حسين بن معين الدين ميبدى
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | حسین بن معینالدین علی بن جمال بن جلالالدین محمد میبدی یزدی |
| سرشناسی | دانشمند، ادیب، فیلسوف و شارح متون عرفانی و فلسفی |
| تولد | میبد، استان یزد |
| وفات | حدود ۹۰۴ تا ۹۱۱ هجری قمری؛ یزد |
| محل دفن | یزد، مزار نزدیک امامزاده جعفر |
| خویشان سرشناس | معینالدین جمال بن جلالالدین محمد (پدر؛ معلم یزدی) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | جلالالدین دوانی و… |
| تحصیلات | علوم عقلی و نقلی، فلسفه، منطق، فقه، کلام |
| مذهب | شافعی |
| اطلاعات فرهنگی | |
| علت شهرت | تألیف شرح دیوان منسوب به امیرالمؤمنین، شرح گلشن راز، و آثار فلسفی و عرفانی |
حسین بن معینالدین علی میبدی یزدی، معروف به کمالالدین و متخلص به منطقی، دانشمند و ادیب قرون هشتم و نهم هجری از اهالی میبد یزد بود که در علوم عقلی و نقلی، فلسفه، منطق، فقه و شعر مهارت داشت.[۱] او تحصیلات عالی را در شیراز نزد بزرگانی چون جلالالدین دوانی به پایان رساند، مدتی قاضی یزد بود و نسبت به مذهب شافعی شناخته میشد، اگرچه برخی گزارشها محبت و تمایل او به اهلبیت علیهم السلام را پررنگ میدانند. تاریخ وفاتش حدود ۹۰۴ تا ۹۱۱ هجری قمری ذکر شده و آرامگاهش در مزار نزدیک امامزاده جعفر یزد است.
زندگینامه
حسین بن معینالدین علی میبدی یزدی، معروف به منطقی و ملقب به کمالالدین، از دانشمندان برجسته ایرانی قرون هشتم و نهم هجری و اهل میبد استان یزد بوده است.
هرچند تاریخ دقیق تولد او در منابع ذکر نشده است، اما درباره خانواده و زمینه علمیاش اطلاعات روشنی وجود دارد. پدر او، معینالدین جمال بن جلالالدین محمد، مشهور به «معلم یزدی»، از شاگردان قاضی عضدالدین ایجی و صاحب کتاب «مواهب الهی» در تاریخ آل مظفر بوده است. آثار پدر او به نثر مصنوع و ساختگی شهرت داشتهاند.
در جوانی، حسین میبدی برای تحصیل راهی شیراز شد؛ شهری که آن زمان از مراکز مهم علمی ایران محسوب میشد. وی نزد استادانی چون جلالالدین دوانی، در رشتههای مختلف علوم عقلی و نقلی، همچون فقه، منطق، فلسفه، هیئت و کلام، تحصیل کرد و در شعر و سخن منظوم نیز فعال بود و تخلص «منطقی» را برای خود برگزید. او خود، در نوشتههایش بر تسلطش بر تمامی علوم عقلی و نقلی تأکید میکند و با وجود دانش و فضل خود، خود را متواضع شمرده است.
در مورد مذهب حسین میبدی اتفاق نظر کامل وجود ندارد. بیشتر منابع او را اهل سنت و پیرو مذهب شافعی دانستهاند؛ چنانکه او نیز در اثر خود، امام شافعی را «امام ما» خوانده است. با این حال، برخی از نویسندگان مانند حاجی خلیفه و مؤلف «ریحانهالادب»، بهسبب مطالبی که در مقدمه یکی از آثارش پیرامون جایگاه امیرالمؤمنین علیه السلام بیان کرده، گرایش او را به تشیع دانستهاند. در دورهای که میبدی قاضی یزد بود، مخالفانش بر او سخت گرفتند و حتی او را تکفیر کردهاند.
تاریخ دقیق وفات حسین میبدی نزد مورخان مشخص نیست. برخی وفات وی را حدود سال ۹۰۴ یا ۹۱۰ یا ۹۱۱ قمری دانستهاند، و ماده تاریخ «قاضی» برای سال وفات یاد شده است. محل دفن او در یزد، در مزار نزدیک امامزاده جعفر، قرار دارد و زیارتگاه علاقهمندان به علم و ادب است.
تألیفات
از آثار برجسته و علمی حسین میبدی یزدی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
| فهرست آثار | فهرست آثار |
|---|---|
| شرح دیوان منسوب به امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیهالسّلام | مرضی الرضی فی شرح الکافیه |
| شرح الشمسیه فی المنطق | شرح آداب البحث |
| شرح حورانیه | حاشیه شرح طوالع الانوار |
| حاشیه تحریر اقلیدس | حاشیه تحریر مجسطی |
| حاشیه شرح الملخص فی الهیئه | شرح خبر کمیل |
| شرح خبر قد صعدنا ذری الحقائق | جام کیتی نما |
| منشآت | رساله فی رویه شبح الشی فی الماء |
| دیوان اشعار فارسی | شرح گلشن راز |
روایت حدیث غدیر[۲]
یکی از علما و بزرگان اهل سنت که حدیث غدیر را نقل کرده حسین بن معین الدین میبدی است. میبدی در «الفواتح» حدیث غدیر را به روایت احمد بن حنبل از براء بن عازب و زید بن ارقم نقل و آن را به فارسی ترجمه کرده است.[۳]