شواهد التنزیل (کتاب)
«شَواهِدُ ألتَّنزیل لِقَواعِد ألتّفضیل» تألیف حاکم حسکانی (متوفای ۴۹۰ق)، عالم اهل سنت. این کتاب با توجه به ۲۱۰ آیه قرآنی که در شأن اهل بیت پیامبر نازل شده، به بیان مناقب و فضائل امیرالمؤمنین و خاندان وی پرداخته است. از جمله مباحثی که در این اثر مطرح شده این است که آیه شریفه يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ... [۱] در مورد غدیر و در شأن امیرالمؤمنین علی علیه السلام نازل شده است. شواهد التنزیل از منابع معتبر تفسیر روایی اهل سنت به شمار میرود.
نویسنده
ابوالقاسم عبیدالله عبدالله حسکانی نیشابوری (متوفای 490ق- نیشابور)، معروف به «حاکم حسکانی» و ابن حذاء (ابن حداد)، از علماى بزرگ قرن پنجم هجرى است. حاكم حسكانى از علماى مشهور دوران خود بود. بسيارى از روات حديث پاى درس او مىآمدند تا از او روايت بشنوند و يا اجازۀ روايت بگيرند. برخى او را از علماى اهل تسنن و پيرو مذهب حنفى مىدانند. و برخى ديگر او را از علماى شيعه مىدانند كه تقيه مىكرده است. حسکانی از جمله کسانی است که آیه تبلیغ را برای غدیر نقل کرده و معتقد است این آیه اختصاص به غدیر دارد.[۲] برای ایشان حدود صد اثر نقل کرده اند. برخی از آثار وی عبارتند از:
- شواهد التنزيل لقواعد التفضيل في الآيات النازلة في أهلالبيت صلوات الله و سلامه عليهم
- خصائص علي بن أبيطالب عليهالسلام في القرآن
- فضائل شهر رجب
- تصحيح خبر ردّ الشَّمس و ترغيم النواصب الشُّمُس
محتوای کتاب
حَسْکانی کتاب را در هفت فصل تدوین کرده است که شش فصل اول مقدمه به حساب میآیند:
- اقوال بزرگان و دانشمندان درباره خصائص امام علی(ع)شامل: دیدگاه اصحاب پیامبر(ص) در تفضیل علی بن ابیطالب(ع)، دیدگاه عبدالله بن عمر بن خطّاب در تفضیل علی بن ابیطالب(ع)، نظر عکرمه در تفضیل علی بن ابیطالب(ع)، نامه عایشه در فضائل علی بن ابیطالب(ع).
- سابقه امام علی(ع) در دو حوزه تلاوت و حفظ قرآن؛
- گردآوری قرآن برای نخستین بار توسط امام علی(ع) بعد از رحلت پیامبر(ص)؛
- شناخت امام علی(ع) نسبت به معانی و حقائق قرآن و تخصص منحصر به فرد حضرت در علم به نزول قرآن؛
- فراوانی اسباب نزول مربوط به فضایل امام علی(ع) و اولاد او؛
- بیان این حدیث که یا ایها الذین آمنوا در ۹۰ آیه تکرار شده و منظور آن علی(ع) است.
منبع
دانشنامه غدیر ،جلد ۱۳،صفحه ۳۵۸.