اعمال عید غدیر

الف. اعمال شب عيد غدير

شب عيد غدير - پس از اذان مغرب روز هفدهم ذى‏ الحجه - يكى از شب‏هاى مبارک، و فرصت گرانقدرى براى ذكر و تسبيح و تقديس و عبادت پروردگار مى‏ باشد. همچنين فرصتى براى بيان فضائل و مناقب سيد كائنات حضرت ختمى مرتبت محمد مصطفى‏ صلى الله عليه وآله و اهل‏بيت عصمت و طهارت اوعليهم السلام و به ويژه ذكر اميرالمؤمنين‏ عليه السلام است.

اول: نماز شب عيد غدير

كيفيت نماز شب عيد غدير چنين است:

نماز شب عيد غدير دوازده ركعت است؛ در هر دو ركعت يک تشهد، و در پايان دوازده ركعت سلام مى‏ دهى. در هر ركعت از آن سوره حمد و توحيد را هر كدام ده مرتبه، و آيةالكرسى را يک مرتبه مى‏ خوانى. ولى در ركعت آخر -  يعنى ركعت دوازدهم -  هر يک از سوره حمد و توحيد را هفت مرتبه مى ‏خوانى.

سپس در قنوت مى‏ گويى:

«لا اِله الاّ اللَّهُ وَحدهُ لا شريكَ لَهُ لَهُ المُلكُ و لَهُ الحَمدُ، يُحيى و يُميتُ و يُميتُ و يُحيى و هوَ حَىٌّ لا يَموت بِيَدِه الخَيرُ و هو على كُلِّ شَى‏ءٍ قَديرٌ».

پس از ركوع به سجده مى ‏روى و در سجده ده مرتبه مى‏ گويى:

«سُبْحانَ مَنْ أَحْصى كُلَّ شَيْ‏ءٍ عِلْمُهُ، سُبْحانَ مَنْ لا يَنْبَغِي التَّسْبِيحُ الّا لَهُ، سُبْحانَ ذِي الْمَنِّ وَ النِّعَمِ، سُبْحانَ ذِي الْفَضْلِ وَ الطَّوْلِ، سُبْحانَ ذِي‏ الْعِزَّةِ وَ الْكَرَمِ. اسْأَلُكَ بِمَعاقِدِ الْعِزِّ مِنْ عَرْشِكَ، وَ مُنْتَهىَ الرَّحْمَةِ مِنْ كِتابِكَ، وَ بِالاسْمِ الاعْظَمِ وَ كَلِماتِكَ التّامَّةِ انْ تُصَلِّيَ عَلى‏ مُحَمَّدٍ رَسُولِكَ وَ اهْلِ بَيْتِهِ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ وَ انْ تَفْعَلَ بِي كَذا وَ كَذا، انَّكَ سَمِيعٌ مُجِيبٌ.»

براى شب عيد غدير اين دعا وارده شده است:

«

اللّهُمَّ انَّكَ دَعَوْتَنا الى‏ سَبِيلِ طاعَتِكَ وَ طاعَةِ نَبِيِّكَ وَ وَصِيهِ وَ عِتْرَتِهِ، دُعاءً لَهُ نُورٌ وَ ضِياءٌ، وَ بَهْجَةٌ وَ اسْتِنارٌ، فَدَعانا نَبِيُّكَ لِوَصِيِّهِ يَوْمَ غَدِيرِ خُمٍّ، فَوَفَّقْتَنا لِلإِصابَةِ وَ سَدَّدْتَنا لِلإِجابَةِ لِدُعائِهِ، فَانَلْنا الَيْكَ بِالإِنابَةِ، وَ أَسْلَمْنا لِنَبِيِّكَ قُلُوبَنا، وَ لِوَصِيِّهِ نُفُوسنا، وَ لِما دَعَوْتَنا إِلَيْهِ عُقُولَنا.

فَتَمَّ لَنا نُورَكَ يا هادِيَ الْمُضِلِّينَ، اخْرِجِ الْبُغْضَ وَ الْمُنْكَرَ وَ الْغُلُوَّ لِامِينِكَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ، مِنْ قُلُوبِنا وَ نُفُوسنا وَ أَلْسِنَتِنا، وَ هُمُومِنا، وَ زِدْنا مِنْ مُوالاتِهِ وَ مَحَبَّتِهِ وَ مَوَدَّتِهِ لَهُ وَ الأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ زِياداتٌ لَا انْقِطاعَ لَها، وَ مُدَّةٌ لا تَناهِيَ لَها، وَ اجْعَلْنا نُعادِي لِوَلِيِّكَ مَنْ ناصَبَهُ، وَ نُوالِي مَنْ أَحَبَّهُ وَ نَأْمُلُ بِذلِكَ طاعَتَكَ، يا ارْحَمَ الرَّاحِمِينَ. اللّهُمَّ اجْعَلْ عَذابَكَ وَ سَخَطَكَ عَلى‏ مَنْ ناصَبَ وَلِيَّكَ وَ جَحَدَ إِمامَتَهُ وَ انْكَرَ وِلايَتَهُ وَ قَدَّمْتَهُ أَيّامَ فِتْنَتِكَ فِي كُلِّ عَصْرٍ وَ زَمانٍ وَ أَوانٍ، انَّكَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ.

اللّهُمَّ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ رَسُولِكَ وَ عَلِيٍّ وَلِيِّكَ وَ الأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِهِ حُجَجكَ، فَاثْبتْ‏ قَلْبِي عَلى‏ دِينِكَ، وَ مُوالاةِ أَوْلِيائِكَ وَ مُعاداةِ أَعْدائِكَ، مَعَ خَيْرِ الدُّنْيا وَ الاخِرَةِ، تَجْمَعُها لِي وَ لِاهْلِي وَ وَلَدِي وَ إِخْوانِي الْمُؤْمِنِينَ، إِنَّكَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ.

»

ب. اعمال روز عيد غدير

اول: روزه گرفتن

يكى از اعمال مستحب در اين روز شريف روزه گرفتن است، كه در روايات فراوان به اين عمل تأكيد شده و ثواب بسيارى به آن اختصاص يافته است. در اينجا به چند روايت در فضيلت روزه روز غدير اشاره مى‏ كنيم:

۱.سمعت اباعبداللَّه الصادق ‏عليه السلام يقول:«صِيَامَ عُمُرِ الدُّنْيَا لَوْ عَاشَ إِنْسَانٌ ثُمَّ صَامَ مَا عَمَرَتِ الدُّنْيَا لَكَانَ لَهُ ثَوَابُ ذَلِكَ وَ صِيَامُهُ يَعْدِلُ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي كُلِّ عَامٍ مِائَةَ حَجَّةٍ وَ مِائَةَ عُمْرَةٍ مَبْرُورَاتٍ مُتَقَبَّلَاتٍ وَ هُوَ عِيدُ اللَّهِ الْأَكْبَر» :

از امام صادق ‏عليه السلام شنيدم كه مى ‏فرمود:ثواب روزه روز غدير خم با ثواب روزه عمر دنيا برابر است؛ اگر انسان به اندازه عمر دنيا زندگى كند و روزه بگيرد، ثواب آن معادل ثواب روزه غدير است. روزه روز غدير نزد خداى عزوجل برابر است با ثواب يكصد حج و يكصد عمره مقبول. و آن بزرگ‏ترين عيد خداست... .

۲.حضرت اميرالمؤمنين على ‏عليه السلام در خطبه ‏اى طولانى در وصف روزه غدير فرمود:«.َّ وَ صَوْمُ هَذَا الْيَوْمِ مِمَّا نَدَبَ اللَّهُ تَعَالَى إِلَيْهِ وَ جَعَلَ الْجَزَاءَ الْعَظِيمَ كِفَاءً لَهُ عَنْهُ حَتَّى لَوْ تَعَبَّدَ لَهُ عَبْدٌ مِنَ الْعَبِيدِ فِي الشَّبِيبَةِ مِنِ ابْتِدَاءِ الدُّنْيَا إِلَى تَقَضِّيهَا صَائِماً نَهَارُهَا قَائِماً لَيْلُهَا إِذَا أَخْلَصَ الْمُخْلِصُ فِي صَوْمِهِ لَقَصُرَتْ إِلَيْهِ أَيَّامُ الدُّنْيَا عَنْ كِفَائِه»:

و روزه اين روز از امورى است كه خداى تعالى به سوى آن فرا خوانده و پاداش بزرگى -  كه در خور آن باشد -  برايش قرار داده است، تا جايى كه اگر بنده ‏اى از بندگان از آغاز تا پايان عمر دنيا خدا را عبادت كند؛ به طورى كه روزها را روزه بدارد و شب‏ها را به نماز بايستد، روزهاى تمام دنيا از هم‏سنگ بودن با روزه غدير ناتوان هستند. اگر روزه ‏دار خالصانه روزه بگيرد.

۳.حضرت امام صادق ‏عليه السلام فرمود:«و صوم يوم غدير خم كفارة ستين سنة».: روزه روز غدير خم كفاره گناه شصت سال است.

۴.مفضّل از حضرت امام صادق ‏عليه السلام درباره آداب روز غدير پرسيد:«مَا يَجِبُ عَلَيْنَا فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ قَالَ يَجِبُ عَلَيْكُمْ صِيَامُهُ شُكْراً لِلَّهِ وَ حَمْداً لَهُ مَعَ أَنَّهُ أَهْلٌ أَنْ يُشْكَرَ كُلَّ سَاعَةٍ وَ كَذَلِكَ أَمَرَتِ الْأَنْبِيَاءُ أَوْصِيَاءَهَا أَنْ يَصُومُوا الْيَوْمَ الَّذِي يُقَامُ فِيهِ الْوَصِيُّ يَتَّخِذُونَهُ عِيداً وَ مَنْ صَامَهُ كَانَ أَفْضَلَ مِنْ عَمَلِ سِتِّينَ سَنَةً.».:

...در آن روز چه وظيفه ‏اى داريم؟ فرمود: شما براى شكر و ستايش خداوند اين روز را روزه بگيريد، با اينكه شايسته است خداوند هر لحظه سپاسگزارى شود. و همين گونه پيامبران عليهم السلام به جانشينان خود فرمان داده‏ اند تا روزه بدارند؛ روزى را كه وصى خاتم پيامبران‏ صلى الله عليه وآله به جانشينى معرفى مى‏ شود، و آن را عيد مى ‏گيرند. و هر كس اين روز را روزه بدارد، ثوابش برتر از عبادت شصت سال است.

۵.عمّار بن حريز عبدى نقل مى ‏كند:«دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي الْيَوْمِ الثَّامِنِ عَشَرَ مِنْ ذِي الْحِجَّةِ فَوَجَدْتُهُ صَائِماً فَقَالَ إِنَّ هَذَا الْيَوْمَ يَوْمٌ عَظَّمَ اللَّهُ حُرْمَتَهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ أَكْمَلَ اللَّهُ لَهُمْ فِيهِ الدِّينَ وَ تَمَّمَ عَلَيْهِمُ النِّعْمَةَ وَ جَدَّدَ لَهُمْ مَا أَخَذَ عَلَيْهِمْ مِنَ الْمِيثَاقِ وَ الْعَهْدِ فِي الْخَلْقِ الْأَوَّلِ إِذْ أَنْسَاهُمُ اللَّهُ ذَلِكَ الْمَوْقِفَ وَ وَفَّقَهُمْ لِلْقَبُولِ مِنْهُ وَ لَمْ يَجْعَلْهُمْ مِنْ أَهْلِ الْإِنْكَارِ الَّذِينَ جَحَدُوا فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ فَمَا ثَوَابُ صَوْمِ هَذَا الْيَوْمِ فَقَالَ إِنَّهُ يَوْمُ عِيدٍ وَ فَرَحٍ وَ سُرُورٍ وَ صَوْمٍ شُكْراً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنَّ صَوْمَهُ يَعْدِلُ سِتِّينَ شَهْراً مِنَ الْأَشْهُرِ الْحُرُم»‏:

روز هجدهم ذی ‏الحجه بر امام صادق ‏عليه السلام وارد شدم، ايشان روزه دار بود. به من فرمود: اين روز روز بزرگى است. خدا حرمت آن را بزرگ داشته است. به آن حضرت عرض شد: روزه اين روز چه ثوابى دارد؟ فرمود: غدير روز عيد و شادى و شادمانى است، و روز روزه گرفتن جهت سپاسگزارى از خداوند است، و ثواب روزه ‏اش برابر است با عبادت شصت ماه از ماه‏هاى حرام....

الف. استحباب روزه غدير

روزه اين روز با سندهاى مختلف ذكر شده، و علماى شيعه فتوا به آن داده ‏اند.

در روايتى حضرت آدم، حضرت ابراهيم، حضرت موسى، حضرت عيسى‏ عليهم السلام و حضرت رسول اكرم ‏صلى الله عليه وآله در اين روز روزه بوده ‏اند. حتى در روايتى در همان كتاب وارد شده است كه دلالت بر روزه بودن معصومين‏ عليهم السلام در روز عيد غدير مى‏ كند.

مثلاً راوى مى ‏گويد: در روز هيجدهم ذى‏ حجه خدمت امام صادق ‏عليه السلام وارد شدم و آن حضرت را روزه ‏دار يافتم. حضرت به من فرمود: امروز روز عظيمى است.

ب. نيت روزه غدير

در غالب روايات به نيت روزه شكر و سپاس بر نعمت ولايت آمده است.

ج. ثواب روزه عيد غدير

روزه روز غدير ثوابش برابر با روزه عمر دنياست، اگر زنده باشد تا زمانى كه دنيا باشد. همچنين روزه اين روز نزد خداوند متعال با صد حج و صد عمره مقبول و مبرور برابر است.در روايتى ديگر آمده كه روزه اين روز برابر با روزه 60 ماه است.

دوم: افطارى دادن

يكى از اعمال نيک در شرع مقدس اسلام افطار دادن به مؤمنين روزه ‏دار است، كه در كتب فريقين ثواب‏هاى زيادى براى آن ذكر شده است، و معصومين ‏عليهم السلام ما را امر به آن كرده و خود به آن عمل نموده ‏اند، و بزرگان و خيرين و مؤمنين اين عمل صالح را ارج نهاده و مداومت نموده ‏اند. به خصوص در ايام ماه مبارک رمضان و ليالى متبركه ديگر به اين سنت حسنه جامه عمل پوشانده‏ اند.

از كارهاى مستحب در روز عيد غدير افطارى دادن به مؤمنان روزه ‏دار است. همان طورى كه بسيارى از اعمال مستحب در روز غدير ثواب بيشترى دارند، طبعاً افطارى دادن در اين روز نيز از ثواب فزون‏ترى برخوردار است. چنانكه در برخى از روايات، اين روز را«يوم تفطير الصائمين»يعنى روز افطارى دادن به روزه داران، نام نهاده ‏اند.

حضرت امام صادق‏ عليه السلام فرموده است:«مَنْ فَطَّرَ فِيهِ مُؤْمِناً كَانَ كَمَنْ أَطْعَمَ فِئَاماً وَ فِئَاماً وَ فِئَاماً فَلَمْ يَزَلْ يَعُدُّ إِلَى أَنْ عَقَدَ بِيَدِهِ عَشْراً ثُمَّ قَالَ أَ تَدْرِي كَمِ الْفِئَامُ قُلْتُ لَا قَالَ مِائَةُ أَلْفٍ كُلُّ فِئَامٍ كَانَ لَهُ ثَوَابُ مَنْ أَطْعَمَ بِعَدَدِهَا مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَداءِ فِي حَرَمِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سَقَاهُمْ فِي يَوْمٍ ذِي مَسْغَبَة»:

كسى كه در آن شب مؤمنى را افطار دهد مانند كسى است كه اطعام كرده فئام و فئامى را، تا اينكه ده فئام را شمردند. سپس حضرت از راوى پرسيدند: آيا مى‏ دانى «فئام»چيست؟ عرض كرد: خير. حضرت فرمود: صد هزار، و براى شخص اطعام كننده ثواب كسى است كه به همان عدد از انبياء عليهم السلام و صديقين و شهدا را در حرم خداوند متعال اطعام كند و سيراب نمايد.

حتى بعضى از معصومين ‏عليهم السلام مانند حضرت رضاعليه السلام، در روز غدير مجلسى براى افطار دادن مى گرفتند. آن حضرت فرمودند: كسى كه مؤمنى را در آن روز اطعام كند مانند كسى است كه جميع انبياءعليهم السلام و صديقين را اطعام كرده باشد.

سوم: غسل روز عيد غدير

در ليالى و ايام متبركه و با فضليت -  كه خداوند متعال عنايت خاصى در آن به بندگان خويش دارد -  غسل‏ هايى در مذهب حقه اثناعشرى وارد شده است. يكى از آن ايام -  كه اشرف و اعظم و اكبر اعياد اسلامى است -  روز عيد غدير هيجدهم ذى‏ الحجه است.

غسل روز عيد غدير از اعمال مستحبه بوده، و بهتر است دو بار انجام شود: يک بار صبح و يک بار براى نماز عيد، كه نزديک ظهر خوانده مى ‏شود.

براى غسل اول روايتى از حضرت امام جعفر صادق‏ عليه السلام نقل شده است كه فرمود:«فَإِذَا كَانَ صَبِيحَةُ ذَلِكَ الْيَوْمِ وَجَبَ الْغُسْلُ فِي صَدْرِ نَهَارِه‏».:

چون صبح اين روز فرا رسيد، غسل در اول روز واجب است... .

چهارم: دعاهاى روز عيد غدير

براى روز غدير دعاهايى وارد شده كه در اينجا مى ‏آوريم.

دعاهايى كه خواندن آنها در روز غدير مستحب است:

الف. دعاى صبح روز غدير

بامداد روز عيد غدير، پيش از انجام اعمال اين روز، دعايى را بخوانيم كه پيامبر اكرم‏ صلى الله عليه وآله آن را در روز غدير خوانده، و به وسيله آن از هر شرى به خدا پناه برده است.

ب. دعاى ديگر براى صبح روز غدير

«اللّهُمَّ إِنَّ هذا الْيَوْمَ شَرَّفْتَنا فِيهِ بِوِلايَةِ وَلِيِّكَ عَلِيٍّ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ جَعَلْتَهُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ وَ أَمَرْتَنا بِمُوالاتِهِ وَ طاعَتِهِ وَ أَنْ نَتَمَسَّكَ بِما يُقَرِّبُنا إِلَيْكَ، وَ يُزْلِفُنا لَدَيْكَ أَمْرَهُ وَ نَهْيَهُ».

ُ«اللَّهُمَّ قَدْ قَبِلْنَا أَمْرَكَ وَ نَهْيَكَ [وَ سَمِعْنَا] وَ أَطَعْنَا لِنَبِيِّكَ وَ سَلَّمْنَا وَ رَضِينَا فَنَحْنُ مَوَالِي عَلِيٍّ ص وَ أَوْلِيَائِهِ كَمَا أَمَرْتَ نُوَالِيهِ وَ نُعَادِي مَنْ يُعَادِيهِ وَ نَبْرَأُ مِمَّنْ يَبْرَأُ مِنْهُ وَ نُبْغِضُ مَنْ أَبْغَضَهُ وَ نُحِبُّ مَنْ أَحَبَّهُ وَ عَلِيٌّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ مَوْلَانَا كَمَا قُلْتَ وَ إِمَامُنَا بَعْدَ نَبِيِّنَا صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ كَمَا أَمَرْت‏».

ج. دعاى ديگر

«اللهم رب السماوات و الارض، و رب النور العظيم، و رب البحر المسجور، و رب الشفع الكبير، و رب الوتر الرفيع. سبحانك منزل التوراة و الانجيل و الزبور و القرآن العظيم. اله من فى السماوات و الارض»

د. دعاى ديگر

«اللَّهُمَّ بِنُورِكَ اهْتَدَيْتُ وَ بِفَضْلِكَ اسْتَغْنَيْتُ وَ قُلْتَ وَ قَوْلُكَ الْحَق‏...»

ه  . دعاى ديگر

«اللّهُمَّ إنّى أسألُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ نَبيِّكَ وَ عَلىٍّ وَليِّكَ وَ الشّأن...»

ح. دعاى نماز ديگر عيد غدير

يكى ديگر از ادعيه روز غدير دعاى بعد از دو ركعت نماز است:

ُ «اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِأَنَّ لَكَ الْحَمْدَ وَحْدَكَ لَا شَرِيكَ لَك‏...»، كه ذيلاً در نمازهاى روز غدير آمده است.

ى. دعا براى تعجيل در فرج

دعاى ديگرى كه در روز غدير مستحب است بر آن اصرار داشته باشيم و با تضرّع و زارى از خداوند بخواهيم، دعا براى تعجيل در فرج حضرت بقيةاللَّه الاعظم حجة بن الحسن العسكرى‏ عليه السلام است، زيرا فرج آن بزرگوار فرج محمدصلى الله عليه وآله و آل محمدعليهم السلام است، و گشايشى براى تمامى پيامبران و جانشينان الهى آنان از آدم تا خاتم‏ عليهم السلام، و فرج همه خلايق از جن و انس است.

ک. دعاهاى كلى

در روايت روز عيد غدير را روز بسيار طلب كردن ناميده ‏اند.

نماز روز عيد غدير

نماز عيد غدير ثواب فراوانى دارد؛ به طورى كه در روايات آمده است ثواب آن معادل يكصد هزار حج و يكصد هزار عمره است، و نمازگزار چيزى از حاجت‏هاى دنيا و آخرت را از خداوند درخواست نمى‏ كند مگر اينكه حاجتش بر آورده مى‏ شود.

هر كس اين عمل را به جا آورد ثواب كسى را دارد كه در روز عيد غدير نزد حضرت رسول‏ صلى الله عليه وآله حاضر شده باشد و با آن حضرت بر ولايت بيعت كرده باشد، و در درجه صادقين -  آنهايى كه خدا و رسولش‏ صلى الله عليه وآله را در امر ولايت مولايشان اميرال مؤمنين ‏عليه السلام تصديق نمودند -  باشد، و مانند كسى است كه همراه رسول‏خداصلى الله عليه وآله و اميرالمؤمنين و امام حسن و امام حسين‏ عليهم السلام شهيد شده است. همچنين مثل كسى است كه زير پرچم حضرت قائم‏عليه السلام و در خيمه ايشان از نجباء و نقباء باشد.

نماز روز عيد غدير -  كه وقت آن نزديك ظهر است و پيش از آن بايد غسل كرد -  دو ركعت مى ‏باشد. در ركعت اول و دوم پس از حمد ده مرتبه سوره توحيد -  قل هو اللَّه -  احد و ده مرتبه آيةالكرسى، و ده مرتبه سوره قدر بايد خوانده شود.

به روايتى درباره نماز عيد توجه كنيد:

على بن حسن عبدى مى‏ گويد:

سمعت اباعبد اللَّه الصادق ‏عليه السلام يقول: من صلّى فيه ركعتين؛ يغتسل عند زوال الشمس من قبل ان تزول مقدار نصف ساعة، يسأل اللَّه عزوجل؛ يقرؤ فى كل ركعة سورة الحمد مرة و عشر مرات «قل هو اللَّه احد» و عشر مرات آيةالكرسى و عشر مرات «انا انزلناه»، عدلت عند اللَّه عزو جل مائة الف حجّة و مائة الف عمرة، و ما سأل اللَّه عزوجل حاجة من حوائج الدنيا و الآخرة الا قضيت، كائنه ما كانت الحاجة، و ان فاتتك الركعتان و الدعاء قضيتهما بعد ذلك ... :

از امام صادق‏ عليه السلام شنيدم كه مى ‏فرمود: كسى كه در آن روز نزديک ظهر دو ركعت نماز بگزارد؛ به طورى كه نيم ساعت به ظهر غسل كند و از خداى عزوجل حاجت خود را طلب كند؛ در هر ركعت نماز سوره حمد را يك مرتبه و سوره «قل هو اللَّه احد» و آيةالكرسى و «انا انزلناه» را هر كدام ده مرتبه بخواند. ثواب اين نماز در نزد خداوند عزوجل با يكصد هزار حج و يكصد هزار عمره برابر است، و از خدا حاجتى از حاجت‏هاى دنيا و آخرت را نخواهد مگر اينكه برآورده شود. البته تا زمانى كه آن حاجت وجود داشته باشد.

اگر وقت اين دو ركعت نماز و دعا گذشت، قضاى آن را به جا مى ‏آورى... .

شيخ مفيد (م ۴۱۳ ق)در «الإشراف»نماز روز غدير را بدين گونه نقل مى‏ كند:

و صلاة يوم الغدير ركعتان؛ يصلّى قبل الزوال بنصف ساعة؛ يقرؤ فى كل واحدة الحمد مرة، و قل هو اللَّه احد عشر مرات، و انا انزلناه عشر مرات، و آيةالكرسى عشر مرات، و يجزيك بدلاً من ذلك ما تيّسر من القران:

نماز روز غدير دو ركعت است كه نيم ساعت قبل از ظهر خوانده مى ‏شود. در اين نماز، در هر ركعت يك بار سوره حمد، ۱۰ بار سوره توحيد، ۱۰ بار سوره قدر، و ۱۰ بار آيةالكرسى خوانده مى‏شود. البته به جاى اين سوره ‏ها مى ‏توان هر مقدار از قرآن را كه ميسر است خواند.

همچنين مرحوم شيخ مفيد در «المقنعة» مى ‏نويسد:

هنگامى كه خورشيد در روز هجدهم ذى‏حجه بالا آمد، مانند غسل عيد قربان و عيد فطر و روز جمعه غسل كن، و بهترين لباس‏هايت را بپوش، و اگر توانستى مقدارى عطر استعمال كن. سپس زير آسمان قرار بگير و مواظب خورشيد باش. وقتى نيم ساعت به زوال آفتاب باقى ماند، دو ركعت نماز بخوان و در هر ركعت سوره حمد و سپس ده مرتبه سوره توحيد و ده مرتبه سوره قدر و ده مرتبه آيةالكرسى بخوان.

بعد از سلام، حمد و ثناى خدا بگو آن چنان كه خداوند را سزاست، و بر پيامبر و آلش صلوات فرست، و به درگاه خدا اصرار كن براى لعن ظالمين به اهل‏بيت‏ عليهم السلام و شيعيانشان.

نماز عيد غدير با چند كيفيت نقل شده، كه البته مشابه هم هستند:

الف. دو ركعت نماز، در هر ركعت يك حمد و ده مرتبه قل هو اللَّه احد و ده مرتبه آيةالكرسى و ده مرتبه انا انزلناه. بعد تشهد و سلام.

ب. دو ركعت نماز، و بهتر آن است كه در ركعت اول قدر و در دوم توحيد بخواند. بعد از سلام به سجده رود و صد مرتبه شكر خدا (شكراً للَّه) بگويد.

سپس سر از سجده بردارد و اين دعا را بخواند: اللهم انى اسألك بأن لك الحمد وحدك لا شريك لك، و انك واحد احد صمد لم تلد و لم تولد... ، كه ذيلاً در نمازهاى روز غدير آمده است. باز به سجده رود و صد مرتبه الحمد للَّه و صد مرتبه شكراً للَّه بگويد.

بهتر آن است كه اين نماز را نزديك به زوال بخواند، كه در آن ساعت حضرت رسول‏ صلى الله عليه وآله اميرالمؤمنين‏ عليه السلام را در غدير خم به امامت و خلافت براى مردم نصب فرمود.

ج. غسل كند و دو ركعت نماز پيش از زوال به نيم ساعت بخواند؛ در هر ركعت حمد يك مرتبه و قل هو اللَّه احد ده مرتبه و آيةالكرسى ده مرتبه و انا انزلناه ده مرتبه بخواند. ثواب اين نماز با صد هزار حج و صد هزار عمره برابر است، و خداوند كريم حوائج دنيا و آخرت او را به آسانى و عافيت بر مى ‏آورد.

پس از سلام نماز مى‏ خوانى: ربنا اننا سمعنا منادياً للايمان ان آمنوا بربكم فآمنّا. ربنا فاغفر لنا ذنوبنا و كفّر عنّا سيئاتنا و توفّنا مع الابرار. ربنا و آتنا ما وعدتنا على رسلك و لا تخزنا يوم القيامة، انك لا تخلف الميعاد.

اللهم انى اشهدك و كفى بك شهيداً، و اشهد ملائكتك و حملة عرشك و سكّان سماواتك و ارضك، بأنك انت اللَّه لا اله الا انت. المعبود الذى ليس من لدن عرشك الى قرار ارضك معبود يعيد سواك الا باطل مضمحل غير وجهك الكريم. لا اله الا انت، المعبود لا معبود سواك. تعاليت عمّا يقول الظالمون علوّاً كبيراً. و اشهد ان محمداً عبدك و رسولك. و اشهد ان علياً اميرالمؤمنين و وليهم و مولاهم و مولاى.

ربنا اننا سمعنا النداء، و صدقنا المنادى رسولك صلى اللَّه عليه و آله و سلم، اذ نادى نداءاً عنك بالذى امرته ان يبلّغ عنك ما انزلت اليه من موالاة ولىّ المؤمنين، و حذّرته و انذرته ان لم يبلغ ان تسخط عليه، و انه اذا بلّغ رسالاتك ]رسالتك[ عصمته من الناسورة. فنادى مبلّغاً وحيك و رسالاتك: الا من كنت مولاه فعلى مولاه، و من كنت وليّه فعلىّ وليّه، و من كنت نبيه فعلىّ اميره.

ربنا قد اجبنا داعيك المنذر، محمداً عبدك الذى انعمت عليه، و جعلته مثلاً لبنى ‏اسرائيل.

ربنا آمنّا و اتبعنا مولانا و ولينا و هادينا و داعينا و داعى الانام، و صراطك السوىّ المستقيم، كحجتك البيضاء و سبيلك الداعى اليك، على بصيرة هو و من اتبعه. و سبحان اللَّه عمّا يشركون بولايته و بامر ربهم باتخاذ الولائج من دونه. فاشهد -  يا الهى -  ان الامام الهادى المرشد الرشيد على بن ابى ‏طالب صلوات اللَّه عليه اميرالمؤمنين، الذى ذكرته فى كتابك فقلت: »و انه فى امّ الكتاب لدينا لعلى حكيم« .××× 1 زخرف /  4. ×××

اللهم فانّا نشهد بأنه عبدك الهادى من بعد نبيك النذير المنذر، و الصراط المستقيم و امام المؤمنين و قائد الغرّ المحجژلين، و حجتك البالغة، و لسانك المعبّر عنك فى خلقك، و القائم بالقسط بعد نبيك، و ديّان دينك و خازن علمك و عيبة وحيك و عبدك و امينك المأمون، المأخوذ ميثاقه مع ميثاقك و ميثاق رسلك من خلقك و بريّتك بالشهادة و الاخلاص بالوحدانية، بانك انت اللَّه لا اله الا انت، و محمد عبدك و رسولك، و على اميرالمؤمنين، و جعلت الاقرار بولايته تمام توحيدك و الاخلاص لك بوحدانيتك و اكمال دينك و تمام نعمتك على جميع خلقك. فقلت و قولك الحق: »اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتى و رضيت لكم الاسلام ديناً« .××× 1 مائده /  3. ×××

فلك الحمد على ما مننت به علينا من الاخلاص لك بوحدانيتك، و جُدت علينا بموالاة وليك الهادى من بعد نبيك النذير المنذر، و رضيت لنا الاسلام ديناً بمولانا، و اتممت علينا نعمتك بالذى جدّدت لنا عهدك و ميثاقك و ذكّرتنا دلك، و جعلتنا من اهل الاخلاص و التصديق لعهدك و ميثاقك، و من اهل الوفاء بذلك، و لم تجعلنا من الناكثين و المكذّبين بيوم الدين، و لم تجعلنا من المغيرّين و المبدّلين و المحرّفين و المبتّكين آذان الانعام، و المغيّرين خلق اللَّه، و من الذين استحوذ عليهم الشيطان فأنساهم ذكر اللَّه، و صدّهم عن السبيل و الصراط المستقيم.

و بسيار بگو: اللهم العن الجاحدين و الناكثين و المغيّرين و المبدّلين، و المكذّبين الذين يكذّبون بيوم الدين، من الاولين و الاخرين.

پس از آن بگو: اللهم لك الحمد على نعمتك علينا، بالذى هديتنا الى موالاة ولاة امرك من بعد نبيك، و الائمة الهادين الذين جعلتهم اركاناً لتوحديك، و اعلام الهدى و منار التقوى و العروة الوثقى و كمال دينك و تمام نعمتك، و من بهم و بموالاتهم رضيت لنا الاسلام ديناً.

ربنا فلك الحمد، آمنّا بك و صدقنا بنبيك، الرسول النذير المنذر، و اتبعنا الهادى من بعد النذير المنذر، و والينا وليهم و عادينا عدوهم. برئنا من الجاحدين و الناكثين و المكذّبين بيوم الدين.

اللهم فكما كان من شأنك يا صادق الوعد، يا من لا يخلف الميعاد، يا من هو كل يوم فى شأن، ان اتممت علينا نعمتك بموالاة اوليائك، المسؤول عنهم عبادك. فانك قلت: »لتسئلنّ يومئذ عن النعيم«××× 2 تكاثر /  8 . ×××، و قلت: »و قفو هم انهم مسؤولون« .××× 3 صافّات /  24. ××× و مننت بشهادة الاخلاص لك، بولاية اوليائك الهداة من بعد النذير المنذر، السراج المنير، و اكملت لنا الدين بموالاتهم، و البراءة من عدوهم، و اتممت علينا انعم بالذى جدّدت عهدك، و ذكّرتنا ميثاقك المأخوذ منّا، فى مبتدء خلقك ايّانا، و جعلتنا من اهل الاجابة، و ذكّرتنا العهد و الميثاق، و لم تنسنا ذكرك، فانك قلت: »و اذ اخذ ربك من بنى‏آدم من ظهورهم ذريتهم و اشهدهم على انفسهم الست بربكم قالوا بلى« .××× 4 اعراف / 172. ×××

شهدنا بمنّك بانك انت اللَّه لا اله الا انت ربنا، و ان محمداً عبدك و رسولك نبيّنا، و ان علياً اميرالمؤمنين وليّنا و مولانا، و شهدنا بالولاية لوليّنا و مولانا، من ذرية نبيك من جعلته فى امّ الكتاب لديك علياً حكيماً، و جعلته آية من آياتك الكبرى، و النبأ العظيم الذى هم فيه مختلفون، و النبأ العظيم الذى هم عنه معرضون، و عنه يوم القيامة مسؤولون، و تمام نعمتك التى عنها يسأل عبادك اذ هم موقوفون، و عن النعيم مسؤولون.

اللهم و كما كان من شأنك ما انعمت علينا بالهداية الى معرفتهم، فليكن من شأنك ان تصلّى على محمد و آل محمد، و ان تبارك لنا فى يومنا هذا، الذى ذكرتنا فيه عهدك و ميثاقك، و اكملت لنا ديننا، و اتممت علينا نعمتك، و جعلتنا بنعمتك من اهل الاجابة و الخلاص بوحدانيتك، و من اهل الايمان و التصديق بولاية اوليائك، و البراءة من اعدائك و اعداء اوليائك، الجاحدين المكذّبين بيوم الدين.

فأسألك يا رب تمام ما انعمت علينا، و لا تجعلنا من المعاندين، و لا تلحقنا بالمكذّبين بيوم الدين، و اجعل لنا قدم صدق مع المتقين، و اجعل لنا من لدنك رحمة، و اجعل لنا من المتقين، الهداة بعد النذير المنذر و البشير، الائمة و اولياؤهم من المقبوحين.

ربنا فاحشرنا فى زمرة الهادى المهدى، و احينا ما احييتنا على الوفاء بعهدك و ميثاقك المأخوذ منّا على موالاة اوليائك، و البراءة من اعدائك المكذّبين بيوم الدين، و الناكثين بمثاقك، و توفّنا على ذلك، و اجعل لنا مع الرسول سبيلاًلا، اثبت لنا قدم صدق فى الهجرة اليهم، و اجعل محيانا خير المحيا، و مماتنا خير الممات، و منقلبنا خير المنقلب. على موالاة اوليائك، و البراءة من اعدائك، حتى تتوفّانا و انت عنّا راض، قد اوجببت لنا الخلود فى جنّتك برحمتك و المثوى فى جوارك، و الانابة الى دار المقامة من فضلك، لا يمسّنا فيها نصب و لا يمسنا فيها لغوب.

ربنا انك امرتنا بطاعة ولاة امرك، و امرتنا ان نكون مع الصادقين؛ فقلت: »اطيعوا اللَّه و اطيعوا الرسول و اولى الامر منكم« .××× 1 نساء /  59 . ××× و قلت: »يا ايها الذين آمنوا اتقوا اللَّه و كونوا مع الصادقين« .××× 2 توبه / 119. ×××

ربنا سمعنا و اطعنا. ربنا ثبّت اقدامنا و توفّنا مع الابرار، مسلمين مسلّمين مصدّقين لاوليائك، و لا تزغ قلوبنا بعد اذ هديتنا و هب لنا لدنك رحمة، انك انت الوهاب.

ربنا آمنّا بك و صدّقنا نبيك و والينا وليك و الاولياء من بعد نبيك، و وليك مولى المؤمنين على بن ابى‏طالب صلوات اللَّه عليه و الامام الهادى من بعد الرسول النذير المنذر و السراج المنير.

ربنا فكما كان من شأنك ان جعلتنا من اهل الوفاء بعهدك، بمنّك علينا و لطفك لنا، فليكن من شأنك ان تغفر لنا ذنوبنا، و لا تخزنا يوم القيامة، انك لا تخلف الميعاد.

ربنا آمنّا بك، و وفينا بعهدك، و صدّقنا رسلك، و اتبعنا ولاة الامر من بعد رسلك، و والينا اوليائك، و عادينا اعداءك. فاكتبنا مع الشاهدين، و احشرنا مع الائمة الهداة من آل محمد الرسول البشير النذير.

آمنّا يا رب بسرّهم و علانيتهم و شاهدهم و غائبهم، و بحيهم و ميتهم، و رضينا بهم ائمة و سادة و قادة. لا نبتغى بهم بدلاً، و لا نتخذ من دونهم ولائج ابداً.

ربنا فأحينا ما احييتنا على موالاتهم، و البراءة من اعدائهم، و التسليم لهم و الردّ اليهم، و توفّنا اذا توفّيتنا على الوفاء لك و لهم بالعهد و الميثاق، و الموالاة لهم و التصديق و التسليم لهم، غير جاحدين و لا ناكثين و لا مكذبين.

اللهم انى اسألك بالحق الذى جعلته عندهم، و بالذى فضّلتهم على العالمين جميعاً، ان تبارك لنا فى يومنا هذا، الذى اكرمتنا فيه بالوفاء لعهدك الذى عهدت الينا، و الميثاق الذى واثقتنا به موالاة اوليائك، و البراءة من اعدائك، و تمنّ علينا بنعمتك، و تجعله عندنا مستقراً ثابتاً، و لا تسلبنا ابداً، و لا تجعله عندنا مستودعاً. فانك قلت: »فمستقرّ و مستودع«××× 1 انعام /  98. ×××، فاجعله مستقرّاً ثابتاً. و ارزقنا نصر دينك مع ولىّ هاد من اهل‏بيت نبيك، قائماً رشيداً هادياً مهدياً من الضلالة الى الهدى، و اجعلنا تحت رايته و فى زمرته، شهداء صادقين، مقتولين فى سبيلك و على نصرة دينك.

حضرت امان صادق‏عليه السلام پس از ذكر اين دعا فرمود: ثم سل بعد ذلك حوائجك للآخرة و الدنيا، فانها و اللَّه و اللَّه و اللَّه مقضية فى هذا اليوم، و لا تقعد عن الخير، و سارع الى ذلك ان شاء اللَّه تعالى.××× 2 اقبال الاعمال: ج 2 ص 289  - 283. ×××

پس از اين دعا خواسته‏هاى آخرت و دنياى خود را طلب كن، كه به خدا قسم به خدا قسم به خدا قسم آنها در اين روز بر آورده مى‏شوند. و در رويكرد به بهترين كارها كه همان ولايت است از پا منشين و به سوى آن شتاب كن، ان شاء اللَّه تعالى. پس از آن امام توصيه فرمود كه به زيارت اميرالمؤمنين على‏عليه السلام برويد.

د. نماز ديگر××× 3 وسائل الشيعة: ج 5 ص 225، به نقل از: مصباح المتهجد، و اقبال الاعمال: ج 2 ص 277. مفاتيح الجنان. ×××

نماز مستحب ديگرى براى اين روز وارد شده است كه دو ركعت مى‏باشد و مى‏توان آن را در هر وقت از روز غدير خواند، گر چه بهتر است نزديك ظهر خوانده شود.

در ركعت اول پس از حمد سوره قدر، و در ركعت دوم پس از حمد سوره توحيد را بخواند. پس از سلام نماز به سجده رفته و صد بار بگويد: شكراً للَّه. سپس سر از سجده بر دارد و دعاى پس از نماز را بخواند:

اللّهُمَّ إنّى أسألُكَ بِأنَّ لَكَ الحَمدَ وَحدَكَ لا شَريكَ لَكَ، وَ أنَّكَ واحِدٌ أحَدٌ صَمَدٌ لَم تَلِد وَ لَم تُولَد وَ لَم يَكُن لَكَ كُفُواً اَحَدٌ. وَ أنَّ مُحَمَّداً عَبدُكَ وَ رَسُولُكَ صَلَواتُكَ عَلَيهِ وَ آلِهِ. يا مَن هُوَ كُلَّ يَومٍ فى شَأنٍ كَما كانَ مِن شَأنِكَ، أن تَفَضَّلتَ عَلىَّ بِأن جَعَلتَنى مِن أهلِ إجابَتِكَ وَ أهلِ دينِكَ وَ أهلِ دَعوَتِكَ، وَ وَفَّقتَنى لِذلِكَ فى مُبتَدَإ خَلقى، تَفَضُّلاً مِنْكَ وَ كَرَماً وَ جُوداً. ثُمَّ أردَفتَ الفَضلَ فَضلاً وَ الجُودَ جُوداً وَ الكَرَمَ كَرَماً. رَأفَةً مِنكَ وَ رَحمَةً إلى أن جَدَّدتَ ذلِكَ العَهدَ لى، تَجديداً بَعدَ تَجديدكَ خَلقى، وَ كُنتُ نَسياً مَنسيّاً ناسِياً ساهياً غافِلاً.

فأتمَمتَ نِعمَتَكَ بِأن ذَكَّرتَنى ذلِكَ، وَ مَنَنتَ بِه عَلىَّ، وَ هَدَيتَنى لَهُ، فَليَكُن مِن شَأنِكَ يا إلهى وَ سَيّدى وَ مَولاىَ أن تُتِمَّ لى ذلِكَ وَ لا تَسلُبَنيهِ حَتّى تَتَوَفّانى عَلى ذلِكَ، وَ أنتَ عَنّى راضٍ. فَإنَّكَ أحَقُّ المُنعِمينَ أن تُتِمَّ نِعمَتَكَ عَلىَّ.

اللهُمَّ سَمِعنا وَ أطَعنا وَ أجَبنا داعِيَكَ بِمَنِّكَ، فَلَكَ الحَمدُ، غُفرانَكَ رَبَّنا وَ إلَيكَ المَصيرُ. آمَنّا بِاللَّهِ وَحدَهُ لا شَريكَ لَهُ، وَ بِرَسُولِهِ مُحَمَّدٍ صَلّى اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ، وَ صَدَّقنَا وَ أجَبنَا داعِىَ اللَّهِ، وَ اتَّبَعنَا الرَسُولَ فى مُوالاةِ مَولانا، وَ مَولَى المُؤمِنينَ أميرِالمُؤمِنينَ عَلِىِ بنِ أبى‏طالِبٍ. عَبدِ اللَّهِ وَ اَخى رَسُولِهِ، وَ الصِديقِ الأكبَرِ، وَ الحُجَّةِ عَلى بَريَّتِهِ، المُؤَيِّدِ بِهِ نَبيَّهُ، وَ دِينَهُ الحَقّ المُبينَ. عَلَماً لِدينِ اللَّهِ وَ خازِناً لِعِلمِهِ وَ عَيْبَةَ غَيْبِ اللَّهِ، وَ مَوضِعَ سِرِّ اللَّهِ، وَ أمينَ اللَّهِ عَلى خَلقِهِ، وَ شاهِدَهُ فى بَريَّتِهِ.

اللّهُمَّ رَبَّنا إنَّنا سَمِعنا مُنادياً يُنادى لِلإيمانِ أن آمِنُوا بِرَبِّكُم فَآمَنّا. رَبَّنا فَاغفِر لَنا ذُنُوبَنا، وَ كَفِّر عَنّا سَيِّئاتِنا، وَ تَوَفَّنا مَعَ الأبرارِ. رَبَّنا وَ آتِنا ما وَعَدتَنا عَلى رُسُلِكَ وَ لا تُخزِنا يَومَ القِيامَةِ. إِنَّكَ لا تُخلِفُ الميعادَ.

فَإنّا يا رَبّنا بِمَنّكَ وَ لُطفِكَ أجَبنا داعيَكَ، وَ اتَّبَعنا الرَسُولَ وَ صَدَّقناهُ وَ صَدَّقنا مَولَى المُؤمِنينَ، وَ كَفَرنا بِالجِبتِ وَ الطاغُوتِ. فَوَلِّنَا ما تَوَلَّينا، وَ احشُرنا مَعَ أئِمَّتِنا. فَإنّا بِهِم مُؤمِنُونَ مُوقِنُونَ، وَ لَهُم مُسَلِّمُونَ.

آمَنّا بِسِرِّهِم وَ عَلانِيَتِهِم وَ شاهِدِهِم وَ غائِبِهِم وَ حَيِّهِم وَ مَيِّتِهِم، وَ رَضينَا بِهِم أئِمَّةً وَ قادَةً وَ سادَةً، وَ حَسبُنَا بِهِم بَينَنا وَ بَينَ اللَّهِ دُونَ خَلقِهِ، لا نَبتَغى بِهِم بَدَلاً وَ لا نَتَّخِذُ مِن دُونِهِم وَليجَةً. وَ بَرِئنا إلَى اللَّهِ مِن كُلِّ مَن نَصَبَ لَهُم حَرباً مِنَ الجِنِّ وَ الإنسِ، مِنَ الأوَّلينَ وَ الآخِرينَ، وَ كَفَرنا بِالجِبتِ وَ الطاغُوتِ وَ الأوثانِ الأربَعَةِ وَ أشياعِهِم وَ أتباعِهِم وَ كُلِّ مَن والاهُم مِنَ الجِنِّ وَ الإنسِ، مِن أوَّلِ الدَهرِ إلى آخِرِهِ.

اللهُمَّ إنّا نُشهِدُكَ أنّا نَدينُ بِما دانَ بِهِ مُحَمَّدٌ وَ آلُ‏مُحَمَّدٍ، صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَ عَلَيهِم، وَ قَولُنا مَا قالُوا، وَ دينُنا ما دانُوا بِهِ. مَا قالُوا بِهِ قُلنا، وَ ما دانُوا بِهِ دِنّا وَ ما أنكَرُوا أنكَرنا، وَ مَن والَوا والَينا، وَ مَن عادَوا عادَينا، وَ مَن لَعَنُوا لَعَنّا، وَ مَن تَبَرَّؤوا مِنهُ تَبَرَّأنا مِنهُ، وَ مَن تَرَحَّمُوا عَلَيهِ تَرَحَّمنا عَلَيهِ. آمَنّا وَ سَلَّمنا وَ رَضينا وَ اتَّبَعنا مَواليَنا، صَلَواتُ اللَّهِ عَلَيهِم.

اللهُمَّ فَتَمِّم لَنا ذلِكَ، وَ لا تَسلُبناهُ، وَ اجعَلهُ مُستَقِرّاً ثابِتاً عِندَنا، وَ لا تَجعَلهُ مُستَعاراً، وَ أحيِنا ما أحيَيتَنَا عَلَيهِ، وَ أمِتنا إذا أمَتَّنا عَلَيهِ. آلُ‏مُحَمَّدٍ أئِمَّتُنا، فَبِهِم نَأتَمُّ، وَ إيّاهُمْ نُوالى، وَ عَدُوَّهُم عَدُوَّ اللَّهِ نُعادِى. فَاجعَلنا مَعَهُم فى الدُنيا وَ الآخِرَةِ، وَ مِنَ المُقَرَّبينَ فَإنّا بِذلِكَ راضُونَ يا أرحَمَ الراحِمينَ.××× 1 اقبال الاعمال: ج 2 ص 277. ×××

ترجمه دعا:

خدايا از تو درخواست مى‏كنم به مقام ستايشى كه از براى توست و يگانگى‏ات كه شريك ندارى، و تويى يكتاى يگانه‏اى بى نياز كه فرزندى ندارى و فرزند كسى نيستى و هيچ كس برايت همتايى نيست.

و به راستى محمد بنده و رسول توست، درودهاى تو بر او و آلش باد. اى كه هر روز در شأنى هستى چنانچه از شأن تو بود كه بر من تفضل فرمودى به اين كه مرا از اهل اجابتت و از اهل دينت و اهل دعوتت قرار دادى و موفقم داشتى بدان در آغاز آفرينشم از روى تفضل و كرم و بخششت.

سپس دنبال آوردى اين فضل را به فضلى دگر و اين بخشش را به بخششى دگر و اين كرم را به كرمى دگر كه آن هم از روى مهر و رحمتت بود، تا بدان جا كه تازه كردى اين عهد را برايم از نو پس از تجديد آفرينشم، در صورتى كه من در فراموشى بودم و فراموشكارى و بى‏خبرى و غفلت.

پس تو نعمتت را بر من تمام كردى به اين كه آن را به يادم انداختى، و به آن بر من منّت نهادى و بر آن راهنماييم كردى. پس همچنان بايد از شأن تو باشد -  اى معبود و آقا و مولاى من -  كه تمام كنى برايم آن نعمت را و از من سلب نفرمايى آن را تا هنگامى كه بميرانيم بر آن، در حالى كه تو از من خشنود باشى كه به راستى تو سزاوارترين نعمت بخشانى كه نعمتت را بر من به پايان رسانى.

خدايا شنيديم و پيروى كرديم و خواننده‏ات را اجابت كرديم به لطف تو. پس از آن توست حمد، و آمرزشت را خواهانيم. پروردگارا و به سوى توست بازگشت. ايمان داريم به خداى يگانه‏اى كه شريك ندارد، و به رسولش محمد -  درود خدا و خاندانش بر او باد -  .

و تصديق كرديم و اجابت كرديم داعى خدا را، و پيروى كرديم از رسول )او( در مورد دوستى و اطاعت مولايمان و مولاى مؤمنان امير مؤمنان على بن ابى‏طالب؛ بنده خدا و برادر رسول او و صديق اكبر و حجت او بر آفريدگانش.

آن كس كه خداوند پيامبرش و دين حق آشكارش را به وسيله او تأييد كرد. نشانه و پرچم دين خدا و خزانه‏دار دانش او و گنجينه غيب خدا و جايگاه راز خدا و امين خدا بر خلق او و گواه او در آفريدگانش.

خدايا اى پروردگار ما، ما شنيديم منادى را كه ندا مى‏كرد براى ايمان: ايمان آوريد به پروردگارتان. پروردگارا، ما هم ايمان آورديم. پس بيامرز گناهانمان را و بدى‏هامان را پوشيده دار و ما را با نيكان بميران.

پروردگارا، عطا كن به ما چيزى را كه به وسيله فرستادگانت به ما وعده دادى و در روز رستاخيز رسوايمان مكن، كه به راستى تو خلف وعده نمى‏كنى. پس ما اى پروردگار به احسان و لطف تو اجابت كرديم داعى تو را، و پيروى كرديم از رسول تو و تصديقش كرديم، و نيز تصديق كرديم مولاى مؤمنان را و كافر شديم به جبت و طاغوت )غاصبان حقوق آن حضرت( .

پس والى ما گردان آن را كه ما به ولايت برگزيديم، و با امامانمان محشورمان كن كه به راستى ما به ايشان ايمان و اعتقاد داريم و تسليم آنانيم. ايمان داريم بر نهانشان و آشكارشان و حاضرشان و غايبشان و زنده‏شان و مرده‏شان، و خشنوديم به امامتشان و آقاييشان، و همانان ما را در ما بين خود و خدا از ساير خلق كافى هستند، نجوييم به جاى ايشان بدلى و نگيريم جز ايشان همدمى )يا معتمدى( .

و بيزارى جوييم به درگاه خدا از هر كس بر پا كند در برابرشان جنگى از جن و انس و از اولين و آخرين، و كافر شديم به جبت و طاغوت و بت‏هاى چهارگانه و دنبال روندگان و پيروانشان و هر كس دوستشان دارد از جن و انس، از آغاز روزگار تا پايان آن.

خدايا تو را گواه مى‏گيريم كه ما متدين هستيم بدانچه متدين شد بدان محمد و آل محمد، درود خدا بر او و برايشان باد، و گفتار ما همان است كه آنها گفتند، و دين ما همان است كه آنها متدين بدان بودند. هر چه را آنان گفتند ما هم گفتيم، و هر چه را آنان متدين شدند ما هم شديم، و هر چه را انكار كردند ما انكار كرديم، و هر كه را دوست داشتند دوست داريم، و هر كه را دشمن دارند دشمن داريم، و هر كه را لعن كردند لعن كنيم، و از هر كه بيزارى جستند بيزارى جوئيم، و بر هر كه ترحم كردند ترحم كنيم.

ايمان آورديم و تسليم و خشنود گشتيم و پيروى كرديم از سرورانمان، درودهاى خدا بر ايشان باد.

خدايا پس تو آن را براى ما تكميل كن و از ما سلب مفرما، و آن را پايگاهى ثابت در پيش ما قرار ده، و پايگاه عاريت و موقتش قرار مده، و زنده مان دار بر همان تا هر گاه كه زنده‏مان دارى، و بميرانمان بر آن هر گاه ميراندى ما را.

آل ‏محمد پيشوايان مايند، كه به آنها اقتدا كنيم و آنان را دوست داريم و دشمنشان را - كه دشمن خداست -  دشمن داريم. پس ما را در دنيا و آخرت با ايشان قرار ده و از مقربان درگاهت گردان، كه به راستى ما به همان راضى هستيم، اى مهربان‏ترين مهربانان.

سپس به سجده مى‏روى و صد بار ديگر مى‏گويى: الحمد للَّه و صد بار: شكراً للَّه.

امام صادق ‏عليه السلام در آخر فرمود: ... من فعل ذلك كمن حضر دلك اليوم، و بايع رسول‏اللَّه‏صلى الله عليه وآله على ذلك، و كانت درجته مع درجة الصادقين؛ الذين صدقوا اللَّه و رسوله فى موالاة مولاهم ذلك اليوم. و كان كمن استشهد مع رسول‏اللَّه صلى اللَّه عليه و آله و سلم و اميرالمؤمنين صلى اللَّه عليه و مع الحسن و الحسين صلى اللَّه عليهما، و كمن يكون تحت راية القائم صلى اللَّه عليه و فى فسطاطه من النجباء و النقباء...××× 1 اقبال الاعمال: ج 2 ص 279. ×××:

كسى كه آن اعمال را به جا آورد مانند كسى است كه در آن روز غدير حضور داشته و با پيامبرخدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم بر آن )امر ولايت( بيعت كرده باشد. و منزلت او همسان راستگويانى است كه خدا و رسولش را در )تعيين و ابلاغ( امر ولايت مولايشان در آن روز تصديق كردند. و مانند كسى است كه در ركاب پيامبرخدا صلى اللَّه عليه و آله و سلم و اميرالمؤمنين صلى اللَّه عليه و امام حسن و امام حسين صلى اللَّه عليهما شهيد شده باشد. و همانند كسى است كه زير پرچم حضرت قائم صلى اللَّه عليه بوده و درون خيمه آن حضرت از شمار جوانمردان و مهتران است.

ه  . نماز شكر××× 1 اقبال الاعمال: ج 2 ص 282. ×××

حضرت امام صادق‏عليه السلام فرمود: ...فاذا كان وقت الزوال، اخذت مجلسك بهدوء و سكون و وقار و هيبة و اِخبات و تقول: چون وقت ظهر شد با آرامش و سكون و وقار و شكوه و خضوع مى‏نشينى و مى‏گويى:

الحمد للَّه رب العالمين، كما فضّلنا فى دينه على من جحد و عند، و فى نعيم الدنيا على كثير ممّن عمد، و هدانا بمحمد نبيه صلى اللَّه عليه و آله و سلم، و شرّفنا بوصيّه و خليفته، فى حياته و بعد مماته اميرالمؤمنين صلى اللَّه عليه.

اللهم ان محمداً صلى اللَّه عليه و آله و سلم نبينا كما امرت، و علياً صلى اللَّه عليه مولانا كما اقمت، و نحن مواليه و اولياؤه.

آنگاه بر ميخيزى و دو ركعت نماز شكر به جاى مى‏آورى.

كيفيت نماز شكر: در ركعت اول پس از خواندن سوره حمد دو سوره قدر و توحيد را مى‏خوانى، و در ركعت دوم پس از حمد همان دو سوره ركعت اول و يا هر سوره‏اى را كه مايلى مى‏خوانى. پس از سلام نماز به سجده رفته و مى‏گويى:

اللهم انا اليك نوجّه وجوهنا فى يوم عيدنا؛ الذى شرّفتنا فيه بولاية مولانا اميرالمؤمنين على بن ابى‏طالب صلى اللَّه عليه. عليك نتوكّل و بك نستعين فى امورنا.

اللهم لك سجدت وجوهنا و اشعارنا و ابشارنا و جلودنا و عروقنا و اعظمنا و اعصابنا و لحومنا و دماؤنا.

اللهم ايّاك نعبد و لك نخضع و لك نسجد. على ملة ابراهيم و دين محمد و ولاية على صلواتك عليهم اجمعين. حنفاء مسلمين، و ما نحن المشركين و لا من الجاحدين. اللهم العن الجاحدين المعاندين، المخالفين لامرك و امر رسولك، صلى اللَّه عليه و آله و سلم. اللهم العن المبغضين لهم؛ لعناً كثيراً لا ينفذ آخره.

اللهم صل على محمد و آله، و ثبّتنا على موالاتك و موالاة رسولك و آل رسولك و موالاة اميرالمؤمنين صلوات اللَّه عليهم.

اللهم آتنا فى الدنيا حسنة و فى الآخرة حسنة، و احسن منقلبنا يا سيدنا و مولانا.

پس از ذكر اين دعا امام صادق‏عليه السلام فرمود: ثم كل و اشرب و اظهر السرور، و اطعم اخوانك و اكثر برّهم و اقض حوائج اخوانك. اعظاماً ليومك، و خلافاً على من اظهر فيه الاغتمام و الحزن. ضاعف اللَّه حزنه و غمّه: سپس بخور و بنوش و اظهار شادمانى كن، و برادرانت را اطعام كن و به ايشان بسيار نيكى كن، و به پاس بزرگداشت اين روز و ابراز مخالفت با كسى كه در اين روز اظهار غم و اندوه مى‏كند -  كه خدا غم و اندوهش را افزون كند -  نيازمنى‏هاى بردرانت را بر طرف ساز.

و. نماز جماعت در عيد غدير

در مورد نماز مستحبى به جماعت در عيد غدير نيز اقوالى هست.

ششم: زيارت حضرت اميرالمؤمنين‏عليه السلام

آرزوى هر شيعه است كه اى كاش زمان به عقب برمى‏گشت و در غدير حاضر بود و با مولايش دست بيعت مى‏داد و به آن حضرت تبريك مى‏گفت. اى كاش اميرالمؤمنين‏عليه السلام اكنون زنده بود، و هر ساله در روز غدير به حضورش شرفياب مى‏شديم و با او تجديد بيعت مى‏كرديم و بار ديگر به او تهنيت مى‏گفتيم.

تحقق اين آرزو چندان مشكل نيست. زيارت اميرالمؤمنين‏عليه السلام در نجف اشرف و حضور در حرم مطهر آن حضرت و عرض ادب به ساحت قدس او و سخن گفتن با او از صميم جان و باز گفتن اين آرزوى قلبى در پيشگاهش از نظر شيعه، تجديد بيعت حقيقى و تبريك و تهنيت واقعى است. سلام غدير به آن دوم شخصيت عالم وجود كه صداى ما را مى‏شنود و پاسخ ما را مى‏دهد در حكم حضور در بيابان غدير و بيعت با دست مبارك اوست.

امام صادق و امام رضاعليهما السلام سفارش اكيد فرموده‏اند××× 1 عوالم العلوم: ج 3  / 15 ص 220. ××× كه تا حد امكان در روز غدير كنار قبر اميرالمؤمنين‏عليه السلام حاضر باشيم و اين يادبود عظيم را در حرم صاحب غدير بپا كنيم.

حتى اگر نمى‏توانيم در حرم او حاضر شويم در هر جايى‏كه باشيم كافى است به سوى مزار با صفايش اشاره كنيم و به او سلامى دهيم و قلب خود را در حرم او حاضر كنيم و با مولايمان سخن بگوييم، كه او سلام ما را سلامى گرم مى‏دهد و دست بيعت ما را با دستان يداللهى خويش مى‏فشارد.

اين يادبود سالانه، تجديد خاطره غدير و بيعت مجدد با صاحب آن است، و از زمان ائمه‏عليهم السلام تا كنون همواره برگزار شده است. سالانه هزاران نفر در شب و روز غدير در حرم اميرالمؤمنين‏عليه السلام حضور يافته‏اند و بند رقّيت او را بدست مباركش زينت گردن خود ساخته‏اند و به صاحب اختيارى مطلق او بر همه هستى‏شان افتخار نموده‏اند، و اين را به عنوان بيعت با فرزندش حضرت قائم آل محمد عجل اللَّه فرجه تلقى نموده ‏اند.

به همين خاطر يكى از مراسم خاص روز غدير، زيارت بارگاه مطهر و حريم ملائك پاسبانِ صاحب اين روز يعنى اميرالمؤمنين‏عليه السلام است. چه بسا بتوان اين معنى را در زيارتش در نظر گرفت كه: چون ما موفق نشده‏ايم در صحراى غدير حضور يابيم تا به حضرتش تبريك و تهنيت بگوئيم.

اينک در چنين روزى -  پس از قرن‏ها -  به زيارت قبر او مى ‏رويم، و با اين اعتقاد كه امام معصوم‏ عليه السلام هميشه زنده است و صداى ما را مى‏ شنود، به ساحت اقدس او تبريک و تهنيت مى ‏گوئيم و با او تجديد بيعت مى‏ نمائيم.

سلام غدير به آن دوم شخصيت عالم وجود كه صداى ما را مى‏شنود و پاسخ ما را مى‏دهد در حكم حضور در بيابان غدير و بيعت با دست مبارك اوست.

به بيان ديگر:

زيارات و ادعيه‏اى كه معصومين‏عليهم السلام در موارد متعدد فرموده‏اند، بيانگر اعتقادات اصيلى است كه شامل مسائل مختلفى از جمله تزكيه نفس، ارتباط با خدا، تلقين عقائد حقه و تكرار آنها، مخصوصاً معرفت به ساحت مقدس حضرات معصومين‏عليهم السلام و اسباب زيادتى محبت و صفاى قلب و رفع كدروت‏هاى گناهان از اندرون انسان و جلب توفيقات و دفع مضرّات و مفاسد دنيوى و اخروى و جسمى است.

بارگاه ملكوتى مولى الموحدين اميرالمؤمنين على‏عليه السلام دائماً محل آمد و شد فرشتگان و ارواح فرستادگان الهى و زيارتگاه امامان معصوم‏عليهم السلام و شيعيان و عارفان راستين آن حضرت بوده و هست.

ثواب عظيم و خيرات و بركات بى حد و حسابى كه از جانب خداوند به زائران آن مرقد مطهر تعلق مى‏گيرد موجب تحيّر، و گواهى است بر عظمت سيد الاوصياء نزد خداوند متعال. علاوه بر آن، زيارت مرقد مطهر آن بزرگوار همانند ديدار با ايشان در دوران حياتشان مى‏باشد.××× 1 امام صادق‏عليه السلام فرمود: إنه من زارنى فى حياتى فقد زارنى فى مماتى، و من زارنى فى مماتى فقد زارنى فى حياتى. وسائل الشيعة: ج 14 ص 578 ح 5 . ×××

اظهار ادب به حرم مطهر پيشوايان معصوم‏عليهم السلام و زيارت قبور منورشان به منزله اظهار ادب و ارادت و تجديد عهد و ميثاق با آنان در زمان حيات مقدسشان است. در روايات فراوانى زيارت مرقد مطهر آن بزرگواران مورد تأكيد قرار گرفته است. حتى در روايتى، امام‏عليه السلام شيعه خود را كه نسبت به زيارت كم توجهى كرده، مورد سرزنش و توبيخ قرار داده است.

به راستى وجود سراسر لطف و كرم و رحمتِ معصومين‏عليهم السلام و حتى مزار نورانى آنان چه دژ استوارى است براى خسته دلانى كه آماج تيرهاى بلايند. و چه نسيم روح بخشى از فيض حضور و قبور منورشان مى‏ورزد، كه آرام جان مؤمنان است.

روايات بسيارى گوياى آن است كه زيارت آن بزرگوار عبادتى است كه مورد عنايت خاص خداوند سبحان مى باشد:

يونس بن ابى‏ وهب مى‏گويد: دخلت المدينة، فأتيت اباعبداللَّه‏عليه السلام فقلت له: اتيتك و لم ازر قبر اميرالمؤمنين‏عليه السلام. فقال: بئس ما صنعت! لولا انك من شيعتنا ما نظرت اليك. الا تزور من يزوره الانبياءعليهم السلام و يزوره المؤمنون؟ قلت: جعلت فداك، ما علمت ذلك. قال: فاعلم ان اميرالمؤمنين ‏عليه السلام عند اللَّه افضل من الائمةعليهم السلام كلهم...××× 1 وسائل الشيعة: ج 14 ص 376 ح 2. ×××:

وارد مدينه شدم. نزد امام صادق‏عليه السلام رفتم و به ايشان عرضه داشتم: خدمت شما رسيدم و اميرالمؤمنين‏عليه السلام را زيارت نكردم. فرمود: كار بدى كردى! اگر از شيعيان ما نبودى نگاهت نمى‏كردم. آيا كسى را كه پيامبران‏عليهم السلام و مؤمنان زيارتشان مى‏كنند تو زيارت نمى‏كنى؟ عرض كردم: فدايت شوم، من اهميت آن را نميدانستم. فرمود: بدان كه اميرالمؤمنين‏ عليه السلام نزد خداوند برتر از همه پيشوايان معصوم‏ عليهم السلام است.

امام‏ عليه السلام در روايتى ديگر فرمود: من ترك زيارة اميرالمؤمنين‏ عليه السلام، لم ينظر اللَّه اليه...××× 2 وسائل الشيعة: ج 14 ص 276 ح 2. ×××: كسى كه زيارت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام را ترك كند، خداوند به او از باب رحمت نگاه نمى ‏كند... .

امام على ‏عليه السلام ولى خدا و خليفه و برگزيده او در روى زمين است. او باب اللَّه و مظهر خداوند منان است. فرمان بردارى از او فرمان بردارى از خدا، و نافرمانى او نافرمانى خداست. خشنودى او خشنودى خدا، و خشم او خشم خداست. همچنين زيارتش به منزله زيارت خداست.

زيد شحّام مى‏ گويد: قلت لابى عبداللَّه ‏عليه السلام: ما لمن زار الحسين‏ عليه السلام؟ قال: كمن زار اللَّه فى عرشه...××× 3 بحار الانوار: ج 100 ص 119 ح 15. ×××: به حضرت صادق‏ عليه السلام عرض كردم: كسى كه حسين‏ عليه السلام را زيارت كند چه پاداشى دارد؟ فرمود: مانند كسى است كه خداوند را در عرشش زيارت كرده باشد.

زيارت اميرالمؤمنين على‏عليه السلام در همه وقت مستحب است و ثواب فراوانى دارد. امام صادق‏عليه السلام به محمد بن مسلم فرمود: ما خلق اللَّه خلقاً اكثر من الملائكة، و انه لينزل كل يوم سبعون الف ملك. فيأتون البيت المعمور، فيطوفون به. فاذا هم طافوا به، نزلوا فطافوا بالكعبة. فاذا طافوا بها اتوا قبر النبى‏صلى الله عليه وآله فسلّموا عليه. ثم اتوا قبر اميرالمؤمنين‏عليه السلام فسلّموا عليه. ثم اتوا قبر الحسين‏عليه السلام فسلّموا عليه. ثم عرجوا، و ينزل مثلهم ابدا الى يوم القيامة.

و قال‏ عليه السلام: من زار قبر اميرالمؤمنين‏ عليه السلام عارفاً بحقه، غير متجبّر و لا متكبّر، كتب اللَّه له اجر مائة الف شهيد، و غفر اللَّه له ما تقدّم من ذنبه و ما تأخّر، و بُعث من الآمنين، و هُوّن عليه الحساب، و استقبلته الملائكة. فاذا انصرف شيعته الى منزله، فان مرض عادوه، و ان مات شيّعوه بالاستغفار الى قبره...××× 1 وسائل الشيعة: ج 14 ص 375 ح 1. ×××:

خداوند خلقى را افزون‏تر از فرشتگان نيافريده است. روزانه هفتاد هزار فرشته به بيت‏المعمور فرود مى‏ آيند و طواف مى ‏كنند. سپس به زمين فرود آمده و كعبه را طواف مى‏ كنند. چون كعبه را طواف كردند، به حرم رسول‏ اللَّه‏ صلى الله عليه وآله آمده و به آن حضرت سلام مى ‏كنند. پس از آن به حرم حسين ‏عليه السلام آمده و به آن حضرت سلام مى‏كنند. سپس به آسمان رفته و گروه ديگرى مثل آنان فرود مى‏آيند. همين طور تا روز زستخيز.

و آن حضرت فرمود: هر كس قبر اميرالمؤمنين‏عليه السلام را با معرفت و بدون كبر و غرور زيارت كند، خداوند براى او پاداش يكصد هزار شهيد مقرّر مى‏فرمايد، و گناهان گذشته و آينده او را مى‏آمرزد، و در روز قيامت در ميان كسانى برانگيخته مى‏شود كه در امان هستند، و حساب بر او آسان گرفته مى‏شود.

فرشتگان هنگام زيارت به پيشواز او مى‏روند، و زمانى كه از زيارت برگردد او را تا منزلش همراهى مى‏كنند. اگر بيمار شد عيادتش مى‏كنند، و اگر بميرد در حالى كه برايش از خدا طلب بخشش نموده او را تا قبرش تشييع مى‏كنند.

كسى كه آن حضرت را با پاى پياده زيارت كند ثواب و پاداش بيشترى دارد. امام صادق‏عليه السلام فرمود:

من زار اميرالمؤمنين‏ عليه السلام ماشياً، كتب اللَّه له بكل خطوة حجة و عمرة. فان رجع ماشياً كتب اللَّه له بكل خطوة حجتين و عمرتين××× 1 وسائل الشيعة: ج 14 ص 380 ح 1. ×××: هر كس اميرالمؤمنين‏عليه السلام را با پاى پياده زيارت كند، خداوند براى هر قدم، ثواب يك حج و يك عمره برايش مقرر مى‏فرمايد. و اگر با پاى پياده بر گردد، خداوند براى هر قدم ثواب دو حج و دو عمره برايش مقرّر مى‏فرمايد.

حضرت رضاعليه السلام در مورد ثواب زيارت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در روز غدير به ابن ابى ‏نصر فرمودند:

اى پسر ابى‏نصر، هر جا كه بودى سعى كن روز غدير نزد قبر اميرالمؤمنين‏ عليه السلام باشى، كه خداوند متعال گناه شصت ساله هر مؤمن و مؤمنه را و هر زن و مرد مسلمانى را مى‏بخشد، و در آن روز از آتش آزاد مى‏كند چند برابر آنچه در رمضان و شب قدر و شب عيد فطر آزاد نمود، و انفاق يك درهم در آن روز براى برادر دينى هزار درهم محسوب مى‏شود.××× 2 التهذيب: ج 6 ص 24. الاقبال: ص 468. بحار الانوار: ج 97 ص 119 و ج 100 ص 358. وسائل: ج 10 ص 302. ×××

امام صادق نيز سفارش اكيد فرمودند كه تا حد امكان در روز غدير كنار قبر اميرالمؤمنين‏عليه السلام باشيد، و آن حضرت را از نزديك زيارت كنيد.

با در نظر گرفتن آنچه بيان شد، فضيلت زيارت اميرالمؤمنين‏عليه السلام در روز غدير مشخص مى‏شود. يكى از ايام مبارك بلكه اشرف آنها نزد خدا و رسول‏ صلى الله عليه وآله و ائمه معصومين و انبياء مرسلين‏ عليهم السلام و ملائكه مقربين و دوستان و مواليان چهارده معصوم ‏عليهم السلام يوم اللَّه الاكبر عيد غدير است.

زيارت‏ هاى اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در روز غدير

الف. زيارت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام از دور و نزديك××× 1 الاقبال: ص 494، و در چاپ ديگر: ج 2 ص 307. بحار الانوار: ج 100 ص 372. ×××

در هر جا كه باشيم زيارت آن حضرت ممكن است، و مى‏توان زيارات مطلقه آن حضرت در حرم هم او را زيارت كرد.

زيارتى كه از دور و نزديك قرائت مى‏شود: امام صادق‏عليه السلام فرمود: زمانى كه در روز غدير در مشهد اميرالمؤمنين‏عليه السلام هستى به حرم آن حضرت برو، و اگر در مكان دورى از قبر شريف هستى اشاره كن به طرف قبر آن حضرت و بعد از نماز اين دعا را بخوان:

اللّهُمَّ صَلِّ عَلى وَليِّك و أخى نَبيِّك و وَزيرِه و حَبيبِه و خَليلِه و مَوضِعِ سِرِّه و خِيَرَتِه مِن أُسرَتِه و وَصيِّه و صَفوَتِه و خالِصَتِه و أمينِه و وليِّه و أشرَفِ عِترَتِه الَذينَ آمَنُوا بِهِ و أبى ذُرّيَّتِه و بَابِ حِكمَتِه و الناطِقِ بِحُجَّتِه و الداعى إلى شَريعَتِه و الماضى عَلى سُنَّتِه××× 2 در نسخه‏اى دگير: سننه. ××× و خَليفَتِه عَلى أمَّتِه سَيِّد المُسلِمينَ و أميرِ المُؤمِنينَ و قائِدِ الغُرِّ المُحَجَّلينَ أفضَلَ ما صَلَّيتَ عَلى أحَدٍ مِن خَلقِك و أصفيائِكَ و أوصياءِ أنبيائكَ.

اللّهُمَّ إنّى أشهَدُ أنَّهُ قَد بَلَّغَ عَن نَبيِّك صَلّى اللَّهُ عَلَيه و آلِه ما حُمِّلَ و رَعى ما استُحفِظَ و حَفِظَ ما استُودعَ وَ حَلَّلَ حلالَكَ و حَرَّمَ حَرامَكَ و أقامَ أحكامَكَ و دَعا إلى سَبيلِكَ و والى أولياءَك و عادى أعداءَك و جاهَدَ الناكِثينَ عَن سَبيلِكَ و القاسِطينَ و المارِقينَ عَن أمرِكَ صابِراً مُحتَسِباً مُقبِلاً غَيرَ مُدبِرٍ، لا تَأخُذُهُ فى اللَّهِ لَومَةُ لائِمٍ.

حَتّى بَلَغَ فى ذَلِكَ الرضا، وَ سَلَّمَ إلَيكَ القَضاءَ وَ عَبَدَكَ مُخلِصاً وَ نَصَحَ لَكَ مُجتَهِداً.ك حَتّى أتاهُ اليَقينُ فَقَبَضْتَهُ إلَيكَ شَهيداً سَعِيداً وليّاً تَقيّاً رَضيّاً زَكيّاً هادياً مَهديّاً. اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ عَلَيهِ أفضَلَ ما صَلَّيتَ عَلى أحَدٍ مِن أنبيَائِكَ و أصفيَائِكَ، يا رَبَّ العالَمينَ.

امام صادق‏عليه السلام پس از خواندن دعايى كه در پايان دو ركعت نماز ظهر عيد غدير آمده، براى رفع نيازمندى‏ها به زيارت جد بزرگوارشان حضرت اميرالمؤمنين‏عليه السلام رفتند، و زيارتى را -  كه ذكر آن گذشت -  در آنجا خواندند.××× 1 الصحيفة الصادقية: ص 110. ×××

ب. زيارت امين اللَّه××× 2 كامل الزيارات: ص 37. الاقبال: ص 470. بحار الانوار: ج 100 ص 358. ×××

در زيارت‏هاى مخصوص روز عيد غدير، بر زيارت امين اللَّه نيز تأكيد شده است. حضرت باقرعليه السلام مى‏فرمايد: حضرت سجادعليه السلام زيارت نمود آن حضرت را در حالى كه محاسن شريف آن حضرت به اشك مباركش آغشته بود، و آن زيارت »امين اللَّه« است

حضرت باقرعليه السلام فرمود: اين زيارت را فردى از شيعيان ما نزد قبر اميرالمؤمنين‏عليه السلام يا در كنار قبر يكى از ائمه‏عليهم السلام نمى‏خواند، مگر آنكه اين زيارت در نامه‏اى از نور قرار گرفته و به مهر رسول‏خداصلى الله عليه وآله مى‏رسد، و در نهايت به حضرت قائم‏عليه السلام تسليم مى‏گردد. پس اگر خدا بخواهد )در روز قيامت( اين زيارت با بشارت و خوشامدگويى و بزرگداشت به استقبال او مى‏رود.

جابر مى‏گويد: اين زيارت را براى حضرت صادق‏عليه السلام نقل كردم، آن حضرت فرمود: هر گاه خواستى پس از اين زيارت يكى از ائمه‏عليهم السلام را وداع كنى چنين بگو:

السلام عليك أيها الإمام و رحمة اللَّه و بركاته. أستودعك اللَّه و عليك السلام و رحمه اللَّه و بركاته. آمنّا بالرسول و بما جئتم به و دعوتم إليه. اللهم لا تجعله آخر العهد من زيارتى وليّك. اللهم لا تحرمنى ثواب مزاره الذى أوجبت له، و يسّر لنا العود إليه، إن شاء اللَّه تعالى.××× 1 بحار الانوار: ج 100 ص 268 267، به نقل از فرحة الغرى. ×××

علامه مجلسى در ذيل اين زيارت مى‏نويسد: در متن خبر، لفظى نيست كه بر اختصاص اين زيارت به روز عيد غدير دلالت داشته باشد.××× 2 بحار الانوار: ج 100 ص 268، به نقل از فرحة الغرى. ×××

ج. زيارت معروف غدير××× 3 بحار الانوار: ج 100 ص 350 ح 6 ، ص 368  - 359. مزار )شهيد اول( : ص 108. ×××

هفتم: اذكار روز عيد غدير

علاوه بر دعاها و زيارت‏هاى عيد غدير، اذكار ديگرى نيز وجود دارد؛ كه برخى از آنها متعلق به اين روز شريف است، و برخى اختصاص به اين روز ندارد ولى خواندن آنها در اين روز آثار و ثواب مضاعفى دارد و در اين روز عمل به آنها بسيار سفارش شده است:

الف. صلوات

صلوات بر محمد و آل محمدعليهم السلام از كارهاى بسيار پسنديده، به ويژه در روز غدير است. استحباب اين ذكر شريف منحصر به روز غدير نيست، بلكه اين دعا از عبادات بزرگى است كه قبول و پذيرش دعاها وابسته و مشروط به وجود آن مى‏باشد؛ و چنين است كه اگر دعايى متبرك و مزيّن به صلوات بر محمد و آل‏محمدعليهم السلام نباشد مورد قبول خداوند بزرگ نيست.

امام صادق‏عليه السلام فرمود: كلّ دعاء يدعى اللَّه عزوجل به محجوب عن السماء، حتى يصلّى على محمد و آل محمد××× 1 تفسير البرهان: ج 3 ص 325 ح 1. ×××: هر دعايى كه به وسيله آن خداى عزوجل خوانده شود، از آسمان پوشيده مى‏ماند تا وقتى كه بر محمد و آل‏محمدعليهم السلام صلوات فرستاده شود.

عظمت و ارزش پاداش صلوات بالاتر از همه اعمال و عبادات است؛ به طورى كه در نامه عمل چيزى سنگين‏تر از پاداش صلوات ديده نمى‏شود.

امام صادق و امام باقرعليهما السلام فرموده‏اند: ما فى الميزان شى‏ء اثقل من الصلاة على محمد و آل محمد، و ان الرجل لتوضع اعماله فى الميزان و تميل به. فيخرج‏صلى الله عليه وآله فيضعها فى ميزانه فيرجح )به( ××× 2 الكافى: ج 2 ص 494 ح 15. ×××: در ترازوى عمل چيزى سنگين‏تر از صلوات بر محمد و آل محمدعليهم السلام نيست. همانا كه در قيامت اعمال انسان را در ترازوى عمل گذراند و سبك باشد، و رسول‏اللَّه‏صلى الله عليه وآله صلوات را خارج مى‏كند و در ترازوى عمل مى‏گذارد و كفه اعمال خوب ترجيح مى‏يابد.

عبدالسلام بن نعيم گويد: قلت لابى‏عبداللَّه‏عليه السلام: انى دخلت البيت و لم يحضرنى شى‏ء من الدعاء الا الصلاة على محمد و آل محمدعليهم السلام. فقال: اما انه لم يخرج احد بافضل ممّا خرجت به××× 3 الكافى: ج 2 ص 494 ح 17. ×××: به امام صادق‏عليه السلام عرض كردم: من داخل مسجدالحرام شدم و هيچ دعايى به خاطر نداشتم جز صلوات بر محمد و آل محمدعليهم السلام. فرمود: آگاه باش كه هيچ كس برتر از تو در فضيلت و ثواب از خانه خدا بيرون نيامده است.

حضرت امام صادق‏عليه السلام فرموده است:

اذا ذكر النبى‏صلى الله عليه وآله، فاكثروا الصلوة عليه، فانه من صلّى على النبى‏صلى الله عليه وآله صلواة واحدة، صلى اللَّه عليه الف صلواة فى الف صفّ من الملائكة، و لم يبق شى‏ء ممّا خلق اللَّه الا صلّى على العبد لصلوة اللَّه و صلوة ملائكتة. فمن لم يرغب فى هذا فهو جاهل مغرور، قد برئ اللَّه منه و رسوله‏صلى الله عليه وآله و اهل‏بيته‏عليهم السلام××× 1 الكافى: ج 2 ص 492 ح 6 . ×××:

هر گاه نام پيامبرصلى الله عليه وآله برده شود، بسيار بر او صلوات بفرستيد. زيرا هر كس يك صلوات بر پيامبرصلى الله عليه وآله بفرستد، خداوند در هزار صف از فرشتگان هزار بار بر او صلوات مى‏فرستد. چيزى از مخلوقات خدا باقى نمى‏ماند مگر اينكه بر اين بنده به خاطر صلوات خدا و صلوات فرشتگان صلوات مى‏فرستند. كسى كه در اين فضيلت رغبت نكند نادان فريب خورده است، و همانا خدا و پيامبرصلى الله عليه وآله و خاندان پيامبرش‏عليهم السلام از او بيزارند.

بى‏رغبتى در صلوات فرستادن، نشانه نادانى و جهالت فرد نسبت به مقام شامخ اشرف كائنات و سرور پيامبران حضرت رسول اكرم‏صلى الله عليه وآله و اهل‏بيت مطهر آن حضرت‏عليهم السلام بوده، و يا انكار مقام بلند آن بزرگواران است، كه در اين صورت سبب بيزارى خدا و اولياى برگزيده او خواهد بود.

حضرت امام صادق‏عليه السلام فرموده است: قال رسول‏اللَّه‏صلى الله عليه وآله: من ذكرت عنده فنسى ان يصلّى علىّ خطأ اللَّه به طريق الجنة××× 2 الامالى )صدوق( : ص 267. ×××: حضرت رسول اكرم‏صلى الله عليه وآله فرمود: كسى كه من نزد او ياد شوم و فراموش كند كه ر من صلوات بفرستد، خدا او را در راه بهشت به خطا اندازد.

آنچه در ذكر صلوات بسيار اهميت دارد، صلوات بر محمدصلى الله عليه وآله و آل‏محمدعليهم السلام مى‏باشد. صلوات ابتر يعنى تنها بر پيامبر اسلام‏صلى الله عليه وآله صلوات فرستادن، بدون ذكر آل آن حضرت. پس آنگونه كه اهل‏سنت مى‏گويند: اللهم صل على النبى، صلواتى باطل و مورد غضب خدا و پيامبرصلى الله عليه وآله او است. زيرا لازمه ايمان به رسول اكرم‏صلى الله عليه وآله و ايمان به آل آن حضرت يعنى پيشوايان معصوم‏عليهم السلام مى‏باشد، و بدون ايمان به آن برگزيدگان الهى و اقرار به ولايتشان، اعتقاد به رسالت حضرت ختمى مرتبت‏صلى الله عليه وآله سودى نمى‏بخشد. تنها بر پيامبرصلى الله عليه وآله صلوات فرستادن، نه آنكه نشانه ارادت نيست بلكه نشانه دشمنى آشكار با خاندان معصوم‏عليهم السلام او است، و چنين اظهارى شايسته هر گونه غضب خداوند است.

به حديثى در اين زمينه توجه كنيد: قال رسول‏اللَّه‏صلى الله عليه وآله: من صلّى علىّ و لم يصلّ على آلى، لم يجد ريح الجنة. و ان ريحها ليوجد من مسيرة خمسمائة عام××× 1 الامالى )صدوق( : ص 267 ح 13. ×××: حضرت رسول اكرم‏صلى الله عليه وآله فرمود: هر كس بر من صلوات بفرستد ولى بر آل من صلوات نفرستد، بوى بهشت را استشمام نخواهد كرد. در حالى كه بوى بهشت از فاصله پانصد سال راه به مشام مى‏رسد!

حضرت امام صادق‏عليه السلام فرمود: سمع ابى رجلاً متعلّقاً بالبيت و هو يقول: اللهم صلّ على محمد. فقال له ابى: يا عبداللَّه! لا تبترها، لا تظلمنا حقنا. اللهم صلّ على محمد و اهل‏بيته××× 2 الكافى: ج 2 ص 495 ح 21. ×××: پدرم از مردى كه به پرده كعبه درآويخته بود شنيد كه مى‏گويد: اللهم صلّ على محمد. پدرم به او فرمود: اى بنده خدا ! آن را ابتر مكن و در حق ما ستم روا مدار، و بگو: اللهم صلّ على محمد و آل‏محمد و اهل‏بيته.

صلوات در روايات به گونه‏هاى مختلفى آمده است، كه برخى از آنها نسبتاً طولانى است. اما رايج‏ترين صلوات -  كه صلواتى كامل و صحيح نيز مى‏باشد -  اين است: اللهم صلّ على محمد و آل محمد. و بهتر است كه تعجيل فرج آن بزرگواران را پس از صلوات از خداوند طلب كنيم و بگوييم: و عجّل فرجهم. و در فرج آنان تعجيل فرما.

ذكر صلوات را در روز غدير، از بامداد تا شامگاه مى‏توان به جاى آورد، و سزاوار است هر فرصتى را غنيمت شمرد و به اين ذكر شريف مشغول شد. حضرت امام رضاعليه السلام نيز اين روز را بسيار صلوات فرستادن بر محمدصلى الله عليه وآله و آل‏محمدعليهم السلام ناميدند.

بسيار صلوات فرستادن در اين روز كمال ارادت به پيشوايان معصوم‏عليهم السلام، و اعلام خشنودى از ولايت حضرت اميرالمؤمنين‏صلى الله عليه وآله و تجديد ميثاق با محمدصلى الله عليه وآله و آل محمدعليهم السلام است.

امام صادق‏عليه السلام مى‏فرمايد: سزاوار است در آن روز كه بسيار ذكر خدا بگويى و بر محمد و آل‏محمدعليهم السلام بسيار صلوات بفرستى... .××× 1 وسائل: ج 7 ب 14 ح 6 . بحار الانوار: ج 97 ص 112. ×××

ب. لعن بر دشمنان اهل‏بيت‏عليهم السلام و غاصبين

يكى از اساسى‏ترين و عمده‏ترين اعتقادات شيعه بر پايه آيات كريمه قرآن مجيد و احاديث معتبره، لعن بر دشمنان و غاصبين و مخالفين اهل‏بيت‏عليهم السلام است، كه آثار مثبت بسيارى دارد. از جمله اين آثار است:

يادآورى ظلم‏هايى كه بر اهل‏بيت‏عليهم السلام روا داشته‏اند.

يادآورى مظلوميت اهل‏بيت‏عليهم السلام.

يادآورى نفاق و پليدى و خيانت غاصبين حقوق آنها.

درسى اعتقادى براى دوستان و محبين اهل‏بيت‏عليهم السلام.

تذكر به دوستان و مواليان اهل‏بيت‏عليهم السلام كه پيروى از باطل ننمايند.

رفع همّ و غم از اهل‏بيت‏عليهم السلام با لعن دشمنانشان.

دست يافتن به ثواب‏هاى بسيارى كه مترتب بر لعن است.

يكى از لعن‏هاى مخصوصى كه در اين روز وارد شده و زياد بايد تكرار شود اين است××× 2 بحار الانوار: ج 98 ص 305. ×××:

اللهم العن الجاحدين و الناكثين و المغيّرين و المبدّلين و المكذّبين، الذين يكذّبون بيوم الدين، من الاولين و الاخرين.

امام صادق‏عليه السلام مى‏فرمايد: در اين روز روزه بگير، و زياد صلوات بر محمد و آل‏محمدعليه السلام بفرست، و نزد خداوند متعال بيزارى بجوى از كسانى كه ظلم به آن بزرگواران كردند.××× 1 بحار الانوار: ج 97 ص 111. الكافى: ج 4 ص 148. ×××

ج. ذكر »الحمد للَّه الذى...«

ذكر شريف و با فضيلتى كه بنا به فرامايش پيامبرصلى الله عليه وآله مستحب است در روز غدير صد بار تكرار شود اين است: الحمد للَّه الذى جعل كمال دينه و تمام نعمته بولاية اميرالمؤمنين على بن ابى‏طالب‏عليه السلام××× 2 بحار الانوار: ج 98 ص 321 ح 5 ، به نقل از نسخه خطى شهيد اول. ×××: سپاس خداى را كه كمال دين و تمام نعمتش را در ولايت حضرت اميرالمؤمنين على بن ابى‏طالب‏عليه السلام قرار داد.

د. حرز و تعويذ

در روز عيد غدير حرزى نقل شده كه خواندن آن براى محافظت از تمام بدى‏ها مفيد است:

بسم اللَّه الرحمن الرحيم. بسم اللَّه خير الاسماء. بسم اللَّه رب الآخرة و الأولى، و رب الأرض و السماء، الذى لا يضرّ مع اسمه كيد الاعداء، و بها تدفع كل الاسواء، و بالقسم بها يكفى من استكفى. اللهم انت رب كل شى‏ء و خالقه، و بارئ كل مخلوق و رازقه، و محصى كل شى‏ء و عالمه، و كافى كل جبار و قاصمه، و معين كل متوكل عليه و عاصمه، و برّ كلّ مخلوق و راحمه. ليس لك ضدّ فيعاندك، و لا ندّ فيقاومك، و لا شبيه فيعادلك. تعاليت عن ذلك علوّاً كبيراً.

اللهم بك اعتصمت و استقمت، و اليك توجّهت و عليك اعتمدت. يا خير عاصم و اكرم راحم و احكم حاكم و اعلم عالم. من اعتصم بك عصمته، و من استرحمك رحمته، و من استكاف كفيته، و من توكل عليك امنته و هديته. سمعاً لقولك يا رب و طاعة لامرك. اللهم اقول و بتوفيقك اقول، و على كفايتك اعول، و بقدرتك اطول، و بك استكفى و اصول. فاكفنى اللهم و انقذنى و تولّنى و اعتصمنى و عافنى، و امنع منى و خذ و كن لى بعينك و لا تكن علىّ. اللهم انت ربى، عليك توكّلت و اليك انبت و اليك المصير، و انت على كل شى‏ء قدير.

ه  . ذكر حمد

از ديگر اذكار وارده در اين روز آن است كه صد مرتبه بگويد××× 1 الاقبال: اعمال روز غدير. بحار الانوار: ج 98 ص 321 ح 5 . ×××: الحمد للَّه الذى جعل كمال دينه و تمام نعمته بولايه على بن ابى‏طالب‏عليه السلام.

هشتم: ذكر فضائل و مناقب

ذكر فضائل و مناقب خاندان عصمت و طهارت‏عليهم السلام وسيله‏اى براى جلب رضاى خداوند سبحان و بارش بركات فراوان و دفع آفات و بلاهاست.

نام مقدس و كلام آسمانى پيشوايان معصوم‏عليهم السلام نورى است كه ظلمت و تيرگى را مى‏زدايد و به دل‏هاى مؤمنان روشنى و گرمى و حيات مى‏بخشد. ذكر مناقب و فضائل آنان در مجالس و محافل شيفتگان خاندان وحى باعث شناخت بيشتر نسبت به مقام والا و جايگاه آسمانى آنان، و اظهار ادب و ارادت و محبت و مودت نسبت به ايشان مى‏شود.

براى نقل فضائل و كرامت‏هاى برگزيدگان الهى كتاب‏هاى معتبرى وجود دارد كه مى‏توان به آنها مراجعه كرد، و با انتخاب فرازهايى از فرمايشات و رفتار اولياى الهى و خواندن و يا نقل آنها در جمع خانواده، يا هر محفل و مجلسى كه مناسب باشد ياد اهل‏بيت پيامبرعليهم السلام را در ميان خود زنده نگه داريم.××× 2 مانند كتاب‏هاى: علامه مجلسى، شيخ صدوق، شيخ كلينى، و شيخ عباس قمى، كه ترجمه شده و در دسترس عموم است. ×××

نهم. شكر و حمد الهى

حمد و شكر الهى در تمام احوال نيكو و پسنديده است، و طبق روايات هر اندازه شكر و حمد الهى به جا آوريم باز ذره‏ اى از نعمت‏هاى خداوند متعال را سپاس نگفته ‏ايم. چه رسد به افضل نعمت‏ها و بزرگ‏ترين و بهترين نعمت‏ها كه ولايت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام است.

آنچه نعمت در دنيا هست به خاطر وجود حضرات معصومين‏عليهم السلام مى‏باشد، حتى زمينى كه روى آن قدم بر مى‏داريم، طبق فرموده حضرت صادق‏عليه السلام از نعمت‏هايى است كه به واسطه ولايت به ما عنايت شده است.

در روز غدير خم اين حمد و شكر بايد بيشتر باشد. حتى در رواياتى كه امر به روزه نموده‏اند، فرموده‏اند كه نيت آن روزه، شكر بر نعمت عظماى الهى يعنى امامت و ولايت حضرت اميرالمؤمنين‏عليه السلام باشد.

در اكثر ادعيه كلمه ا«لحمد للَّه» به چشم مى ‏خورد: الحمد للَّه الذى جعل كمال دينه ... . و يا در ملاقات برادر دينى: الحمد للَّه الذى جعلنا من المتمسكين بولاية... آورده شده است.

ما در واقع شكر مى‏ كنيم كه در اين دنيا با اين همه مسائل و مصائبش و با اديان و مذاهب مختلف، مسلمان و شيعه دوازده امامى هستيم. شكر مى‏ كنيم شامل كسانى هستيم كه خداوند نعمتش را به بركت وجود اميرالمؤمنين و اولاد معصومينش‏ عليهم السلام به ما عنايت فرموده است.

اين شكر نمودن با لسان و كلمه »الحمد للَّه« و »شكراً للَّه« و قرائت ادعيه و نماز و روزه و زيارت امامان معصوم‏ عليهم السلام يا امامزادگان عظيم‏الشأن و مؤمنين ميسر مى‏شود.

شكرگزارى در روز غدير به قدرى اهميت دارد كه روزه شكرگزارى و نماز شكر و ذكر »شكراً للَّه« پس از نماز مخصوص روز غدير نيز وارد شده، كه در بالا گذشت.