رسمیت غدیر در تقویم اسلام

رسميت غدير در تقويم اسلام

  رسميت دادن ابدى به غدير با اعلان «عيد بودن» آن بلكه اعلام «اعظم الاعياد» بودن آن، و نيز نامگذارى آن به «يوم الولاية» و اجراى عملى اين عيد در زمان اميرالمؤمنين و امام رضا عليهما السلام، و تبريک و تهنيت گفتن به مناسبت اين عيد بزرگ، همه اينها به معناى جايگاه ويژه غدير در تقويم رسمى اسلام و بزرگداشت عمومى آن است.

به عنوان نتيجه اين رسميت، تأثير آن در جاودان‏ سازى فرهنگ ابلاغ پيام غدير به نسل‏ هاى بعد و دعوت ابدى به ولايت امامان غدير جاى انكار نيست.

با مرورى بر زحمات معصومين‏ عليهم السلام براى رسميت دادن به عيد غدير، آشنايى با نُه مورد از اين تلاش الهى درسى براى ما خواهد بود تا گام‏ هاى جديد و فراخور روز براى بزرگداشت و رسميت گسترده ‏تر عيد غدير را با نشاط و دقت بيشترى برداريم:

تبريک رسمى در غدير خم

اولين رسميتِ عرض تبريک و تهنيت به مناسبت غدير را، از يک سو شخص پيامبرصلى الله عليه وآله و از سوى ديگر مخاطبانِ غدير از همان كنار بركه پايه‏گذارى كردند. آن حضرت رسماً دستور تبريك گفتن را داد كه چنين دستورى در تمام عمر پيامبرصلى الله عليه وآله در هيچ اتفاق مسرور كننده‏اى رخ نداده و براى اولين و آخرين بار به مناسبت غدير از سوى حضرت دستور داده شده است. همان گونه كه پس از خطابه، مردم نيز با دركِ عظمت واقعه بى‏اختيار و قبل از دستور پيامبرصلى الله عليه وآله صدايشان به تبريك بلند شد.

پس از خطبه، مردم از هر سو به سمت منبر مى‏آمدند و خود را به پيامبرصلى الله عليه وآله و اميرالمؤمنين‏عليه السلام مى‏رساندند، و با ايشان به عنوان بيعت دست مى‏دادند، و هم به پيامبرصلى الله عليه وآله و هم به اميرالمؤمنين‏عليه السلام تبريك و تهنيت مى‏گفتند. پيامبرصلى الله عليه وآله هم مى‏فرمود: الحَمدُ للَّهِ الَّذى فَضَّلَنا عَلى جَميعِ العالَمينَ: سپاس خدايى را كه ما را بر همه اهل عالم فضيلت داد.

در اين حال مردم مى‏گفتند: آرى، شنيديم و طبق فرمان خدا و رسول با قلب و جان و زبان و دستمان اطاعت مى‏كنيم. بعد به سوى پيامبر و اميرالمؤمنين‏عليهما السلام ازدحام كردند و از يكديگر سبقت مى‏گرفتند و با ايشان دست مى‏دادند.

اين ابراز احساسات و فريادهاى شعفى كه از جمعيت بر مى‏خاست، شكوه و ابهت بى‏مانندى به آن اجتماع بزرگ مى‏بخشيد. در اين حال حضرت فرمود: به من تبريك بگوييد، به من تهنيت بگوييد، زيرا خداوند مرا به نبوّت و اهل بيتم را به امامت اختصاص داده است.

2-  آموزش تبريك غدير از امام صادق‏عليه السلام

جالب است كه نه فقط دستور تبريك در روز غدير به ما داده شده بلكه كيفيت آن را هم به ما ياد داده‏اند، تا ابعاد اعتقادى اين روز بزرگ را در تهنيت‏گويى آن به كار بريم. در اين باره امام صادق‏عليه السلام مى‏فرمايد: هر گاه در اين روز برادر مؤمن خود را ملاقات كردى بگو:

الحَمدُ  للَّهِ الَّذى اَكرَمَنا بِهذَا اليَومِ وَ جَعَلَنا مِنَ المُؤمِنينَ، وَ جَعَلَنا مِنَ المُوفينَ بِعَهدِهِ الَّذى عَهِدَهُ اِلَينا وَ ميثاقِهِ الَّذى واثَقَنا بِهِ مِن وِلايَةِ وُلاةِ اَمرِهِ وَ القُوّامِ بِقِسطِهِ وَ لَم يَجعَلنا مِنَ الجاحِدينَ وَ المُكَذِّبينَ بِيَومِ الدّينِ:

شكر خدايى را كه ما را به اين روز گرامى داشته و ما را از مؤمنان و از وفاداران قرار داده به پيمانى كه با ما بسته و عهدى كه درباره واليان امرمان و برپا دارندگان عدالت از ما گرفته، و ما را از منكران و تكذيب كنندگان روز قيامت قرار نداده است.××× 1 عوالم العلوم: ج 3  / 15 ص 215. ×××

3-  آموزش تهنيت غدير توسط امام رضاعليه السلام

تبريك غدير بايد به معناى سپاسگزارى از نعمت عظيم ولايت باشد، كه امام هشتم‏عليه السلام اين كيفيت تبريك غدير را به ما آموخته مى‏فرمايد: در اين روز به يكديگر تهنيت و تبريك بگوييد، و هر گاه برادر مؤمن خود را ملاقات كرديد چنين بگوييد:

الحَمدُ للَّهِ الَّذى جَعَلَنا مِنَ المُتَمَسِّكينَ بِوِلايَةِ اَميرِالمُؤمنينَ‏عليه السلام: سپاس خدايى را كه ما را از تمسك‏كنندگان به ولايت اميرالمؤمنين‏عليه السلام قرارداده است.××× 1 عوالم العلوم: ج 3  / 15 ص 223. ×××

4-  رسميت عيد غدير به امر پيامبرصلى الله عليه وآله××× 2 بحار الانوار: ج 37 ص 109 ح 2. ×××

پس از بازگشت به مدينه، پيامبرصلى الله عليه وآله نه فقط روز غدير را »عيد رسمى« اعلام كرد كه آن را »اعظم اعياد« ناميد، بدين معنى كه در طول سال اسلامى هيچ مناسبت فرخنده و شادى آورى بالاتر از آن نيست. در اين باره فرمود:

روز غدير بهترين اعياد امت من است و آن همان روزى است كه خداوند تعالى به من دستور داد برادرم على بن ابى‏طالب را براى امتم منصوب نمايم تا بعد از من به وسيله او هدايت شوند. غدير روزى است كه خدا دين را در آن كامل كرد و نعمت را در آن بر امتم به كمال رساند و اسلام را به عنوان دين آنان راضى شد.

من على را عَلَم و علامت براى امتم در زمين منصوب نكردم مگر بعد از آنكه خداوند نام او را در آسمان‏ها مشهور كرد و ولايت او را بر ملائكه‏اش واجب فرمود.

5 -  دستور عيد گرفتن غدير به على‏عليه السلام××× 3 عوالم العلوم: ج 3  / 15 ص 211. ×××

پيامبرصلى الله عليه وآله نه تنها عيد بودن غدير را رسماً اعلام كرد، بلكه به طور خاص دستور عيد گرفتن اين روز را براى بعد از خود به اميرالمؤمنين‏عليه السلام وصيت فرمود، و جالب‏تر اينكه سابقه اين عيد را قبل از وقوع آن در زمان نمايندگان و حجج الهى خبر داد كه به امر خدا به بزرگداشت اين روز اقدام مى‏كردند. آن حضرت در اين باره فرمود:

انبياء هم چنين مى‏كردند و به جانشينان خود وصيت مى‏كردند كه اين روز را عيد بگيرند.

6 -  نام‏گذارى رسمى غدير به »يوم الولاية«

گذشته از »عيد« قرار دادن و »افضل اعياد« ناميدنِ غدير، سه روز گرامى داشتن غدير و رسميت نام »ايام الولاية« براى آن، جهت ديگرى است كه در تاريخ اسلام مى‏درخشد.

اين عنوان در لسان اميرالمؤمنين‏عليه السلام آمده كه فرمود:

خداوند با ولايت من دين اين امت را كامل نمود و نعمت‏ها را بر آنان تمام كرد، و اسلامشان را مورد رضايت قرار داد، هنگامى كه در »يوم الولاية« به پيامبرصلى الله عليه وآله فرمود: يا محمد، به مردم خبر ده كه امروز دينشان را كامل كردم و نعمتم را بر آنان تمام نمودم و اسلام را به عنوان دينشان راضى شدم.××× 1 بحار الانوار: ج 39 ص 336 ح 5 . ×××

اين عنوان براى روز غدير به قدرى مشهور بوده كه حتى ابوبكر بدان اقرار كرده، آنجا كه به اميرالمؤمنين‏عليه السلام گفت: پيامبرصلى الله عليه وآله در »ايام الولاية« در غدير تو را صاحب اختيار ما قرار داد.××× 2 بحار الانوار: ج 41 ص 228. ×××

7-  جشن رسمى غدير توسط اميرالمؤمنين‏عليه السلام××× 3 بحار الانوار: ج 94 ص 115 114. ×××

اجراى رسمى جشن غدير به صورت حكومتى اولين بار در خلافت ظاهرى اميرالمؤمنين‏عليه السلام دقيقاً 25 سال بعد از غدير اتفاق افتاد. در واقع سفارشى كه پيامبرصلى الله عليه وآله درباره عيد گرفتن غدير به اميرالمؤمنين‏عليه السلام فرموده بود در طول ربع قرن با حكومت سقيفه امكان اجرا نداشت.

روزگارى كه آن حضرت به خلافت ظاهرى رسيد، به بهانه جمعه توانست عزت غدير را با خطبه نماز جمعه از زير خاك‏هاى سياه سقيفه بيرون كشد و مطالب مفصلى درباره آن بيان كند كه بسيارى از مردم آن را متعجبانه مى‏شنيدند.

ماجرا هنگامى رخ داد كه يك سال روز غدير مقارن روز جمعه شد. در آن روز اميرالمؤمنين‏عليه السلام خطبه نماز جمعه را به مسئله غدير اختصاص داد و به خصوص درباره رسميت آن سخن گفت و و با اشاره به جمع شدن دو عيد رسمى اسلام در تقويم آن روز، فرمود:

خداوند در اين روز دو عيد عظيم و بزرگ را براى شما جمع كرده است ... . خداوند دينى را قبول نمى‏كند مگر با ولايت آنكه به ولايتش دستور داده و اسباب اطاعتش با تمسك به دستاويزهاى او و اهل ولايتش نظام مى‏يابد.

اين است كه خداوند در روز غدير بر پيامبرش فرستاد آنچه بيانگر اراده‏اش درباره انتخاب شدگانش بود و به او دستور ابلاغش را داد ... ، و براى او حفظ از منافقين را ضمانت نمود.

خداوند دينش را كامل كرد و چشم پيامبرش و مؤمنين و تابعين را روشن ساخت. امروز روز عظيم‏الشأنى است ... ، و روز كمال دين است.

حضرت به اعلام عمومى عيد غدير اكتفا نكرد و با تداركى كه از قبل توسط امام مجتبى‏عليه السلام ديده شده بود، مردم را براى پذيرايى به خانه آن حضرت دعوت كرد.

پس از نماز جمعه، حضرت به همراه مردم به مجلس جشنى رفتند كه امام حسن‏عليه السلام در منزلشان گرفته بودند و در آنجا اطعام و پذيرايى مفصلى از شركت كنندگان به عمل آمد.

8 -  افضليت غدير بين سه عيد رسمى

در زمان‏هاى بعد از غدير كه دوران سياه معاويه و بنى‏اميه پيش آمد، رسميت عيد غدير زير خاك‏هاى سقيفه دفن شد، تا روزگار امام صادق‏عليه السلام كه با انقراض بنى‏اميه و قبل از قدرت گرفتن بنى‏عباس حضرت توانست بار ديگر به احياى رسميت غدير بپردازد.

آن حضرت از يك سو اهميت سُرور در اين روز را مطرح كرد و فرمود: روز غدير، روز شريف و عظيمى است ... . اين روز، روزِ عيد و شادى و سرور است.××× 1 عوالم العلوم: ج 3  / 15 ص 213. اليقين: ص 372 باب 132. ×××

از سوى ديگر عيد الهى بودن اين روز را بيان كرده فرمود: روز غدير خم روزى است كه خداوند آن را براى شيعيان و محبين ما عيد قرار داده است.××× 2 عوالم العلوم: ج 3  / 15 ص 213. ×××

سپس عنوانِ بزرگ‏ترين عيد الهى را براى غدير به ميان آورد و فرمود: عيد غدير عيد اللَّه اكبر )يعنى عيد بزرگ خداوند( است.××× 3 عوالم العلوم: ج 3  / 15 ص 211. ×××

نهايتاً افضليت غدير را بر ساير اعياد رسمى اسلام مطرح كرده فرمود: عيد غدير خم از عيد فطر و قربان و روز جمعه و روز عرفه افضل است، و نزد خداوند منزلت والاترى دارد.××× 4 عوالم العلوم: ج 3  / 15 ص 212 211 210. ×××

9-  جشن رسمى دوستان غدير توسط امام رضاعليه السلام××× 5 عوالم العلوم: ج 3  / 15 ص 224  - 221. ×××

اگر همه مسلمانان به رسميت عيد غدير و اهميت آن كه توسط شخص پيامبرصلى الله عليه وآله بيان شده توجه ندارند، لااقل دوستان اهل‏بيت‏عليهم السلام بايد بدانند كه غدير روز جشن رسمى آل محمدعليهم السلام است.

امام رضاعليه السلام با تأكيد بر اين مسئله فرمود: اين روز، روز عيدِ اهل‏بيت محمدعليهم السلام است.××× 1 عوالم العلوم: ج 3  / 15 ص 223. ×××

امام هادى‏عليه السلام نيز در اين باره فرمود: روزِ غدير روز عيد است، و افضل اعياد نزد اهل‏بيت و محبّان ايشان به شمار مى‏آيد.××× 2 عوالم العلوم: ج 3  / 15 ص 226. ×××

ثامن الائمه‏عليه السلام گذشته از آن اعلام رسمى، شخصاً جشن غدير را در جمع دوستان اهل‏بيت‏عليهم السلام برپا ساخت. اين رسميت هم با دعوت و پذيرائى دوستان تحقق يافت، و هم با فرستادن هدايا به منازل آنان در محيط خانواده‏ها رسميت غدير احيا شد.