خلیل بن احمد فراهیدی
خلیل بن احمد فَراهیدی (درگذشت: ۱۷۵ق)، ادیب شیعه، که مؤلف اولین کتاب مستقل درباره غدیر دانسته شده است. او از اصحاب امام جعفر صادق علیه السلام به‌شمار رفته است.
اولين كتاب مستقلى كه در موضوع غدير تألیف شده، خطبة النبى صلى الله عليه و آله يوم الغدير، از عالم برجسته ادبیات عرب خليل بن احمد فراهيدى است كه خطبه مفصل پیامبر صلی الله علیه و آله در غدیر را آورده است. اگر چه اين كتاب امروزه مفقود است، نام و خصوصيات آن در تاریخ ثبت شده است.
در تاريخچه كتابهاى اسلامى، این کتاب تحت عنوان «جزءٌ فيه خطبة النبى صلى الله عليه و آله يوم الغدير» معرفى شده است و بعد از او كتابهاى بسيارى در اين زمينه تألیف گرديده است.
مؤلف اولين كتاب مستقل درباره غدير
خلیل بن احمد فراهیدی، ادیب شیعه در قرن دوم قمری، مؤلف اولین کتاب مستقل درباره غدیر دانسته شده است.[۱] اولين كتاب مستقلى كه در موضوع غدير تألیف شده، خطبة النبى صلى الله عليه و آله يوم الغدير، از عالم برجسته ادبیات عرب خليل بن احمد فراهيدى است كه خطبه مفصل پیامبر صلی الله علیه و آله در غدیر را آورده است. اگر چه اين كتاب امروزه مفقود است، نام و خصوصيات آن در تاریخ ثبت شده است.[۲]
در تاريخچه كتابهاى اسلامى، این کتاب تحت عنوان «جزءٌ فيه خطبة النبى صلى الله عليه و آله يوم الغدير»[۳] معرفى شده است و بعد از او كتابهاى بسيارى در اين زمينه تألیف گرديده است.[۴]
معرفی
ابوعبدالرحمان خلیل بن احمد بن عَمرو بن تَمیم فَراهیدی یا فرهودی لغوی و بنیان‌گذار علم عروض از اصلی ایرانی در عمان به‌دنیا آمد. در جوانی به بصره رفت و آموختن ادب عربی مشغول شد و در همان شهر در سال ۱۷۵ق درگذشت. خلیل بن احمد را ایجادکننده علم عروض است. ابداع علم عروض توسط او مانند تدوین منطق توسط ارسطو دانسته شده است.[۵]
در منابع شیعه، مذهب خلیل بن احمد تشیع برشمرده شده است. در این منابع، او از اصحاب امام جعفر صادق علیه السلام به‌شمار رفته است. به او کتاب‌هایی چون کتاب الامامة و کتاب العین در لغت نسبت داده شده است.[۶]
پانویس
منابع
- اسرار غدیر؛ محمدباقر انصاری، تهران: نشر تک، ۱۳۸۴ش.
- چهارده قرن با غدير (اتمام حجت‌ها، بحث‌های علمی، مناظرات، ميراث مکتوب، شعر و ادب، يادگارها و يادبودها)؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۷۹ش.
- دانشنامه غدیر؛ محمدرضا شریفی، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۹۸ش.
- الذریعة إلی تصانیف الشیعة؛ محمدمحسن بن علی منزوی (آقابزرگ تهرانی)، تحقیق: سید احمد حسینی اشکوری، بیروت: دار الأضواء، ۱۴۰۳ق.
- غدیر در آینه کتاب؛ محمد انصاری زنجانی، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۹۰ش.
- الغدیر فی التراث الإسلامی؛ سید عبدالعزیز طباطبایی، قم: نشر الهادی، ۱۴۱۵ق.
- معجم الأدباء: ارشاد الاریب الی معرفة الادیب؛ یاقوت بن عبدالله حموی، تحقیق: احسان عباس؛ بیروت: دار الغرب الإسلامی، ۱۹۹۳م.