ترجمه
اولين ترجمه فارسى خطبه غدير[۱]
ترجمه خطبه غدیر به زبان فارسى اولين بار در قرن ششم هجرى توسط عالم بزرگ شيخ محمد بن حسين رازى در كتاب «نزهة الكرام» انجام گرفته و عيناً در كتاب مزبور به چاپ رسيده است.
تبليغ غدير با ترجمه كتب[۲]
يكى از گرايش هاى تحقيقى در مورد غدیر و از انواع راهكارها و تحقيقاتى كه محققان از طريق آنها در آستان غدير خدمت نموده اند و يا جا دارد كه خدمت نمايند ترجمه كتاب هاى غدير است.
از موارد بسيار لازم ترجمه كتاب هاى مفيد درباره غدير به زبان هاى مختلف است. اين روش باعث مى شود زحمتى كه مؤلفى طى مدت هاى طولانى كشيده منحصر به يک زبان و مملكت نباشد، و مخاطبان گسترده ترى پيدا كند و جهانى شود.
به عنوان مثال در زبان اردو به خصوص در كشور هند كتاب هاى بسيار ارزشمند علمى و تحقيقى به رشته تحرير درآمده، ولى به علت اردو بودن كتاب قدر آن ها ناشناخته مانده است. كتاب هايى نيز به زبان فارسى است كه اگر به عربى ترجمه شود در تمام كشورهاى عربى مورد استقبال قرار خواهد گرفت. همچنين ترجمه كتاب هاى غدير به زبان هاى اروپايى و بخصوص انگليسى و نيز به زبان هاى آفريقايى بسيار ارزشمند خواهد بود.
گاهى متون قديمى به همراه بازنويسى و يا تأليفات مفيد جديد به زبان هاى ديگر برگردانده مى شود. پيداست كه اشتياق فارسى زبانان و عرب زبانان و اردو زبانان به آثار يكديگر با توجه به يگانگى مذهب از نشاط خاصى برخوردار است. ترجمه به زبان هاى ديگر اكثراً جنبه تبليغى دارند، و يا براى كسانى است كه به آن زبان ها مأنوس هستند.
ترجمه كتب و خطبه غدير به زبان هاى ديگر[۳]
از جمله موضوعاتى كه درباره غدير بايد مورد تحقيق و تأليف قرار گيرد و هنوز جاى آنها خالى است ترجمه كتاب هاى غدير به زبانهاى ديگر است. برگردان كتاب هاى ارزشمند به زبان هاى ديگر راهى سريع براى توسعه فرهنگى در تبليغ غدير است. بسيارند كتاب هايى كه به خاطر آشنا نبودن طالبين به زبان تأليفى آن قدرشان ناشناخته مانده است. همچنين ترجمه كتاب هاى غدير به زبان هاى اروپايى و در رأس همه انگليسى و نيز به زبان هاى آفريقايى و شرقى از كارهايى است كه در مراحل آغازين قرار دارد.
گاهى متون قديمى به صورت بازنويسى به زبان هاى ديگر برگردانده مى شود. پيداست كه اشتياق فارسى زبانان و عرب زبانان و اردو زبانان به آثار يكديگر با توجه به يگانگى مذهب از نشاط خاصى برخوردار است.
ترجمه خطبه غدير به زبان فارسى اولين بار در قرن ششم هجرى توسط عالم بزرگ شيخ محمد بن حسين رازى در كتاب «نزهة الکرام» انجام گرفته و عيناً در كتاب مزبور به چاپ رسيده است.
ترجمه هايى كه غير از زبان هاى فارسى و عربى و اردو است اكثراً جنبه تبليغى دارند، و يا براى كسانى است كه به آن زبانها مأنوس هستند. همچنين مجتمع هاى آموزشى نابينايان، كتاب هايى درباره غدير به خط «بریل» مخصوص نابينايان تهيه كرده اند كه در پايان اين بخش معرفى خواهد شد.
با توجه به اهميت مسئله غدیر در بُعد اعتقادى شيعه و برهان مستحكمى كه در برابر دشمنان و مخالفين شيعه است، جا دارد از جمله اولين كتاب هايى كه به زبان هاى مختلف ترجمه مى شود، تأليفاتى در رابطه با غدير باشد. از جمله اين ترجمه هاست:
در مورد خصصوص خطبه غدیر نيز محققين و مؤلفينِ آستان غدير تا كنون ترجمه هاى بسيارى به شكل هاى مختلف و تحقيق هاى متفاوت براى خطبه غدير تنظيم نموده اند، كه بعضى از اين ترجمه ها همراه با توضيحات مفصل و ارزشمند است. اين ترجمه ها در اكثر موارد به زبان فارسى و در چند مورد به زبان اردو و نيز يک ترجمه انگليسى و يک ترجمه تايلندى است.
در اين راستا و براى گسترش بيشتر خطبه غدير و آشنايى مسلمانانى كه اهل غير اين دو زبان هستند، مجمع جهانى اهل بیت علیهم السلام گامى بجا برداشته و خطبه پرافتخار غدير را به چهارده زبان ترجمه كرده است. اين ترجمه ها عبارتند از:
فارسى، آلمانى، روسى، اسپانيايى، فرانسوى، ايتاليايى، تركى استانبولى، اردو، بنگالى، تايلندى، تاجيكى، سواحلى، مالايو و كردى.
اين ترجمه ها در هر زبان ابتدا شامل مقدمه مجمع و سپس سلسله سند و متن كامل خطبه غدير و در مقابل هر صفحه ترجمه مورد نظر است.
نام تمامى اين ترجمه ها به زبان و لغت مورد نظر فعلاً مشخص نيست. به همين جهت نام همه آنها فعلاً «خطبه غدير» است. همچنين متن اين ترجمه ها به تمام زبان هايى كه گفته شد به پانصد سايت شيعى در اينترنت منتقل شده است.
به بيان ديگر:
خطبه غدير به صورت ترجمه فارسى و اردو و تركى و انگليسى و... ، و نيز به صورت شعر عربى و فارسى و اردو و تركى، به طور مكرر برگردانده شده و بسيارى از آن ها به چاپ رسيده است.
ذيلاً به چند نمونه از كتب غدير كه به زبان هاى ديگر ترجمه شده اشاره مى شود:
فارسى
از ترجمه هاى فارسى خطبه به چهار عنوان چاپى اشاره مى شود:
الف) خطبه پیامبر اكرم صلی الله عليه و آله در غدیر خم، تأليف مرحوم استاد حسین عمادزاده اصفهانی. اين ترجمه بسيار مكرر و به چند شكل چاپ شده است؛ گاهى با متن عربى و زيرنويس فارسى، و گاهى به صورت ترجمه فارسی جداگانه به چاپ رسيده است. همچنين به صورت كتابى مفصل تحت عنوان «پيامى بزرگ از بزرگِ پيامبران» منتشر شده است.
ب) غديريه، تأليف ملا محمد جعفر بن محمد صالح قارى.
ج) غدير پيوند ناگسستنى رسالت و امامت، تأليف حسن سعيد تهرانى.
د) خطابه غدير، تأليف محمد باقر انصارى، كه از روى متن مقابله شده بر نُه كتاب در يازده بخش ترجمه شده، و در كتاب «اسرار غدیر» تفصيل مقابله آن ثبت شده است.
اردو
از ترجمه هاى اردوى خطبه به سه عنوان چاپى اشاره مى كنيم:
الف) غدير خم اور خطبه غدیر، تأليف سيد ابن الحسن نجفى، كه در كراچى چاپ شده است.
ب) حديث الغدير، تأليف علامه سيد سبط الحسن جايسى، كه در هند چاپ شده است.
ج) حجة الغدير فى شرح حديث الغدير، كه در دهلى چاپ شده است.
انگليسى
الف) ترجمه الغدير، عبدالحسين امينى، مترجم: دكتر صفا خلوصى. اين كتاب ترجمه جلد اول «الغدير» علامه امينى توسط دكتر خلوصى استاد دانشگاه لندن است. اين ترجمه بيش از بيست سال پيش در لندن چاپ و منتشر شده است.[۴]
ب) دِ لَست سرمن آو پِرافت محمد ات غدير خم، حسين بهانجى، دار المسلمين، دودوما، تانزانيا، رقعى، ۶۰ص. اين كتاب ترجمه خطبه غدير به انگليسى و شامل دو بخش اصلى است: متن خطبه، راويان خطبه. عنوان انگليسى كتاب به معناى «آخرين خطبه پيامبر محمدصلى الله عليه وآله در غدير خم» چنين است:
The Last Sermon of Prophet Mohammad )saw( at Ghadire Khum
ج) دِلَست تو خطباز آو د لست پِرافت، سيد فيض الحسن فيضى، آرمى پريس، راولپندى، سال 1992 م، ۸۵ ص. اين كتاب ترجمه خطبه غدير همراه با متن عربى آن است.[۵]عنوان انگليسى كتاب به معناى «آخرين دو خطبه آخرين پيامبر صلى الله عليه و آله» چنين است: The Last Two Khutbas Of The Last Prophet )PBUH)
د) وات هپِند اين غدير، محمدباقر انصارى، مترجم: بدر شاهين. اين كتاب ترجمه كتاب «خطابه غدير» است كه از روى عربى آن به نام «معاً فى الغدير» به انگليسى ترجمه شده است. عنوان انگليسى كتاب به معناى «در غدير چه واقعه اى رخ داد» چنين است: What happen in Ghadeer
تركى آذرى
غدير خطبه سى، محمد باقر انصارى، مترجم: عباد مَمىزاده، نشر مولود كعبه، قم، سال ۱۴۲۰ ق، ۲۰۰۰ م، رقعى، ۱۱۲ ص. ترجمه كتاب «خطابه غدير» به زبان تركى آذرى و با خط كريل است.
تركى استانبولى
گَديرى هوم، اوزتلى الگَدير، على اصغر مروج خراسانى، مترجم: سيد على حسينى بحرى آكيول، انتشارات بين المللى الهدى، تهران، مجمع جهانى اهل بيت عليهم السلام، قم، سال ۱۳۷۸ ش، ۱۹۹۸ م، رقعى، ۴۴۲ ص. اين كتاب ترجمه كتاب «فى رحاب الغدير» است. عنوان لاتين كتاب به معناى «غدير خم در سايه الغدير» چنين است:
Gadir-i Hum Ozetle el-Gadir
خطبه غدير به شعر[۶]
در طول تاريخ خادمان غدير مكرر خطبه غدیر را به نظم فارسى در آورده اند. اين منظومه ها يا بهتر بگوييم غديريه ها به نوعى ترجمه خطبه محسوب مى شود، كه شرح آن چنين است:
نظم فارسى خطبه غدير در كتاب هاى «سرود غدير» تأليف علامه سيد احمد اشكورى، ۲ جلد، «شعراى غدير از گذشته تا امروز» تأليف دكتر شيخ محمد هادى امينى، ۱۰ جلد، و «غدير در شعر فارسى از كسائى مَروَزى تا شهريار تبريزى» تأليف محمد صحتى سردرودى جمع آورى شده است.
- خطبة الغدير، اثر مرحوم صغير اصفهانى، كه با همكارى مرحوم عمادزاده انجام گرفته است.
- خطبه غديريه، اثر ميرزا رفيع، كه در سال ۱۳۱۳ قمرى در هند چاپ شده است.
- ترجمه (منظوم) خطبه غدير خم، اثر ميرزا عباس جبروتى قمى.
- غدير خم، اثر مرتضى سرافراز، كه در سال ۱۳۴۸ شمسى منتشر شده است. اين چند عنوان كتاب به عنوان نمونه ذكر شد، و براى اطلاع بيشتر به دو كتاب «الغدير فى التراث الاسلامى» و «غدير در آئينه كتاب» رجوع شود.
منبع
دانشنامه غدیر،جلد ۶،صفحه ۱۴.