جبیر بن مطعم بن عدی قرشی
جُبَیر بن مُطعِم بن عدیّ بن نَوفل بن عبد مَناف بن قُصَیّ بن کِلاب قُرَشی نَوفلی مَکّی از تیره بنی نوفل بن عبدمنافِ قبیله قریش یکی از صحابه که حدیث غدیر را نقل کرده است.[۱]
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | جُبَیر بن مُطعِم بن عدیّ بن نَوفل بن عبد مَناف بن قُصَیّ بن کِلاب قُرَشی |
| سرشناسی | صحابی پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله، نسبشناس و از بزرگان قریش |
| تولد | در مکه |
| وفات | بین سالهای ۵۷ تا ۵۹ ق، در مدینه |
| خویشان سرشناس | پدر: مطعم بن عدی (پناهدهنده پیامبر صلی الله علیه وآله در مکه) |
| اطلاعات علمی | |
| مذهب | اسلام |
| اطلاعات فرهنگی | |
| زمینه فعالیت | والی کوفه در زمان عمر بن خطاب، راوی حدیث |
| علت شهرت | نسبشناسی، نماز بر جنازه عثمان |
روایت حدیث غدیر[۲]
قاضی بهلول بهجت در «تاریخ آل محمد علیهم السلام» و همدانی در «مودة القربی» و نیز در «ینابیع المودة» حدیث غدیر را از جبیر بن مطعم روایت کردهاند.[۳]
حدیث ثقلین
عن جبیر بن مطعم قال. قال رسول اللَّه صلی اللَّه علیه آله: أ لست بولیّکم؟ قالوا: بلی! یا رسول اللَّه! قال: إنّی أوشک أن ادعی فأجیب و إنّی تارک فیکم الثّقلین کتاب اللَّه ربّنا و عترتی أهل بیتی فانظروا کیف تحفظونی فیهما.[۴]
از جُبیر بن مطعم نقل شده که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «آیا من سرپرست شما نیستم؟» آنها گفتند: «بله، یا رسولالله!» سپس فرمود: «به زودی دعوت میشوم و پاسخ داده میشوم و در میان شما دو امانت گرانسنگ باقی میگذارم: کتاب خداوند، پروردگار ما و عترتم، اهل بیت من. پس مراقب باشید چگونه آن دو را نگه میدارید.
جایگاه راوی
جُبَیر بن مُطعِم بن عَدی، از تیره بنینوفل بن عبدمناف بود که از همتیرههای بنیهاشم در قریش بهشمار میرفت.[۵] او به چند کنیه مختلف شناخته میشد؛ از جمله ابومحمد، ابوعلی، ابوعدی و ابوسعید.[۶] مادرش، امحبیب یا امجمیل، دختر عبدالله بن ابیقیس از بنیعامر بود و خاندان او از اشراف و بزرگان قریش محسوب میشدند.[۷]جبیر با لقب «اعلم قریش» شناخته میشد و به عنوان داناترین فرد در زمینه انساب قریش مورد احترام بود و دیگران از او نسب میآموختند.[۸]
جبیر پس از آشکار شدن دعوت رسول خدا صلیاللهعلیهوآله، همچون دیگر اشراف قریش به مخالفت و دشمنی با ایشان پرداخت، هرچند خود ادعا داشت که از طریق مسیحیان شام از نبوت پیامبر آگاهی داشته است.[۹]
درباره زمان به اسلام آمدن جبیر نظرهای متفاوتی وجود دارد؛ برخی میگویند پیش از فتح مکه مسلمان شده و برخی او را در همان روز فتح مکه مسلمان دانستهاند.[۱۰] در تقسیم غنایم هوازن، جبیر از گروه مؤلفة قلوبهم بود.[۱۱] او در سال ۲۱ هجری قمری (۶۴۲ میلادی) مدتی والی کوفه بود، اما با نیرنگ مغیرة بن شعبه از این مقام برکنار شد.[۱۲]
سه روز پس از قتل عثمان، جبیر به همراه چند نفر دیگر، جنازه خلیفه مقتول را کفن کرد و خودش بر آن نماز خواند.[۱۳] در دوران خلافت امام علی علیه السلام، او یکی از بزرگان قریش بود که به پیشنهاد عمرو بن عاص در جریان حکمیت با آنها مشورت نمود.[۱۴] جبیر در مدینه درگذشت.
روایتی وجود دارد که پس از واقعه عاشورا (سال ۶۱ قمری)، جبیر همچنان زنده بود و از یاران امام سجاد علیه السلام شمرده میشد، ولی این روایت قابل پذیرش نیست و احتمال دارد که نام فرزند جبیر، محمد، در این روایت حذف شده یا تحریف شده باشد.[۱۵]
پانویس
- ↑ دانشنامه غدیر، جلد ۶، صفحه ۳۴۶
- ↑ چکیده عبقات الانوار (حدیث غدیر): ص ۱۴۱.
- ↑ تاریخ آل محمدعلیهم السلام (قاضی بهلول بهجت): ص ۶۸. ینابیع المودة: ص ۳۳۶،۳۱.
- ↑ عبقات الأنوار فی إمامة الأئمة الأطهار؛ جلد19؛ صفحه519
- ↑ جمهرة أنساب العرب جلد1 صفحه 5
- ↑ الثقات جلد3 صفحه50
- ↑ الإصابة فی تمییز الصحابة جلد1 صفحه570
- ↑ الاستیعاب فی معرفه الاصحاب جلد1 صفحه232
- ↑ تاریخ الأمم و الملوک جلد2 صفحه297
- ↑ المعارف دینوری جلد 1 صفحه 285
- ↑ الاستیعاب جلد۱ صفحه۳۰۵
- ↑ تاریخ یعقوبی، جلد۲ صفحه۱۵۵
- ↑ الإمامة والسیاسة الدِّینَوری جلد1 صفحه65
- ↑ سیر اعلام النبلاء جلد3 صفحه97
- ↑ معجم رجال خویی، جلد۴صفحه۳۶.