احمد بن عمرو شیبانی (ابوبکر، ابن ابی عاصم)
ابوبکر احمد بن عمرو بن ابیعاصم ضحاک شیبانی (زاده۲۰۶ق - درگذشته۲۸۷ق)، از فقها و حافظان بزرگ حدیث اهل سنت بود[۱]. او در بصره به دنیا آمد و بعد از درگذشت صالح بن احمد، به مدت سیزده یا شانزده سال در اصفهان به عنوان قاضی فعالیت کرد.
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | ابوبکر احمد بن عمرو بن ابیعاصم ضحاک شیبانی |
| سرشناسی | فقیه، حافظ حدیث، مؤلف و قاضی |
| تولد | ۲۰۶ هجری قمری، بصره |
| وفات | ۲۸۷ هجری قمری، اصفهان |
| محل دفن | مقبره دوشاباد اصفهان |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | ابوتراب نخشبی و شماری از مشایخ حدیث و تصوف در شهرهای مختلف (مانند کوفه، بغداد، دمشق، مصر، حجاز و غیره) |
| مذهب | اهل سنت |
| اطلاعات فرهنگی | |
| زمینه فعالیت | تدریس، تألیف، قضاوت |
| علت شهرت | تألیفات مهم، قاضی شهر اصفهان |
جایگاه علمی
ابن ابی عاصم در سال۲۰۶قدر بصره متولد شد. او بر مذهب ظاهری بود و به استفاده از قیاس باور نداشت. ابن تغری بردی او را از مصنفان حدیث و عالمی چیرهدست شمرده است. او برای شنیدن، فراگیری و ثبت حدیث، به شهرهای مختلفی مانند کوفه، بغداد، دمشق، مصر، حجاز و دیگر بلاد اسلامی سفر کرد. در این سفرها، با ابوتراب نخشبی و دیگر مشایخ صوفیان دیدار کرد و صحبتهای آنان را دریافت.
ابن ابی عاصم حافظهای قوی داشت. در فتنه صاحب الزنج، گنجینه کتابهایش از بین رفت، اما او حدود پنجاه هزار حدیث را از حافظه خود نقل و بازنویسی کرد.[۲]
برخی ابن ابی عاصم را ظاهریمذهب دانستهاند، اما ذهبی این مطلب را رد کرده است[۳]. او در سال ۲۸۷ق در اصفهان درگذشت و در مقبره دوشاباد دفن گردید.[۴] رجالیون از او با عناوینی چون حافظ کبیر، کثیر الحدیث، زاهد و دارای مرتبه بلند در صیانت و عفت یاد کردهاند.[۵] ذهبی و سیوطی:[۶] او قاضی اصفهان و صاحب مصنّفات و در نهایت توثیق و پرهیزکاری بوده است. ابن اعرابی نیز او را بسیار ستوده است.
تألیفات
از آثار او میتوان به موارد زیر اشاره کرد:[۷]
- «الآحاد و المثانی»،
- «طرق حدیث الغدیر»،
- «الاوائل»،
- «کتاب الجهاد»،
- «کتاب الدّیات»،
- «کتاب السّنه»،
- «عوالی الاحادیث و الاعالی»،
- «المذّکِر و التذکیر و الذِکر»،
روایت حدیث غدیر[۸]
ابن ابی عاصم حدیث غدیر را یکبار بدون اشاره به ماجرای خاصی و باری با اشاره به ماجرای غدیر و نیز ماجرای احتجاج امیرالمؤمنین علیه السلام در رحبه کوفه و نیز کلام سعد بن ابی وقاص در کتاب «السنّة» در باب «هر کس من مولای او هستم علی مولای او است» در بیست و دو مورد و به طرق متعدد نقل کرده است.[۹]
متّقی هندی نیز در کتابش به نقل حدیث غدیر توسط ابن ابی عاصم اشاره کرده است.[۱۰]
پانویس
- ↑ ابن أبی عاصم الحافظ الکبیر الإمام أبو بکر أحمد بن عمرو بن النبیل أبی عاصم الشیبانی الزاهد قاضی أصبهان. تذکره الحفاظ طبقات الحفاظ للذهبی، ج۲ ص۱۵۸
- ↑ تذکره الحفاظ طبقات الحفاظ للذهبی، ج۲ ص۱۵۸
- ↑ وَقَالَ الحَافِظُ أَبُو نُعَیْمٍ: کَانَ فَقِیْهاً، ظَاهِرِی المذْهب. وفِی هَذَا نَظَرَ، فَإِنَّهُ صَنَّفَ کِتَاباً عَلَی دَاوُدَ الظَّاهِرِی أَرْبَعِیْنَ خبراً ثَابِتَة، مِمَّا نفَی دَاوُد صحَّتهَا. سیر اعلام النبلاء - الذهبی، شمس الدین، ج۱۳ ص۴۳۱
- ↑ تاریخ مدینة دمشق، ج۵، ص۱۰۶.
- ↑ لسان المیزان، ج۳ ص۴۴
- ↑ العِبَر فی خبر من غَبَر: حوادث سال ۲۸۷. طبقات الحفّاظ: ص ۲۸۰.
- ↑ تذکره الحفاظ طبقات الحفاظ للذهبی، ج۲ ص۱۵۸
- ↑ چکیده عبقات الانوار (حدیث غدیر): ص ۲۲۶.
- ↑ السنّة: ص۵۹۰–۵۹۳.
- ↑ کنز العمّال: ج ۱۳ ص ۱۷۰.