big>

<big>اين آيات تضمين شده در كلام [[پيامبر صلى الله عليه وآله]] ۷ آيه است، كه از جمله اين آيات آيه ۱۵۸ سوره بقره است:</big>

<big>«إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّه فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِما وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَيْراً فَإِنَّ اللَّه شاكِرٌ عَلِيمٌ» :</big>

<big>«صفا و مروه از شعائر الهى هستند، هر كس به عنوان حج يا عمره به خانه خدا بيايد براى او اشكالى نيست كه بر صفا و مروه بسيار طواف كند و هر كس كار نيك افزون بر واجب انجام دهد خداوند تشكر كننده داناست» .</big>

<big>اين آيه از چهار بُعد قابل بررسى است:</big>

'''<big>متن روايت</big>'''

<big>«مَعاشِرَ النّاسِ، انَّ الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّه، »فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِما وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَيْراً فَإِنَّ اللَّه شاكِرٌ عَلِيمٌ» :</big>

<big>اى مردم، حج و عمره از شعائر الهى هستند، هر كس به عنوان حج يا عمره به خانه خدا بيايد براى او اشكالى نيست كه بر صفا و مروه بسيار طواف كند. <ref>اسرار غدير: ص ۱۵۵ بخش ۱.</ref></big>  

'''<big>موقعيت تاريخى</big>'''

<big>در اواخر خطبه غدير، قسمت خاصى در زمينه حج ديده مى ‏شود كه بدون شك بازگشت از اولين سفر حج [[پيامبر صلى الله عليه وآله]] چنين اقتضايى را داشته است. در آغاز اين فرازها حضرت با تضمين بخش دوم آيه سوره بقره و اشاره ‏اى به كلمه «شَعائِرِ اللَّه» در كلام خود به آن آيه استناد كرده اند.</big>

<big>البته در آيه قرآن «إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّه» است، ولى در كلام [[پيامبر صلى الله عليه وآله]] «انَّ الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّه» آمده است.</big>

'''<big>موقعيت قرآنى</big>'''

<big>آيه مزبور در قرآن موقعيّتى دارد كه ارتباطى بين آن با آيه‏ هاى قبل و بعد احساس نمى‏ شود، ولى گويا تأكيد خاصى بر شعار بودن جزئيات مراسم حج وجود دارد. مثلاً در آيه ۲ سوره مائده مى ‏فرمايد: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُحِلُّوا شَعائِرَ اللَّه وَ لا الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ لا الْهَدْىَ وَ لا الْقَلائِدَ وَ لا آمِّينَ الْبَيْتَ الْحَرامَ ...» ، و در آيه ۳۶ سوره حج مى‏ فرمايد: «وَ الْبُدْنَ جَعَلْناها لَكُمْ مِنْ شَعائِرِ اللَّه ...» .</big>

'''<big>تحليل اعتقادى</big>'''

<big>آنچه از مجموع كلمات [[پيامبر صلى الله عليه وآله]] درباره حج در اين بخش خطابه مى‏ توان استفاده كرد با توجه به آيه مزبور چند نكته است:</big>

<big>'''الف:''' در آيه قرآن «صفا و مروه» به عنوان شعائر نامبرده شده ‏اند. اينكه [[پيامبر صلى الله عليه وآله]] همان آيه را در كلام خود تضمين مى ‏فرمايند و «حج و عمره» را به جاى «صفا و مروه» قرار مى ‏دهند، به احتمال قوى از جهت موضوع كلامى است كه حضرت در آغاز آن هستند و آن حج است.</big>

<big>'''ب:''' معنى «شعار» بودن حج و ارزش آن را از اين حديث و آيه مى‏ توانيم استفاده كنيم:</big>

<big>'''يكى''' اينكه فرمودند: انَّما سُمِّيَتِ الشَّعائِرُ لِتَشْعَرَ النّاسُ بِها فَيَعْرِفُوها: شعائر را به اين نام نهاده ‏اند كه مردم به وسيله آن احساس و درك نمايند و در نتيجه بدان معرفت پيدا كنند. <ref>تفسير القمى: ج ۱ ص ۱۶۰.</ref></big>  

<big>'''دوم''' اينكه خداوند در قرآن مى‏فرمايد: «ذلِكَ وَ مَنْ يُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّه فَإِنَّها مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ»<ref>حج /  ۳۲.</ref> : «هر كس شعائر الهى را بزرگ بدارد اين نشانه تقواى دل‏هاست» .</big>

<big>'''ج:''' در اين قسمت از خطبه، [[پيامبر صلى الله عليه وآله]] با مطرح كردن حج به عنوان يك شعار الهى سه مطلب درباره آن فرموده است: مستغنى شدن حجاج و فقر تاركين حج، آمرزش گناهان حجاج، درخواست حج كامل و تمام عيار از مردم.</big>

<big>'''د:''' نقطه ربط حج با [[ولايت]] و [[امامت]] كه [[ارتباط حج با غدير]] را نيز روشن مى‏ كند، اين كلام [[پيامبر صلى الله عليه وآله]] است كه در همين بخش خطبه مى‏ فرمايند: مَعاشِرَ النّاسِ، حِجُّوا الْبَيْتَ بِكَمالِ الدّينِ وَ التَّفَقُّهِ: اى مردم حج خانه خدا را با كمال دين و فهم و تفَقُّه بجاى آوريد.</big>

<big>با توجه به اينكه «كمال دين» در متن خطبه غدير معنى شده و منظور از آن روشن است، در اين عبارت هم معناى حج با كمال دين واضح خواهد بود. در متن خطبه پس از معرفى و بلند كردن و نصب اميرالمؤمنين‏ عليه السلام به مقام خلافت مى‏ فرمايند:</big>

<big>اللّهمَّ انَّكَ انْزَلْتَ الْآيَةَ فى عَلِىٍّ وَلِيِّكَ عِنْدَ تَبْيينِ ذلِكَ وَ نَصْبِكَ ايّاهُ لِهذَا الْيَوْمِ: «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِى وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِيناً» ... <ref>اسرار غدير: ص ۱۴۵ بخش ۴.</ref> . مَعاشِرَ النّاسِ، انَّما اكْمَلَ اللَّه عَزَّ وَ جَلَّ دينَكُمْ بِامامَتِهِ<ref>اسرار غدير: ص ۱۴۶ بخش ۵ .</ref> :</big>

<big>خدايا، تو درباره على وليت، هنگامى كه ولايت او تبيين شد و امروز او را نصب كردى، اين آيه را نازل فرمودى: «امروز دين شما را كامل كردم و نعمت را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان دين شما راضى شدم» ... . اى مردم، خدا دين شما را با امامت او كامل نمود. بنا بر اين حج با كمال دين يعنى با اعتقاد به [[امامت]] [[دوازده امام‏ عليهم السلام]] و صاحب اختيارى مطلق آنان پس از [[پيامبر صلى الله عليه وآله]]، و اين حجى است كه نزد پروردگار مورد قبول است.</big>

== <big>اولين حج كامل<ref>اسرار غدير: ص ۳۵.</ref></big> ==

<big>در سفر حجةالوداع دو مقصد اساسى در نظر بود، وآن عبارت بود از بيان دو حكم مهم از قوانين اسلام كه هنوز براى مردم به طور كامل و رسمى تبيين نشده بود: يكى حج، و ديگرى مسئله [[خلافت]] و [[ولايت]] و [[جانشينى]] بعد از [[پيامبرصلى الله عليه وآله]].</big>

== <big>بيان وجوب حج در غدير <ref>اولين ميراث مكتوب درباره غدير: ص ۱۹.</ref></big> ==

<big>اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در زمان عثمان اتمام حجتى در مسجد داشتند و در ضمن استناد به غدير وجوب حج را بيان فرمودند. در آنجا زيد بن ارقم و براء بن عازب و [[ابوذر]] و [[مقداد]] و [[عمار]] گفتند: ما شهادت مى‏ دهيم كه سخن [[پيامبر صلى الله عليه وآله]] را به ياد داريم كه بر منبر ايستاده بودند و شما در كنار ایشان بودید و مى‏ فرمودند:</big>

<big>... اى مردم، خداوند در كتابش شما را به نماز امر كرده و من آن را برايتان بيان نمودم، و به زكات و روزه و حج دستور داده كه آن را هم براى شما بيان و تفسير نمودم، و به ولايت دستور داده و من شما را شاهد مى‏ گيرم كه ولايت مخصوص اين شخص است -  و حضرت دست مبارك را بر امیرالمؤمنین على بن ابى ‏طالب ‏عليه السلام قرار دادند -  و سپس براى دو پسرشان بعد از ایشان ، و سپس براى اوصياء از فرزندانشان بعد از آنهاست. آنان از قرآن جدا نمى ‏شوند و قرآن از آنان جدا نمى ‏شود تا بر سر حوضم بر من وارد شوند... . <ref>كتاب سليم: ح ۱۱.</ref></big>

== <big>تبليغ غدير در اجتماعات حج <ref>سخنرانى استثنائى غدير: ص ۱۱۱ ، ۱۰۷.</ref></big> ==

<big>عظمت غدير اقتضا مى ‏كند به بلنداى آن برنامه ‏ريزى داشته باشيم، و گمان نكنيم پيامى با آن عظمت را در گونه ‏هاى كم ابهت تبليغ مى‏ توان جلوه ‏گر ساخت.</big>

<big>احترام به مقام با عظمت غدير به ما فرمان مى‏ دهد كه آن را در جذاب‏ ترين و ارزشمندترين گونه‏ هاى رسانه‏ اى جلوه‏ گر سازيم، و هر گونه تبليغى در رابطه با غدير را لايق شأن آن و به عظمت ساحت اولين مبلِّغ آن يعنى پ[[يامبرصلى الله عليه وآله]] به انجام رسانيم.</big>

<big>يكى از اين راهكارهاى تبليغ غدير استفاده از سفر حج و مشاهد مشرفه و مجالس دينى است:</big>

<big>اگر در غدير مراسم حج باعث اجتماع آن جمع عظيم بود، ما نيز بايد موقعيّت‏ هايى را كه مردم با پاى خود و به طور منسجم در آنها جمع مى‏ شوند شناسايى كنيم و از آن فرصت‏ها براى تبليغ غدير حداكثر استفاده را بنماييم.</big>

<big>در همين روزگار نيز ايام حج بهترين موقعيّت زمانى و مكانى براى تبليغ غدير است. از كنار كعبه تا حرم [[پيامبر صلى الله عليه وآله]] با حضور ميليونى حُجاج، فرصت ‏هاى طلايى براى ابلاغ پيام غدير وجود دارد كه با در نظر گرفتن عرفات و مشعر و مِنا و جمرات سه گانه و صفا و مروه و زيارتگاه‏ هاى مختلف مكه و مدينه ضريب تبليغى غدير چند برابر مى‏ شود، و ما نبايد هيچ يك از آنها را از دست بدهيم.</big>

== <big>تبليغ غدير در حجّ توسط امام حسين ‏عليه السلام <ref>تبليغ غدير در سيره معصومين‏ عليهم السلام: ص  ۲۹ ،۳۰  ، ۷۸ ، ۷۹.</ref></big> ==

<big>يكى از شاخص‏ هاى زندگى معصومين‏ عليهم السلام تبليغ غدير به شكل‏ هاى مختلف است. از جمله [[تبليغ غدير]] توسط امام حسين ‏عليه السلام در مِنا در مراسم حج است كه ذيلاً به بيان آن مى‏ پردازيم:</big>

<big>شرايط شديد تقيه در زمان معاويه بر كسى پوشيده نيست، و هر چه به آخر دوران او نزديك‏ تر مى ‏شويم جوّ حاكم سخت‏ تر مى‏ شود. اما امام حسين‏ عليه السلام همين موقعيّت را براى [[تبليغ غدير]] در جمع شخصيت‏ هاى اسلامى آن زمان انتخاب فرموده اند.</big>

<big>با گذشت پنجاه سال از غدير و در زمانى كه [[صاحب غدير]] را علناً بر فراز منبرها مورد سب و لعن قرار مى ‏دادند، باز هم غدير است و شهرت آن!! تاريخ نويسان متحيّر مانده‏ اند كه [[غدير]] چقدر مشهور بوده كه وقتى سومين [[امام غدير]] يعنى [[سيدالشهداءعليه السلام]] در مراسم حجّى كه به دستور معاويه اداره مى ‏شود، مردم را درباره آن قسم مى‏ دهند ۲۰۰ نفر صحابى و ۵۰۰ نفر از تابعين به آن اقرار مى ‏كنند.</big>

<big>يك سال قبل از مرگ معاويه كه مطابق است با يك سال قبل از [[واقعه عاشورا]]، [[امام حسين ‏عليه السلام]] در ايام حج در مِنا با حضور ۷۰۰ نفر اجتماع بزرگى در خيمه خود تشكيل دادند، كه دويست نفر آنان [[اصحاب پيامبر صلى الله عليه وآله]] بودند.</big>

<big>حضرت در آن مجلس براى خطابه بپاخاستند و پس از حمد و ثناى الهى، از اقدامات معاويه بر ضد اميرالمؤمنين ‏عليه السلام اظهار ناراحتى شديد كردند و سپس شروع به شمردن مناقب آن حضرت نمودند. امام ‏عليه السلام در همه موارد مردم را بر صدق گفتار خود قسم مى‏ دادند و همه اقرار مى‏ كردند. از جمله مسئله غدير را مطرح كرده و فرمودند:</big>

<big>شما را به خدا قسم مى‏ دهم، آيا مى‏ دانيد كه [[پيامبر صلى الله عليه وآله]] در روز [[غدير خم]] [[على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام]] را منصوب كردند و ولايت را براى ایشان اعلام نمودند و فرمودند: بايد حاضران به غايبان خبر دهند؟ جمعيت حاضر گفتند: آرى به خدا قسم. <ref>كتاب سليم: حديث ۲۶.</ref></big>   

<big>و اين به معناى اشتهار غدير در اوج خفقان اموى بود.</big>

== <big>تقارن سفر مهم با حج</big> ==

<big>[[پيامبر صلى الله عليه وآله]] پس از [[هجرت]]، يك بار در صلح حديبيه -  طبق قرارداد -  فقط چند ساعت به مكه آمدند و بازگشتند؛ و بار ديگر در فتح مكه كه به عنوان جنگ آمدند و پس از برچيدن بساط كفر و بت ‏پرستى به طائف رفتند، و در بازگشت عمره انجام داد و به مدينه بازگشتند.</big>

<big>اكنون پس از ده سال از [[هجرت]] -  در حالى كه مكه يك شهر اسلامى شده بود -  در كمال قدرت وارد اين شهر مى‏ شدند. جلوه اين عظمت در آن زمان به قدرى بود كه به محض اعلام سفر حضرت، بيش از يكصد و بيست هزار نفر همراه حضرت حركت كردند كه در آن زمان بسيار غير عادى بود. <ref>الغدير: ج ۱ ص ۹.</ref></big>  

<big>اينكه سفر مهم [[پيامبر صلى الله عليه وآله]] به مكه براى اهدافى مهم و مقدمه بودن براى غدير با ايام حج كه از زمان حضرت ابراهيم‏ عليه السلام سابقه داشت و همه ساله مردم از اطراف و اكناف بدين منظور به مكه مى‏ آمدند تقارن پيدا كرد بسيار جالب توجه بود.</big>

<big>به خصوص آنكه آداب و احكام اسلامى حج براى اولين بار توسط حضرت بازگو مى‏ شد، و اين يك پديده قابل توجه در برنامه ‏اى بود كه سابقه هزاران ساله داشت. در پايان چنين شرايطى مراسم [[غدير]] انجام شد كه از نظر زمانى از تقدسى خاص و سابقه ‏اى طولانى برخوردار بود.</big>

== <big>حج در خطبه غدير<ref>واقعه قرآنى غدير: ص ۱۰۴. اسرار غدير: ص ۱۰۰ و ۲۲۴ . سخنرانى استثنائى غدير: ص  ۲۲۳ - ۲۳۱ .</ref></big> ==

<big>يكى از مسائلى كه در خطبه غدير به آن اشاره شده حج است. پيش از آنكه سخن [[پيامبر صلى الله عليه وآله]] به آخرين بخش خود برسد، بخش دهم خطابه اختصاص به حلال و حرام و واجبات و محرمات يافت، و مقصود حضرت معرفى كسانى بود كه مردم بايد در آينده ‏هاى نزديك و دور در احكامشان به آنان مراجعه كنند.</big>

<big>قبل از همه، [[پيامبر صلى الله عليه وآله]] در فرازى از بخش دهم [[خطبه غدير]]، به [[حج با كمال دين]] اشاره نمودند و مطالبى درباره حج را با استناد به آيه ۱۵۸ سوره بقره «اِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ اَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَيهِ اَنْ يَطَّوَّفَ بِهِما، وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَيْراً فَاِنَّ اللَّهَ شاكِرٌ عَليمٌ» فرمودند و از ترك حج بر حذر داشتند.</big>

<big>از سوى ديگر به حجاج وعده استغناء و مغفرت دادند، و در پايان از آنان خواستند كه حج خانه خدا را با كمال دين كه ولايت است و نيز تفكر در اعمال آن انجام دهند، و نيز آن را جايگاه توبه بدانند.</big>

<big>گر چه محوريت خطبه غدير امر [[امامت]] و [[ولايت]] بود، ولى [[پيامبر صلى الله عليه وآله]] در خطبه غدير جملاتى هم در مورد حج بيان داشتند. از جمله فرمودند:</big>

<big>حج و عمره از شعائر الهى هستند.</big>

<big>به حج خانه خدا برويد. هيچ اهل‏ بيتى وارد بر خانه خدا نمى ‏شوند مگر آنكه مستغنى مى‏ شوند، و هيچ اهل‏ بيتى (در صورت امكان) از رفتن به خانه خدا تخلف نمى‏ كنند مگر آنكه فقير مى‏ شوند.</big>

<big>با دين كامل و معرفت، به حج خانه خدا برويد. و جز با توبه و فاصله گرفتن از معاصى، از مشاهد مشرفه باز نگرديد.</big>

<big>حاجيان كمك مى‏ شوند، و آنچه خرج مى‏ كنند دوباره به آنان باز مى‏ گردد، و خداوند اجر احسان كنندگان را ضايع نمى ‏كند.</big>

<big>هيچ مؤمنى در موقف توقف نمى ‏كند مگر آنكه خداوند گناهان او را تا آن موقع مى ‏بخشد، و آنگاه كه حج او پايان يافت اعمال را از سر مى ‏گيرد.</big>

<big>اين تعابير حضرت را اين گونه نيز مى‏ توان بيان كرد:</big>

<big>حضرت درباره حج و عمره چهار جنبه مهم را در خطبه غدير مورد تأكيد قرار دادند:</big>

<big>حج و عمره از شعائر الهى است كه «وَ مَنْ يُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإنَّها مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ» ، و احياى  آن احياى دين خداست.</big>

<big>براى حاجيان از طرف خداوند نفع دنيوى و اُخروى در نظر گرفته شده است:</big>

<big>الف. نفع دنيوى: هر كس به حج رود خداوند او را مستغنى مى‏ نمايد. خداوند حاجيان را كمك مى‏ نمايد. آنچه حاجيان خرج كنند خداوند جاى آن را در اموالشان پُر مى ‏كند.</big>

<big>ب. نفع اُخروى: گناهان ايشان آمرزيده مى‏ شود و به آنان گفته مى‏ شود اعمال را از سرگيريد و به آنان بشارت داده مى‏ شود.</big>

<big>ترك عمدى حج نزد خداوند بسيار مهم است و گذشته از عذاب اُخروى، ضرر دنيوى هم دارد و آن اينكه باعث كوتاهى عمر، قطع شدن نسل و نيز باعث فقر مى‏ شود.</big>

<big>از كسى كه به حج مى‏ رود سه مطلب مهم خواسته شده است:</big>

<big>الف. حج رفتن او با كمال دين باشد كه مراد ولايت اهل ‏بيت ‏عليهم السلام است.</big>

<big>ب. مفاهيم و مقاصد حج مورد تفقّه و فهم قرار گيرد و با درك صحيح از حج به اعمال آن بپردازد.</big>

<big>ج. در حج توبه ‏اى پابرجا نمايد كه هرگز پس از بازگشت از خانه الهى گناهان را از سر نگيرد.</big>

<big>متن خطبه غدير در اين باره چنين است:</big>

<big>مَعاشِرَ النّاسِ، اِنَّ الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ، «فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ اَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَيْهِ اَنْ يَطَّوَّفَ بِهِما وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَيْراً فَاِنَّ اللَّهَ شاكِرٌ عَليمٌ» .</big>

<big>مَعاشِرَ النّاسِ، حِجُّوا الْبَيْتَ، فَما وَرَدَهُ اَهْلُ بَيْتٍ اِلاّ اسْتَغْنَوْا وَ اُبْشِرُوا، وَ لا تَخَلَّفُوا عَنْهُ اِلاّ بُتِرُوا وَ افْتَقَرُوا.</big>

<big>مَعاشِرَ النّاسِ، ما وَقَفَ بِالْمَوْقِفِ مُؤْمِنٌ اِلاّ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ما سَلَفَ مِنْ ذَنْبِهِ اِلى وَقْتِهِ ذلِكَ، فَإِذَا انْقَضَتْ حَجَّتُهُ اسْتَأْنَفَ عَمَلَهُ.</big>

<big>مَعاشِرَ النّاسِ، الْحُجّاجُ مُعانُونَ وَ نَفَقاتُهُمْ مُخَلَّفَةٌ عَلَيْهِمْ وَ اللَّهُ لا يُضيعُ اَجْرَ الْمُحْسِنينَ.</big>

<big>مَعاشِرَ النّاسِ، حِجُّوا الْبَيْتَ بِكَمالِ الدّينِ وَ التَّفَقُّهِ، وَ لاتَنْصَرِفُوا عَنِ الْمَشاهِدِ اِلاّ بِتَوْبَةٍ وَ اِقْلاعٍ:</big>

<big>اى مردم، حج و عمره از شعائر الهى هستند، «فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ اَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَيْهِ اَنْ يَطَّوَّفَ بِهِما ...» : «هر كس به خانه خدا به عنوان حج يا عمره بيايد براى او اشكالى نيست كه بر صفا و مروه بسيار طواف كند، و هر كس كار خيرى را بدون چشم داشتى انجام دهد خداوند سپاسگزار داناست» .</big>

<big>اى مردم، به حج خانه خدا برويد. هيچ خاندانى به خانه خدا وارد نمى‏ شوند مگر آنكه مستغنى مى‏ گردند و شاد مى ‏شوند، و هيچ خاندانى آن را ترك نمى‏ كنند مگر آنكه منقطع مى‏ شوند و فقير مى گردند.</big>

<big>اى مردم، هيچ مؤمنى در موقف (عرفات، مشعر، مِنا) وقوف نمى ‏كند مگر آنكه خداوند گناهان گذشته او را تا آن وقت مى ‏آمرزد، و هر گاه كه حجش پايان يافت اعمالش را از سر مى‏ گيرد.</big>

<big>اى مردم، حاجيان كمك مى‏ شوند و آنچه خرج مى‏ كنند به آنان باز مى‏ گردد، و خداوند جزاى محسنين را ضايع نمى ‏نمايد.</big>

<big>اى مردم، با دين كامل و با تَفَقُّه و فهم به حج خانه خدا برويد و از آن مشاهد مشرّفه جز با توبه و دست كشيدن از گناه بر مگرديد.</big>

== <big>خطبه مناسك حج<ref>واقعه قرآنى غدير: ص ۱۸.</ref></big> ==

<big>در سفر حجةالوداع، پس از توقف و انجام اعمال حج در مكه ، حضرت متوجه آموزش مناسك حج به مردم بودند. اين بود كه بعد از ظهر روز هفتم ذى ‏الحجة -  يعنى يك روز قبل از ترويه -  در مكه براى مردم خطابه ‏اى ايراد كردند و مناسك و اعمال حج را براى مردم بيان فرمودند.<ref>المغازى (واقدى) : ج ۲ ص ۱۱۰۰. المستدرك على الصحيحين: ج ۱ ص ۶۳۲ . السيرة النبوية: ج ۴ ص ۳۳۷. امتاع الاسماع (مقريزى): ج ۲ ص ۱۱۷. نيل الاوطار: ج ۳ ص ۳۰۷. البداية و النهاية: ج ۵ ص ۹۳.</ref></big>

== <big>روزه روز غدير معادل صد حج <ref>اسرار غدير: ص ۲۵۶  - ۲۵۴ ۲۴۶. چهارده قرن با غدير: ص ۲۳۴ ۲۳۳.</ref></big> ==

<big>در احاديث اهل ‏بيت عصمت و طهارت‏ عليهم السلام مراسم و برنامه‏ هاى عامى براى همه اعياد وارد شده كه در كتب ادعيه مذكور است. گذشته از آنها براى عيد و جشن غدير دستورات خاصى از ائمه‏ عليهم السلام وارد شده كه از جمله آنها روزه گرفتن در روز غدير است:</big>

<big>امام صادق ‏عليه السلام فرمودند : روزه اين روز معادل صد حج و صد عمره مقبول است. <ref>عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۲۱۱.</ref></big>

پانویس</big>