جشن غدیر در طول تاریخ
جشنهاى غدير××× 3 اسرار غدير: ص 365 - 363. چهارده قرن با غدير: ص 231 - 225. ×××
زنده نگه داشتن ياد غدير، مؤثرترين عامل در احياى محتواى آن است. در طول تاريخ يابودهاى مختلفى از غدير به چشم مىخورد كه اقوام و ملل مختلف مسلمان به فراخور حال خود و شرايطى كه در آن بودهاند، براى حضور غدير در جامعه خود بكار گرفتهاند.
1- مرورى بر جشنهاى غدير در تاريخ
جشنهاى سراسرى غدير كه هر ساله در سالروز عيد غدير خم در هيجدهم ذى حجه برگزار مىشود از شاخصترين آئينهاى يادبود غدير است و تأثير اجتماعى آن در حفظ محتواى غدير در اذهان عموم مردم فوقالعاده است.
مجالس ساليانه غدير و برنامههاى متنوعى كه بمناسبت آن اجرا مىشود نيز جلوه ديگرى از احياى غدير است. زيارت اميرالمؤمنينعليه السلام در غدير نيز تجديد خاطرهاى از غدير و دست بيعتى مجدد با صاحب غدير است. اين يابودها همه مظاهرى از حفظ نام غدير در جوامع معتقد به آن، و سنگر دفاعى از غدير در برابر مخالفين آن است. در سايه همين يادماندهاست كه پس از چهارده قرن نام غدير بر پيشانى تاريخ اسلام مىدرخشد و هزاران توطئه براى نابودى آن خنثى شده است.
همانگونه كه جشن يادبود غدير همه ساله در آسمان با اجتماع همه ملائكه برگزار مىشود، در زمين هم شيعيان يادبود آن روز را جشن مىگيرند.
اولين جشن غدير در همان بيابان غدير انجام شد كه سيل تبريك و تهنيت به پيشگاه پيامبر و اميرالمؤمنين صلوات اللَّه عليهما و آلهما جارى شد و مراسم پر شور و غيرقابل تكرارى در آن بيابان پياده شد.
بعد از آن، بيست و پنج سال غدير پشت درِ خانه آتش زده على و فاطمهعليهما السلام گريست، تا روزى كه صاحب غدير قدرت را به دست گرفت و اولين جشن غدير با حضور او در كوفه انجام شد. روز جمعه مصادف با عيد غدير بود و اميرالمؤمنينعليه السلام در خطبه نماز بيانات مفصلى در عظمت غدير بيان كردند، و سپس همه مردم به اتفاق حضرت براى مراسم اطعام مخصوص غدير به منزل امام حسن مجتبىعليه السلام رفتند.
بعد از آن، شرايط اجتماعى زمينهاى براى جشن مفصل غدير فراهم نكرد تا روزى كه حضرت على بن موسى الرضاعليه السلام در خراسان عدهاى از خواص اصحاب خود را براى افطار روزه عيد غدير دعوت نمود، و به منازل آنان هدايا و عيدى فرستاد و برايشان درباره فضايل روز غدير سخنان مفصلى بيان فرمود.××× 1 عوالم العلوم: ج 3 / 15 ص 221. ×××
در زمان آل بويه در ايران و عراق و در حكومت فاطميان در شام و مصر و يمن جشنهاى غدير به طور مفصل گرفته مىشد و اهميت خاصى براى آن قائل بودند.××× 1 مراجعه شود به كتاب »عيد الغدير فى عهد الفاطميين« . ××× از زمان صفويه تا زمان ما همه ساله مراسم غدير با شور خاصى برگزار مىشود و در ايران، عراق، لبنان، پاكستان و هند جشنهاى مفصلى به اين مناسبت برگزار مىگردد.
اكنون ساليان متمادى است كه بزرگان علما و مقامات بلند پايه و قشرهاى مختلف مردم در روز غدير پيامهاى تبريك براى يكديگر مىفرستند و آن را گرامى مىدارند. جشنهاى غدير نيز از شهرهاى بزرگ گرفته تا دور افتادهترين روستاها برگزار مىشود و حتى در همه كشورهاى جهان، هر جا كه چند نفر شيعه كنار هم باشند، از روز غدير بدون جشن نمىگذرند.
2- جشن چهاردهمين قرن غدير
اكنون ساليان متمادى است كه بزرگان علما و مقامات بلند پايه و اقشار مختلف مردم در روز غدير پيامهاى تبريك براى يكديگر مىفرستند و آن را گرامى مىدارند. جشنهاى غدير نيز از شهرهاى بزرگ گرفته تا دور افتادهترين روستاها برگزار مىشود و حتى در همه كشورهاى جهان، هر جا كه چند نفر شيعه كنار هم باشند، از روز غدير بدون جشن نمىگذرند.
در سال 1410 هجرى بمناسبت چهاردهمين قرن غدير، كنگره باشكوهى در شهر لندن برگزار شد كه چند روز ادامه داشت و گزارش آن بچاپ رسيد، و بار ديگر عظمت غدير در حد جهانى به نمايش گذاشته شد.
اين كنگره تحت عنوان »مهرجان الإمام علىعليه السلام، بمناسبة مرور 14 قرناً على يوم الغدير الأغرّ« طى سه روز 21 / 19 ذىحجة سال 1410 ق - 1368 ش - 1990 م در مركز شهر لندن برگزار شد.
اين يادبود چهاردهمين قرن غدير در پنج جهت زير فعاليت داشت:
الف. كنفرانسهاى علمى
اين كنفرانسها به عنوان اجتماعى از آراء و افكار مختلف نيز بحساب مىآمد. مباحث تحقيقى كنفرانس درباره غدير تحت اين عناوين بود:
1. غدير در احاديث نبوى، يا غدير در كتب سيره و صحاح.
2. غدير در شعر عربى.
3. غدير در مناظرات مذهبى.
4. نقش غدير در حيات امت اسلامى، يا »اگر غدير اجرا مىگرديد چگونه مىشد«؟
5 . غدير در عقل و نقل.
6 . اهميت متن حديث غدير در عقايد شيعه.
7. روز غدير در دولتهاى اسلامى زمانهاى مختلف.
8 . اهميت كتاب »الغدير« علامه امينى.
9. بررسىهاى تفسيرى درباره آيه تبليغ و آيه اكمال دين.
10. اهميت مجالس عيد غدير.
11. رسالت اسلامى از يوم الدار در مكه تا روز غدير.
12. غدير در كتب مستشرقين.
ب. مجالس فرعى
اول: زندگانى اميرالمؤمنينعليه السلام از ولادت تا غدير به صورت صوتى و تصويرى.
دوم: شب شعر غدير، با حضور شعراى بزرگ عرب و ايرانى و شاعران اردو زبان.
سوم: مديحهخوانى به زبانهاى عربى و فارسى و اردو.
ج. نمايشگاه كتاب
نمايشگاهى كه در آن كتابهاى تأليف شده درباره غدير از خطى و چاپى به هر زبانى كه باشد جمعآورى شده و به مدت يك هفته در معرض ديد عموم قرار گرفت.
د. مسابقه تأليف كتاب
يك مسابقه عمومى براى تأليف كتاب درباره غدير به چهار زبان عربى، فارسى، اردو و انگليسى قرار داده شد، و جوايز نفيسى براى نفرات اول تا چهارم از هر زبانى در نظر گرفته شد. جالب اينجا است كه در مرحله ابتدايى بيش از سى كتاب براى مسابقه ارائه شد.
ه . نمايشگاه فنى
به همين مناسبت نمايشگاهى از لوحههاى خط عربى و كوفى و لوحههاى تذهيب شده نقوش اسلامى و آثار معمارى و يادگارهاى فنى بر چوب و مس و نقره و شيشه برپا شد.
در اين كنفرانس علما و دانشمندان بزرگ از سراسر جهان دعوت شدند و جشن چهاردهمين قرن غدير در باشكوهترين شكل خود برگزار گرديد.
اكنون يكهزار و چهارصد و دهمين سالروز غدير را جشن مىگيريم و نام بلند غدير را گوشواره خورشيد مىكنيم و به آن افتخار مىنماييم و لبخند پيروزى غدير بر سقيفه را به تماشا مىنشينيم.
3- عيد تاريخى آل محمدعليهم السلام
روز غدير در واقع عيد آل محمدعليهم السلام و روز جشن اهلبيتعليهم السلام است، و به همين جهت تأكيد خاصى از سوى ائمهعليهم السلام بر جشن گرفتن و اظهار سرور و شادى در اين روز وارد شده است.
شخص يهودى كه در مجلس عمر حاضر بود گفت: اگر آيه »الْيَوْمَ اَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ ...« )كه در روز غدير نازل شده( در امت ما نازل شده بود ما روز نزول آن را عيد مىگرفتيم!××× 1 الغدير: ج 1 ص 283. عوالم العلوم: ج 3 / 15 ص 303 115. ×××
بدون شك عيد گرفتن غدير به معناى زنده نگه داشتن آن روز تاريخى در دلهاى شيعيان و احياى محتواى آن در مقابل دشمنان است، و به عنوان علامتى بزرگ بر صفحه تاريخ تشيع نقش بسته و نشان دائمى ولايت است.
همچنين در مراسم جشنهاى غدير، گذشته از سخنرانى و مداحى درباره آن، حفظ خطابه پيامبرصلى الله عليه وآله در غدير و اعطاى جوايز به حفظ كنندگان آن ساليانى است كه مرسوم شده و نتايج مثبتى داشته است.
در خاتمه پيشنهاد مىشود:
در مجالسى كه هر ساله به مناسبت عيد غدير برپا مىشود »خطبه غدير« و شرح مفصل واقعه غدير براى عموم بيان شود تا به اين شكل، وظيفه تبليغ اين مهم را كه پيامبرصلى الله عليه وآله دستور دادهاند ايفا كرده باشيم، و با صاحبان ولايت مطلقه الهيه، پيامبر و اميرالمؤمنين و فاطمه زهرا و ائمه معصومين صلوات اللَّه عليهم اجمعين تجديدِ عهد و پيمان نموده باشيم.
27. جهانى شدن عيد غدير××× 1 فراموشى غدير مقدمه حادثه: ص 7 - 2. ×××
با وجود اينكه عيد مبعث و عيد غدير خم دو نقطه عطف در جهان بشريت مىباشند، گرامى داشت آنها متأسفانه هنوز مناسب شأن آنها نيست. بايد تلاش كرد عيد مبعث حضرت خاتم الانبياءصلى الله عليه وآله و عيد غدير خم، نه تنها در ميان مسلمين مورد توجه بيشترى قرار گيرد، بلكه ابعاد جهانى داشته و بايد در سطح جهان گسترش پيدا كند.
همان گونه كه عيد ميلاد حضرت مسيحعليه السلام، على رغم اختلافاتى كه در ميان خود مسيحيان در تعيين روز آن وجود دارد، آنچنان از سوى جامعه مسيحيان جهانى شده كه حتى رؤسا و بزرگان كشورهاى اسلامى در موارد بسيارى به حاكمان كشورهاى مسيحى و جامعه مسيحيان تبريك مىگويند و به اين مناسبت پيام مىفرستند.
از اين رو بايد با صراحت گفت كه ما در اين زمينه قصور داشته و كم كارى كردهايم. به طورى كه حتى در ايران خودمان هم، چنان ذوق و شوق و توجهى به اين دو عيد بزرگ نمىشود، و اين براى جامعه ما خسارت است.
آيا عيب نيست كه در مملكت شيعه، مردم با آن وسعت به عيد نوروز بپردازند و به اين مناسبت برنامههاى روزمره زندگى خود را تغيير دهند و كارها را چند روز تعطيل كنند، اما عيد غدير را در يك مراسم چند دقيقهاى خلاصه كنند؟!