آيه ۱۵ بقره و غدیر
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام سوره | بقره |
| شماره آیه | ۱۵ |
| جزء | ۱ |
| محتوای آیه | |
| مکان نزول | مدینه |
| موضوع | مسخرهکردن منافقان توسط خدا و رهاکردن آنان برای غرقشدن در طغیان خود |
| ترتیل آیه ترجمه صوتی | |
آیه ۱۵ سوره بقره آیهای که در پاسخ به منافقینی که مؤمنان غدیر را مسخره میکردند نازل شد. در این آیه خداوند خود منافقان را مورد تمسخر قرار داد و آنان را رها کرد تا در طغیان خود غرق شوند.
برخی محققان بستر نزول آیه ۱۵ سوره بقره را در جریان غدیر چنین توصیف کردهاند:[۱] یکی از برنامههای منافقین این بود که وقتی با سلمان، مقداد، ابوذر و عمار ملاقات میکردند به آنان میگفتند: «ما به محمد ایمان آوردهایم و در برابر بیعت علی و فضیلت او سر تسلیم فرود آوردهایم و مانند شما اوامر او را اجرا میکنیم». بهخصوص ابوبکر و عمر و بقیه نُه نفری که سرشناستر در نفاق بودند، گاهی که در راه با سلمان و اصحابش روبهرو میشدند از آنان احساس انزجار میکردند و میگفتند: «اینان اصحاب ساحر و احمق هستند»، که منظورشان پیامبر صلی الله علیه و آله و امیرمؤمنان علی علیه السلام بود. سپس به یکدیگر میگفتند: «از اینان بپرهیزید که مبادا از گوشههای سخنانتان درباره کفر محمد و آنچه درباره علی گفته با اطلاع شوند و خبر آن را برای او ببرند و باعث هلاک شما شود». آنگاه ابوبکر به اصحاب منافقش میگفت: «اینک مرا بنگرید که چگونه آنان را به مسخره میگیرم و شر آنان را از شما دفع میکنم». در ادامه منافقین با سلمان، ابوذر و مقداد روبهرو شدند و از روی نفاق مطالبی در فضائل آنان گفتند.
در این شرایط بود که خداوند فرمود: یا محمد 
اللَّهُ یَسْتَهْزِئُ بِهِمْ؛ خدا اینان را مسخره میکند
: و به سزای مسخرکردنشان آنان را در دنیا و آخرت مجازات میکند. وَ یَمُدُّهُمْ فی طُغْیانِهِمْ؛ و آنان را در ادامه طغیانشان آزاد میگذارد و به آنان مهلت میدهد و با مدارا خود به توبه دعوتشان مینماید. اگر هم سراغ مغفرت آیند به آنان وعدههای نیک میدهد. اما آنان متحیرند و از کار قبیح خود دست برنمیدارند و از هر اذیتی نسبت به محمد صلی الله علیه و آله و علی علیه السلام کوتاهی نمیکنند. آن روز منافقینی که با پیامبر و علی علیهما السلام برای دیدن آن معجزات بیرون مدینه رفته بودند بازگشتند، در حالی که آن آیات مفصل سوره بقره درباره ایشان نازل شده بود.[۲]
پانویس
منابع
- بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال؛ عبدالله بن نورالله بحرانی اصفهانی، تحقیق: محمدباقر موحد ابطحی اصفهانی، قم: مؤسسة الإمام المهدی علیه السلام، ۱۳۸۲ش.
- واقعه قرآنی غدیر: گزارش سفر یکماهه پیامبر برای اعلان ولایت در سایه آیات قرآنی؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۶ش.