احتجاج امام باقر علیه السلام با غدیر
بحارالانوار: ج 37 ص 201 ج 86. احتجاج: ج 1 ص 66.
امام باقر علیه‌السلام در شرایط خفقان سخت بنی‌امیه، كه غدیر می‌رفت تا به صفحات تاریخ سپرده شود و از آن واقعه‌ی عظیم فقط گاهگاهی جمله‌ی «من كنت مولاه فعلی مولاه» سینه به سینه می‌گشت، با پیدا شدن شرایط اجتماعی خاص در انقراض بنی‌امیه، برای
[صفحه 67]
اولین بار شرح مفصلی از ماجرای غدیر را با متن خطبه‌ی آن بیان فرمودند.
بحارالانوار: ج 37 ص 140 ح 34.
امام باقر علیه‌السلام برای مردم صحبت می‌كردند كه مردی از اهل بصره به نام عثمان اعشی بپاخاست و عرض كرد: یابن رسول‌اللَّه، حسن بصری آیه‌ی «یا أیها الرسول بلغ ما أنزل إلیك … » را می‌خواند و می‌گوید درباره‌ی مردی نازل شده و نام او را نمی‌گوید!
حضرت فرمود: او را چه شده است خدا نمازش را قبول نكند. اگر می‌خواست خبر می‌داد درباره‌ی چه كسی نازل شده است. جبرئیل بر پیامبر صلی اللَّه علیه و آله نازل شد و عرض كرد: خداوند به شما امر می‌كند امتت را راهنمایی كنی كه ولیّشان كیست و این آیه را نازل كرد.
پیامبر صلی اللَّه علیه و آله هم قیام كرد و دست علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام را گرفت و بلند كرد و فرمود: «من كنت مولاه فهذا علی مولاه، اللهم وال من والاه و عادِ من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله».
بحارالانوار: ج 35 ص 311.
امام باقر علیه‌السلام به ابوبصیر فرمود: آیه‌ی «اطیعواللَّه و اطیعوا الرسول و اولی الامر منكم» درباره‌ی علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام نازل شده است. ابوبصیر عرض كرد: مردم به ما می‌گویند: چرا خداوند نام علی و اهل‌بیتش را در كتابش ذكر نكرده است؟
حضرت فرمود: به مردم بگویید: خداوند نماز را بر پیامبرش نازل كرده و سه و چهار ركعت بودن آن را ذكر نكرده تا آنكه پیامبر صلی اللَّه علیه و آله آن را برای مردم تفسیر نموده است. (و همچنین زكات و حج را)، و نیز نازل كرده «اطیعوا اللَّه و اطیعوا الرسول و اولی الامر منكم» كه درباره‌ی علی و حسن و حسین علیهم‌السلام است. (دربیان كلمه‌ی «اولی
[صفحه 68]
الامر») پیامبر صلی اللَّه علیه و آله درباره‌ی علی علیه‌السلام فرموده: «من كنت مولاه فعلی مولاه»، و نیز فرموده: «شمارا به كتاب خدا و اهل بیتم وصیت می‌كنم … ».
اگر پیامبر صلی اللَّه علیه و آله سكوت می‌كرد و اهل آیه‌ی «اولی الامر» را معرفی نمی‌كرد آل‌عباس و آل‌عقیل و دیگران آن را ادعا می‌كردند!! … وقتی پیامبر صلی اللَّه علیه و آله از دنیا رفت علی علیه‌السلام صاحب اختیار مردم بود … چون پیامبر صلی اللَّه علیه و آله ولایت او را به مردم ابلاغ فرموده و او را منصوب نموده بود.
بحارالانوار: ج 21 ص 239.
امام باقر علیه‌السلام بعنوان بیان مفهوم و حدود ولایت و برائت با استناد به حدیث غدیر فرمودند: چقدر این امت نسبت به علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام ظلم و بی‌انصافی كرده‌اند! سپس حضرت بعنوان نمونه فرمودند:
شما مخالفین، دوستانِ ابوبكر را دوست دارید و از دشمنان او- هركس كه باشد- بیزاری می‌جویید، و دوستان عمر را دوست دارید و از دشمنان او- هركس كه باشد- بیزاری می‌جویید، و دوستان عثمان را دوست دارید و از دشمنان او- هر كس كه باشد- بیزاری می‌جویید. ولی وقتی نوبت به علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام می‌رسد می‌گویند: دوستانش را دوست داریم ولی از دشمنانش بیزاری نمی‌جوییم بلكه آنان را هم دوست داریم! چگونه چنین ادعایی برایشان صحیح است در حالیكه پیامبر صلی اللَّه علیه و آله می‌فرماید: «اللهم وال من والاه و عادِ من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله»، ولی می‌بینی كه با دشمنان او دشمنی نمی‌كنند و خواركنندگان او را خوار نمی‌كنند. این انصاف نیست.
اثبات الهداة: ج 2 ص 34 ح 140.
ابان بن تغلب از امام باقر علیه‌السلام پرسید: معنای كلام پیامبر صلی اللَّه علیه و آله چیست كه فرمود: «من كنت مولاه فعلی مولاه»؟ حضرت فرمود: آیا مثل این مطلب جای سؤال
[صفحه 69]
دارد؟! به آنان فهمانید كه جانشین او خواهد بود.
اثبات الهداة: ج 2 ص 134 ح 584.
امام باقر علیه‌السلام درباره‌ی انكار عمومی امت نسبت به حقیقت بزرگ ولایت در غدیر می‌فرماید:
این امت انكار كردند پیمانی را كه پیامبر صلی اللَّه علیه و آله از ایشان برای علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام گرفت در روزی كه او را برای مردم منصوب فرمود و آنان را در زمان حیاتش به ولایت و اطاعت او فراخواند و خود آنان را بر این مطلب شاهد گرفت.