آیه ۱۲ یس و غدیر
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام سوره | یس |
| شماره آیه | ۱۲ |
| جزء | ۲۲ |
| محتوای آیه | |
| مکان نزول | مکه |
| موضوع | انتقال علوم الهی از پیامبر صلی الله علیه و آله به امیرالمؤمنین علیه السلام |
| ترتیل آیه ترجمه صوتی | |
آیه ۱۲ سوره یس آیهای تفسیر شده در خطبه غدیر که با اتکا به آن پیامبر صلی الله علیه و آله امیرالمؤمنین را امام مبینی میخواند که همه علوم به او منتقل شده است.
موقعیت تاریخی استفاده از آیه ۱۲ سوره یس در خطبه غدیر از سوی برخی محققان چنین ترسیم شده است: در اوائل خطبه و در جایی که سخن از معادن علم پیامبر صلی الله علیه و آله است تا مردم در آنچه نیاز دارند به آنان مراجعه نمایند، پیامبر با قاطعیت میفرماید: «حلالی نیست، مگر آنچه خدا و رسولش و امامان حلال کرده باشند و حرامی نیست، مگر آنچه خدا و رسولش و امامان بر شما حرام کرده باشند. خداوند عزوجل حلال و حرام را به من شناسانده و آنچه پروردگارم از کتابش و حلال و حرامش به من آموخته به او سپردهام».
آیهای تفسیرشده در غدیر بهطور صریح
آیه ۱۲ سوره یس از جمله آیاتی برشمرده شده که در رخداد غدیر به صراحت تفسیر شده است. در غدیر ۱۸ آیه قرآن بهصراحت تفسیر شده است؛ به این معنی که پیامبر صلی الله علیه و آله متن آیه را جداگانه در خطبه بیان فرموده و قبل یا بعد از آن به تفسیرش پرداخته است. این موارد در مقابل آیاتی است که بهصورت تضمین در کلام و اقتباس در خطابه حضرت آمده است.[۱]
یکی از این آیات، آیه ۱۲ سوره یس است: 
إِنَّا نَحْنُ نُحْیِ الْمَوْتی وَ نَکْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ وَ کُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْناهُ فِی إِمامٍ مُبِینٍ؛ ما مردگان را زنده میکنیم و آنچه پیش فرستادهاند و بر جای گذاشتهاند را مینویسیم؛ و هر چیزی را در امام مبین جمع کردهایم
.
آیه در متن خطبه
آیه ۱۲ سوره یس در متن خطبه غدیر چنین روایت شده است: ما مِنْ عِلْمٍ الاّ وَ قَدْ احْصاهُ اللَّه فِىَّ، وَ كُلُّ عِلْمٍ عُلِّمْتُ فَقَدْ احْصَيْتُهُ فى امامِ الْمُتَّقينَ، وَ ما مِنْ عِلْمٍ الاّ وَ قَدْ عَلَّمْتُهُ عَلِيّاً، وَ هُوَ الامامُ الْمُبينُ الَّذى ذَكَرَهُ اللَّه فى سُورَةِ يس:وَ کُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْناهُ فِی إِمامٍ مُبِینٍ؛ هیچ علمی نیست مگر آنکه خداوند آن را در من جمع کرده است و هر علمی که آموختهام در پیشوای پرهیزکاران جمع نمودهام، و هیچ علمی نیست مگر آنکه آن را به علی آموختهام. اوست امام مبین که خداوند در سوره یس ذکر کرده: و هر چیزی را در امام مبین جمع کردیم.[۲]
موقعیت تاریخی استفاده از آیه
موقعیت تاریخی استفاده از آیه ۱۲ سوره یس در خطبه غدیر از سوی برخی محققان چنین ترسیم شده است: در اوائل خطبه و در جایی که سخن از معادن علم پیامبر صلی الله علیه و آله است تا مردم در آنچه نیاز دارند به آنان مراجعه نمایند، پیامبر با قاطعیت میفرماید: «حلالی نیست، مگر آنچه خدا و رسولش و امامان حلال کرده باشند و حرامی نیست، مگر آنچه خدا و رسولش و امامان بر شما حرام کرده باشند. خداوند عزوجل حلال و حرام را به من شناسانده و آنچه پروردگارم از کتابش و حلال و حرامش به من آموخته به او سپردهام».[۳]
تا اینجا مقدمهای بر تفسیر آیه ۱۲ سوره یس، پس از بیان رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله و اتمام حجت بر بندگان با نبوت آن حضرت مطرح شده است. برای آنکه معلوم شود طبق این آیه عصاره علم اولین و آخرین نزد امیرالمؤمنین علیه السلام است، حضرت به بیان کامل جوانب آن میپردازد؛ ابتدا میفرماید: تمام علوم پروردگار نزد من است و عیناً کلمه «احصاء» (حسابکردن) را که در آیه است درباره خود بهکار میبرد. آنگاه میفرماید: همه علومی که نزد من است نزد امام پرهیزکاران است و بار دیگر کلمه «احصاء» را بهکار میگیرد تا اذهان را متوجه آیه نماید. آنگاه یکباره لحن کلام را بهصراحت میکشاند و سخن خود را به عبارتی دیگر تکرار میفرماید که «هر علمی را به علی آموختهام» و به وضوح میفرماید: «منظور از امام مبین که خداوند اعلان فرموده هر چیزی نزد او جمع است، کسی جز علی نیست».[۴]
پانویس
منابع
- اسرار غدیر؛ محمدباقر انصاری، تهران: نشر تک، ۱۳۸۴ش.
- غدیر در قرآن، قرآن در غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.