جلوه های علمی مفاهیم خطبه غدیر
جلوه عملى مفاهيم خطبه غدير××× 1 سخنرانى استثنائى غدير: ص 75 74. ×××
آنچه در سخنرانى غدير مطرح شد در دو جهت نمود پيدا كرد: يكى اعلام ولايت دوازده امامعليهم السلام و ديگرى التزام مردم به اين ركن اسلام. جلوه عملى اين دو مفهوم طى دو برنامه و يك اقدام به موقع به نمايش گذاشته شد.
بستن عمامه به دست پيامبرصلى الله عليه وآله بر سر امام معرفى شده در غدير و مراسم سه روزه بيعت از يك سو و پاسخ به فريادهاى شعف مردم از سوى ديگر، سه جلوه عملى تثبيت مفاهيم غدير بود. اعلان امامت با بستن عمامه به شكل عملى جلوه داده مىشد، و بيعت التزام عملى به محتواى غدير بود، و پاسخ به احساسات مردم يك كار دو جانبه بود كه هم پذيرش مردم و هم اعلان ولايت را به نمايش مىگذاشت.
مردم هرگز سابقه بستن عمامه به دست پيامبرصلى الله عليه وآله بر سر كسى را نداشتند، چه رسد به آنكه چنين عملى در برابر ديدگان مردم و بر فراز منبر باشد. اين در حالى بود كه چنين عملى بين عرب سابقه داشت و مفهوم آن اعلان رياست شخصى بر قومى و نيز اعتماد بزرگ قومى به كسى بود كه عمامه بر سر او بسته مىشد. جالب تر از همه عمامه معروف پيامبرصلى الله عليه وآله به نام »سحاب« و به معناى »ابر رحمت« بود، كه براى اين مراسم پيش بينى شده بود.
اكنون سخنرانى پايان يافته، اما پيامبر و علىعليهما السلام همچنان بر فراز منبر قرار دارند و سكوت همچنان بر مجلس صد و بيست هزار نفرى حاكم است، تا اگر خطيب از منبر پايين آيد مردم هم بپاخيزند.
اما همه ناظر بودند كه پيامبرصلى الله عليه وآله عمامه »سحاب« را به دست گرفت و در برابر ديدگان مردم آن را بر سر اميرالمؤمنينعليه السلام بست، و دو سر آن را از پشت سر و جلوى رو بر دوش آن حضرت قرار داد و در آن حال فرمود: عمامه ملائكه اين گونه است. خداوند در روز بدر و حنين مرا با ملائكهاى كه چنين عمامهاى بر سر داشتند تأييد فرمود و يارى كرد.
آنگاه فرمود: »عمامه تاج عرب است« ، و اين بدان معنى بود كه تاج افتخار مقام ولايت و امامت را بر سر جانشين خود على بن ابىطالبعليه السلام قرار داده است.
اين اقدام عملى به معناى اعلان حاكميت و امامت علىعليه السلام بر امت اسلام از يك سو، و نيز به معناى اعتماد تام پيامبرصلى الله عليه وآله بر خليفه بعد از خود بود، كه جز با اين صورتِ عملى به تصوير كشيده نمىشد.
در اينجا انتظار و سكوت مردم به سر رسيد و پيامبر و علىعليهما السلام را در حال فرود از منبر مشاهده كردند. سيل جمعيت ناگهان از جا كنده شد و مردم از هر سو با ازدحام به طرف منبر حركت كردند تا اولين كسانى باشند كه پس از آن سخنرانىِ تاريخى نزد پيامبرصلى الله عليه وآله حاضر مىشوند و احساس خود را نسبت به آن حضرت ابراز مىدارند.
سپس بىسابقهترين برنامه غدير - كه عظمت آن با اصل سخنرانى غدير برابرى مىكرد - مراسم بيعت بود. اگر چه در سالهاى گذشته اسلام مسئله بيعت چندين بار انجام شده بود، اما اين بيعت از دو جهت با همه بيعتهاى پيشين فرق داشت:
از يك سو كثرت جمعيت كه قابل مقايسه با بيعتهاى قبلى نبود، و كسى باور نمىكرد پيامبرصلى الله عليه وآله بخواهد واقعاً با فرد فرد صد و بيست هزار نفر دست بيعت دهد؛ و اصلاً امكان انجام چنين كارى ممكن به نظر نمىآمد.
از سوى ديگر كيفيت بيعت بود كه بايد دو بار انجام مىگرفت و دو بيعت جداگانه با پيامبر و علىعليهما السلام صورت مىگرفت، و در واقع دويست و چهل هزار بيعت به انجام مىرسيد!!××× 1 عوالم العلوم: ج 3 / 15 ص 201 199. الغدير: ج 1 ص 291. اثبات الهداه: ج 2 ص 219. احقاق الحق: ج 8 ص 372 - 370. تاج العروس: ج 8 ص 410. ×××