ابن حمزه
ابن حمزه و منهج فقهی او[۱]
محمد بن علی بن حمزه طوسی مشهور به ابنحمزه طوسی، فقیه امامی در قرن پنجم و ششم قمری و نویسنده کتاب الوسیلة است. او به جهت تألیف این کتاب به صاحب وسیله نیز شهرت دارد. ابنحمزه از پیروان مکتب شیخ طوسی به شمار می‌آید. مقایسه‌ای میان فتاوای او در الوسیله و فتاوای شیخ طوسی نشان می‌دهد که او چهارچوب فقه شیخ طوسی را پذیرفته است.
همچنین او را می‌توان در زمره فقیهانی شمرد که سدیدالدین حمصی رازی، از فقیهان قرن ششم هجری قمری، آنان را بازگو کننده فقه شیخ طوسی و در واقع پیرو او دانسته است.[۲] البته ابنحمزه در مواردی با آرای شیخ طوسی مخالفت کرده و شاید گاهی سعی در تعدیل حکم او داشته است.[۳] همچنین به طرح فروع جدیدی در فقه پرداخته که در کتب شیخ طوسی مطرح نبوده است.[۴]
یکی از مشخصه‌های فقه ابنحمزه روش او در بیان احکام است. او ابتدا بخش‌های مختلف مسأله را با عدد به‌طور مجمل مشخص کرده و سپس به تفصیل هر یک پرداخته است.
ابنحمزه در تقسیمات واجب و مستحب، حرام و مکروه، انجام یا ترک و کمیت و کیفیت آنها را جداگانه آورده است. وی در مقدمه الوسیله[۵] نوشته این روش تقسیم‌بندی موجب سهولت حفظ احکام می‌گردد. او در آغاز برخی از موضوعات، تعریف آن را نیز آورده است. وی از نظریات دیگر فقهای معاصر شیخ طوسی نیز بهره برده است. مثلاً در چندین[۶] مورد به صراحت نظریات سلار دیلمی را نقل کرده است.[۷] او تا حدودی از ابن براج نیز تأثیر پذیرفته است.[۸]
مسجد غدير در كلام ابن حمزه[۹]
از زمان وقوع واقعه غدير آنجا به عنوان مكانى متبرک در تاریخ ثبت شد، و چون بر سر راه حجاج بود هيچگاه از خاطره ها محو نشد. آنجا را به نام مسجد پيامبر صلى الله عليه و آله نام نهادند و به زیارت آنجا آمدند.
در كنار احياى مسجد غدیر از سوى معصومین علیهم السلام و اصحاب و علما، از جمله شيخ ابن حمزه متوفاى ۵۶۰ ق تصريحاتى به همين صورت دارد كه درباره نماز در مسجد غدیر در بخش «مسائل عملى غدير» ذكر خواهيم كرد.[۱۰]
پانویس
- ↑ ویکی شیعه، دایرة المعارف بزرگ اسلامی
- ↑ کشف المهجة، ص۱۲۷.
- ↑ مانند قول وی به استحباب انجام مضمضه (شستن دهان با آب) پیش از استنشاق (شستن بینی با آب)، نک: المختلف، ص۲۶، سطر
- ↑ به عنوان نمونه نک: الوسیلة، ص۲۴۴؛ المختلف، ج۲، ص۱۸۳.
- ↑ ص۴۲-۴۳.
- ↑ الوسیلة، ص۱۴۱، ۱۴۴، ۱۸۰.
- ↑ المراسم، ص۱۲، سطر ۱، ۱۷، ۱۸، و ص۱۴، سطر ۲۰
- ↑ به عنوان نمونه: بین المهذب، ج۱، ص۱۹-۲۵ و الوسیلة، ص۷۲-۷۶، در احکام آبها و اَسئار
- ↑ چهارده قرن با غدير: ۲۱۲. غدير كجاست؟ : ص ۳۲.
- ↑ بحار الانوار، ج ۸، ص ۲۲۵ و ج ۳۷، ص ۲۰۱ و ج ۵۲، ص ۵، ح ۴ و ج ۱۰۰ ،ص ۲۲۵؛ اثبات الهداة، ج ۲، ص۱۷ ح ۶۷ ، ص ۲۱ ح ۸۷ ، ص ۱۹۹ ح ۱۰۰۴؛ معجم البلدان، ج ۲، ص ۳۸۹. مصباح المتهجد، ص ۷۰۹. الوسيلة (ابن حمزه)، ص ۱۹۶؛ الغيبة (شيخ طوسى)، ص ۱۵۵؛ الدروس، ص۱۵۶؛مزارات اهل البيت عليهم السلام و تاريخها (سيد جلالى)، ص۴۲؛ مفتاح الجنات، ج۲ ص ۳۶؛ معالم مكة و المدينة بين الماضى و الحاضر، ص ۲۵۳.