شکر

آيه«وَ لَقَدْ ضَلَّ قَبْلَهُمْ أَكْثَرُ الْأَوَّلِينَ»

   بزرگ‏ترين امتحان بشريت در غدير مطرح شد. امتحانى همه جانبه كه اتمام حجت آن به نحو اكمل انجام گرفت و براى هيچ كس به هيچ دليل و بهانه ‏اى راه گريز نماند.

در اين امتحان عظيم، هم جهاتى كه مى ‏توانست سر منشأ آزمايش باشد متعدد بود، و هم عللى كه مى‏ توانست انگيزه شيطانى براى سقوط در امتحان باشد در جلوه‏ هاى مختلف به ميان آمد.

پيامبرصلى الله عليه وآله در خطابه بلند خود، اين شرايط امتحان را براى مردم تبيين فرمود تا با آمادگى كامل به استقبال آن بروند. اين آينده تلخِ امتحان را حضرتش در غدير به اشارت و صراحت پيش ‏بينى فرمود و مراحل چنين امتحان بزرگى را با استشهاد به ۱۱ آيه تضمين شده در خطبه غدير بيان فرمود. از جمله اين آيات آيه ۷۱ سوره صافات است:

«وَ لَقَدْ ضَلَّ قَبْلَهُمْ أَكْثَرُ الْأَوَّلِينَ» :

«قبل از آنان اكثر پيشينيان گمراه شدند» .

در اينجا اين آيه از دو بُعد قابل بررسى است:

متن خطبه غدير

مَعاشِرَ النّاسِ، قَدْ ضَلَّ قَبْلَكُمْ اكْثَرُ الاوَّلينَ:

اى مردم، قبل از شما اكثر پيشينيان گمراه شدند.

تحليل اعتقادى

اكثريت از نظر خداوند تا آنجا سقوط مى‏ كند كه خداوند آنان را كفران كننده نعمت‏ ها معرفى مى‏ كند، كه قدر الطاف الهى را نمى‏ دانند و با خداوند روى خوش ندارند. چنين اكثريتى براى بندگان خدا دلسوز نخواهند بود و پيروى از آنان قدردانى از قدر ناشناس است.

در قرآن در مواردى «ناس» مطرح شده و مى ‏فرمايد: «أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَشْكُرُونَ» و در مواردى مى ‏فرمايد: «أَكْثَرَهُمْ لا يَشْكُرُونَ»، و در جايى ديگر مى‏ فرمايد: «وَ لا تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شاكِرِينَ»: «اكثر آنان را شكرگزار نمى ‏يابى» . در آيه ‏اى هم كفران نعمت را به ميان مى‏ آورد و مى‏ فرمايد: «فَأَبى أَكْثَرُ النَّاسِ إِلاّ كُفُوراً»: «اكثر مردم جز كفران نعمت را نپذيرفتند» .

   براى توضيح بيشتر مراجعه شود به عنوان: اكثريت /  آيه «وَ لَقَدْ ضَلَّ قَبْلَهُمْ أَكْثَرُ الْأَوَّلِينَ» .

اعمال عيد غدير

از موارد بسيار مهم در مورد روز و عيد غدير، اعمال و آداب عيد غدير است. به علت اهميت اين روز، اعمال و آدابى ذكر شده كه با هيچ روزى برابرى نمى‏ كند و مختص به قشر خاص و سن معينى نيست، و داراى ابعاد اعتقادى و عبادى مختلفى است. از جمله اعمال عيد غدير شكر و حمد الهى است:

حمد و شكر الهى در تمام احوال نيكو و پسنديده است، و طبق روايات هر اندازه شكر و حمد الهى به جا آوريم باز ذره ‏اى از نعمت‏ هاى خداوند متعال را سپاس نگفته‏ ايم. چه رسد به افضل نعمت‏ ها و بزرگ‏ترين و بهترين نعمت‏ها كه ولايت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام است.

آنچه نعمت در دنيا هست به خاطر وجود حضرات معصومين‏ عليهم السلام مى‏ باشد، حتى زمينى كه روى آن قدم بر مى‏ داريم، طبق فرموده حضرت صادق‏ عليه السلام از نعمت‏ هايى است كه به واسطه ولايت به ما عنايت شده است.

در روز غدير خم اين حمد و شكر بايد بيشتر باشد. حتى در رواياتى كه امر به روزه نموده‏ اند، فرموده ‏اند كه نيت آن روزه، شكر بر نعمت عظماى الهى يعنى امامت و ولايت حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام باشد.

در اكثر ادعيه كلمه «الحمد للَّه» به چشم مى‏ خورد: الحمد للَّه الذى جعل كمال دينه ... . و يا در ملاقات برادر دينى: الحمد للَّه الذى جعلنا من المتمسكين بولاية... آورده شده است.

ما در واقع شكر مى‏ كنيم كه در اين دنيا با اين همه مسائل و مصائبش و با اديان و مذاهب مختلف، مسلمان و شيعه دوازده امامى هستيم. شكر مى‏ كنيم شامل كسانى هستيم كه خداوند نعمتش را به بركت وجود اميرالمؤمنين و اولاد معصومينش عليهم السلام به ما عنايت فرموده است.اين شكر نمودن با لسان و كلمه«الحمد للَّه» و «شكراً للَّه» و قرائت ادعيه و نماز و روزه و زيارت امامان معصوم‏ عليهم السلام يا امامزادگان عظيم ‏الشأن و مؤمنين ميسر مى‏ شود.

شكرگزارى در روز غدير به قدرى اهميت دارد كه روزه شكرگزارى و نماز شكر و ذكر «شكراً للَّه» پس از نماز مخصوص روز غدير نيز وارد شده اشت.

همچنين از اذكار وارده در اين روز آن است كه صد مرتبه بگويد: الحمد للَّه الذى جعل كمال دينه و تمام نعمته بولايه على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام.

امامت ائمه ‏عليهم السلام و شكر

چقدر بايد مسلمانان، بلكه همه انسان ‏ها از پروردگار خود تشكر كنند كه اينچنين درهاى رحمت بيكران خويش را به سوى مردم گشوده است، و انوار قدسيه چهارده معصوم‏ عليهم السلام را از آن عالم نورانى به صورت بشر آورده، و به عنوان نمايندگان خود معرفى كرده است؛ و با اين نعمت بزرگ منتى عظيم بر همه بشر گذارده است.

خدا را سپاس كه به ما اجازه نداد براى خودمان صاحب اختيارى تعيين كنيم تا دچار هزاران اشتباه شويم. در انتخاب خود هم انسان‏ هاى عادى را به عنوان مولاى ما تعيين نكرد، بلكه كسانى را منصوب فرمود كه بهترين‏ هاى تمام عالم‏ اند، چنان كه خود حضرت در متن خطبه مى ‏فرمايد:

پيامبرتان بهترين پيامبران، و وصىّ شما بهترين اوصياء، و فرزندان او بهترين جانشينان‏ اند.

بيعت لسانى در غدير و شكر

يكى از نكات بيعت لسانى در غدير شكر از خداوند متعال است. در اواخر خطبه با درخواست‏ هاى مكرر از مردم تكرار سخن خود را طلب كردند كه عبارات آن چنين است: همگى اين جملات را بگوييد:

«ما شنيديم و اطاعت مى‏ كنيم و راضى هستيم و سر تسليم فرود مى ‏آوريم درباره امر امامتِ اماممان على اميرالمؤمنين و امامانى كه از صلب او به دنيا مى ‏آيند. بر اين مطلب با قلب‏ هايمان و با جانمان و با زبانمان و با دستانمان با تو بيعت مى‏ كنيم ...» ، كه همان متن مفصل را حضرت برايشان تعيين فرمودند.

«اى مردم، آنچه به شما گفتم تكرار كنيد. اى مردم، چه مى‏ گوييد؟ خداوند اَصوات را مى ‏شنود و از پنهان‏ هاى قلب‏ها خبر دارد» . كنايه از اينكه اگر چه اصوات بهم مخلوط است و از باطن‏ ها هم كسى خبر ندارد، ولى خداوند ناظر و شاهد است.

«بگوييد سخنى را كه خداوند به خاطر آن از شما راضى شود. بگوييد: حمد و سپاس خداى را كه ما را به اين مطلب هدايت كرد، و اگر خداوند هدايت نكرده بود هدايت نمى‏ يافتيم» .