آيه ۷۱ اسراء و غدیر
آیه ۷۱ سوره اسراء از جمله آیاتی است که در ادعیه مربوط به غدیر آمده و در آن امیرالمؤمنین علیه السلام امامی است که شیعیان در روز قیامت با او خوانده میشوند.
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام سوره | اسراء |
| شماره آیه | ۷۱ |
| جزء | ۱۵ |
| محتوای آیه | |
| مکان نزول | مکه |
| موضوع | امیرالمؤمنین امامی که شیعیان در قیامت با او خوانده میشوند |
| ترتیل آیه ترجمه صوتی | |
بهگزارش برخی منابع، آیه ۷۱ سوره اسراء در قسمتی از دعای بعد از نماز روز عید غدیر آمده است. از این قسمت دعای غدیر دو نکته درباره این آیه بهدست داده شده است: اول، اینکه امامت پرهیزکاران باید تا قیامت ادامه یابد؛ دوم، اینکه آثار اصلی غدیر در روز قیامت ظاهر میشود: در آن روز غدیریان را با امامانشان فرا میخوانند؛ امام آنان با دیگران قابل مقایسه نخواهند بود. در آن روز است که آنان از انتخاب الهی خرسند و سرفراز خواهند شد.
آیهای در متن یک دعای غدیری
بهگفته برخی محققان، آیه ۷۱ سوره اسراء آیهای است که در متن یکی از ادعیه مربوط به غدیر آمده است. یکی از جلوههای قرآنی غدیر دعاها و زیاراتی است که در آنها به تبیین و تفسیر آیات مربوط به واقعه غدیر پرداخته شده است. در بسیاری از دعاها و زیارات -بهخصوص آنچه مربوط به شب و روز غدیر است- ناگفتههایی از مسئله غدیر بهچشم میخورد که در هیچ روایت دیگری یافت نمیشود. در مواردی شأن نزول آیات و در مواردی استشهاد به آیههای قرآن و در مواردی مصداق قرار دادن غدیر برای آیه مزبور مطرح شده است.[۱]
از جمله این موارد قسمتی از آیه ۷۱ سوره اسراء است:[۲] 
یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ؛ روزی که هر گروه از مردم را به پیشوایانشان بخوانیم
که در کنار آیه ۷۴ سوره فرقان در دعایی مربوط به غدیر آمده است.
آیه در متن دعا
بهگزارش برخی منابع، آیه ۷۱ سوره اسراء در قسمتی از دعای بعد از نماز روز عید غدیر چنین آمده است: فَاسْأَلُكَ يا رَبِّ تَمامَ ما انْعَمْتَ عَلَيْنا، وَ اجْعَلْ لَنا مِنَ الْمُتَّقينَ اماماً الى يَوْمِ الّدينِ، يَوْمَ يُدْعى كُلَّ اناسٍ بِامامِهِمْ؛ پروردگارا، از تو مىخواهم نعمتت را بر ما كامل كنى… و براى ما از پرهیزکاران امامى تا روز قيامت قرار دهى، همان روزى كه هر گروه از مردم با امامشان صدا زده مىشوند.[۳]
تحلیل اعتقادی آیه در دعا
آیه ۷۱ سوره اسراء در دعای بعد از نماز روز عید غدیر بهصورت تضمین در کلام گنجانده شده است؛ با تغییر عبارت نَدْعُوا در آیه به يُدْعى. از این قسمت دعای غدیر دو نکته درباره این آیه بهدست داده شده است:
امامت پرهیزکاران تا قیامت
امامت پرهیزکاران باید تا قیامت ادامه یابد؛ زیرا خداوند در آیه ۷۱ اسراء فرموده است: «هر گروهی از مردم را با امامشان صدا میزنیم»؛ بنابراین، همه نسلها باید امامی از پرهیزکاران داشته باشند که تا در روز قیامت پاسخگوی ندای الهی باشند.[۴]
سرفرازی پیروان غدیر در قیامت
آثار اصلی غدیر در روز قیامت ظاهر میشود: در آن روز غدیریان را با امامانشان فرا میخوانند؛ امام آنان با دیگران قابل مقایسه نخواهند بود. در آن روز است که آنان از انتخاب الهی خرسند و سرفراز خواهند شد. در حدیث آمده است: روز قیامت، خداوند عزوجل امامان هدایت و چراغهای تاریکی و عَلَمهای تقوا، یعنی امیرالمؤمنین، امام حسن و امام حسین علیهم السلام، را صدا میزند. سپس به آنان گفته میشود: شما و شیعیانتان از صراط عبور کنید و بدون حساب وارد بهشت شوید.[۵]
در روایتی دیگر چنین آمده است: پس از غدیر، منافقان در خلوت همچنان اقرار به شکست خود و عظمت ماجرای غدیر میکردند. این شکست کینه آنان را میافزود، ولی چون خود را از هر کاری عاجز میدیدند برای خالیکردن خشم خود حقایق را مسخره میکردند. در نمونهای، در حالی که عدهای از آنان کنار یکدیگر جمع شده بودند و از آنچه اتفاق افتاده بود تأسف میخوردند، سوسماری از کنار آنان عبور کرد. یکی از آنان گفت: «ای کاش محمد این سوسمار را به جای علی امیر ما قرار میداد»! ابوذر سخن آنان را شنید و برای پیامبر صلی الله علیه و آله نقل کرد. حضرت سراغ آنان فرستاد و آنان را حاضر نمود و خبر ابوذر را برایشان بازگو کرد.
آنان در حالی که ابوذر را در برابر خود میدیدند انکار کردند و بر این انکار خود قسم یاد کردند! ولی از طرف خداوند بار دیگر آیه ۷۴ سوره توبه در ردّ آنان آمد. سپس پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «آسمان سایه نینداخته و زمین بر خود حمل نکرده راستگوتر از ابوذر». بعد از آن فرمود: «جبرئیل برایم خبر آورده که روز قیامت قومی را میآورند که امام آنان سوسمار است! مواظب باشید که شما نباشید». آنگاه آیه ۷۱ سوره اسراء را شاهد آورد و فرمود: خداوند تعالی میفرماید: یَوْمَ نَدْعُو کُلَّ اُناسٍ بِاِمامِهِمْ؛ روزی که هر گروهی از مردم را با امامشان فرا میخوانیم .[۶]
پانویس
منابع
- الإقبال بالأعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة؛ سید علی بن موسی بن طاووس، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم: مکتب الإعلام الإسلامی، ۱۴۱۸ق.
- بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال؛ عبدالله بن نورالله بحرانی اصفهانی، تحقیق: محمدباقر موحد ابطحی اصفهانی، قم: مؤسسة الإمام المهدی علیه السلام، ۱۳۸۲ش.
- غدیر در قرآن، قرآن در غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.
- مناقب آل ابیطالب؛ محمد بن علی بن شهرآشوب مازندرانی، تحقیق: محمدحسین آشتیانی و سید هاشم رسولی محلاتی، قم: مؤسسه انتشارات علامه، ۱۳۷۹ق.