عبدالرحمن بن ابی لیلی
اتمام حجت با غدير[۱]
از نمونه هاى بارز اتمام حجت و استدلال و يادآورى هاى غدير، مواردى است كه توسط خود خداوند و معصومين عليهم السلام و اصحابشان صورت گرفته است.
تمام راويانى كه در طول هزار و چهارصد سال تاريخ اسلام حديث غدير را روايت كرده اند نيز به گونه اى جهاد خود را در مقابله با اهل سقيفه به نمايش گذاشته اند.
یكى از اصحاب معصومين عليهم السلام كه با غدير اتمام حجت نموده عبدالرحمن بن ابى ليلى است:
- عبدالرحمن حديث غدير را چنين نقل كرده است: «پيامبر صلى الله عليه و آله در روز غدير خم على عليه السلام را مقابل مردم آورد و به آنان معرفى كرد كه او صاحب اختيار هر مرد و زن مؤمنى است».[۲]
- عبدالرحمن بن ابى ليلى در حضور اميرالمؤمنين عليه السلام به پاخاست و عرض كرد: يا اميرالمؤمنين، من از شما سؤالى دارم كه مى خواهم جوابش را از خود شما بشنوم، و اين در حالى است كه ما منتظر شديم شما درباره ولايت و خلافت خود مطالبى بگوييد ولى هنوز نگفته ايد. آيا وقت آن نرسيده كه بگوييد.
ما درباره شما مطالب بسيارى مى گوييم. آيا مى شود ما بگوييم آنان كه قبل از شما خلافت را بدست گرفتند از شما نسبت به آن سزاوارتر بودند؟ اگر چنين چيزى بگوييم پس چرا پيامبر صلى الله عليه و آله بعد از حجةالوداع شما را منصوب كرده فرمود: «مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلاهُ...»؟![۳]
روايت حديث غدير[۴]
يكى از تابعين كه حديث غدير را از صحابه نقل كرده عبدالرحمن بن ابى ليلى (م ۸۲ يا ۸۳ يا ۸۴ ق) است. خوارزمى در «المناقب» ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه را از عبدالرحمن بن ابى ليلى نقل كرده است. همچنين ابونعيم در «حلية الاولياء» حديث غدير را از او نقل كرده است.[۵] ذهبى و ابن حجر[۶]: وى را توثيق كرده و و از تابعين بزرگ مى دانند.