واکاوی معنی مولی در حدیث غدیر

چکیده مقاله:

شاخص ترین تفکر شیعی در حوزه امامت و ولایت، اعتقاد به امامت تنصیصی است. مسئله ای که به گزارش تاریخ، حدیث، تفسیر و ادب از روز نخست ظهور اسلام و حدیث یوم الدار، تا هنگام رحلت پیامبر و حدیث قلم و دوات، مد نظر مبارک پیامبر بوده است.

یکی از گهرکلماتی که در معرفی علی علیه السلام به عنوان جانشین پیامبر تجلی ویژه بخشیده جمله نورانی من کنت مولاه فعلی مولاه است، فقره ای که به اعتقاد شیعه، تنصیص در ولایت مطلقه علویه است. لیکن اهل تسنن با تفسیری دیگر، مسیر علمی معنی و مفهوم مولا را به سمت دیگری کشانده اند. این نوشتار با استفاده از روش توصیفی تحلیلی دیدگاه های مختلف اهل تسنن نقل و نقد شده و با اتکاء به قرائن متعدد زمانی، مکانی و معنایی، به تثبیت بینش شیعی که همان اولویت در تصرف است را به اثبات رسانده است.

ضمن این‌که نویسنده به سیر تطور معنی غیرواقعی مولا در حدیث «من كنت مولاه» را در طول تاریخ موردتوجه قرار داده، بر این باور است كه به‌لحاظ رویكرد علمی، سده‌‌های نخستین را باید ازمنه رویكرد به معنی ساده «ولاء اسلام» دانست و قرون میانی یعنی از قرن پنجم تا دهم و ظهور امثال احمد بیهقی (۴۵۸ـ۳۸۴)، قاضی عیاض‌‌ (۵۴۶ ـ۴۷۶)، إبن‌‌اثیر (۶۰۶ ـ۵۴۴)، شرف‌‌الدین طیبی (قرن۷)، إبن‌‌تیمیه (۶۶۱ ـ ۷۲۸)، ابوزكریا نووی (۶۷۶ـ۶۳۱) و إبن‌‌حجر هیتمی (۹۰۹ـ۹۷۴) را زمان اوج تمركز بر معنی محبت و نصرت به‌شمار آورد، چنین استنتاج می‌کند كه بروز چنین رویكردی و تبیین شبه‌علمی از حدیث فوق، پی‌آمد تلاش كسانی است كه درواقع قرائت دیگری را از این متن مقدس ارائه نمودند.

منبع

کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)، سال ۱۳۹۸.