صلوات

اعمال عيد غدير

از موارد بسيار مهم در مورد روز و عيد غدير، اعمال و آداب عيد غدير است. به علت اهميت اين روز، اعمال و آدابى ذكر شده كه با هيچ روزى برابرى نمى ‏كند و مختص به قشر خاص و سن معينى نيست، و داراى ابعاد اعتقادى و عبادى مختلفى است. از جمله اعمال عيد غدير صلوات است:

علاوه بر دعاها و زيارت‏ هاى غدير، اذكار ديگرى نيز وجود دارد؛ كه برخى از آنها متعلق به اين روز است، و برخى اختصاص به اين روز ندارد ولى خواندن آنها در اين روز آثار و ثواب مضاعفى دارد، و در اين روز عمل به آنها بسيار سفارش شده است:

صلوات بر محمد و آل محمد عليهم السلام از كارهاى بسيار پسنديده، به ويژه در روز غدير است. استحباب اين ذكر شريف منحصر به روز غدير نيست، بلكه اين دعا از عبادات بزرگى است كه قبول و پذيرش دعاها وابسته و مشروط به وجود آن مى ‏باشد؛ و چنين است كه اگر دعايى متبرک و مزيّن به صلوات بر محمد و آل‏ محمد عليهم السلام نباشد مورد قبول خداوند بزرگ نيست.

امام صادق‏ عليه السلام فرمود: كلّ دعاء يدعى اللَّه عزوجل به محجوب عن السماء، حتى يصلّى على محمد و آل محمد: هر دعايى كه به وسيله آن خداى عزوجل خوانده شود از آسمان پوشيده مى ‏ماند، تا وقتى كه بر محمد و آل ‏محمد صلوات فرستاده شود.

عظمت و ارزش پاداش صلوات بالاتر از همه اعمال و عبادات است؛ به طورى كه در نامه عمل چيزى سنگين ‏تر از پاداش صلوات ديده نمى‏ شود.

امام صادق و امام باقر عليهما السلام فرموده ‏اند: ما فى الميزان شى‏ء اثقل من الصلاة على محمد و آل محمد، و ان الرجل لتوضع اعماله فى الميزان و تميل به. فيخرج ‏صلى الله عليه وآله فيضعها فى ميزانه فيرجح (به) : در ترازوى عمل چيزى سنگين‏ تر از صلوات بر محمد و آل محمد عليهم السلام نيست. همانا كه در قيامت اعمال انسان را در ترازوى عمل گذراند و سبک باشد، و رسول‏ اللَّه‏ صلى الله عليه وآله صلوات را خارج مى‏ كند و در ترازوى عمل مى ‏گذارد و كفه اعمال خوب ترجيح مى ‏يابد.

عبدالسلام بن نعيم گويد: قلت لابى ‏عبداللَّه ‏عليه السلام: انى دخلت البيت و لم يحضرنى شى‏ء من الدعاء الا الصلاة على محمد و آل محمدعليهم السلام. فقال: اما انه لم يخرج احد بافضل ممّا خرجت به: به امام صادق ‏عليه السلام عرض كردم: من داخل مسجدالحرام شدم و هيچ دعايى به خاطر نداشتم جز صلوات بر محمد و آل محمد عليهم السلام. فرمود: آگاه باش كه هيچ كس برتر از تو در فضيلت و ثواب از خانه خدا بيرون نيامده است.

حضرت امام صادق ‏عليه السلام فرموده است:

اذا ذكر النبى ‏صلى الله عليه وآله، فاكثروا الصلوة عليه، فانه من صلّى على النبى‏ صلى الله عليه وآله صلواة واحدة، صلى اللَّه عليه الف صلواة فى الف صفّ من الملائكة، و لم يبق شى‏ء ممّا خلق اللَّه الا صلّى على العبد لصلوة اللَّه و صلوة ملائكتة. فمن لم يرغب فى هذا فهو جاهل مغرور، قد برئ اللَّه منه و رسوله‏ صلى الله عليه وآله و اهل‏ بيته‏ عليهم السلام:

هر گاه نام پيامبرصلى الله عليه وآله برده شود، بسيار بر او صلوات بفرستيد. زيرا هر كس يک صلوات بر پيامبر صلى الله عليه وآله بفرستد، خداوند در هزار صف از فرشتگان هزار بار بر او صلوات مى ‏فرستد. چيزى از مخلوقات خدا باقى نمى‏ ماند مگر اينكه بر اين بنده به خاطر صلوات خدا و صلوات فرشتگان صلوات مى ‏فرستند. كسى كه در اين فضيلت رغبت نكند نادان فريب خورده است، و همانا خدا و پيامبرصلى الله عليه وآله و خاندان پيامبرش ‏عليهم السلام از او بيزارند.

بى‏ رغبتى در صلوات فرستادن، نشانه نادانى و جهالت فرد نسبت به مقام شامخ اشرف كائنات و سرور پيامبران حضرت رسول اكرم ‏صلى الله عليه وآله و اهل‏ بيت مطهر آن حضرت‏ عليهم السلام بوده، و يا انكار مقام بلند آن بزرگواران است، كه در اين صورت سبب بيزارى خدا و اولياى برگزيده او خواهد بود.

حضرت امام صادق ‏عليه السلام فرموده است: قال رسول‏ اللَّه‏ صلى الله عليه وآله: من ذكرت عنده فنسى ان يصلّى علىّ خطأ اللَّه به طريق الجنة: حضرت رسول اكرم ‏صلى الله عليه وآله فرمود: كسى كه من نزد او ياد شوم و فراموش كند كه بر من صلوات بفرستد، خدا او را در راه بهشت به خطا اندازد.

آنچه در ذكر صلوات بسيار اهميت دارد، صلوات بر محمد صلى الله عليه وآله و آل‏ محمد عليهم السلام مى‏ باشد. صلوات ابتر يعنى تنها بر پيامبر اسلام‏ صلى الله عليه وآله صلوات فرستادن، بدون ذكر آل آن حضرت. پس آنگونه كه اهل ‏سنت مى‏ گويند: اللهم صل على النبى، صلواتى باطل و مورد غضب خدا و پيامبرصلى الله عليه وآله او است. زيرا لازمه ايمان به رسول اكرم‏ صلى الله عليه وآله و ايمان به آل آن حضرت يعنى پيشوايان معصوم‏ عليهم السلام مى‏ باشد، و بدون ايمان به آن برگزيدگان الهى و اقرار به ولايتشان، اعتقاد به رسالت حضرت ختمى مرتبت ‏صلى الله عليه وآله سودى نمى‏ بخشد.

تنها بر پيامبرصلى الله عليه وآله صلوات فرستادن، نه آنكه نشانه ارادت نيست بلكه نشانه دشمنى آشكار با خاندان پاک و معصوم او است، و چنين اظهارى شايسته هر گونه غضب خداوند است.

به حديثى در اين زمينه توجه كنيد: قال رسول‏ اللَّه‏ صلى الله عليه وآله: من صلّى علىّ و لم يصلّ على آلى، لم يجد ريح الجنة. و ان ريحها ليوجد من مسيرة خمسمائة عام: حضرت رسول اكرم‏ صلى الله عليه وآله فرمود: هر كس بر من صلوات بفرستد ولى بر آل من صلوات نفرستد، بوى بهشت را استشمام نخواهد كرد. در حالى كه بوى بهشت از فاصله پانصد سال راه به مشام مى ‏رسد!

حضرت امام صادق ‏عليه السلام فرمود: سمع ابى رجلاً متعلّقاً بالبيت و هو يقول: اللهم صلّ على محمد. فقال له ابى: يا عبداللَّه! لا تبترها، لا تظلمنا حقنا. اللهم صلّ على محمد و اهل‏ بيته: پدرم از مردى كه به پرده كعبه درآويخته بود شنيد كه مى‏ گويد: اللهم صلّ على محمد. پدرم به او فرمود: اى بنده خدا ! آن را ابتر مكن و در حق ما ستم روا مدار، و بگو: اللهم صلّ على محمد و آل‏ محمد و اهل‏ بيته.

صلوات در روايات به گونه ‏هاى مختلفى آمده است، كه برخى از آنها نسبتاً طولانى است. اما رايج ‏ترين صلوات -  كه صلواتى كامل و صحيح نيز مى ‏باشد -  اين است: اللهم صلّ على محمد و آل محمد. و بهتر است كه تعجيل فرج حضرت مهدى عجّل اللَّه فرجه را پس از صلوات از خداوند طلب كنيم و بگوييم: و عجّل فرجهم: و در فرج آنان تعجيل فرما.

ذكر صلوات را در روز غدير، از بامداد تا شامگاه مى ‏توان به جاى آورد، و سزاوار است هر فرصتى را غنيمت شمرد و به اين ذكر شريف مشغول شد. حضرت امام رضا عليه السلام نيز اين روز را بسيار صلوات فرستادن بر محمد صلى الله عليه وآله و آل‏ محمدعليهم السلام ناميدند.

بسيار صلوات فرستادن در اين روز كمال ارادت به پيشوايان معصوم ‏عليهم السلام، و اعلام خشنودى از ولايت حضرت اميرالمؤمنين ‏صلى الله عليه وآله و تجديد ميثاق با محمدصلى الله عليه وآله و آل محمدعليهم السلام است.

امام صادق‏ عليه السلام مى‏ فرمايد: سزاوار است در آن روز كه بسيار ذكر خدا بگويى و بر محمد و آل‏ محمد عليهم السلام بسيار صلوات بفرستى... .

تبليغ غدير با صلوات

يكى از شاخص ‏هاى زندگى معصومين‏ عليهم السلام تبليغ غدير به شكل‏ هاى مختلف است. از جمله تبليغ غدير با صلوات و لعن و برائت در غدير است. در احاديث مراسم و برنامه ‏هاى عامى براى همه اعياد وارد شده كه در كتب ادعيه مذكور است. گذشته از آنها براى عيد و جشن غدير دستورات خاصى از ائمه‏ عليهم السلام وارد شده است.

اگر به خاطر آوريم كه در همان غدير خم و بعد از آن به فاصله دو ماه، عده ‏اى آن را نپذيرفتند و گروهى بيعت خود را شكستند و برنامه خلافت را به سقيفه تغيير دادند، اينجاست كه صبح غدير را با دلى پر خون از اين دشمنان غدير آغاز مى‏ كنيم.

در حالى كه از يک سو در عيد آل محمد عليهم السلام درود بر صاحبان اين روز مى ‏فرستيم، تنفر و انزجار خود را از شكنندگان اين ركن اصيل اسلام اعلام مى ‏داريم. ائمه‏ عليهم السلام اين برخورد دو سويه در غدير را به عنوان يكى از تبليغات عملى غدير به ما آموخته ‏اند:

امام صادق‏ عليه السلام فرمود: در اين روز بر محمد و آل محمد عليهم السلام بسيار صلوات بفرست، و از ظالمان بر آنان برائت بجوى.

امام رضاعليه السلام فرمود: اين روز، روزِ بسيار صلوات فرستادن بر محمد و آل محمد عليهم السلام است.

امام صادق‏ عليه السلام فرمود: در اين روز بسيار بگو: اللَّهُمَّ العَنِ الجاحِدينَ وَ النّاكِثينَ وَ المُغَيِّرينَ وَ المُبدِلينَ وَ المُكَذِّبينَ الَّذينَ يُكَذِّبُونَ بِيَوْمِ الدّينِ مِنَ الاَوَّلينَ وَ الآخِرينَ: خداوندا، منكران و عهدشكنان و تغيير دهندگان و تبديل كنندگان (بدعت گذاران) و تكذيب كنندگانِ روز قيامت، از اولين و آخرين را لعنت فرما.

زيارت غديريه و صلوات

يكى از مضامينى كه در زيارت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در روز غدير آمدهصلوات است:

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ خاتَمِ النَّبِييّنَ وَعَلى عَلِىٍّ سَيِّدِ الْوَصِييّنَ وَآلِهِ الطَّاهِرينَ وَاجْعَلْنا بِهِمْ مُتَمَسِّكينَ وَ بِوِلايَتِهِمْ مِنَ الْفائِزيْنَ الْآمِنينَ الَّذينَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلا هُمْ يَحْزَنُونَ:

خدايا، بر محمد خاتم پيامبران و بر على آقاى اوصياء و آل طاهرينش صلوات فرست، و ما را متمسک به آنان قرار داده و با ولايتشان ما را از رستگاران و از صاحبان امان كه بر آنان ترسى نيست و محزون نمى‏ شوند قرار ده.

منبع

دانشنامه غدیر،جلد ۱۴،صفحه ۳۷۶.