منابع انسانی
مديريت منابع انسانى توسط پيامبرصلى الله عليه وآله در واقعه غدير[۱]
مديريت منابع انسانى توسط پيامبرصلى الله عليه وآله در واقعه غدير، با هدف شناسايى روش ها و سياست هاى رفتارى پيامبرصلى الله عليه وآله در به كارگيرى نيروهاى انسانى جهت تحقق فلسفه واقعه غدير خم بسيار جذاب و قابل توجه است.
در واقعه تاريخى و عظيم غدير كه پيامبرصلى الله عليه وآله ولايت و جانشينى اميرالمؤمنين عليه السلام را در حضور ۱۲۰۰۰۰ نفر حاجى - كه همراه ايشان بودند - اعلام فرمود. حضور پيامبرصلى الله عليه وآله و اتصال ايشان به منبع وحى الهى چنان قدرتى به ايشان عطا نمود كه توانستند آن جمعيت كثير را در آن گرماى سوزان مديريت نموده، و فرمان الهى را به آنها اعلام نمايد.
پيامبرصلى الله عليه وآله براى اجراى شايسته اين مراسم اشخاصى را مسئول برپايى منبر، و گروهى را مسئول خبررسانى براى اعلام مراسم و تكرار فرمايشات ايشان به آن جمعيت، و گروهى را مسئول برقرارى آرامش و امنيت مراسم نموده است. رسول اكرم صلى الله عليه وآله براى انتخاب هر كدام از اين گروه ها معيارهايى را در نظر گرفته اند؛ به گونه اى كه آنها به نحو احسن از عهده آن كار برآيند. حضرت در پايان با بستن عمامه و گرفتن بيعت از آن جمعيت به فرمان الهى دين را كامل نمودند.
مقدمه
مديريت منابع انسانى به اين معنى است كه شخصى بتواند استعدادها، نيروها، و توانايى هاى نهفته و بالقوه افراد را به فعليت در آورد. در اينجا بر آنيم كه «مديريت منابع انسانى پيامبرصلى الله عليه وآله در واقعه غدير» را بررسى كنيم؛ ببينيم پيامبرصلى الله عليه وآله در غدير خم براى رسيدن به اهداف مورد نظر به چه صورت از نيروهاى در دسترس خويش استفاده نموده است. موضوعى كه تا كنون به طور مستقل و گسترده به آن پرداخته نشده است.
مديريت پيامبرصلى الله عليه وآله در آن روز از جهات مختلفى قابل ارزيابى است. اما سخن در مورد همه آنها در اين مختصر نمى گنجد. لذا در اين گفتار فقط اين قسم از مديريت ايشان - يعنى مديريت منابع انسانى - مورد توجه قرار گرفته است. دستيابى به الگوى كاملى در مديريت منابع، خصوصاً منابع انسانى در كارهاى اجرايى مى تواند از اهميت و فوايد بحث مذكور باشد.
مديريت
مديريت به معناى قدرت برنامه سازى، ساماندهى، هماهنگى، فرماندهى و كنترل است. مديريت منابع انسانى نيز به اين معنى است كه شخصى بتواند استعدادها، نيروها، و توانايى هاى نهفته و بالقوه افراد را به فعليت در آورد.
موفقيت هر جامعه اى نيازمند مدير آگاه و كارآمد و متخصص است، كه با نبود آن ضررها و زيان هاى فراوانى بر مردم و جامعه وارد مى شود. غدير نيز نيازمند يک مدير آگاه و متخصص است، كه جز پيامبر اسلام صلى الله عليه وآله از عهده اين مسئوليت مهم بر نمى آمد. زيرا در پرتوى مديريت مناسب و آگاهانه است كه تمامى راهبردها و اهداف به سرانجام مى رسد.
آماده سازى منبر غدير
زمانى كه پيامبرصلى الله عليه وآله از حجةالوداع بازگشت و به محل غدير رسيد، با آيه تبليغ از طرف خداوند مأموريت يافت كه امر ولايت على عليه السلام را در اجتماع مردم ابلاغ كند. هنگامى كه پيامبرصلى الله عليه وآله اين دستور را شنيد، براى اجراى آن بى درنگ به مردم فرمود: شتر مرا بخوابانيد كه به خدا سوگند از اين مكان نمى روم تا اينكه رسالت پروردگار خود را برسانم. پس امر فرمود براى وى از جهاز شتران منبرى بسازند.
در آنجا پنج درخت كهن و سايه گستر وجود داشت. پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله جاى گزيدن در زير آن را منع فرمود، تا آنجا از خار و خاشاک به كلى پاک شود. وقت ظهر كه حرارت هوا شدت يافت، مردم قسمتى از رداى خود را بر سر و قسمتى را زير پا انداختند، و براى آسايش پيامبرصلى الله عليه وآله چادرى تهيه و روى درخت افكندند تا سايبانى فراهم گشت.
پيامبرصلى الله عليه وآله اين دستور را به مقداد و سلمان و ابوذر و عمار داد، و آنان در زير سايبان بناى منبرى از سنگ را تدارک ديدند. ايشان منبر را طورى بر پا كردند كه نسبت به دو طرف جمعيت در وسط قرار بگيرد، و پيامبرصلى الله عليه وآله هنگام سخنرانى مشرف بر مردم باشند و همه آن حضرت را ببينند. زنان نيز در قسمت خاصى قرار گرفتند كه منبر را مى ديدند.
جمع نمودن صد و بيست هزار نفر جمعيت در آن گرماى سوزان كارى نبوده كه هر كسى قادر به انجام آن باشد. بنابراين، رسول خداصلى الله عليه وآله مى بايست شخص توانايى را براى انجام اين كار انتخاب نمايد كه از عهده اين مهم برآيد. پس پيامبرصلى الله عليه وآله حضرت على عليه السلام را امر فرمود تا مردم را جمع نمايد.
خبررسانى در واقعه غدير
از آنجايى كه واقعه غدير و اعلام ولايت حضرت على عليه السلام خبر بزرگ و مهمى بود، پيامبرصلى الله عليه وآله بايد براى خبررسانى به مردم و مطلع ساختن همه حاضرين افرادى را انتخاب مى نمود.
الف. بلال
از جمله اين افراد بلال بود، كه از دلايل انتخاب وى از سوى پيامبرصلى الله عليه وآله مى تواند اين باشد كه وى اولين مؤذن اسلام بود. همچنين صداى رسا و بلندى داشته است، و نيز به اهلبيت پيامبرعليهم السلام وفادار بوده است.
خبررسانى بلال در واقعه غدير در چندين موقعيت و زمان به چشم مى خورد. از جمله اينكه در مكه پس از مراسم حج، پيامبرصلى الله عليه وآله به بلال دستور داد تا بين مردم ندا دهد: فردا (يعنى پانزدهم ذى الحجه) همه بايد به سوى غدير خم حركت كنند.
وظيفه ديگر بلال در واقعه غدير در بازگشت از حجةالوداع بود؛ آنگاه كه پيامبرخداصلى الله عليه وآله مى خواست فرمان خدا را درباره خلافت على عليه السلام اعلام كند، صداى اذان بلال بود كه در وادى غدير خم پيچيد و مسلمانان را پاى خطبه پيامبرصلى الله عليه وآله گرد آورد.
در پايان مراسم نيز پيامبرصلى الله عليه وآله دستور داد تا سند مكتوبى براى غدير آماده شود. براى اين كار نيز بلال ندا داد: الصلاة جامعة، تا همه جمع شوند.
پانویس
- ↑ زلال غدير (مجموعه مقالات) : ص ۲۷۶ - ۲۶۷.