وقف
غدير و وقف[۱]
در اينجا نگاهى گذرا داريم به موقوفات مرتبط با حضرت امیرالمؤمنین على عليه السلام و غدير در ايران:
در بررسى موقوفات كشور ایران و نوع نيات واقفين خيرانديش، نكات جالب توجهى مشاهده مى شود، كه تأمل در آن مى تواند بسيارى از زواياى اين سنت حسنه و نوع نگاه مردم را با آن نشان دهد.
همچنين پراكندگى نيات واقفين، به وضوح گوياى عمق اعتقادات و انگيزه ها و دغدغه هاى آنان است.
از ويژگى هاى منحصر به فرد موقوفات ايران آن است كه با وجود تعدد نيات واقفين، بيشترين موقوفات در خصوص اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام است. اين امر نشأت گرفته از ارادت خالصانه ايرانيان به ساحت مقدس پيامبر اعظم صلى الله عليه وآله و خاندان پاكش مى باشد.
در كتاب «خدمات متقابل اسلام و ايران» آمده است: ايرانيان از قديم الايام كه اسلام اختيار كردند، بيش از اقوام و ملل ديگر نسبت به خاندان نبوت علاقه و ارادت نشان دادند... . حقيقت اين است كه علت تشيع ايرانيان و علت مسلمان شدنشان يک چيز است: ايران روح خود را با اسلام سازگار ديد و گمگشته خويش را در اسلام يافت.
مردم ايران كه طبعاً مردمى باهوش بودند و بعلاوه سابقه فرهنگ و تمدن داشتند، بيش از هر ملت ديگر نسبت به اسلام شيفتگى نشان دادند و به آن خدمت كردند. مردم ايران بيش از هر ملت ديگر به روح و معنى اسلام توجه داشتند. به همين دليل توجه ايرانيان به خاندان رسالت عليهم السلام از هر ملت ديگر بيشتر بود، و تشیع در ميان ايرانيان نفوذ بيشترى يافت.
ايرانيان روح اسلام و معنى اسلام را در نزد خاندان رسالت عليهم السلام يافتند. فقط خاندان رسالت بودند كه پاسخگوى پرسش ها و نيازهاى واقعى روح ايرانيان بودند. آن چيزى كه بيش از هر چيز ديگر روح تشنه ايرانى را به سوى اسلام مى كشيد، عدل و مساوات اسلامى بود.
ايرانى قرنها از اين نظر محروميت كشيده بود و انتظار چنين چيزى را داشت. ايرانيان مى ديدند دست هاى كه بدون هيچ گونه تعصبى عدل و مساوات اسلامى را اجرا مى كنند و نسبت به آنها بى نهايت حساسيت دارند خاندان رسالت عليهم السلام هستند. خاندان رسالت عليهم السلام پناهگاه عدل اسلامی مخصوصاً از نظر مسلمانان غير عرب بودند.[۲]
بديهى است كه در سايه اين اعتقاد راسخ به خاندان رسالت عليهم السلام است كه موقوفات مرتبط با آن بزرگواران در ايران بالاترين آمار را به خود اختصاص مى دهند.
بر اساس آمار موجود، ۴۸۹ موقوفه مرتبط با اميرالمؤمنين حضرت على عليه السلام در ايران وجود دارد، كه ۱۱۸ مورد آن ويژه عید غدیر است. جالب آنكه بيشترين موقوفات مرتبط با آن حضرت، در استان خراسان رضوی مى باشد.
در اينجا نمودارى اجمالى از موقوفات مرتبط با حضرت على عليه السلام و غدير با ذكر نام استان - طبق حروف الفبا - و تعداد موقوفات در آن ارائه مى شود، كه پراكندگى اين موقوفات را در استان هاى مختلف نشان مى دهد:
آذربايجان شرقى: ۶ موقوفه.
آذربايجان غربى: ۱۳ موقوفه.
اصفهان: ۲۸ موقوفه.
ایلام: ۶ موقوفه.
بوشهر: ۱ موقوفه
تهران: ۳۰ موقوفه
چهارمحال و بختيارى: ۱ موقوفه.
خراسان جنوبى: ۷ موقوفه.
خراسان رضوى: ۱۵۶ موقوفه.
خراسان شمالى: ۲ موقوفه.
خوزستان: ۲ موقوفه.
زنجان: ۲ موقوفه.
سمنان: ۱۹ موقوفه.
فارس: ۲۲ موقوفه.
قزوين: ۶ موقوفه.
قم: ۷ موقوفه.
كردستان: ۲ موقوفه.
كرمان: ۲۹ موقوفه.
گلستان: ۹ موقوفه.
گيلان: ۷ موقوفه.
لرستان: ۵ موقوفه.
مازندران: ۵۹ موقوفه.
مركزى: ۱۷ موقوفه.
همدان: ۱ موقوفه.
یزد: ۵۸ موقوفه.
جمع كل كشور: ۴۸۹ موقوفه.