ارتباط غدیر با قرآن
آمارهاى قرآنى و كلىِ آيات غدير[۱]
آمارهاى مربوط به مطرح شدن آيات قرآن در موضوعات متفاوت مرتبط با غدير مى تواند نشانگر تاريخچه قرآنى آن در چهارده قرن باشد. اين آمارها درباره آيات نازل شده يا تفسير شده در واقعه غدير، كتاب هاى تأليف شده درباره :
۱-بحث هاى قرآنى غدير،
۲- احتجاجات قرآنى غدير،
۳- ادعيه و زيارات قرآنى غدير،
۴-شعرهاى قرآنى غدير و معرفى قرآنى غدير است، كه ذيلاً تقديم مى شود.
آيات نازل شده در واقعه غدير/ ۱۵۳ آيه:
الف. آيات مربوط به اقدامات پيامبرصلى الله عليه وآله / ۴۹ آيه ;
نساء / ۵۹ ،
مائده / ۳،
مائده / ۵۵ ،
مائده / ۶۷ ،
توبه / ۱۶،
هود / ۲۴ - ۱۲،
حجر۹۵-۹۲،
كهف / ۶ ،
مريم / ۹۷-۹۶،
مؤمنون / ۹۴ -۹۳،
عنكبوت / ۴ - ۱،
احزاب۶ ،
سبأ / ۴۶،
زخرف / ۴۴ - ۴۱،
زخرف / ۶۱ ،
نجم / ۴ - ۱،
انشراح / ۷.
ب. آيات مربوط به اقدامات دشمنان / ۱۰۴ آيه:
بقره / ۱۵ - ۸،
بقره / ۱۶۷،
مائده / ۳،
انفال / ۳۴ -۳۳،
توبه / ۷۴،
يونس / ۱۲،
يونس / ۱۵،
ابراهيم عليه السلام / ۲۱ - ۱۹،
حجر / ۴۲،
نحل / ۹۴ - ۹۱،
اسراء / ۷۲ -۷۱،
حج / ۲۵،
شعراء / ۲۰۵ - ۲۰۲،
نمل / ۵۱ -۵۰ ،
سبأ / ۲۰،
زمر / ۶۶ -۶۵ ،
زخرف / ۱۹،
زخرف / ۲۸،
زخرف / ۳۹،
زخرف / ۶۱ - ۵۸ ،
زخرف / ۸۰ - ۷۴ ،
محمدصلى الله عليه وآله / ۲۶ - ۲۲،
مجادله / ۷،
مجادله / ۱۰،
تحريم / ۴ ۳،
تحريم / ۸ ،
قلم / ۸ - ۱ ،
قلم / ۵۲ ۵۱ ،
حاقه / ۵۲ - ۴۳ ،
معارج / ۳ - ۱،
قيامت / ۱۶.
آيات تفسير شده در مراحل واقعه غدير / ۱۳۲ آيه:
الف. مواردى كه يك موضوع قرآنى به صورت كلى تفسير شده / ۵ آيه:
۱- آيات ولايت
۲-آيات رضاى خدا
۳- آيات مدح
۴- الذين آمنوا
۵-دوست و دشمن خدا
ب. مواردى كه يك سوره به طور كامل تفسير شده / ۳ سوره:
۱- حمد
۲-عصر
۳- انسان
ج. مواردى كه يك به صراحت تفسير شده / ۱۸ آيه:
نساء / ۴۷،
مائده / ۵۵ ،
انعام / ۸۲ ،
اعراف / ۳۸،
توبه / ۶۱ ،
يس / ۱۲،
زمر / ۵۶ ،
غافر / ۴۰،
زخرف / ۲۸،
/ ۲۲، ملك / ۱۱ - ۸،
مرسلات / ۱۹ - ۱۶.
د. مواردى كه يک به صورت اقتباس يا استشهاد تفسير شده / ۹۲ آيه:
آيات مربوط به مناسبت هاى خاصى از غدير / ۲۱ آيه:
آل عمران / ۱۹،
آل عمران / ۸۵ ،
آل عمران / ۱۲۴ - ۱۲۳،
نساء / ۱۴۵،
توبه / ۲۶ -۲۵،
توبه / ۷۲،
اعراف / ۴۹،
رعد / ۲۴ -۲۳،
نحل / ۲۹،
نور / ۱۵،
نور / ۵۴ ،
قصص۴۱،
عنكبوت / ۱۸،
احزاب / ۶ ،
زمر / ۳۰،
زخرف / ۷۱،
فتح / ۱۱،
ق / ۲۹.
آيات مربوط به معرفى مقام ولايت و امامت / ۶ آيه:
مائده / ۵۶ ،
انعام / ۱۵۳،
اعراف / ۱۸۱،
اعراف / ۱۸۸،
يونس / ۶۲ ،
رعد / ۷.
آيات مربوط به دستورات الهى درباره ولايت / ۱۰ آيه:
بقره / ۲۸۵،
آل عمران / ۱۴۴،
اعراف / ۱۴۳،
اعراف / ۱۵۷،
ابراهيم عليه السلام / ۸ ،
اسراء / ۱۵،
احزاب / ۷۱،
زخرف / ۲۸،
فتح / ۱۰،
تغابن / ۸ .
آيات مربوط به مقابله با دشمنان غدير / ۱۲ آيه:
بقره / ۲۴،
آل عمران / ۱۴۴،
آل عمران / ۱۷۹،
اسراء / ۵۸ ،
حج / ۴۵،
صافات۷۱،
محمدصلى الله عليه وآله / ۲۸،
حجرات / ۱۷،
الرحمن / ۳۵،
طلاق / ۸ ،
فجر / ۱۴ -۱۳.
آيات مربوط به دوستان غدير / ۸ آيه:
توبه / ۲۱- ۲۰،
اعراف / ۱۳۷،
حجر / ۴۶ -۴۵،
زمر / ۷۳،
حجرات / ۱۵،
ملك۱۲.
آيات مربوط به دشمنان غدير / ۲۸ آيه:
بقره / ۷۹،
بقره / ۱۴۰،
بقره / ۲۱۷،
آل عمران / ۸۸ - ۸۶ ،
نساء / ۱۰۸،
انعام / ۱۱۲،
نحل / ۹۴،
فرقان / ۱۲،
لقمان / ۲۴،
حشر / ۱۸،
الرحمن / ۳۵ -۳۱،
ملك / ۷ ۶،
انشقاق / ۱۲ - ۱۰،
فجر / ۱۴،
ناس / ۵ ۴ .
آيات مربوط به موضوعات غير ولايت / ۷ آيه:
بقره / ۴۳،
بقره / ۱۵۸،
آل عمران / ۷،
آل عمران / ۱۰۲،
نساء / ۸۲ ،
حج / ۱،
حج / ۴۱.
ه . مواردى كه يك به صورت اشاره آمده / ۱۴ آيه:
بقره / ۲۴،
آل عمران / ۲۲،
نساء / ۴۷،
مائده / ۱۹،
انعام / ۸۲ ،
توبه / ۱۰۰،
توبه۱۲۰،
يونس / ۳۵،
هود / ۱۰۶،
كهف / ۸۷ ،
انبياء / ۱۰۳،
نور / ۵۲ ،
لقمان / ۸ ،
منافقون / ۶ .
كتاب هاى تأليف شده درباره بحث هاى قرآنى غدير / ۵۵ كتاب:
الف. كتاب هاى مستقل / ۲۱ كتاب.
ب .كتاب هاى ضمنى / ۳۴ كتاب.
بيشترين آياتى كه در كتاب هاى قرآنى غدير مطرح شده به ترتيب كثرت عبارتند از:
مائده / ۶۷ :«تبليغ»
مائده / ۳:«اكمال»
معارج / ۳ - ۱:«سأل سائل»
نحل / ۸۳ :«يَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللَّهِ ثُمَّ يُنْكِرُونَها»
احزاب / ۶ :«النَّبِىُّ أَوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ»
احتجاجات قرآنى درباره غدير
اتمام حجت هاى قرآنى غدير ۳۴ مورد است، كه آيات مورد استشهاد آن ۸۰ آيه به شرح زير است:
بقره / ۷۹،
بقره / ۱۴۰،
نساء / ۵۴ ،
نساء / ۵۹ ،
نساء / ۱۰۸،
نساء / ۱۳۷،
مائده / ۳،
مائده / ۵۵ ،
مائده / ۶۷ ،
انفال / ۳۳ -۳۲،
توبه / ۶۱ ،
حجر / ۹۵ - ۹۲،
نحل / ۸۳ ،
حج / ۲۷،
قصص / ۶۸ ،
عنكبوت / ۴ - ۱،
احزاب / ۶ ،
احزاب / ۳۶،
حجرات / ۱،
تحريم / ۸ - ۳ ،
معارج / ۳ - ۱،
قيامت / ۳۵ - ۳۱،
انسان / ۳۱ - ۱،
نبأ / ۳ - ۱،
مطففين / ۳۴،
انشراح / ۷ ۶،
عصر / ۳ - ۱.
ادعيه و زيارات قرآنى غدير
ادعيه و زيارات قرآنى غدير ۵۵ مورد است، كه آيات مورد استشهاد آن ۹۱ آيه به شرح زير است:
آل عمران / ۱۹۴،
آل عمران / ۸ ،
آل عمران / ۵۳ ،
آل عمران / ۱۴۸- ۱۴۷،
آل عمران / ۱۹۳،
نساء / ۵۹ ،
نساء / ۱۲۰ - ۱۱۷،
مائده / ۳،
مائده / ۸ ۷ ،
مائده / ۶۷ ،
انعام / ۹۸،
اعراف / ۱۷۲،
انفال / ۳۲،
توبه / ۱۶،
يونس / ۲،
هود / ۴۰،
هود / ۶۳ ،
يوسف / ۱۰۸،
رعد / ۷،
اسراء / ۷۱،
كهف / ۱۰،
طه / ۱۳۵،
فرقان / ۷۴،
شعراء۲۲۷،
قصص / ۴۲ -۴۱،
احزاب / ۶ ،
فاطر / ۳۵ - ۳۲،
صافات / ۲۴،
ص / ۶۷ ،
زخرف / ۴،
زخرف / ۵۶ ،
نجم / ۱۸،
مجادله / ۲۰ - ۱۵،
مدثر / ۴۶،
نبأ / ۳ - ۱،
مطففين / ۱۲ - ۱۰،
تكاثر / ۸ .
شعرهاى قرآنى غدير
بيشترين آياتى كه در شعرهاى قرآنى غدير مطرح شده به ترتيب كثرت عبارتند از:
۱-آيه اكمال
۲-آيه تبليغ
۳-آيه سأل سائل.
معرفى قرآنى غدير
قرآن شناسى در غدير تحت چهار عنوان به شرح زير انجام گرفته است:
الف. مقام قرآن / ۳ موضوع:
ثقل اكبر
رابط بين خدا و مردم
يادگار پيامبرصلى الله عليه وآله
ب. محتواى قرآن / ۳ موضوع:
پرونده كامل علم
معرف اهل بيت عليهم السلام
توافق كامل قرآن و اهلبيت عليهم السلام
ج. سرپرست قرآن / ۲ موضوع:
اهلبيت عليهم السلام دعوت كننده به قرآن
اهلبيت عليهم السلام مفسر قرآن
د. وظايف ما در برابر قرآن / ۴ موضوع:
تمسک به قرآن
فهم قرآن
احتراز از متشابهات
پاسخگويى در قيامت
آيات در خطبه غدير[۲]
پيامبرصلى الله عليه وآله در حالى كه دست بر شانه على عليه السلام گذاشته بود سخنرانى تاريخى خود را كه آميخته با بيش از ۱۰۰ آيه قرآن بود و بيش از يک ساعت به طول انجاميد، آغاز كرد.
آيات در زيارت غديريه[۳]
يكى از مفاهيم عميق در زيارت غديريه، رابطه آيات قرآن با ولايت و امامت و اميرالمؤمنين عليه السلام است. به عنوان نمونه:
۱. سوره مائده، آيه ۳(آيه اكمال):
اللهم... ، العن من غصب وليك حقه و انكر عهده و جحده بعد اليقين و الاقرار بالولاية له يوم اكملت له الدين..
اين فقره از فقرات اواخر دعاست، كه امام هادى عليه السلام دشمنان خاندان نور را لعن مى كند: خدايا... ،
لعن كن كسانى را كه حق وليّت را غصب كردند، عهد و پيمانش را منكر شدند، بعد از يقين و اقرار به ولايت حضرتش در روزى كه دين را برايش كامل فرمودى... .
امام هادى عليه السلام جملات آخر دعا را به لعن ظلمت پرستان و قاتلان خاندان نور اختصاص داده، و در اين جمله پيمان شكنانى را لعن مى كند كه روز غدير اميرالمؤمنين عليه السلام را به ولايت تهنيت گفتند، و چند ماه بعد سقيفه را تشكيل دادند!
۲. سوره مائده، آيات ۵۶ - ۵۴ :
امام هادى عليه السلام به واقعه غدير اشاره نموده و مى فرمايد: و لقد انزل اللَّه تعالى فيك من قبل و هم كارهون:«يا ايها الذين آمنوا من يرتدّ منكم... هم الغالبون» : و حقاً كه خداى تعالى پيش از آن نيز درباره تو نازل فرموده بود در حالى كه آنان كراهت داشتند.
«يا ايها الذين آمنوا...» در سه آيه سوره مائده كه امام هادى عليه السلام به آنها اشاره دارد، مطالبى در شأن حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام ذكر شده است، از جمله:
على عليه السلام سردسته گروهى است كه خدا را دوست دارند و خدا آنان را دوست دارد. در برابر مؤمنان فروتن و نسبت به كافران سخت گيرند، در راه خدا جهاد مى كنند و از ملامت سرزنش كنندگان نمى هراسند.
على عليه السلام پس از خدا و رسول، ولى مومنان است.
پيروان حضرتش«حزب اللَّه»اند كه پيروزمندان اند.
كراهت ديگران از نزول اين آيات در شأن اميرالمؤمنين عليه السلام هنوز هم بارز و آشكار است. جنگ هاى صدر اسلام را«جنگ ردّه»و طرفهاى جنگ را «مرتدّين»ناميدند. تا آيه اول«من يرتدّ منكم عن دينه»را درباره دوستان خود بدانند.[۴]
بسيار دست و پا زدند تا آيه ولايت را - كه در حين تصدّق على عليه السلام به سائل در حال ركوع نازل شد - در شأن حضرتش ندانند، كه كتب تفسيرى آنها گواه اين مدّعاست. و براى«حزب اللَّه»معانى مختلفى پيش آوردند كه در همان كتب و تفاسير موجود است و همه آن معانى جزئى از مصداق حزب اللَّه هستند، اما هيچ كدام جامعيت و شمول ندارد. تنها معنى جامع و مانع همان است كه امام هادى عليه السلام بيان نموده است.