بررسی روایت غدیر خم در آثار نگارگری دوره صفویه

چکیده مقاله:

از دیدگاه شیعیان و مفسران شیعی، واقعه غدیرخم و اعلام جانشینی حضرت علی(علیه السلام) از سوی پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)، یکی از بزر گترین وقایع تاریخی صدر اسلام به شمار آمده و از اهمیت خاصی به ویژه برای اثبات حقانیت ولایت امیرالمومنین(علیه السلام)، برخوردار بوده است.

در میان شرح حدیث و روایت غدیرخم، اشارات بسیاری نیز به آیات نازل شده از سوی خداوند در این زمینه از جمله آیه تبلیغ و آیه اکمال، شده است. این واقعه به دلیل اهمیت و جایگاه خود در میان شیعیان درعرصه های مختلف هنری، اجتماعی، سیاسی و نیز در زندگی عادی مردم، بازخوردی ویژه داشته است. در این میان، نگارگری اسلامی- ایرانی نیز مجال و فرصتی مناسب برای به تصویر کشیدن و متجلی ساختن داستان ها و مضامین مختلف به ویژه مضامین دینی- مذهبی در اختیار نگارگران قرار داده است. از جمله مضامینی که با سفارش حاکمان و حامیان شیعی مذهب کتابت و مصورشده، واقعه غدیرخم است. بیشتر نگاره های به دست آمده از این مضمون متعلق به نسخ خطی دوره صفویه با نگرش خاص شیعی است.

این کتب شامل آثارالباقیه، حبی بالسیر، فالنامه، آثارالمظفر، احسن الکبار، روضه الصفا، حمله حیدری می باشد. این مقاله با توجه به شأن و جایگاه ولایت حضرت علی(علیه السلام)، به شرح و بررسی روایت غدیر در آثار نگارگری و نمونه های به دستآمده، پرداخته است.

بر اساس یافته های این تحقیق اکثر نگاره های به دست آمده از این نسخ، واقعه را تقریبا با همان شرح و تفسیر حدیث غدیر در دشتی فراخ نمایش داده اند، اما برخی نگاره ها نیزبا نماد و مفهومی متفاوت، شأن ولایت حضرت را با توجه به احادیث، روایات و آیات قرآنی نشان داده اند.

مقاله حاضر با روش توصیفی – تحلیلی به روایت غدیرخم در آثار نگارگری دوره صفوی می پردازد.