سیّد

آمدن «مَولى»به معناى «سيّد»

از ديگر ادله قاطع بر آمدن «مَولى» به معناى «أولى» ، معانى است كه براى اين واژه گفته‏ اند و هم‏ معناى معناى «أولى» است. از جمله آمدن «مَولى» به معناى «سيّد» يا «سرور» و «مهتر قوم»است.

آمدن «مَولى» به معناى «سيّد» از سخنان گروهى از اعلام و مشاهير عامه ثابت مى‏ شود:

۱. احمد بن حسن زاهد: وى در تفسير آيه «حَتّى إذا جاءَ أحَدَكُمُ المَوتُ تَوَفَّتهُ رُسُلُنا وَ هُم لا يُفَرِّطُونَ . ثُمَّ رُدُّوا إلَى اللَّهِ مَولاهُمُ الحَقِّ»:

تا هنگامى كه يكى از شما را مرگ فرا رسد فرستادگان ما جان او را مى‏ ستانند و در كار خود كوتاهى نمى ‏كنند. سپس به سوى خدا مولاى راستين‏شان بازگردانده شوند.

۲. زَمخشرى: تو مولاى مايى پس ما را در برابر كافران يارى كن.

۳. ابن‏ اثير: وى مى‏ نويسد: «مَولى» در حديث بسيار به كار رفته است. و آن اسمى است كه بر جماعت كثيرى واقع مى‏ شود، از جمله: ربّ و مالك و سيّد.

۴.نَوَوى: كلام ابن ‏اثير را آورده است.

۵ و ۶ و ۷. احمد كواشى و بَيضاوى و نَسَفى: در تفسير «أنتَ مَولانا» .

۸ . طيّبى: ذيل حديث نبوى «مَن كُنتُ مَولاهُ...»: در «النِهاية» آمده است: «مَولى» بر جماعت كثيرى واقع مى ‏شود، از جمله: مالك و سيّد.

۹. ابن ‏كثير: در تفسير آيه «وَ إن تَوَلَّوا فَاعلَمُوا أنَّ اللَّهَ مَولاكُم نِعمَ المَولَى وَ نِعمَ النَصيرُ»: اگر رويگردان شوند بدانيد كه خدا مولاى شماست مولاى خوب و ياور خوب است.

۱۰. جلال ‏الدين سيوطى: او در «الدرّ النثير فى خلاصة نِهاية ابن ‏الاثير» و «تفسير الجلالين» .

۱۱. على بن سلطان قارى: در «شرح المشكاة» .

۱۲. فاضل رشيدالدين خان دهلوى(شاگرد دهلوى) : در «إيضاح لطافة المقال» .

پس ثابت شد كه مَولى به معناى «سيّد» مى‏ آيد، و «سيّد» به معناى «امام» و «رئيس» است، چنانچه إن شاء اللَّه در ادامه خواهد آمد. بنابراين، استدلال به حديث غدير براى اثبات امامت على ‏عليه السلام از اين وجه نيز تامّ است.

از همين رو سيد مرتضى مى‏ گويد: روزى در محضر شيخ مفيد -  كه عزّتش مستدام باد -  سخن شيخ ابوجعفر محمد بن عبدالرحمن بن قِبه رازى در كتاب «الانصاف»را ياد كردم. وى در اين كتاب نوشته است:

شيخى از معتزله انكار كرد كه «مَولى» نزد عرب به معناى «سيّد» و «امام» باشد. من در برابر او اشعار اخطل را خواندم:

فَما وَجَدَت فيها قُرَيشٌ لأمرها

أعَفَّ وَ أوفى مِن أبيكَ وَ أمجدا

وَ أورى بِزَندَيهِ وَ لَو كانَ غَيرَهُ

غَداةً اختِلافُ الناسِ أكدى وَ أصلَدا

فَأصبَحتَ مَولاها مِنَ الناسِ كَلَّهُمُ

وَ أحرى قُرَيشٍ أن تُهابَ وَ تُحمَدا

قريش براى امر خود كسى را پاكدامن‏ تر و وفادارتر و بزرگوارتر و بخشنده ‏تر از پدرت نيافت. اگر كسى غير او خليفه مى ‏شد، چنددسته‏ گى مردم در بامداد آن روز شديدتر و سخت‏ تر مى ‏گشت. تو از ميان همه مردم مولاى قريش شدى و شايسته ‏ترين كسى گشتى كه از تو بترسند و تو را بستايند.

شيخ معتزلى را چنان ساكت كردم كه گويى سنگى را در دهان او فرو كرده ‏اند. من شروع به نيكو شمردن سخن ابن ‏قِبه كردم.