| اللَّهُمَّ إِنِّی قَدْ وَقَفْتُ عَلَی بَابِ بَیْتٍ مِنْ بُیُوتِ نَبِیِّکَ وَ آلِ نَبِیِّکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السَّلَامُ، وَ قَدْ مَنَعْتَ الدُّخُولَ إِلَی بُیُوتِهِ إِلَّا بِإِذْنِ نَبِیِّکَ، فَقُلْتَ: |
| بِإِذْنِ اللَّهِ وَ إِذْنِ رَسُولِهِ وَ إِذْنِ خُلَفَائِهِ وَ إِذْنِ هَذَا الْإِمَامِ وَ بِإِذْنِکُمْ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ أَجْمَعِینَ، أَدْخُلُ هَذَا الْبَیْتَ مُتَقَرِّباً إِلَی اللَّهِ، بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ، فَکُونُوا مَلَائِکَةَ اللَّهِ أَعْوَانِی، وَ کُونُوا أَنْصَارِی حَتَّی أَدْخُلَ هَذَا الْبَیْتَ. وَ أَدْعُوَ اللَّهَ بِفُنُونِ الدَّعَوَاتِ، وَ أَعْتَرِفَ لِلَّهِ بِالْعُبُودِیَّةِ، وَ لِهَذَا الْإِمَامِ وَ لِآبَائِهِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ بِالطَّاعَةِ.[۳] |
زیارت غدیریه
| موضوع | زیارت حضرت علی علیه السلام در عیدغدیر |
|---|---|
| صادره از | امام هادی علیه السلام |
| راوی | محمد بن یعقوب الکلینی، عن علی بن ابراهیم، عن ابیه، عن ابی القاسم بن روح و عثمان بن سعید العمری |
| منابع شیعی | «المزار» |
| تکنگاریها | در پیشگاه امام پارسایان |
| زمان | از راه دور و نزدیک در روز عید غدیر |
زیارت امیرالمؤمنین علیه السلام در غدیر، زیارتنامهای است که از طرف امام هادی علیه السلام صادر شده و به مناسبت روز عید غدیر خوانده میشود. این زیارت به بیان فضائل و مناقب حضرت علی علیه السلام میپردازد و شامل آیات قرآنی و احادیثی است که به فضائل آن حضرت اشاره دارد. در این زیارت، امام هادی علیه السلام به ماجرای غدیر و ولایت امیرالمؤمنین اشاره کرده و از خداوند میخواهد که او را در زمره کسانی قرار دهد که به واسطه ولایت و محبت محمد و آل محمد به فوز و سعادت رسیدهاند.
محتوای زیارت غدیریه[۱]
زیارت غدیریه یکی از زیارتنامههای مهم برای امام علی علیه السلام است که توسط امام هادی علیه السلام در روز عید غدیر خم انشا شده است. این زیارت به عنوان یکی از منابع غنی قرآنی و روایی در خصوص ولایت امام علی علیه السلام شناخته میشود.
محور اصلی این زیارت، اصل تولی و تبری است، که به معنای دوست داشتن و پیروی از اهل بیت پیامبر اسلام علیهم السلام و دوری از دشمنان آنهاست. محتوای اصلی آن، بیان فضائل امام علی علیه السلام است که شامل:
- فضایل قرآنی: بیش از دهها آیه قرآن در این زیارت ذکر شده که به فضائل امام علی علیه السلام اشاره دارد، مانند آیه لیله المبیت، آیه تبلیغ، و آیه ولایت.
- فضایل حدیثی: فضائلی مانند امیرالمؤمنین، سید الوصیین، وارث علم النبیین، و… که در منابع حدیثی شیعه و اهل سنت ذکر شدهاند.
- فضایل تاریخی: رشادتهای تاریخی و فداکاریهای امام علی علیه السلام در جنگها و رویدادهای مهم اسلامی.
آثار مرتبط
- «در پیشگاه امام پارسایان»، محمدرضا بحرینی.
- «شرح زیارة الغدیر»، سید عبدالمطلب موسوی خرسان
- «شرح زیارة الإمام أمیر المؤمنین علیه السلام یوم الغدیر»، سید محمدعلی حسینی میلانی.
- «کلام هادی: شرح زیارت غدیریه»، عبدالله رجبی.
- «نگاهی بر زیارت غدیریه»، محمدحسین صفاخواه.
- «زیارت غدیریه»، محمدحسن شفیعی شاهرودی
- درسهای امامت از زیارت غدیریه (مقاله) عبد الحسین طالعی.
- اثبات ولایت حضرت علی در زیارت غدیریه (مقاله) مریم پور حسینی، عقیله غلامپور.
- آیات ولایت در زیارت غدیریه (مقاله) اصغر طهماسبی بلداجی.
سند زیارت غدیریه
این زیارت به لحاظ سند از اعتبار قابل توجهی برخوردار است و در منابع مختلف شیعی نقل شده است. محدث قمی در «هدیه الزائرین» مینویسد که شیخ جلیل محمد بن المشهدی در «المزار الکبیر» برای این زیارت سند بسیار معتبری ذکر نموده که کمتر خبری به قوت سند او میرسد. سلسله شریف این سند شامل بزرگان علما و شیوخ طائفه است و ابوالقاسم بن روح و عثمان بن سعید، هر دو از سفراء امام عصر علیه السلام هستند. پس از دقت معلوم میشود که در تمام زیارات مأثوره، زیارتی به این درجه از صحت و اعتبار و قوت سند پیدا نمیشود.
منابع نقل زیارت غدیریه
- شیخ جلیل محمد بن المشهدی: در کتاب «المزار الکبیر» و مؤلف «مزار قدیم» که هر دو از بزرگان علمای قرن ششم هستند، این زیارت را به روایت از شیخ مفید آوردهاند.
- سید عبدالکریم بن طاووس: در کتاب «فرحة الغری» به این زیارت اشاره کرده و سند آن را چنین نوشته است: اخبرنی والدی و عمّی عن محمد بن نما، عن محمد جعفر، عن شاذان بن جبرئیل القمی، عن الفقیه العماد محمد بن القاسم الطبری، عن ابی علی، عن والده محمد بن الحسن الطوسی، عن الشیخ المفید محمد بن محمد بن النعمان، عن ابی القاسم جعفر بن قولویه، عن محمد بن یعقوب الکلینی، عن علی بن ابراهیم، عن ابیه، عن ابی القاسم بن روح و عثمان بن سعید العمری، عن ابی محمد الحسن بن علی العسکری، عن ابیه صلوات الله علیهما.
- شهید اول: در کتاب «المزار» خود این زیارت را نقل کرده است.
- علامه مجلسی: در «بحار الانوار» و «تحفة الزائر» این زیارت را آورده است.
- محدث قمی: در «مفاتیح الجنان» و «هدیه الزائرین» به این زیارت اشاره کرده است. وی مینویسد: این زیارت را میتوان در هر روز از نزدیک و دور خواند و این فایده جلیلهای است که راغبین در عبادت و شائقین به زیارت حضرت شاه ولایت آن را غنیمت خواهند شمرد.
اذن دخول
زیارتی است که از امام حسن عسکری علیه السلام از پدرشان امام هادی علیه السلام (زمانی که معتصم آن حضرت را تبعید کرده بود) نقل شده است که فرمودند:
هر گاه زیارت آن حضرت را اراده کردی، جلوی درب قبه شریفه آن حضرت بایست و اذن دخول امام علیه السلام[۲] بگیر و بگو:
| اللَّهُمَّ إِنِّی قَدْ وَقَفْتُ عَلَی بَابِ بَیْتٍ مِنْ بُیُوتِ نَبِیِّکَ وَ آلِ نَبِیِّکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السَّلَامُ، وَ قَدْ مَنَعْتَ الدُّخُولَ إِلَی بُیُوتِهِ إِلَّا بِإِذْنِ نَبِیِّکَ، فَقُلْتَ: | خدایا! من بر درگاه خانهای از خانههای پیامبرت ایستادهام که درود تو بر او و آل او باد. تو مردم را از ورود به خانههایش بدون اجازه منع کردهای. فرمودهای: «ای کسانی که ایمان آوردهاید! به خانههای پیامبر وارد نشوید مگر آنکه به شما اجازه داده شود». من حرمت پیامبرت را در غیبتش همانند حضورش پاس میدارم. میدانم که پیامبر و خلفای تو نزد تو زندهاند، روزی میخورند، جایگاه مرا در این لحظه میبینند، سخنم را میشنوند. تو سخن آنها را از شنوایم پنهان کردهای و درک من را به لذت مناجاتشان گشودهای.
از تو اجازه میخواهم، سپس از پیامبرت و خلیفهٔ تو، امام واجبالطاعه، برای ورود در این ساعت اجازه میطلبم. همچنین از فرشتگانت که به این مکان مبارک موکل هستند و مطیع تو هستند، اجازه میخواهم. سلام بر شما ای فرشتگان موکل بر این صحنه مقدس، و رحمت و برکات الهی بر شما باد. |
| بِإِذْنِ اللَّهِ وَ إِذْنِ رَسُولِهِ وَ إِذْنِ خُلَفَائِهِ وَ إِذْنِ هَذَا الْإِمَامِ وَ بِإِذْنِکُمْ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ أَجْمَعِینَ، أَدْخُلُ هَذَا الْبَیْتَ مُتَقَرِّباً إِلَی اللَّهِ، بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ، فَکُونُوا مَلَائِکَةَ اللَّهِ أَعْوَانِی، وَ کُونُوا أَنْصَارِی حَتَّی أَدْخُلَ هَذَا الْبَیْتَ. وَ أَدْعُوَ اللَّهَ بِفُنُونِ الدَّعَوَاتِ، وَ أَعْتَرِفَ لِلَّهِ بِالْعُبُودِیَّةِ، وَ لِهَذَا الْإِمَامِ وَ لِآبَائِهِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ بِالطَّاعَةِ.[۳] | با اجازه الهی و اجازه پیامبرش، و اجازه خلفای او و اجازه این امام و اجازه شما - درودهای الهی بر همگی شما - وارد این خانه میشوم، در حالی که به خدا و پیامبرش محمد و آل پاک او تقرب میجویم. شما فرشتگان الهی یار و یاور من باشید تا وارد این خانه شوم، و دعوت خدا را با شیوههای گوناگون انجام دهم، و در برابر خدا به بندگی اعتراف کنم، و در برابر این امام و فرزندانش - درودهای الهی بر آنها - به طاعت اقرار نمایم. |
| خدایا! من بر درگاه خانهای از خانههای پیامبرت ایستادهام که درود تو بر او و آل او باد. تو مردم را از ورود به خانههایش بدون اجازه منع کردهای. فرمودهای: «ای کسانی که ایمان آوردهاید! به خانههای پیامبر وارد نشوید مگر آنکه به شما اجازه داده شود». من حرمت پیامبرت را در غیبتش همانند حضورش پاس میدارم. میدانم که پیامبر و خلفای تو نزد تو زندهاند، روزی میخورند، جایگاه مرا در این لحظه میبینند، سخنم را میشنوند. تو سخن آنها را از شنوایم پنهان کردهای و درک من را به لذت مناجاتشان گشودهای.
از تو اجازه میخواهم، سپس از پیامبرت و خلیفهٔ تو، امام واجبالطاعه، برای ورود در این ساعت اجازه میطلبم. همچنین از فرشتگانت که به این مکان مبارک موکل هستند و مطیع تو هستند، اجازه میخواهم. سلام بر شما ای فرشتگان موکل بر این صحنه مقدس، و رحمت و برکات الهی بر شما باد. |
| خدایا! من بر درگاه خانهای از خانههای پیامبرت ایستادهام که درود تو بر او و آل او باد. تو مردم را از ورود به خانههایش بدون اجازه منع کردهای. فرمودهای: «ای کسانی که ایمان آوردهاید! به خانههای پیامبر وارد نشوید مگر آنکه به شما اجازه داده شود». من حرمت پیامبرت را در غیبتش همانند حضورش پاس میدارم. میدانم که پیامبر و خلفای تو نزد تو زندهاند، روزی میخورند، جایگاه مرا در این لحظه میبینند، سخنم را میشنوند. تو سخن آنها را از شنوایم پنهان کردهای و درک من را به لذت مناجاتشان گشودهای.
از تو اجازه میخواهم، سپس از پیامبرت و خلیفهٔ تو، امام واجبالطاعه، برای ورود در این ساعت اجازه میطلبم. همچنین از فرشتگانت که به این مکان مبارک موکل هستند و مطیع تو هستند، اجازه میخواهم. سلام بر شما ای فرشتگان موکل بر این صحنه مقدس، و رحمت و برکات الهی بر شما باد. |
| با اجازه الهی و اجازه پیامبرش، و اجازه خلفای او و اجازه این امام و اجازه شما - درودهای الهی بر همگی شما - وارد این خانه میشوم، در حالی که به خدا و پیامبرش محمد و آل پاک او تقرب میجویم. شما فرشتگان الهی یار و یاور من باشید تا وارد این خانه شوم، و دعوت خدا را با شیوههای گوناگون انجام دهم، و در برابر خدا به بندگی اعتراف کنم، و در برابر این امام و فرزندانش - درودهای الهی بر آنها - به طاعت اقرار نمایم. |
متن زیارت
سپس با پای راست وارد شو و آهسته پیش برو تا به ضریح مطهر برسی. ضریح را رو به رو قرار بده و پشت به قبله بایست و بگو:
| السَّلامُ عَلَی مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ وَ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ وَ صَفْوَةِ رَبِّ الْعَالَمِینَ. أَمِینِ اللَّهِ عَلَی وَحْیِهِ وَ عَزَائِمِ أَمْرِهِ وَ الْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ وَ الْفَاتِحِ لِمَا اسْتُقْبِلَ وَ الْمُهَیْمِنِ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ صَلَوَاتُهُ وَ تَحِیَّاتُهُ. السَّلامُ عَلَی أَنْبِیَاءِ اللَّهِ وَ رُسُلِهِ وَ مَلائِکَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ عِبَادِهِ الصَّالِحِینَ. السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ سَیِّدَ الْوَصِیِّینَ وَ وَارِثَ عِلْمِ النَّبِیِّینَ وَ وَلِیَّ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ مَوْلایَ وَ مَوْلَی الْمُؤْمِنِینَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ. السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلایَ یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ یَا أَمِینَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ سَفِیرَهُ فِی خَلْقِهِ وَ حُجَّتَهُ الْبَالِغَةَ عَلَی عِبَادِهِ.السَّلامُ عَلَیْکَ یَا دِینَ اللَّهِ الْقَوِیمَ وَ صِرَاطَهُ الْمُسْتَقِیمَ. السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا النَّبَأُ الْعَظِیمُ الَّذِی هُمْ فِیهِ مُخْتَلِفُونَ وَ عَنْهُ یُسْأَلُونَ. السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ آمَنْتَ بِاللَّهِ وَ هُمْ مُشْرِکُونَ وَ صَدَّقْتَ بِالْحَقِّ وَ هُمْ مُکَذِّبُونَ وَ جَاهَدْتَ ]فِی اللَّهِ[ وَ هُمْ مُحْجِمُونَ (مُجْمِحُونَ) وَ عَبَدْتَ اللَّهَ مُخْلِصاً لَهُ الدِّینَ صَابِرا مُحْتَسِباً حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ، أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَی الظَّالِمِینَ. السَّلامُ عَلَیْکَ یَا سَیِّدَ الْمُسْلِمِینَ وَ یَعْسُوبَ الْمُؤْمِنِینَ وَ إِمَامَ الْمُتَّقِینَ وَ قَائِدَ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ.أَشْهَدُ أَنَّکَ أَخُو رَسُولِ اللَّهِ، وَ وَصِیُّهُ، وَ وَارِثُ عِلْمِهِ، وَ أَمِینُهُ عَلَی شَرْعِهِ، وَ خَلِیفَتُهُ فِی أُمَّتِهِ، وَ أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ صَدَّقَ بِمَا أُنْزِلَ عَلَی نَبِیِّهِ. وَ أَشْهَدُ أَنَّهُ قَدْ بَلَّغَ عَنِ اللَّهِ مَا أَنْزَلَهُ فِیکَ. فَصَدَعَ بِأَمْرِهِ، وَ أَوْجَبَ عَلَی أُمَّتِهِ فَرْضَ طَاعَتِکَ وَ وِلایَتِکَ، وَ عَقَدَ عَلَیْهِمُ الْبَیْعَةَ لَکَ، وَ جَعَلَکَ أَوْلَی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ کَمَا جَعَلَهُ اللَّهُ کَذَلِکَ. ثُمَّ أَشْهَدَ اللَّهَ تَعَالَى عَلَيْهِمْ فَقَالَ: أَ لَسْتُ قَدْ بَلَّغْتُ؟ فَقَالُوا: اللَّهُمَّ بَلَى. فَقَالَ: اللَّهُمَّ اشْهَدْ وَ كَفَى بِكَ شَهِيداً وَ حَاكِماً بَيْنَ الْعِبَادِ. فَلَعَنَ اللَّهُ جَاحِدَ وِلايَتِكَ بَعْدَ الْإِقْرَارِ وَ نَاكِثَ عَهْدِكَ بَعْدَ الْمِيثَاقِ. وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَفَیْتَ بِعَهْدِ اللَّهِ تَعَالَی، وَ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَی مُوفٍ لَکَ بِعَهْدِهِ، وَ مَنْ أَوْفَی بِمَا عَاهَدَ عَلَیْهِ اللَّهَ فَسَیُؤْتِیهِ أَجْراً عَظِیماً. وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ، الْحَقُّ الَّذِى نَطَقَ بِوِلايَتِكَ التَّنْزِيلُ، وَ أَخَذَ لَكَ الْعَهْدَ عَلَى الْأُمَّةِ بِذَلِكَ الرَّسُولُ. وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ وَ عَمَّكَ وَ أَخَاكَ الَّذِينَ تَاجَرْتُمُ اللَّهَ بِنُفُوسِكُمْ، فَأَنْزَلَ اللَّهُ فِيكُمْ: إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَیٰ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ ۚ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیَقْتُلُونَ وَیُقْتَلُونَ ۖ وَعْدًا عَلَیْهِ حَقًّا فِی التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِیلِ وَالْقُرْآنِ ۚ وَمَنْ أَوْفَیٰ بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ ۚ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیْعِکُمُ الَّذِی بَایَعْتُمْ بِهِ ۚ وَذٰلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ ﴿۱۱۱﴾التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ الْحَامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاکِعُونَ السَّاجِدُونَ الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّاهُونَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَالْحَافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ ۗ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ ﴿۱۱۲﴾[۴]أَشْهَدُ یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ أَنَّ الشَّاکَّ فِیکَ مَا آمَنَ بِالرَّسُولِ الْأَمِینِ، وَ أَنَّ الْعَادِلَ بِکَ غَیْرَکَ عَانِدٌ (عَادِلٌ) عَنِ الدِّینِ الْقَوِیمِ الَّذِی ارْتَضَاهُ لَنَا رَبُّ الْعَالَمِینَ وَ أَکْمَلَهُ بِوِلایَتِکَ یَوْمَ الْغَدِیرِ. وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ الْمَعْنِیُّ بِقَوْلِ الْعَزِیزِ الرَّحِیمِ: وَأَنَّ هٰذَا صِرَاطِی مُسْتَقِیمًا فَاتَّبِعُوهُ ۖ وَلَا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَنْ سَبِیلِهِ[۵]ضَلَّ وَ اللَّهِ وَ أَضَلَّ مَنِ اتَّبَعَ سِوَاکَ وَ عَنَدَ عَنِ الْحَقِّ مَنْ عَادَاکَ. اللَّهُمَّ سَمِعْنَا لِأَمْرِکَ وَ أَطَعْنَا وَ اتَّبَعْنَا صِرَاطَکَ الْمُسْتَقِیمَ، فَاهْدِنَا رَبَّنَا وَ لا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا إِلَی طَاعَتِکَ وَ اجْعَلْنَا مِنَ الشَّاکِرِینَ لِأَنْعُمِکَ. وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ لَمْ تَزَلْ لِلْهَوَی مُخَالِفاً، وَ لِلتُّقَی مُحَالِفاً، وَ عَلَی کَظْمِ الْغَیْظِ قَادِراً، وَ عَنِ النَّاسِ عَافِیاً غَافِراً، وَ إِذَا عُصِیَ اللَّهُ سَاخِطاً، وَ إِذَا أُطِیعَ اللَّهُ رَاضِیاً، وَ بِمَا عَهِدَ إِلَیْکَ عَامِلاً. رَاعِیاً لِمَا اسْتُحْفِظْتَ، حَافِظاً لِمَا اسْتُودِعْتَ، مُبَلِّغاً مَا حُمِّلْتَ، مُنْتَظِراً مَا وُعِدْتَ. وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مَا اتَّقَیْتَ ضَارِعاً، وَ لا أَمْسَکْتَ عَنْ حَقِّکَ جَازِعاً، وَ لا أَحْجَمْتَ عَنْ مُجَاهَدَةِ غَاصِبِیکَ عَاصِیکَ نَاکِلاً، وَ لا أَظْهَرْتَ الرِّضَی بِخِلافِ مَا یُرْضِی اللَّهَ مُدَاهِناً، وَ لا وَهَنْتَ لِمَا أَصَابَکَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ، وَ لا ضَعُفْتَ وَ لا اسْتَکَنْتَ عَنْ طَلَبِ حَقِّکَ مُرَاقِبا. مَعَاذَ اللَّهِ أَنْ تَکُونَ کَذَلِکَ، بَلْ إِذْ ظُلِمْتَ احْتَسَبْتَ رَبَّکَ، وَ فَوَّضْتَ إِلَیْهِ أَمْرَکَ. وَ ذَکَّرْتَهُمْ فَمَا ادَّکَرُوا، وَ وَعَظْتَهُمْ فَمَا اتَّعَظُوا، وَ خَوَّفْتَهُمُ اللَّهَ فَمَا تَخَوَّفُوا. وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ، حَتَّی دَعَاکَ اللَّهُ إِلَی جِوَارِهِ، وَ قَبَضَکَ إِلَیْهِ بِاخْتِیَارِهِ، وَ أَلْزَمَ أَعْدَاءَکَ الْحُجَّةَ بِقَتْلِهِمْ إِیَّاکَ، لِتَکُونَ الْحُجَّةُ لَکَ عَلَیْهِمْ مَعَ مَا لَکَ مِنَ الْحُجَجِ الْبَالِغَةِ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ. السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ. عَبَدْتَ اللَّهَ مُخْلِصا، وَ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ صَابِراً، وَ جُدْتَ بِنَفْسِکَ مُحْتَسِباً، وَ عَمِلْتَ بِکِتَابِهِ، وَ اتَّبَعْتَ سُنَّةَ نَبِیِّهِ، وَ أَقَمْتَ الصَّلاةَ، وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ، وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ، وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ. مَا اسْتَطَعْتَ مُبْتَغِیا مَا عِنْدَ اللَّهِ، رَاغِباً فِیمَا وَعَدَ اللَّهُ. لا تَحْفِلُ بِالنَّوَائِبِ، وَ لا تَهِنُ عِنْدَ الشَّدَائِدِ، وَ لا تَحْجِمُ عَنْ مُحَارِبٍ أَفِکَ مَنْ نَسَبَ غَیْرَ ذَلِکَ إِلَیْکَ، وَ افْتَرَی بَاطِلاً عَلَیْکَ، وَ أَوْلَی لِمَنْ عَنَدَ عَنْکَ لَقَدْ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ الْجِهَادِ، وَ صَبَرْتَ عَلَی الْأَذَی صَبْرَ احْتِسَابٍ، وَ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ، وَ صَلَّی لَهُ، وَ جَاهَدَ وَ أَبْدَی صَفْحَتَهُ فِی دَارِ الشِّرْکِ، وَ الْأَرْضُ مَشْحُونَةٌ ضَلالَةً، وَ الشَّیْطَانُ یُعْبَدُ جَهْرَةً. وَ أَنْتَ الْقَائِلُ: لا تَزِیدُنِی کَثْرَةُ النَّاسِ حَوْلِی عِزَّةً وَ لا تَفَرُّقُهُمْ عَنِّی وَحْشَةً، وَ لَوْ أَسْلَمَنِی النَّاسُ جَمِیعاً لَمْ أَکُنْ مُتَضَرِّعاً. اعْتَصَمْتَ بِاللَّهِ فَعَزَزْتَ وَ آثَرْتَ الْآخِرَةَ عَلَی الْأُولَی. فَزَهِدْتَ وَ أَیَّدَکَ اللَّهُ وَ هَدَاکَ وَ أَخْلَصَکَ وَ اجْتَبَاکَ. فَمَا تَنَاقَضَتْ أَفْعَالُکَ، وَ لا اخْتَلَفَتْ أَقْوَالُکَ، وَ لا تَقَلَّبَتْ أَحْوَالُکَ، وَ لا ادَّعَیْتَ وَ لا افْتَرَیْتَ عَلَی اللَّهِ کَذِباً، وَ لا شَرِهْتَ إِلَی الْحُطَامِ، وَ لا دَنَّسَکَ الْآثَامُ. وَ لَمْ تَزَلْ عَلَی بَیِّنَةٍ مِنْ رَبِّکَ وَ یَقِینٍ مِنْ أَمْرِکَ، تَهْدِی إِلَی الْحَقِّ وَ إِلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ. أَشْهَدُ شَهَادَةَ حَقٍّ، وَ أُقْسِمُ بِاللَّهِ قَسَمَ صِدْقٍ أَنَّ مُحَمَّداً وَ آلَهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ سَادَاتُ الْخَلْقِ، وَ أَنَّکَ مَوْلایَ وَ مَوْلَی الْمُؤْمِنِینَ، وَ أَنَّکَ عَبْدُ اللَّهِ وَ وَلِیُّهُ وَ أَخُو الرَّسُولِ وَ وَصِیُّهُ وَ وَارِثُهُ، وَ أَنَّهُ الْقَائِلُ لَکَ: وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ مَا آمَنَ بِی مَنْ کَفَرَ بِکَ وَ لا أَقَرَّ بِاللَّهِ مَنْ جَحَدَکَ، وَ قَدْ ضَلَّ مَنْ صَدَّ عَنْکَ، وَ لَمْ یَهْتَدِ إِلَی اللَّهِ وَ لا إِلَیَّ مَنْ لا یَهْتَدِی بِکَ، وَ هُوَ قَوْلُ رَبِّی عَزَّ وَ جَلَّ: وَ إِنِّی لَغَفَّارٌ لِمَنْ تَابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صَالِحاً ثُمَّ اهْتَدَی،[۶]إِلَی وِلایَتِکَ. مَوْلایَ، فَضْلُکَ لا یَخْفَی، وَ نُورُکَ لا یُطْفَأُ (لا یُطْفَی)، وَ أَنَّ مَنْ جَحَدَکَ الظَّلُومُ الْأَشْقَی. مَوْلایَ، أَنْتَ الْحُجَّةُ عَلَی الْعِبَادِ، وَ الْهَادِی إِلَی الرَّشَادِ، وَ الْعُدَّةُ لِلْمَعَادِ. مَوْلایَ، لَقَدْ رَفَعَ اللَّهُ فِی الْأُولَی مَنْزِلَتَکَ، وَ أَعْلَی فِی الْآخِرَةِ دَرَجَتَکَ، وَ بَصَّرَکَ مَا عَمِیَ عَلَی مَنْ خَالَفَکَ، وَ حَالَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ مَوَاهِبِ اللَّهِ لَکَ. فَلَعَنَ اللَّهُ مُسْتَحِلِّی الْحُرْمَةِ مِنْکَ، وَ ذَائِدِی الْحَقِّ عَنْکَ، وَ أَشْهَدُ أَنَّهُمُ الْأَخْسَرُونَ الَّذِینَ تَلْفَحُ وُجُوهَهُمُ النَّارُ وَ هُمْ فِیهَا کَالِحُونَ. وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مَا أَقْدَمْتَ وَ لا أَحْجَمْتَ وَ لا نَطَقْتَ وَ لا أَمْسَکْتَ إِلا بِأَمْرٍ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ؛ قُلْتَ: وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ، لَقَدْ نَظَرَ إِلَیَّ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَضْرِبُ بِالسَّیْفِ قُدْما. فَقَالَ: یَا عَلِیُّ، أَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی، إِلا أَنَّهُ لا نَبِیَّ بَعْدِی، وَ أُعْلِمُکَ أَنَّ مَوْتَکَ وَ حَیَاتَکَ مَعِی وَ عَلَی سُنَّتِی. فَوَ اللَّهِ مَا کَذِبْتُ وَ لا کُذِبْتُ وَ لا ضَلَلْتُ وَ لا ضُلَّ بِی وَ لا نَسِیتُ مَا عَهِدَ إِلَیَّ رَبِّی، وَ إِنِّی لَعَلَی بَیِّنَةٍ مِنْ رَبِّی، بَیَّنَهَا لِنَبِیِّهِ وَ بَیَّنَهَا النَّبِیُّ لِی، وَ إِنِّی لَعَلَی الطَّرِیقِ الْوَاضِحِ، أَلْفِظُهُ لَفْظاً. صَدَقْتَ وَ اللَّهِ وَ قُلْتَ الْحَقَّ، فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ سَاوَاکَ بِمَنْ نَاوَاکَ، وَ اللَّهُ جَلَّ اسْمُهُ یَقُولُ: هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذِینَ لا یَعْلَمُونَ.[۷] فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ عَدَلَ بِکَ مَنْ فَرَضَ اللَّهُ عَلَیْهِ وِلایَتَکَ وَ أَنْتَ وَلِیُّ اللَّهِ وَ أَخُو رَسُولِهِ وَ الذَّابُّ عَنْ دِینِهِ، وَ الَّذِی نَطَقَ الْقُرْآنُ بِتَفْضِیلِهِ؛ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی: … فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ عَلَی الْقَاعِدِینَ دَرَجَةً ۚ وَکُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَیٰ ۚ وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَی الْقَاعِدِینَ أَجْرًا عَظِیمًا﴿۹۵﴾وَ فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَی الْقَاعِدِینَ أَجْراً عَظِیماً دَرَجَاتٍ مِنْهُ وَ مَغْفِرَةً وَ رَحْمَةً وَ کَانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً﴿۹۶﴾[۸] وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی: أَجَعَلْتُمْ سِقَایَةَ الْحَاجِّ وَعِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَجَاهَدَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ ۚ لَا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ ﴿۱۹﴾الَّذِینَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ ۚ وَأُولٰئِکَ هُمُ الْفَائِزُونَ ﴿۲۰﴾یُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَةٍ مِنْهُ وَرِضْوَانٍ وَجَنَّاتٍ لَهُمْ فِیهَا نَعِیمٌ مُقِیمٌ ﴿۲۱﴾خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا ۚ إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ ﴿۲۲﴾.[۹] أَشْهَدُ أَنَّکَ الْمَخْصُوصُ بِمِدْحَةِ اللَّهِ، الْمُخْلِصُ لِطَاعَةِ اللَّهِ، لَمْ تَبْغِ بِالْهُدَی بَدَلاً وَ لَمْ تُشْرِکْ بِعِبَادَةِ رَبِّکَ أَحَداً. وَ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَی اسْتَجَابَ لِنَبِیِّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِیکَ دَعْوَتَهُ، ثُمَّ أَمَرَهُ بِإِظْهَارِ مَا أَوْلاکَ لِأُمَّتِهِ إِعْلاءً لِشَأْنِکَ، وَ إِعْلاناً لِبُرْهَانِکَ، وَ دَحْضاً لِلْأَبَاطِیلِ وَ قَطْعاً لِلْمَعَاذِیرِ. فَلَمَّا أَشْفَقَ مِنْ فِتْنَةِ الْفَاسِقِینَ وَ اتَّقَی فِیکَ الْمُنَافِقِینَ، أَوْحَی إِلَیْهِ رَبُّ الْعَالَمِینَ: یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ.[۱۰] فَوَضَعَ عَلَی نَفْسِهِ أَوْزَارَ الْمَسِیرِ، وَ نَهَضَ فِی رَمْضَاءِ الْهَجِیرِ. فَخَطَبَ وَ أَسْمَعَ وَ نَادَی فَأَبْلَغَ. ثُمَّ سَأَلَهُمْ أَجْمَعَ فَقَالَ: هَلْ بَلَّغْتُ؟ فَقَالُوا: اللَّهُمَّ بَلَی. فَقَالَ: اللَّهُمَّ اشْهَدْ. ثُمَّ قَالَ: أَلَسْتُ أَوْلَی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ؟ فَقَالُوا: بَلَی. فَأَخَذَ بِیَدِکَ وَ قَالَ: مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلاهُ، اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ. فَمَا آمَنَ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فِیکَ عَلَی نَبِیِّهِ إِلاّ قَلِیلٌ، وَ لا زَادَ أَکْثَرَهُمْ غَیْرَ تَخْسِیرٍ. وَ لَقَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی فِیکَ مِنْ قَبْلُ وَ هُمْ کَارِهُونَ: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکَافِرِینَ یُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَلَا یَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ۚ ذٰلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ ﴿۵۴﴾إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُمْ رَاکِعُونَ ﴿۵۵﴾وَمَنْ یَتَوَلَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ ﴿۵۶﴾.[۱۱] رَبَّنَا آمَنَّا بِمَا أَنْزَلْتَ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاکْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِینَ.[۱۲] رَبَّنَا لا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا وَ هَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ.[۱۳] اللَّهُمَّ إِنَّا نَعْلَمُ أَنَّ هَذَا هُوَ الْحَقُّ مِنْ عِنْدِکَ فَالْعَنْ مَنْ عَارَضَهُ وَ اسْتَکْبَرَ وَ کَذَّبَ بِهِ وَ کَفَرَ. وَ سَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ.[۱۴] السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ سَیِّدَ الْوَصِیِّینَ وَ أَوَّلَ الْعَابِدِینَ وَ أَزْهَدَ الزَّاهِدِینَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ صَلَوَاتُهُ وَ تَحِیَّاتُهُ. أَنْتَ مُطْعِمُ الطَّعَامِ عَلَی حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً لِوَجْهِ اللَّهِ، لا تُرِیدُ مِنْهُمْ جَزَاءً وَ لا شُکُوراً. وَ فِیکَ أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی: وَ یُؤْثِرُونَ عَلَی أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.[۱۵] وَ أَنْتَ الْکَاظِمُ لِلْغَیْظِ وَ الْعَافِی عَنِ النَّاسِ وَ اللَّه یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ، وَ أَنْتَ الصَّابِرُ فِی الْبَأْسَاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ حِینَ الْبَأْسِ، وَ أَنْتَ الْقَاسِمُ بِالسَّوِیَّةِ وَ الْعَادِلُ فِی الرَّعِیَّةِ وَ الْعَالِمُ بِحُدُودِ اللَّهِ مِنْ جَمِیعِ الْبَرِیَّةِ، وَ اللَّهُ تَعَالَی أَخْبَرَ عَمَّا أَوْلاکَ مِنْ فَضْلِهِ بِقَوْلِهِ: أَفَمَنْ کَانَ مُؤْمِنًا کَمَنْ کَانَ فَاسِقًا ۚ لَا یَسْتَوُونَ ﴿۱۸﴾أَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ جَنَّاتُ الْمَأْوَیٰ نُزُلًا بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ ﴿۱۹﴾.[۱۶] وَ أَنْتَ الْمَخْصُوصُ بِعِلْمِ التَّنْزِیلِ وَ حُکْمِ التَّأْوِیلِ وَ نَصِّ الرَّسُولِ، وَ لَکَ الْمَوَاقِفُ الْمَشْهُودَةُ وَ الْمَقَامَاتُ الْمَشْهُورَةُ وَ الْأَیَّامُ الْمَذْکُورَةُ؛ یَوْمَ بَدْرٍ وَ یَوْمَ الْأَحْزَابِ، إِذْ زَاغَتِ الْأَبْصَارُ وَ بَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ وَ تَظُنُّونَ بِاللَّهِ الظُّنُونَ. هُنَالِکَ ابْتُلِیَ الْمُؤْمِنُونَ وَزُلْزِلُوا زِلْزَالًا شَدِیدًا ﴿۱۱﴾وَإِذْ یَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ مَا وَعَدَنَا اللَّهُ وَرَسُولُهُ إِلَّا غُرُورًا ﴿۱۲﴾وَإِذْ قَالَتْ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ یَا أَهْلَ یَثْرِبَ لَا مُقَامَ لَکُمْ فَارْجِعُوا ۚ وَیَسْتَأْذِنُ فَرِیقٌ مِنْهُمُ النَّبِیَّ یَقُولُونَ إِنَّ بُیُوتَنَا عَوْرَةٌ وَمَا هِیَ بِعَوْرَةٍ ۖ إِنْ یُرِیدُونَ إِلَّا فِرَارًا ﴿۱۳﴾.[۱۷] وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی: وَ لَمَّا رَأَی الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزَابَ قَالُوا هَذَا مَا وَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ صَدَقَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ مَا زَادَهُمْ إِلا إِیمَاناً وَ تَسْلِیماً.[۱۸] فَقَتَلْتَ عَمْرَهُمْ، وَ هَزَمْتَ جَمْعَهُمْ، وَ رَدَّ اللَّهُ الَّذِینَ کَفَرُوا بِغَیْظِهِمْ لَمْ یَنَالُوا خَیْراً، وَ کَفَی اللَّهُ الْمُؤْمِنِینَ الْقِتَالَ، وَ کَانَ اللَّهُ قَوِیّاً عَزِیزاً.[۱۹] وَ یَوْمَ أُحُدٍ إِذْ یُصْعِدُونَ وَ لا یَلْوُونَ عَلَی أَحَدٍ وَ الرَّسُولُ یَدْعُوهُمْ فِی أُخْرَاهُمْ وَ أَنْتَ تَذُودُ بُهَمَ الْمُشْرِکِینَ عَنِ النَّبِیِّ ذَاتَ الْیَمِینِ وَ ذَاتَ الشِّمَالِ، حَتَّی رَدَّهُمُ اللَّهُ تَعَالَی عَنْکُمَا خَائِفِینَ وَ نَصَرَ بِکَ الْخَاذِلِینَ. وَ یَوْمَ حُنَیْنٍ-عَلَی مَا نَطَقَ بِهِ التَّنْزِیلُ-... إِذْ أَعْجَبَتْکُمْ کَثْرَتُکُمْ فَلَمْ تُغْنِ عَنْکُمْ شَیْئًا وَضَاقَتْ عَلَیْکُمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ ثُمَّ وَلَّیْتُمْ مُدْبِرِینَ﴿۲۵﴾ثُمَّ أَنْزَلَ اللَّهُ سَکِینَتَهُ عَلَیٰ رَسُولِهِ وَعَلَی الْمُؤْمِنِینَ وَأَنْزَلَ جُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا وَعَذَّبَ الَّذِینَ کَفَرُوا ۚ وَذٰلِکَ جَزَاءُ الْکَافِرِینَ ﴿۲۶﴾[۲۰]؛ وَ الْمُؤْمِنُونَ أَنْتَ. وَ مَنْ یَلِیکَ، وَ عَمُّکَ الْعَبَّاسُ یُنَادِی الْمُنْهَزِمِینَ: یَا أَصْحَابَ سُورَةِ الْبَقَرَةِ، یَا أَهْلَ بَیْعَةِ الشَّجَرَةِ. حَتَّی اسْتَجَابَ لَهُ قَوْمٌ قَدْ کَفَیْتَهُمُ الْمَؤُونَةَ وَ تَکَفَّلْتَ دُونَهُمُ الْمَعُونَةَ. فَعَادُوا آیِسِینَ مِنَ الْمَثُوبَةِ، رَاجِینَ وَعْدَ اللَّهِ تَعَالَی بِالتَّوْبَةِ؛ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ جَلَّ ذِکْرُهُ: ثُمَّ یَتُوبُ اللَّهُ مِنْ بَعْدِ ذَلِکَ عَلَی مَنْ یَشَاءُ.[۲۱] وَ أَنْتَ حَائِزٌ دَرَجَةَ الصَّبْرِ، فَائِزٌ بِعَظِیمِ الْأَجْرِ. وَیَوْمَ خَیْبَرَ إِذْ أَظْهَرَ اللَّهُ خَوَرَ الْمُنَافِقِینَ، وَ قَطَعَ دَابِرَ الْکَافِرِینَ، وَ الْحَمْدُ للَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ، وَ لَقَدْ کَانُوا عَاهَدُوا اللَّهَ مِنْ قَبْلُ لا یُوَلُّونَ الْأَدْبَارَ وَ کَانَ عَهْدُ اللَّهِ مَسْئُولاً.[۲۲] مَوْلایَ، أَنْتَ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ، وَ الْمَحَجَّةُ الْوَاضِحَةُ، وَ النِّعْمَةُ السَّابِغَةُ، وَ الْبُرْهَانُ الْمُنِیرُ. فَهَنِیئاً لَکَ بِمَا آتَاکَ اللَّهُ مِنْ فَضْلٍ وَ تَبّاً لِشَانِئِکَ ذِی الْجَهْلِ. شَهِدْتَ مَعَ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَمِیعَ حُرُوبِهِ وَ مَغَازِیهِ، تَحْمِلُ الرَّایَةَ أَمَامَهُ وَ تَضْرِبُ بِالسَّیْفِ قُدَّامَهُ. ثُمَّ لِحَزْمِکَ الْمَشْهُورِ وَ بَصِیرَتِکَ فِی الْأُمُورِ أَمَّرَکَ فِی الْمَوَاطِنِ، وَ لَمْ یَکُنْ عَلَیْکَ أَمِیرٌ. وَ کَمْ مِنْ أَمْرٍ صَدَّکَ عَنْ إِمْضَاءِ عَزْمِکَ فِیهِ التُّقَی، وَ اتَّبَعَ غَیْرُکَ فِی مِثْلِهِ الْهَوَی. فَظَنَّ الْجَاهِلُونَ أَنَّکَ عَجَزْتَ عَمَّا إِلَیْهِ انْتَهَی. ضَلَّ وَ اللَّهِ الظَّانُّ لِذَلِکَ وَ مَا اهْتَدَی، وَ لَقَدْ أَوْضَحْتَ مَا أَشْکَلَ مِنْ ذَلِکَ لِمَنْ تَوَهَّمَ وَ امْتَرَی بِقَوْلِکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ: قَدْ یَرَی الْحُوَّلُ الْقُلَّبُ وَجْهَ الْحِیلَةِ وَ دُونَهَا حَاجِزٌ مِنْ تَقْوَی اللَّهِ فَیَدَعُهَا رَأْیَ الْعَیْنِ، وَ یَنْتَهِزُ فُرْصَتَهَا مَنْ لا حَرِیجَةَ (جَرِیحَةَ) لَهُ فِی الدِّینِ. صَدَقْتَ وَ اللَّهِ وَ خَسِرَ الْمُبْطِلُونَ. وَ إِذْ مَاکَرَکَ النَّاکِثَانِ فَقَالا: نُرِیدُ الْعُمْرَةَ. فَقُلْتَ لَهُمَا: لَعَمْرُکُمَا مَا تُرِیدَانِ الْعُمْرَةَ، لَکِنْ تُرِیدَانِ الْغَدْرَةَ. فَأَخَذْتَ الْبَیْعَةَ عَلَیْهِمَا وَ جَدَّدْتَ الْمِیثَاقَ، فَجَدَّا فِی النِّفَاقِ. فَلَمَّا نَبَّهْتَهُمَا عَلَی فِعْلِهِمَا، أَغْفَلا وَ عَادَا وَ مَا انْتَفَعَا، وَ کَانَ عَاقِبَةُ أَمْرِهِمَا خُسْر. ثُمَّ تَلاهُمَا أَهْلُ الشَّامِ. فَسِرْتَ إِلَیْهِمْ بَعْدَ الْإِعْذَارِ، وَ هُمْ لا یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ وَ لا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ، هَمَجٌ رُعَاعٌ ضَالُّونَ، وَ بِالَّذِی أُنْزِلَ عَلَی مُحَمَّدٍ فِیکَ کَافِرُونَ وَ لِأَهْلِ الْخِلافِ عَلَیْکَ نَاصِرُونَ. وَ قَدْ أَمَرَ اللَّهُ تَعَالَی بِاتِّبَاعِکَ وَ نَدَبَ الْمُؤْمِنِینَ إِلَی نَصْرِکَ وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ کُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ.[۲۳] مَوْلایَ، بِکَ ظَهَرَ الْحَقُّ وَ قَدْ نَبَذَهُ الْخَلْقُ، وَ أَوْضَحْتَ السُّنَنَ بَعْدَ الدُّرُوسِ وَ الطَّمْسِ. فَلَکَ سَابِقَةُ الْجِهَادِ عَلَی تَصْدِیقِ التَّنْزِیلِ، وَ لَکَ فَضِیلَةُ الْجِهَادِ عَلَی تَحْقِیقِ التَّأْوِیلِ. وَ عَدُوُّکَ عَدُوُّ اللَّهِ، جَاحِدٌ لِرَسُولِاللَّهِ. یَدْعُو بَاطِلاً، وَ یَحْکُمُ جَائِراً، وَ یَتَأَمَّرُ غَاصِباً، وَ یَدْعُو حِزْبَهُ إِلَی النَّارِ. وَ عَمَّارٌ یُجَاهِدُ وَ یُنَادِی بَیْنَ الصَّفَّیْنِ: الرَّوَاحَ الرَّوَاحَ إِلَی الْجَنَّةِ. وَ لَمَّا اسْتَسْقَی فَسُقِیَ اللَّبَنَ، کَبَّرَ وَ قَالَ: قَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: آخِرُ شَرَابِکَ مِنَ الدُّنْیَا ضَیَاحٌ مِنْ لَبَنٍ، وَ تَقْتُلُکَ الْفِئَةُ الْبَاغِیَةُ. فَاعْتَرَضَهُ أَبُو الْعَادِیَةِ الْفَزَارِیُّ فَقَتَلَهُ. فَعَلَی أَبِی الْعَادِیَةِ لَعْنَةُ اللَّهِ وَ لَعْنَةُ مَلائِکَتِهِ وَ رُسُلِهِ أَجْمَعِینَ، وَ عَلَی مَنْ سَلَّ سَیْفَهُ عَلَیْکَ وَ سَلَلْتَ سَیْفَکَ عَلَیْهِ -یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ-مِنَ الْمُشْرِکِینَ وَ الْمُنَافِقِینَ إِلَی یَوْمِ الدِّینِ، وَ عَلَی مَنْ رَضِیَ بِمَا سَاءَکَ وَ لَمْ یَکْرَهْهُ وَ أَغْمَضَ عَیْنَهُ وَ لَمْ یُنْکِرْ أَوْ أَعَانَ عَلَیْکَ بِیَدٍ أَوْ لِسَانٍ أَوْ قَعَدَ عَنْ نَصْرِکَ أَوْ خَذَلَ عَنِ الْجِهَادِ مَعَکَ أَوْ غَمَطَ فَضْلَکَ وَ جَحَدَ حَقَّکَ أَوْ عَدَلَ بِکَ مَنْ جَعَلَکَ اللَّهُ أَوْلَی بِهِ مِنْ نَفْسِهِ. وَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ سَلامُهُ وَ تَحِیَّاتُهُ وَ عَلَی الْأَئِمَّةِ مِنْ آلِکَ الطَّاهِرِینَ، إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ. وَ الْأَمْرُ الْأَعْجَبُ وَ الْخَطْبُ الْأَفْظَعُ بَعْدَ جَحْدِکَ حَقَّکَ غَصْبُ الصِّدِّیقَةِ الطَّاهِرَةِ الزَّهْرَاءِ سَیِّدَةِ النِّسَاءِ فَدَکاً، وَ رَدُّ شَهَادَتِکَ وَ شَهَادَةِ السَّیِّدَیْنِ سُلالَتِکَ وَ عِتْرَةِ الْمُصْطَفَی صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکُمْ. وَ قَدْ أَعْلَی اللَّهُ تَعَالَی عَلَی الْأُمَّةِ دَرَجَتَکُمْ، وَ رَفَعَ مَنْزِلَتَکُمْ، وَ أَبَانَ فَضْلَکُمْ، وَ شَرَّفَکُمْ عَلَی الْعَالَمِینَ؛ فَأَذْهَبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَکُمْ تَطْهِیراً. قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّ الْإِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا ﴿۱۹﴾إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا ﴿۲۰﴾وَإِذَا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعًا ﴿۲۱﴾إِلَّا الْمُصَلِّینَ ﴿۲۲﴾.[۲۴] فَاسْتَثْنَی اللَّهُ تَعَالَی نَبِیَّهُ الْمُصْطَفَی وَ أَنْتَ یَا سَیِّدَ الْأَوْصِیَاءِ مِنْ جَمِیعِ الْخَلْقِ، فَمَا أَعْمَهَ مَنْ ظَلَمَکَ عَنِ الْحَقِّ. ثُمَّ أَفْرَضُوکَ سَهْمَ ذَوِی الْقُرْبَی مَکْراً، وَ أَحَادُوهُ عَنْ أَهْلِهِ جَوْراً. فَلَمَّا آلَ الْأَمْرُ إِلَیْکَ، أَجْرَیْتَهُمْ عَلَی مَا أَجْرَیَا رَغْبَةً عَنْهُمَا بِمَا عِنْدَ اللَّهِ لَکَ. فَأَشْبَهَتْ مِحْنَتُکَ بِهِمَا مِحَنَ الْأَنْبِیَاءِ عَلَیْهِمُ السَّلامُ عِنْدَ الْوَحْدَةِ وَ عَدَمِ الْأَنْصَارِ. وَ أَشْبَهْتَ فِی الْبَیَاتِ عَلَی الْفِرَاشِ الذَّبِیحَ عَلَیْهِ السَّلامُ؛ إِذْ أَجَبْتَ کَمَا أَجَابَ وَ أَطَعْتَ کَمَا أَطَاعَ إِسْمَاعِیلُ صَابِراً مُحْتَسِباً، إِذْ قَالَ لَهُ: یَا بُنَیَّ إِنِّی أَرَی فِی الْمَنَامِ أَنِّی أَذْبَحُکَ فَانْظُرْ مَا ذَا تَرَی قَالَ یَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِی إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِینَ[۲۵]وَ کَذَلِکَ أَنْتَ لَمَّا أَبَاتَکَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَمَرَکَ أَنْ تَضْجَعَ فِی مَرْقَدِهِ وَاقِیا لَهُ بِنَفْسِکَ، أَسْرَعْتَ إِلَی إِجَابَتِهِ مُطِیعاً وَ لِنَفْسِکَ عَلَی الْقَتْلِ مُوَطِّنا. فَشَکَرَ اللَّهُ تَعَالَی طَاعَتَکَ وَ أَبَانَ عَنْ جَمِیلِ فِعْلِکَ بِقَوْلِهِ جَلَّ ذِکْرُهُ: وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ.[۲۶] ثُمَّ مِحْنَتُکَ یَوْمَ صِفِّینَ، وَ قَدْ رُفِعَتِ الْمَصَاحِفُ حِیلَةً وَ مَکْراً. فَأَعْرَضَ الشَّکُّ وَ عُزِفَ الْحَقُّ وَ اتُّبِعَ الظَّنُّ. أَشْبَهَتْ مِحْنَةَ هَارُونَ إِذْ أَمَّرَهُ مُوسَی عَلَی قَوْمِهِ فَتَفَرَّقُوا عَنْهُ، وَ هَارُونُ یُنَادِی بِهِمْ وَ یَقُولُ:... یَا قَوْمِ إِنَّمَا فُتِنْتُمْ بِهِ ۖ وَإِنَّ رَبَّکُمُ الرَّحْمٰنُ فَاتَّبِعُونِی وَأَطِیعُوا أَمْرِی ﴿۹۰﴾قَالُوا لَنْ نَبْرَحَ عَلَیْهِ عَاکِفِینَ حَتَّیٰ یَرْجِعَ إِلَیْنَا مُوسَیٰ ﴿۹۱﴾.[۲۷]وَ کَذَلِکَ أَنْتَ لَمَّا رُفِعَتِ الْمَصَاحِفُ قُلْتَ: یَا قَوْمِ، إِنَّمَا فُتِنْتُمْ بِهَا وَ خُدِعْتُمْ. فَعَصَوْکَ وَ خَالَفُوا عَلَیْکَ وَ اسْتَدْعَوْا نَصْبَ الْحَکَمَیْنِ. فَأَبَیْتَ عَلَیْهِمْ وَ تَبَرَّأْتَ إِلَی اللَّهِ مِنْ فِعْلِهِمْ وَ فَوَّضْتَهُ إِلَیْهِمْ. فَلَمَّا أَسْفَرَ الْحَقُّ وَ سَفِهَ الْمُنْکَرُ وَ اعْتَرَفُوا بِالزَّلَلِ وَ الْجَوْرِ عَنِ الْقَصْدِ، اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِهِ وَ أَلْزَمُوکَ عَلَی سَفَهٍ؛ التَّحْکِیمَ الَّذِی أَبَیْتَهُ وَ أَحَبُّوهُ وَ حَظَرْتَهُ وَ أَبَاحُوا ذَنْبَهُمُ الَّذِی اقْتَرَفُوهُ. وَ أَنْتَ عَلَی نَهْجِ بَصِیرَةٍ وَ هُدیً وَ هُمْ عَلَی سُنَنِ ضَلالَةٍ وَ عَمیً فَمَا زَالُوا عَلَی النِّفَاقِ مُصِرِّینَ وَ فِی الْغَیِّ مُتَرَدِّدِینَ، حَتَّی أَذَاقَهُمُ اللَّهُ وَبَالَ أَمْرِهِمْ؛ فَأَمَاتَ بِسَیْفِکَ مَنْ عَانَدَکَ، فَشَقِیَ وَ هَوَی وَ أَحْیَا بِحُجَّتِکَ مَنْ سَعِدَ فَهُدِیَ. صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکَ غَادِیَةً وَ رَائِحَةً وَ عَاکِفَةً وَ ذَاهِبَةً فَمَا یُحِیطُ الْمَادِحُ وَصْفَکَ، وَ لا یُحْبِطُ الطَّاعِنُ فَضْلَکَ. أَنْتَ أَحْسَنُ الْخَلْقِ عِبَادَةً، وَ أَخْلَصُهُمْ زَهَادَةً، وَ أَذَبُّهُمْ عَنِ الدِّینِ. أَقَمْتَ حُدُودَ اللَّهِ بِجُهْدِکَ (بِجَهْدِکَ)، وَ فَلَلْتَ عَسَاکِرَ الْمَارِقِینَ بِسَیْفِکَ. تُخْمِدُ لَهَبَ الْحُرُوبِ بِبَنَانِکَ، وَ تَهْتِکُ سُتُورَ الشُّبَهِ بِبَیَانِکَ، وَ تَکْشِفُ لَبْسَ الْبَاطِلِ عَنْ صَرِیحِ الْحَقِّ، لا تَأْخُذُکَ فِی اللَّهِ لَوْمَةُ لائِمٍ. وَ فِی مَدْحِ اللَّهِ تَعَالَی لَکَ غِنیً عَنْ مَدْحِ الْمَادِحِینَ وَ تَقْرِیظِ الْوَاصِفِینَ؛ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی: مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَی نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَ مَا بَدَّلُوا تَبْدِیلاً.[۲۸]وَ لَمَّا رَأَیْتَ أَنْ قَتَلْتَ النَّاکِثِینَ وَ الْقَاسِطِینَ وَ الْمَارِقِینَ وَ صَدَقَکَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَعْدَهُ، فَأَوْفَیْتَ بِعَهْدِهِ قُلْتَ: أَ مَا آنَ أَنْ تُخْضَبَ هَذِهِ مِنْ هَذِهِ أَمْ مَتَی یُبْعَثُ أَشْقَاهَا؟ وَاثِقاً بِأَنَّکَ عَلَی بَیِّنَةٍ مِنْ رَبِّکَ وَ بَصِیرَةٍ مِنْ أَمْرِکَ، قَادِمٌ عَلَی اللَّهِ مُسْتَبْشِرٌ بِبَیْعِکَ الَّذِی بَایَعْتَهُ بِهِ، وَ ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ. اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ أَنْبِیَائِکَ وَ أَوْصِیَاءِ أَنْبِیَائِکَ، بِجَمِیعِ لَعَنَاتِکَ، وَ أَصْلِهِمْ حَرَّ نَارِکَ. وَ الْعَنْ مَنْ غَصَبَ وَلِیَّکَ حَقَّهُ، وَ أَنْکَرَ عَهْدَهُ، وَ جَحَدَهُ بَعْدَ الْیَقِینِ وَ الْإِقْرَارِ بِالْوِلایَةِ لَهُ یَوْمَ أَکْمَلْتَ لَهُ الدِّینَ. اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ وَ مَنْ ظَلَمَهُ وَ أَشْیَاعَهُمْ وَ أَنْصَارَهُمْ. اللَّهُمَّ الْعَنْ ظَالِمِی الْحُسَیْنِ وَ قَاتِلِیهِ وَ الْمُتَابِعِینَ عَدُوَّهُ وَ نَاصِرِیهِ وَ الرَّاضِینَ بِقَتْلِهِ وَ خَاذِلِیهِ، لَعْناً وَبِیلا. اللَّهُمَّ الْعَنْ أَوَّلَ ظَالِمٍ ظَلَمَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ مَانِعِیهِمْ حُقُوقَهُمْ. اللَّهُمَّ خُصَّ أَوَّلَ ظَالِمٍ وَ غَاصِبٍ لِآلِ مُحَمَّدٍ بِاللَّعْنِ، وَ کُلَّ مُسْتَنٍّ بِمَا سَنَّ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ (وَ آلِ مُحَمَّدٍ) خَاتَمِ النَّبِیِّینَ، وَ عَلَی عَلِیٍّ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ، وَ اجْعَلْنَا بِهِمْ مُتَمَسِّکِینَ، وَ بِوِلایَتِهِمْ مِنَ الْفَائِزِینَ الْآمِنِینَ الَّذِینَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ.[۲۹]
|
| السَّلامُ عَلَی مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ وَ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ وَ صَفْوَةِ رَبِّ الْعَالَمِینَ. أَمِینِ اللَّهِ عَلَی وَحْیِهِ وَ عَزَائِمِ أَمْرِهِ وَ الْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ وَ الْفَاتِحِ لِمَا اسْتُقْبِلَ وَ الْمُهَیْمِنِ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ صَلَوَاتُهُ وَ تَحِیَّاتُهُ. السَّلامُ عَلَی أَنْبِیَاءِ اللَّهِ وَ رُسُلِهِ وَ مَلائِکَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ عِبَادِهِ الصَّالِحِینَ. السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ سَیِّدَ الْوَصِیِّینَ وَ وَارِثَ عِلْمِ النَّبِیِّینَ وَ وَلِیَّ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ مَوْلایَ وَ مَوْلَی الْمُؤْمِنِینَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ. السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلایَ یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ یَا أَمِینَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ سَفِیرَهُ فِی خَلْقِهِ وَ حُجَّتَهُ الْبَالِغَةَ عَلَی عِبَادِهِ.السَّلامُ عَلَیْکَ یَا دِینَ اللَّهِ الْقَوِیمَ وَ صِرَاطَهُ الْمُسْتَقِیمَ. السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا النَّبَأُ الْعَظِیمُ الَّذِی هُمْ فِیهِ مُخْتَلِفُونَ وَ عَنْهُ یُسْأَلُونَ. السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ آمَنْتَ بِاللَّهِ وَ هُمْ مُشْرِکُونَ وَ صَدَّقْتَ بِالْحَقِّ وَ هُمْ مُکَذِّبُونَ وَ جَاهَدْتَ ]فِی اللَّهِ[ وَ هُمْ مُحْجِمُونَ (مُجْمِحُونَ) وَ عَبَدْتَ اللَّهَ مُخْلِصاً لَهُ الدِّینَ صَابِرا مُحْتَسِباً حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ، أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَی الظَّالِمِینَ. السَّلامُ عَلَیْکَ یَا سَیِّدَ الْمُسْلِمِینَ وَ یَعْسُوبَ الْمُؤْمِنِینَ وَ إِمَامَ الْمُتَّقِینَ وَ قَائِدَ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ.أَشْهَدُ أَنَّکَ أَخُو رَسُولِ اللَّهِ، وَ وَصِیُّهُ، وَ وَارِثُ عِلْمِهِ، وَ أَمِینُهُ عَلَی شَرْعِهِ، وَ خَلِیفَتُهُ فِی أُمَّتِهِ، وَ أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ صَدَّقَ بِمَا أُنْزِلَ عَلَی نَبِیِّهِ. وَ أَشْهَدُ أَنَّهُ قَدْ بَلَّغَ عَنِ اللَّهِ مَا أَنْزَلَهُ فِیکَ. فَصَدَعَ بِأَمْرِهِ، وَ أَوْجَبَ عَلَی أُمَّتِهِ فَرْضَ طَاعَتِکَ وَ وِلایَتِکَ، وَ عَقَدَ عَلَیْهِمُ الْبَیْعَةَ لَکَ، وَ جَعَلَکَ أَوْلَی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ کَمَا جَعَلَهُ اللَّهُ کَذَلِکَ. ثُمَّ أَشْهَدَ اللَّهَ تَعَالَى عَلَيْهِمْ فَقَالَ: أَ لَسْتُ قَدْ بَلَّغْتُ؟ فَقَالُوا: اللَّهُمَّ بَلَى. فَقَالَ: اللَّهُمَّ اشْهَدْ وَ كَفَى بِكَ شَهِيداً وَ حَاكِماً بَيْنَ الْعِبَادِ. فَلَعَنَ اللَّهُ جَاحِدَ وِلايَتِكَ بَعْدَ الْإِقْرَارِ وَ نَاكِثَ عَهْدِكَ بَعْدَ الْمِيثَاقِ. وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَفَیْتَ بِعَهْدِ اللَّهِ تَعَالَی، وَ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَی مُوفٍ لَکَ بِعَهْدِهِ، وَ مَنْ أَوْفَی بِمَا عَاهَدَ عَلَیْهِ اللَّهَ فَسَیُؤْتِیهِ أَجْراً عَظِیماً. وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ، الْحَقُّ الَّذِى نَطَقَ بِوِلايَتِكَ التَّنْزِيلُ، وَ أَخَذَ لَكَ الْعَهْدَ عَلَى الْأُمَّةِ بِذَلِكَ الرَّسُولُ. وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ وَ عَمَّكَ وَ أَخَاكَ الَّذِينَ تَاجَرْتُمُ اللَّهَ بِنُفُوسِكُمْ، فَأَنْزَلَ اللَّهُ فِيكُمْ: إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَیٰ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ ۚ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیَقْتُلُونَ وَیُقْتَلُونَ ۖ وَعْدًا عَلَیْهِ حَقًّا فِی التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِیلِ وَالْقُرْآنِ ۚ وَمَنْ أَوْفَیٰ بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ ۚ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیْعِکُمُ الَّذِی بَایَعْتُمْ بِهِ ۚ وَذٰلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ ﴿۱۱۱﴾التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ الْحَامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاکِعُونَ السَّاجِدُونَ الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّاهُونَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَالْحَافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ ۗ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ ﴿۱۱۲﴾[۴]أَشْهَدُ یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ أَنَّ الشَّاکَّ فِیکَ مَا آمَنَ بِالرَّسُولِ الْأَمِینِ، وَ أَنَّ الْعَادِلَ بِکَ غَیْرَکَ عَانِدٌ (عَادِلٌ) عَنِ الدِّینِ الْقَوِیمِ الَّذِی ارْتَضَاهُ لَنَا رَبُّ الْعَالَمِینَ وَ أَکْمَلَهُ بِوِلایَتِکَ یَوْمَ الْغَدِیرِ. وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ الْمَعْنِیُّ بِقَوْلِ الْعَزِیزِ الرَّحِیمِ: وَأَنَّ هٰذَا صِرَاطِی مُسْتَقِیمًا فَاتَّبِعُوهُ ۖ وَلَا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَنْ سَبِیلِهِ[۵]ضَلَّ وَ اللَّهِ وَ أَضَلَّ مَنِ اتَّبَعَ سِوَاکَ وَ عَنَدَ عَنِ الْحَقِّ مَنْ عَادَاکَ. اللَّهُمَّ سَمِعْنَا لِأَمْرِکَ وَ أَطَعْنَا وَ اتَّبَعْنَا صِرَاطَکَ الْمُسْتَقِیمَ، فَاهْدِنَا رَبَّنَا وَ لا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا إِلَی طَاعَتِکَ وَ اجْعَلْنَا مِنَ الشَّاکِرِینَ لِأَنْعُمِکَ. وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ لَمْ تَزَلْ لِلْهَوَی مُخَالِفاً، وَ لِلتُّقَی مُحَالِفاً، وَ عَلَی کَظْمِ الْغَیْظِ قَادِراً، وَ عَنِ النَّاسِ عَافِیاً غَافِراً، وَ إِذَا عُصِیَ اللَّهُ سَاخِطاً، وَ إِذَا أُطِیعَ اللَّهُ رَاضِیاً، وَ بِمَا عَهِدَ إِلَیْکَ عَامِلاً. رَاعِیاً لِمَا اسْتُحْفِظْتَ، حَافِظاً لِمَا اسْتُودِعْتَ، مُبَلِّغاً مَا حُمِّلْتَ، مُنْتَظِراً مَا وُعِدْتَ. وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مَا اتَّقَیْتَ ضَارِعاً، وَ لا أَمْسَکْتَ عَنْ حَقِّکَ جَازِعاً، وَ لا أَحْجَمْتَ عَنْ مُجَاهَدَةِ غَاصِبِیکَ عَاصِیکَ نَاکِلاً، وَ لا أَظْهَرْتَ الرِّضَی بِخِلافِ مَا یُرْضِی اللَّهَ مُدَاهِناً، وَ لا وَهَنْتَ لِمَا أَصَابَکَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ، وَ لا ضَعُفْتَ وَ لا اسْتَکَنْتَ عَنْ طَلَبِ حَقِّکَ مُرَاقِبا. مَعَاذَ اللَّهِ أَنْ تَکُونَ کَذَلِکَ، بَلْ إِذْ ظُلِمْتَ احْتَسَبْتَ رَبَّکَ، وَ فَوَّضْتَ إِلَیْهِ أَمْرَکَ. وَ ذَکَّرْتَهُمْ فَمَا ادَّکَرُوا، وَ وَعَظْتَهُمْ فَمَا اتَّعَظُوا، وَ خَوَّفْتَهُمُ اللَّهَ فَمَا تَخَوَّفُوا. وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ، حَتَّی دَعَاکَ اللَّهُ إِلَی جِوَارِهِ، وَ قَبَضَکَ إِلَیْهِ بِاخْتِیَارِهِ، وَ أَلْزَمَ أَعْدَاءَکَ الْحُجَّةَ بِقَتْلِهِمْ إِیَّاکَ، لِتَکُونَ الْحُجَّةُ لَکَ عَلَیْهِمْ مَعَ مَا لَکَ مِنَ الْحُجَجِ الْبَالِغَةِ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ. السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ. عَبَدْتَ اللَّهَ مُخْلِصا، وَ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ صَابِراً، وَ جُدْتَ بِنَفْسِکَ مُحْتَسِباً، وَ عَمِلْتَ بِکِتَابِهِ، وَ اتَّبَعْتَ سُنَّةَ نَبِیِّهِ، وَ أَقَمْتَ الصَّلاةَ، وَ آتَیْتَ الزَّکَاةَ، وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ، وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ. مَا اسْتَطَعْتَ مُبْتَغِیا مَا عِنْدَ اللَّهِ، رَاغِباً فِیمَا وَعَدَ اللَّهُ. لا تَحْفِلُ بِالنَّوَائِبِ، وَ لا تَهِنُ عِنْدَ الشَّدَائِدِ، وَ لا تَحْجِمُ عَنْ مُحَارِبٍ أَفِکَ مَنْ نَسَبَ غَیْرَ ذَلِکَ إِلَیْکَ، وَ افْتَرَی بَاطِلاً عَلَیْکَ، وَ أَوْلَی لِمَنْ عَنَدَ عَنْکَ لَقَدْ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ الْجِهَادِ، وَ صَبَرْتَ عَلَی الْأَذَی صَبْرَ احْتِسَابٍ، وَ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ، وَ صَلَّی لَهُ، وَ جَاهَدَ وَ أَبْدَی صَفْحَتَهُ فِی دَارِ الشِّرْکِ، وَ الْأَرْضُ مَشْحُونَةٌ ضَلالَةً، وَ الشَّیْطَانُ یُعْبَدُ جَهْرَةً. وَ أَنْتَ الْقَائِلُ: لا تَزِیدُنِی کَثْرَةُ النَّاسِ حَوْلِی عِزَّةً وَ لا تَفَرُّقُهُمْ عَنِّی وَحْشَةً، وَ لَوْ أَسْلَمَنِی النَّاسُ جَمِیعاً لَمْ أَکُنْ مُتَضَرِّعاً. اعْتَصَمْتَ بِاللَّهِ فَعَزَزْتَ وَ آثَرْتَ الْآخِرَةَ عَلَی الْأُولَی. فَزَهِدْتَ وَ أَیَّدَکَ اللَّهُ وَ هَدَاکَ وَ أَخْلَصَکَ وَ اجْتَبَاکَ. فَمَا تَنَاقَضَتْ أَفْعَالُکَ، وَ لا اخْتَلَفَتْ أَقْوَالُکَ، وَ لا تَقَلَّبَتْ أَحْوَالُکَ، وَ لا ادَّعَیْتَ وَ لا افْتَرَیْتَ عَلَی اللَّهِ کَذِباً، وَ لا شَرِهْتَ إِلَی الْحُطَامِ، وَ لا دَنَّسَکَ الْآثَامُ. وَ لَمْ تَزَلْ عَلَی بَیِّنَةٍ مِنْ رَبِّکَ وَ یَقِینٍ مِنْ أَمْرِکَ، تَهْدِی إِلَی الْحَقِّ وَ إِلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ. أَشْهَدُ شَهَادَةَ حَقٍّ، وَ أُقْسِمُ بِاللَّهِ قَسَمَ صِدْقٍ أَنَّ مُحَمَّداً وَ آلَهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ سَادَاتُ الْخَلْقِ، وَ أَنَّکَ مَوْلایَ وَ مَوْلَی الْمُؤْمِنِینَ، وَ أَنَّکَ عَبْدُ اللَّهِ وَ وَلِیُّهُ وَ أَخُو الرَّسُولِ وَ وَصِیُّهُ وَ وَارِثُهُ، وَ أَنَّهُ الْقَائِلُ لَکَ: وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ مَا آمَنَ بِی مَنْ کَفَرَ بِکَ وَ لا أَقَرَّ بِاللَّهِ مَنْ جَحَدَکَ، وَ قَدْ ضَلَّ مَنْ صَدَّ عَنْکَ، وَ لَمْ یَهْتَدِ إِلَی اللَّهِ وَ لا إِلَیَّ مَنْ لا یَهْتَدِی بِکَ، وَ هُوَ قَوْلُ رَبِّی عَزَّ وَ جَلَّ: وَ إِنِّی لَغَفَّارٌ لِمَنْ تَابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صَالِحاً ثُمَّ اهْتَدَی،[۶]إِلَی وِلایَتِکَ. مَوْلایَ، فَضْلُکَ لا یَخْفَی، وَ نُورُکَ لا یُطْفَأُ (لا یُطْفَی)، وَ أَنَّ مَنْ جَحَدَکَ الظَّلُومُ الْأَشْقَی. مَوْلایَ، أَنْتَ الْحُجَّةُ عَلَی الْعِبَادِ، وَ الْهَادِی إِلَی الرَّشَادِ، وَ الْعُدَّةُ لِلْمَعَادِ. مَوْلایَ، لَقَدْ رَفَعَ اللَّهُ فِی الْأُولَی مَنْزِلَتَکَ، وَ أَعْلَی فِی الْآخِرَةِ دَرَجَتَکَ، وَ بَصَّرَکَ مَا عَمِیَ عَلَی مَنْ خَالَفَکَ، وَ حَالَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ مَوَاهِبِ اللَّهِ لَکَ. فَلَعَنَ اللَّهُ مُسْتَحِلِّی الْحُرْمَةِ مِنْکَ، وَ ذَائِدِی الْحَقِّ عَنْکَ، وَ أَشْهَدُ أَنَّهُمُ الْأَخْسَرُونَ الَّذِینَ تَلْفَحُ وُجُوهَهُمُ النَّارُ وَ هُمْ فِیهَا کَالِحُونَ. وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مَا أَقْدَمْتَ وَ لا أَحْجَمْتَ وَ لا نَطَقْتَ وَ لا أَمْسَکْتَ إِلا بِأَمْرٍ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ؛ قُلْتَ: وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ، لَقَدْ نَظَرَ إِلَیَّ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَضْرِبُ بِالسَّیْفِ قُدْما. فَقَالَ: یَا عَلِیُّ، أَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی، إِلا أَنَّهُ لا نَبِیَّ بَعْدِی، وَ أُعْلِمُکَ أَنَّ مَوْتَکَ وَ حَیَاتَکَ مَعِی وَ عَلَی سُنَّتِی. فَوَ اللَّهِ مَا کَذِبْتُ وَ لا کُذِبْتُ وَ لا ضَلَلْتُ وَ لا ضُلَّ بِی وَ لا نَسِیتُ مَا عَهِدَ إِلَیَّ رَبِّی، وَ إِنِّی لَعَلَی بَیِّنَةٍ مِنْ رَبِّی، بَیَّنَهَا لِنَبِیِّهِ وَ بَیَّنَهَا النَّبِیُّ لِی، وَ إِنِّی لَعَلَی الطَّرِیقِ الْوَاضِحِ، أَلْفِظُهُ لَفْظاً. صَدَقْتَ وَ اللَّهِ وَ قُلْتَ الْحَقَّ، فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ سَاوَاکَ بِمَنْ نَاوَاکَ، وَ اللَّهُ جَلَّ اسْمُهُ یَقُولُ: هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذِینَ لا یَعْلَمُونَ.[۷] فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ عَدَلَ بِکَ مَنْ فَرَضَ اللَّهُ عَلَیْهِ وِلایَتَکَ وَ أَنْتَ وَلِیُّ اللَّهِ وَ أَخُو رَسُولِهِ وَ الذَّابُّ عَنْ دِینِهِ، وَ الَّذِی نَطَقَ الْقُرْآنُ بِتَفْضِیلِهِ؛ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی: … فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ عَلَی الْقَاعِدِینَ دَرَجَةً ۚ وَکُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَیٰ ۚ وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَی الْقَاعِدِینَ أَجْرًا عَظِیمًا﴿۹۵﴾وَ فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَی الْقَاعِدِینَ أَجْراً عَظِیماً دَرَجَاتٍ مِنْهُ وَ مَغْفِرَةً وَ رَحْمَةً وَ کَانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً﴿۹۶﴾[۸] وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی: أَجَعَلْتُمْ سِقَایَةَ الْحَاجِّ وَعِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَجَاهَدَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ ۚ لَا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ ﴿۱۹﴾الَّذِینَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ ۚ وَأُولٰئِکَ هُمُ الْفَائِزُونَ ﴿۲۰﴾یُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَةٍ مِنْهُ وَرِضْوَانٍ وَجَنَّاتٍ لَهُمْ فِیهَا نَعِیمٌ مُقِیمٌ ﴿۲۱﴾خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا ۚ إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ ﴿۲۲﴾.[۹] أَشْهَدُ أَنَّکَ الْمَخْصُوصُ بِمِدْحَةِ اللَّهِ، الْمُخْلِصُ لِطَاعَةِ اللَّهِ، لَمْ تَبْغِ بِالْهُدَی بَدَلاً وَ لَمْ تُشْرِکْ بِعِبَادَةِ رَبِّکَ أَحَداً. وَ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَی اسْتَجَابَ لِنَبِیِّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِیکَ دَعْوَتَهُ، ثُمَّ أَمَرَهُ بِإِظْهَارِ مَا أَوْلاکَ لِأُمَّتِهِ إِعْلاءً لِشَأْنِکَ، وَ إِعْلاناً لِبُرْهَانِکَ، وَ دَحْضاً لِلْأَبَاطِیلِ وَ قَطْعاً لِلْمَعَاذِیرِ. فَلَمَّا أَشْفَقَ مِنْ فِتْنَةِ الْفَاسِقِینَ وَ اتَّقَی فِیکَ الْمُنَافِقِینَ، أَوْحَی إِلَیْهِ رَبُّ الْعَالَمِینَ: یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ.[۱۰] فَوَضَعَ عَلَی نَفْسِهِ أَوْزَارَ الْمَسِیرِ، وَ نَهَضَ فِی رَمْضَاءِ الْهَجِیرِ. فَخَطَبَ وَ أَسْمَعَ وَ نَادَی فَأَبْلَغَ. ثُمَّ سَأَلَهُمْ أَجْمَعَ فَقَالَ: هَلْ بَلَّغْتُ؟ فَقَالُوا: اللَّهُمَّ بَلَی. فَقَالَ: اللَّهُمَّ اشْهَدْ. ثُمَّ قَالَ: أَلَسْتُ أَوْلَی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ؟ فَقَالُوا: بَلَی. فَأَخَذَ بِیَدِکَ وَ قَالَ: مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلاهُ، اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ. فَمَا آمَنَ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فِیکَ عَلَی نَبِیِّهِ إِلاّ قَلِیلٌ، وَ لا زَادَ أَکْثَرَهُمْ غَیْرَ تَخْسِیرٍ. وَ لَقَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی فِیکَ مِنْ قَبْلُ وَ هُمْ کَارِهُونَ: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکَافِرِینَ یُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَلَا یَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ۚ ذٰلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ ﴿۵۴﴾إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُمْ رَاکِعُونَ ﴿۵۵﴾وَمَنْ یَتَوَلَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ ﴿۵۶﴾.[۱۱] رَبَّنَا آمَنَّا بِمَا أَنْزَلْتَ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاکْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِینَ.[۱۲] رَبَّنَا لا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا وَ هَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ.[۱۳] اللَّهُمَّ إِنَّا نَعْلَمُ أَنَّ هَذَا هُوَ الْحَقُّ مِنْ عِنْدِکَ فَالْعَنْ مَنْ عَارَضَهُ وَ اسْتَکْبَرَ وَ کَذَّبَ بِهِ وَ کَفَرَ. وَ سَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ.[۱۴] السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ سَیِّدَ الْوَصِیِّینَ وَ أَوَّلَ الْعَابِدِینَ وَ أَزْهَدَ الزَّاهِدِینَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ صَلَوَاتُهُ وَ تَحِیَّاتُهُ. أَنْتَ مُطْعِمُ الطَّعَامِ عَلَی حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً لِوَجْهِ اللَّهِ، لا تُرِیدُ مِنْهُمْ جَزَاءً وَ لا شُکُوراً. وَ فِیکَ أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی: وَ یُؤْثِرُونَ عَلَی أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.[۱۵] وَ أَنْتَ الْکَاظِمُ لِلْغَیْظِ وَ الْعَافِی عَنِ النَّاسِ وَ اللَّه یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ، وَ أَنْتَ الصَّابِرُ فِی الْبَأْسَاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ حِینَ الْبَأْسِ، وَ أَنْتَ الْقَاسِمُ بِالسَّوِیَّةِ وَ الْعَادِلُ فِی الرَّعِیَّةِ وَ الْعَالِمُ بِحُدُودِ اللَّهِ مِنْ جَمِیعِ الْبَرِیَّةِ، وَ اللَّهُ تَعَالَی أَخْبَرَ عَمَّا أَوْلاکَ مِنْ فَضْلِهِ بِقَوْلِهِ: أَفَمَنْ کَانَ مُؤْمِنًا کَمَنْ کَانَ فَاسِقًا ۚ لَا یَسْتَوُونَ ﴿۱۸﴾أَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ جَنَّاتُ الْمَأْوَیٰ نُزُلًا بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ ﴿۱۹﴾.[۱۶] وَ أَنْتَ الْمَخْصُوصُ بِعِلْمِ التَّنْزِیلِ وَ حُکْمِ التَّأْوِیلِ وَ نَصِّ الرَّسُولِ، وَ لَکَ الْمَوَاقِفُ الْمَشْهُودَةُ وَ الْمَقَامَاتُ الْمَشْهُورَةُ وَ الْأَیَّامُ الْمَذْکُورَةُ؛ یَوْمَ بَدْرٍ وَ یَوْمَ الْأَحْزَابِ، إِذْ زَاغَتِ الْأَبْصَارُ وَ بَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ وَ تَظُنُّونَ بِاللَّهِ الظُّنُونَ. هُنَالِکَ ابْتُلِیَ الْمُؤْمِنُونَ وَزُلْزِلُوا زِلْزَالًا شَدِیدًا ﴿۱۱﴾وَإِذْ یَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ مَا وَعَدَنَا اللَّهُ وَرَسُولُهُ إِلَّا غُرُورًا ﴿۱۲﴾وَإِذْ قَالَتْ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ یَا أَهْلَ یَثْرِبَ لَا مُقَامَ لَکُمْ فَارْجِعُوا ۚ وَیَسْتَأْذِنُ فَرِیقٌ مِنْهُمُ النَّبِیَّ یَقُولُونَ إِنَّ بُیُوتَنَا عَوْرَةٌ وَمَا هِیَ بِعَوْرَةٍ ۖ إِنْ یُرِیدُونَ إِلَّا فِرَارًا ﴿۱۳﴾.[۱۷] وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی: وَ لَمَّا رَأَی الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزَابَ قَالُوا هَذَا مَا وَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ صَدَقَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ مَا زَادَهُمْ إِلا إِیمَاناً وَ تَسْلِیماً.[۱۸] فَقَتَلْتَ عَمْرَهُمْ، وَ هَزَمْتَ جَمْعَهُمْ، وَ رَدَّ اللَّهُ الَّذِینَ کَفَرُوا بِغَیْظِهِمْ لَمْ یَنَالُوا خَیْراً، وَ کَفَی اللَّهُ الْمُؤْمِنِینَ الْقِتَالَ، وَ کَانَ اللَّهُ قَوِیّاً عَزِیزاً.[۱۹] وَ یَوْمَ أُحُدٍ إِذْ یُصْعِدُونَ وَ لا یَلْوُونَ عَلَی أَحَدٍ وَ الرَّسُولُ یَدْعُوهُمْ فِی أُخْرَاهُمْ وَ أَنْتَ تَذُودُ بُهَمَ الْمُشْرِکِینَ عَنِ النَّبِیِّ ذَاتَ الْیَمِینِ وَ ذَاتَ الشِّمَالِ، حَتَّی رَدَّهُمُ اللَّهُ تَعَالَی عَنْکُمَا خَائِفِینَ وَ نَصَرَ بِکَ الْخَاذِلِینَ. وَ یَوْمَ حُنَیْنٍ-عَلَی مَا نَطَقَ بِهِ التَّنْزِیلُ-... إِذْ أَعْجَبَتْکُمْ کَثْرَتُکُمْ فَلَمْ تُغْنِ عَنْکُمْ شَیْئًا وَضَاقَتْ عَلَیْکُمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ ثُمَّ وَلَّیْتُمْ مُدْبِرِینَ﴿۲۵﴾ثُمَّ أَنْزَلَ اللَّهُ سَکِینَتَهُ عَلَیٰ رَسُولِهِ وَعَلَی الْمُؤْمِنِینَ وَأَنْزَلَ جُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا وَعَذَّبَ الَّذِینَ کَفَرُوا ۚ وَذٰلِکَ جَزَاءُ الْکَافِرِینَ ﴿۲۶﴾[۲۰]؛ وَ الْمُؤْمِنُونَ أَنْتَ. وَ مَنْ یَلِیکَ، وَ عَمُّکَ الْعَبَّاسُ یُنَادِی الْمُنْهَزِمِینَ: یَا أَصْحَابَ سُورَةِ الْبَقَرَةِ، یَا أَهْلَ بَیْعَةِ الشَّجَرَةِ. حَتَّی اسْتَجَابَ لَهُ قَوْمٌ قَدْ کَفَیْتَهُمُ الْمَؤُونَةَ وَ تَکَفَّلْتَ دُونَهُمُ الْمَعُونَةَ. فَعَادُوا آیِسِینَ مِنَ الْمَثُوبَةِ، رَاجِینَ وَعْدَ اللَّهِ تَعَالَی بِالتَّوْبَةِ؛ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ جَلَّ ذِکْرُهُ: ثُمَّ یَتُوبُ اللَّهُ مِنْ بَعْدِ ذَلِکَ عَلَی مَنْ یَشَاءُ.[۲۱] وَ أَنْتَ حَائِزٌ دَرَجَةَ الصَّبْرِ، فَائِزٌ بِعَظِیمِ الْأَجْرِ. وَیَوْمَ خَیْبَرَ إِذْ أَظْهَرَ اللَّهُ خَوَرَ الْمُنَافِقِینَ، وَ قَطَعَ دَابِرَ الْکَافِرِینَ، وَ الْحَمْدُ للَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ، وَ لَقَدْ کَانُوا عَاهَدُوا اللَّهَ مِنْ قَبْلُ لا یُوَلُّونَ الْأَدْبَارَ وَ کَانَ عَهْدُ اللَّهِ مَسْئُولاً.[۲۲] مَوْلایَ، أَنْتَ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ، وَ الْمَحَجَّةُ الْوَاضِحَةُ، وَ النِّعْمَةُ السَّابِغَةُ، وَ الْبُرْهَانُ الْمُنِیرُ. فَهَنِیئاً لَکَ بِمَا آتَاکَ اللَّهُ مِنْ فَضْلٍ وَ تَبّاً لِشَانِئِکَ ذِی الْجَهْلِ. شَهِدْتَ مَعَ النَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَمِیعَ حُرُوبِهِ وَ مَغَازِیهِ، تَحْمِلُ الرَّایَةَ أَمَامَهُ وَ تَضْرِبُ بِالسَّیْفِ قُدَّامَهُ. ثُمَّ لِحَزْمِکَ الْمَشْهُورِ وَ بَصِیرَتِکَ فِی الْأُمُورِ أَمَّرَکَ فِی الْمَوَاطِنِ، وَ لَمْ یَکُنْ عَلَیْکَ أَمِیرٌ. وَ کَمْ مِنْ أَمْرٍ صَدَّکَ عَنْ إِمْضَاءِ عَزْمِکَ فِیهِ التُّقَی، وَ اتَّبَعَ غَیْرُکَ فِی مِثْلِهِ الْهَوَی. فَظَنَّ الْجَاهِلُونَ أَنَّکَ عَجَزْتَ عَمَّا إِلَیْهِ انْتَهَی. ضَلَّ وَ اللَّهِ الظَّانُّ لِذَلِکَ وَ مَا اهْتَدَی، وَ لَقَدْ أَوْضَحْتَ مَا أَشْکَلَ مِنْ ذَلِکَ لِمَنْ تَوَهَّمَ وَ امْتَرَی بِقَوْلِکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکَ: قَدْ یَرَی الْحُوَّلُ الْقُلَّبُ وَجْهَ الْحِیلَةِ وَ دُونَهَا حَاجِزٌ مِنْ تَقْوَی اللَّهِ فَیَدَعُهَا رَأْیَ الْعَیْنِ، وَ یَنْتَهِزُ فُرْصَتَهَا مَنْ لا حَرِیجَةَ (جَرِیحَةَ) لَهُ فِی الدِّینِ. صَدَقْتَ وَ اللَّهِ وَ خَسِرَ الْمُبْطِلُونَ. وَ إِذْ مَاکَرَکَ النَّاکِثَانِ فَقَالا: نُرِیدُ الْعُمْرَةَ. فَقُلْتَ لَهُمَا: لَعَمْرُکُمَا مَا تُرِیدَانِ الْعُمْرَةَ، لَکِنْ تُرِیدَانِ الْغَدْرَةَ. فَأَخَذْتَ الْبَیْعَةَ عَلَیْهِمَا وَ جَدَّدْتَ الْمِیثَاقَ، فَجَدَّا فِی النِّفَاقِ. فَلَمَّا نَبَّهْتَهُمَا عَلَی فِعْلِهِمَا، أَغْفَلا وَ عَادَا وَ مَا انْتَفَعَا، وَ کَانَ عَاقِبَةُ أَمْرِهِمَا خُسْر. ثُمَّ تَلاهُمَا أَهْلُ الشَّامِ. فَسِرْتَ إِلَیْهِمْ بَعْدَ الْإِعْذَارِ، وَ هُمْ لا یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ وَ لا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ، هَمَجٌ رُعَاعٌ ضَالُّونَ، وَ بِالَّذِی أُنْزِلَ عَلَی مُحَمَّدٍ فِیکَ کَافِرُونَ وَ لِأَهْلِ الْخِلافِ عَلَیْکَ نَاصِرُونَ. وَ قَدْ أَمَرَ اللَّهُ تَعَالَی بِاتِّبَاعِکَ وَ نَدَبَ الْمُؤْمِنِینَ إِلَی نَصْرِکَ وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ کُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ.[۲۳] مَوْلایَ، بِکَ ظَهَرَ الْحَقُّ وَ قَدْ نَبَذَهُ الْخَلْقُ، وَ أَوْضَحْتَ السُّنَنَ بَعْدَ الدُّرُوسِ وَ الطَّمْسِ. فَلَکَ سَابِقَةُ الْجِهَادِ عَلَی تَصْدِیقِ التَّنْزِیلِ، وَ لَکَ فَضِیلَةُ الْجِهَادِ عَلَی تَحْقِیقِ التَّأْوِیلِ. وَ عَدُوُّکَ عَدُوُّ اللَّهِ، جَاحِدٌ لِرَسُولِاللَّهِ. یَدْعُو بَاطِلاً، وَ یَحْکُمُ جَائِراً، وَ یَتَأَمَّرُ غَاصِباً، وَ یَدْعُو حِزْبَهُ إِلَی النَّارِ. وَ عَمَّارٌ یُجَاهِدُ وَ یُنَادِی بَیْنَ الصَّفَّیْنِ: الرَّوَاحَ الرَّوَاحَ إِلَی الْجَنَّةِ. وَ لَمَّا اسْتَسْقَی فَسُقِیَ اللَّبَنَ، کَبَّرَ وَ قَالَ: قَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: آخِرُ شَرَابِکَ مِنَ الدُّنْیَا ضَیَاحٌ مِنْ لَبَنٍ، وَ تَقْتُلُکَ الْفِئَةُ الْبَاغِیَةُ. فَاعْتَرَضَهُ أَبُو الْعَادِیَةِ الْفَزَارِیُّ فَقَتَلَهُ. فَعَلَی أَبِی الْعَادِیَةِ لَعْنَةُ اللَّهِ وَ لَعْنَةُ مَلائِکَتِهِ وَ رُسُلِهِ أَجْمَعِینَ، وَ عَلَی مَنْ سَلَّ سَیْفَهُ عَلَیْکَ وَ سَلَلْتَ سَیْفَکَ عَلَیْهِ -یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ-مِنَ الْمُشْرِکِینَ وَ الْمُنَافِقِینَ إِلَی یَوْمِ الدِّینِ، وَ عَلَی مَنْ رَضِیَ بِمَا سَاءَکَ وَ لَمْ یَکْرَهْهُ وَ أَغْمَضَ عَیْنَهُ وَ لَمْ یُنْکِرْ أَوْ أَعَانَ عَلَیْکَ بِیَدٍ أَوْ لِسَانٍ أَوْ قَعَدَ عَنْ نَصْرِکَ أَوْ خَذَلَ عَنِ الْجِهَادِ مَعَکَ أَوْ غَمَطَ فَضْلَکَ وَ جَحَدَ حَقَّکَ أَوْ عَدَلَ بِکَ مَنْ جَعَلَکَ اللَّهُ أَوْلَی بِهِ مِنْ نَفْسِهِ. وَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ سَلامُهُ وَ تَحِیَّاتُهُ وَ عَلَی الْأَئِمَّةِ مِنْ آلِکَ الطَّاهِرِینَ، إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ. وَ الْأَمْرُ الْأَعْجَبُ وَ الْخَطْبُ الْأَفْظَعُ بَعْدَ جَحْدِکَ حَقَّکَ غَصْبُ الصِّدِّیقَةِ الطَّاهِرَةِ الزَّهْرَاءِ سَیِّدَةِ النِّسَاءِ فَدَکاً، وَ رَدُّ شَهَادَتِکَ وَ شَهَادَةِ السَّیِّدَیْنِ سُلالَتِکَ وَ عِتْرَةِ الْمُصْطَفَی صَلَّی اللَّهُ عَلَیْکُمْ. وَ قَدْ أَعْلَی اللَّهُ تَعَالَی عَلَی الْأُمَّةِ دَرَجَتَکُمْ، وَ رَفَعَ مَنْزِلَتَکُمْ، وَ أَبَانَ فَضْلَکُمْ، وَ شَرَّفَکُمْ عَلَی الْعَالَمِینَ؛ فَأَذْهَبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَکُمْ تَطْهِیراً. قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّ الْإِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا ﴿۱۹﴾إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا ﴿۲۰﴾وَإِذَا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعًا ﴿۲۱﴾إِلَّا الْمُصَلِّینَ ﴿۲۲﴾.[۲۴] فَاسْتَثْنَی اللَّهُ تَعَالَی نَبِیَّهُ الْمُصْطَفَی وَ أَنْتَ یَا سَیِّدَ الْأَوْصِیَاءِ مِنْ جَمِیعِ الْخَلْقِ، فَمَا أَعْمَهَ مَنْ ظَلَمَکَ عَنِ الْحَقِّ. ثُمَّ أَفْرَضُوکَ سَهْمَ ذَوِی الْقُرْبَی مَکْراً، وَ أَحَادُوهُ عَنْ أَهْلِهِ جَوْراً. فَلَمَّا آلَ الْأَمْرُ إِلَیْکَ، أَجْرَیْتَهُمْ عَلَی مَا أَجْرَیَا رَغْبَةً عَنْهُمَا بِمَا عِنْدَ اللَّهِ لَکَ. فَأَشْبَهَتْ مِحْنَتُکَ بِهِمَا مِحَنَ الْأَنْبِیَاءِ عَلَیْهِمُ السَّلامُ عِنْدَ الْوَحْدَةِ وَ عَدَمِ الْأَنْصَارِ. وَ أَشْبَهْتَ فِی الْبَیَاتِ عَلَی الْفِرَاشِ الذَّبِیحَ عَلَیْهِ السَّلامُ؛ إِذْ أَجَبْتَ کَمَا أَجَابَ وَ أَطَعْتَ کَمَا أَطَاعَ إِسْمَاعِیلُ صَابِراً مُحْتَسِباً، إِذْ قَالَ لَهُ: یَا بُنَیَّ إِنِّی أَرَی فِی الْمَنَامِ أَنِّی أَذْبَحُکَ فَانْظُرْ مَا ذَا تَرَی قَالَ یَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِی إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِینَ[۲۵]وَ کَذَلِکَ أَنْتَ لَمَّا أَبَاتَکَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَمَرَکَ أَنْ تَضْجَعَ فِی مَرْقَدِهِ وَاقِیا لَهُ بِنَفْسِکَ، أَسْرَعْتَ إِلَی إِجَابَتِهِ مُطِیعاً وَ لِنَفْسِکَ عَلَی الْقَتْلِ مُوَطِّنا. فَشَکَرَ اللَّهُ تَعَالَی طَاعَتَکَ وَ أَبَانَ عَنْ جَمِیلِ فِعْلِکَ بِقَوْلِهِ جَلَّ ذِکْرُهُ: وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ.[۲۶] ثُمَّ مِحْنَتُکَ یَوْمَ صِفِّینَ، وَ قَدْ رُفِعَتِ الْمَصَاحِفُ حِیلَةً وَ مَکْراً. فَأَعْرَضَ الشَّکُّ وَ عُزِفَ الْحَقُّ وَ اتُّبِعَ الظَّنُّ. أَشْبَهَتْ مِحْنَةَ هَارُونَ إِذْ أَمَّرَهُ مُوسَی عَلَی قَوْمِهِ فَتَفَرَّقُوا عَنْهُ، وَ هَارُونُ یُنَادِی بِهِمْ وَ یَقُولُ:... یَا قَوْمِ إِنَّمَا فُتِنْتُمْ بِهِ ۖ وَإِنَّ رَبَّکُمُ الرَّحْمٰنُ فَاتَّبِعُونِی وَأَطِیعُوا أَمْرِی ﴿۹۰﴾قَالُوا لَنْ نَبْرَحَ عَلَیْهِ عَاکِفِینَ حَتَّیٰ یَرْجِعَ إِلَیْنَا مُوسَیٰ ﴿۹۱﴾.[۲۷]وَ کَذَلِکَ أَنْتَ لَمَّا رُفِعَتِ الْمَصَاحِفُ قُلْتَ: یَا قَوْمِ، إِنَّمَا فُتِنْتُمْ بِهَا وَ خُدِعْتُمْ. فَعَصَوْکَ وَ خَالَفُوا عَلَیْکَ وَ اسْتَدْعَوْا نَصْبَ الْحَکَمَیْنِ. فَأَبَیْتَ عَلَیْهِمْ وَ تَبَرَّأْتَ إِلَی اللَّهِ مِنْ فِعْلِهِمْ وَ فَوَّضْتَهُ إِلَیْهِمْ. فَلَمَّا أَسْفَرَ الْحَقُّ وَ سَفِهَ الْمُنْکَرُ وَ اعْتَرَفُوا بِالزَّلَلِ وَ الْجَوْرِ عَنِ الْقَصْدِ، اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِهِ وَ أَلْزَمُوکَ عَلَی سَفَهٍ؛ التَّحْکِیمَ الَّذِی أَبَیْتَهُ وَ أَحَبُّوهُ وَ حَظَرْتَهُ وَ أَبَاحُوا ذَنْبَهُمُ الَّذِی اقْتَرَفُوهُ. وَ أَنْتَ عَلَی نَهْجِ بَصِیرَةٍ وَ هُدیً وَ هُمْ عَلَی سُنَنِ ضَلالَةٍ وَ عَمیً فَمَا زَالُوا عَلَی النِّفَاقِ مُصِرِّینَ وَ فِی الْغَیِّ مُتَرَدِّدِینَ، حَتَّی أَذَاقَهُمُ اللَّهُ وَبَالَ أَمْرِهِمْ؛ فَأَمَاتَ بِسَیْفِکَ مَنْ عَانَدَکَ، فَشَقِیَ وَ هَوَی وَ أَحْیَا بِحُجَّتِکَ مَنْ سَعِدَ فَهُدِیَ. صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکَ غَادِیَةً وَ رَائِحَةً وَ عَاکِفَةً وَ ذَاهِبَةً فَمَا یُحِیطُ الْمَادِحُ وَصْفَکَ، وَ لا یُحْبِطُ الطَّاعِنُ فَضْلَکَ. أَنْتَ أَحْسَنُ الْخَلْقِ عِبَادَةً، وَ أَخْلَصُهُمْ زَهَادَةً، وَ أَذَبُّهُمْ عَنِ الدِّینِ. أَقَمْتَ حُدُودَ اللَّهِ بِجُهْدِکَ (بِجَهْدِکَ)، وَ فَلَلْتَ عَسَاکِرَ الْمَارِقِینَ بِسَیْفِکَ. تُخْمِدُ لَهَبَ الْحُرُوبِ بِبَنَانِکَ، وَ تَهْتِکُ سُتُورَ الشُّبَهِ بِبَیَانِکَ، وَ تَکْشِفُ لَبْسَ الْبَاطِلِ عَنْ صَرِیحِ الْحَقِّ، لا تَأْخُذُکَ فِی اللَّهِ لَوْمَةُ لائِمٍ. وَ فِی مَدْحِ اللَّهِ تَعَالَی لَکَ غِنیً عَنْ مَدْحِ الْمَادِحِینَ وَ تَقْرِیظِ الْوَاصِفِینَ؛ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی: مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَی نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَ مَا بَدَّلُوا تَبْدِیلاً.[۲۸]وَ لَمَّا رَأَیْتَ أَنْ قَتَلْتَ النَّاکِثِینَ وَ الْقَاسِطِینَ وَ الْمَارِقِینَ وَ صَدَقَکَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَعْدَهُ، فَأَوْفَیْتَ بِعَهْدِهِ قُلْتَ: أَ مَا آنَ أَنْ تُخْضَبَ هَذِهِ مِنْ هَذِهِ أَمْ مَتَی یُبْعَثُ أَشْقَاهَا؟ وَاثِقاً بِأَنَّکَ عَلَی بَیِّنَةٍ مِنْ رَبِّکَ وَ بَصِیرَةٍ مِنْ أَمْرِکَ، قَادِمٌ عَلَی اللَّهِ مُسْتَبْشِرٌ بِبَیْعِکَ الَّذِی بَایَعْتَهُ بِهِ، وَ ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ. اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ أَنْبِیَائِکَ وَ أَوْصِیَاءِ أَنْبِیَائِکَ، بِجَمِیعِ لَعَنَاتِکَ، وَ أَصْلِهِمْ حَرَّ نَارِکَ. وَ الْعَنْ مَنْ غَصَبَ وَلِیَّکَ حَقَّهُ، وَ أَنْکَرَ عَهْدَهُ، وَ جَحَدَهُ بَعْدَ الْیَقِینِ وَ الْإِقْرَارِ بِالْوِلایَةِ لَهُ یَوْمَ أَکْمَلْتَ لَهُ الدِّینَ. اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ وَ مَنْ ظَلَمَهُ وَ أَشْیَاعَهُمْ وَ أَنْصَارَهُمْ. اللَّهُمَّ الْعَنْ ظَالِمِی الْحُسَیْنِ وَ قَاتِلِیهِ وَ الْمُتَابِعِینَ عَدُوَّهُ وَ نَاصِرِیهِ وَ الرَّاضِینَ بِقَتْلِهِ وَ خَاذِلِیهِ، لَعْناً وَبِیلا. اللَّهُمَّ الْعَنْ أَوَّلَ ظَالِمٍ ظَلَمَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ مَانِعِیهِمْ حُقُوقَهُمْ. اللَّهُمَّ خُصَّ أَوَّلَ ظَالِمٍ وَ غَاصِبٍ لِآلِ مُحَمَّدٍ بِاللَّعْنِ، وَ کُلَّ مُسْتَنٍّ بِمَا سَنَّ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ. اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ (وَ آلِ مُحَمَّدٍ) خَاتَمِ النَّبِیِّینَ، وَ عَلَی عَلِیٍّ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ، وَ اجْعَلْنَا بِهِمْ مُتَمَسِّکِینَ، وَ بِوِلایَتِهِمْ مِنَ الْفَائِزِینَ الْآمِنِینَ الَّذِینَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ.[۲۹]
| سلام بر محمد رسول خدا، خاتم پیامبران، و سرور رسولان، و برگزیده پروردگار جهانیان، امین خدا بر وحی و دستورات قطعی الهی، و ختم کننده آنچه گذشته، و گشاینده آنچه خواهد آمد، و چیره بر همه اینها، و رحمت و برکات و درودها و تحیّات خدا بر او باد. سلام بر پیامبران خدا و رسولانش، و فرشتگان مقرّب و بندگان شایسته اش. سلام بر تو ای امیرمؤمنان، و سرور جانشینان، و وارث دانش پیامبران، ولی پروردگار جهانیان و مولای من و مولای مؤمنان، و رحمت و برکات خدا بر او باد. سلام بر تو ای مولای من ای امیرمؤمنان، ای امین خدا بر روی زمینش، و سفیر او در خلقش، و حجّت رسایش بر بندگان. سلام بر تو ای دین معتدل خدا، و راه راستش. سلام بر تو ای خبر بزرگی که آنها در آن اختلاف کردند، و از آن بازخواست شوند. سلام بر تو ای امیرمؤمنان، به خدا ایمان آوردی، در حالی که همه شرک میورزیدند، و حق را تصدیق گفتی وقتی که آنان را تکذیب مینمودند، و جهاد کردی و آنان از جهاد عقبنشینی میکردند. خدا را عبادت کردی در حالی که خالص نمودی برای او دین را، صبر کردی و به حساب خدا گذاشتی تا مرگ تو را دررسید. آگاه باشید لعنت خدا بر ستمکاران. سلام بر تو ای آقای مسلمانان و رئیس دین، و پیشوای اهل تقوا، و مقتدای سپیدرویان، و رحمت و برکات خدا بر تو باد. شهادت میدهم که تویی برادر رسول خدا، جانشین و وارث علمش و امین او بر قانونش و جانشین او در امّتش، و اول کسی که به خدا ایمان آورد، و آنچه را بر پیامبرش نازل شده بود تصدیق کرد. و شهادت میدهم که آن حضرت همه آنچه را خدا درباره تو نازل کرد به مردم رساند، و امر خدا را درباره تو با صدای بلند اعلام کرد، و بر امّتش حتمی بودن طاعت و ولایتت را واجب نمود، و بیعت تو را بر عهده آنان نهاد، و حضرتت را نسبت به مؤمنان سزاوارتر از خودشان قرار داد، چنانکه خدا خود او را این چنین قرار داد. سپس پیامبر اسلام خدا را بر مردم شاهد گرفت و فرمود: آیا من آن نیستم که رساندم. همه گفتند: به خدا آری. پس فرمود: خدایا گواه باش، و تو برای گواهی و حاکمیت بین بندگان بسی. پس خدا لعنت کند منکر ولایتت را بعد از اقرار، و شکننده پیمانت را پس از پیمان بستن. و شهادت میدهم که تو به عهد خدای تعالی وفا کردی، و خدای تعالی وفا کننده به عهد خویش برای توست، و هر کس به آن پیمانی که با خدا بسته وفا کند خدا پاداش بزرگی به او خواهد داد. و شهادت میدهم که تویی امیرمؤمنان هستی، و آن حقّی که قرآن به ولایتت گویا شد، و رسول خدا در این زمینه برای تو از امّتت پیمان گرفت. و شهادت میدهم که تو و عمو و برادرت کسانی هستید که با خدا با جانهایتان معامله کردید. پس خدا این آیه را در حق شما نازل کرد: «به درستی که خدا از مؤمنان خرید جانها و اموال شان را که در عوض به آنها بهشت برای آنان باشد و در راه خدا پیکار میکنند پس میکشند و کشته میشوند وعده ای است بر او محقق شده در تورات و انجیل و قرآن و کیست که به عهد خود وفادارتر از خدا باشد پس شادی کنید به معامله ای که انجام دادید و این است آن رستگاری بزرگ. آنان اند توبه کنندگان عبادت کنندگان روزه گیران رکوع کنندگان سجودکنندگان امرکنندگان به معروف نهی کنندگان از منکر و نگهبانان حدود خدا و به مؤمنان بشارت ده». شهادت میدهم ای امیرمؤمنان، که شک کننده درباره تو به رسول امین ایمان نیاورده، و اینکه روی گرداننده از ولایت تو به ولایت غیر، معاندانه روی گردان از دین است، دین میانه ای که پروردگار جهانیان برای ما پسندیده، و آن را روز غدیر به ولایت تو کامل نموده است. و گواهی میدهم که در این گفته خدای عزیز رحیم، مقصود تویی: به حقیقت این است راه راست من، از آن پیروی کنید و راههای دیگر را پیروی ننمایید که شما را از راه او پراکنده کند. به خدا سوگند گمراه شد، و گمراه کرد کسی که از غیر تو پیروی نمود، و کسی که تو را دشمن داشت، ستیزه ورزان از حق روی گرداند. خدایا امرت را شنیدیم و اطاعت کردیم و راه راست تو را پیروی نمودیم. پروردگارا ما را هدایت کن، و بعد از اینکه ما را به طاعتت هدایت کردی دلهای مان را منحرف مساز و ما را از سپاس گزاران نعمتهایت قرار ده. و شهادت میدهم که تو پیوسته با هوای نفس مخالف، و با پرهیزکاری هم پیمان، و به فروخوردن خشم توانا و گذشت کننده از مردم و آمرزنده آنان بودی، و زمانی که خدا معصیت میشود خشمناک، و هنگامی که اطاعت میشود خشنودی. به آنچه خدا با تو پیمان بسته بود عامل بودی، و آنچه نگهداریاش از تو خواسته شده بود رعایت نمودی، و آنچه به تو سپرده شده بود حفظ کردی، و آنچه از حق بر عهده ات نهاده شده بود رساندی، و آنچه را به آن وعده داده شدی به انتظار نشستی. و شهادت میدهم که از روی زبونی محافظه کاری نکردی، و در اثر بی تابی و عجز از گرفتن حقت بازنایستادی، و به خاطر ترس و وحشت، از پیکار با غاصبان ولایتت قدم به عقب نگذاشتی، و به علت سستی بر خلاف آنچه خدا را خشنود میکند اظهار خشنودی ننموده، و برای آنچه در راه خدا به تو دررسیده سست نشدی، و به خاطر ترس و زبونی از خواستن حقّت ناتوان و درمانده نگشتی. پناه به خدا از این که چنین باشی. بلکه زمانی که مورد ستم واقع شدی، به حساب پروردگارت گذاشتی و کارت را به او واگذار کردی. و ستمکاران را پند دادی ولی نپذیرفتند، و اندرز دادی ولی قبول نکردند، و آنان را از خدا ترساندی ولی نترسیدند. و شهادت میدهم که تو ای امیرمؤمنان در راه خدا به حق جهاد کردی، تا این که خدا تو را به جوارش فرا خواند، و به اختیارش تو را به جانب خود قبض روح کرد، و حجتت را بر دشمنانت ختم کرد، با به قتل رساندن تو را، تا حجت به سود تو و زیان باشد، همراه با آنچه برای تو بود از حجتهای رسا بر همه خلق. سلام بر تو ای امیرمؤمنان. خدا را خالصانه عبادت کردی، و صابرانه در راه خدا جهاد نمودی، و به حساب خدا جانبازی کردی، و به کتابش عمل نمودی، و روش پیامبرش را پیروی کردی، و نماز را بپا داشتی، و زکات را پرداختی، و به معروف امر کردی، و تا توانستی از منکر نهی نمودی. طالب بودی آنچه را نزد خداست، راغب بودی در آنچه خدا وعده داد. کاسه صبرت از پیش آمدها لبریز نشد، و هنگام سختیها سست نگشتی. از مقابل هیچ جنگ جویی بازنگشتی. آن که غیر این امور را به تو نسبت داد تهمت زد، و به باطل دروغ بر تو بست، و مرگ بر کسی که با اصرار بر مخالفت با تو از تو روی گرداند. به راستی در راه خدا به حق جهاد کردی، و بر آزار مردم به نیکی صبر کردی؛ صبری به حساب خدا. تویی اول کسی که به خدا ایمان آوردی، و برای او نماز خواندی و جهاد کردی، و خود را در خانه شرک برای حق آشکار نمودی، در حالی که زمین انباشته به گمراهی بود، و شیطان آشکارا عبادت میشد. و تویی گوینده این سخن: کثرت مردم در پیرامونم عزتی به من نیفزاید و پراکنده شدن شان ترسی به من اضافه نکند. اگر همه مردم از من دست بردارند نالان نشوم. پناهنده به خدا شدی و عزت یافتی. آخرت را بر دنیا برگزیدی و پارسا گشتی. خدا تأییدت نمود و راهنمایی فرمود، و در گردونه خلوص قرار داد، و تو را برگزید. کردارهایت ضد و نقیض نشد. گفتارهایت اختلاف نیافت. حالاتت زیر و رو نگشت. ادعای بیهوده نکردی، و بر خدا دروغ نبستی، و به متاع اندک دنیا طمع نورزیدی. گناهان تو را آلوده نساخت. همواره امورت بر پایه برهانی از سوی پروردگارت بود. در کارت بر یقین بودی. به سوی حق و راه مستقیم هدایت مینمودی. شهادت میدهم شهادت حق و سوگند میخورم سوگند صدق، که محمد و خاندانش درود خدا بر آنان باد سروران خلق اند، و این که تو مولای من و مولای همه مؤمنانی. تو بنده خدا و ولیّ او و برادر جانشین و وارث او هستی، و او گوینده این سخن به حضرت توست: سوگند به کسی که مرا به حق برانگیخت به من ایمان نیاورد آن که به تو کافر شد، و به خدا اقرار ننمود آن که به انکار تو برخاست. گمراه شد کسی که مردم را از تو بازداشت، و به سوی خدا و به جانب من راه نیافت. و این گفتار پروردگار عزّ و جلّ من است: من آمرزنده ام آن کس را که توبه کرد و ایمان آورد و عمل شایسته انجام داد. سپس به سوی ولایت تو راه یابد. مولای من، فضل تو مخفی نمیماند، و نورت خاموش نگردد، و آن که تو را انکار کند ستم کار و بدبخت است. مولای من، تو حجت بر بندگانی و راهنمای به سوی راه راستی، و ذخیره روز معادی. مولای من، خدا مقامت را در دنیا بلند کرد، و درجهات را در آخرت والا گردانید، و بینایت نمود به آنچه بر کسی که با تو مخالفت کرد پوشیده ماند، و بین تو و موهبتهای خدا حجاب شد. لعنت خدا بر حلال شمارندگان حرمتت، و دفع کنندگان حقّت، و شهادت میدهم که آنان از زیان کارترین مردمی هستند که آتش چهره آنان را میسوزاند، و در میان دوزخ زشت و عبوس هستند. و شهادت میدهم که اقدام نکردی، و قدم به عقب نگذاشتی، و سخن نگفتی و بازنایستادی مگر به فرمان خدا و رسولش. خود فرمودی: سوگند به آن که جانم در دست اوست، رسول خدا - درود خدا بر او و خاندانش باد - به من نظر کرد، در حالی که پیش قدمانه شمشیر میزدم، ایشان به من فرمود: ای علی تو نسبت به من به منزله هارونی نسبت به موسی، جز این که بعد از من پیغمبری نیست. و من تو را خبر میدهم که مرگ و زندگی تو با من و بر اساس راه و رسم من است. به خدا سوگند دروغ نگفتم و به من دروغ گفته نشد، و گمراه نشدم و کسی به وسیله من گمراه نشده، و آنچه را پروردگارم با من عهد کرده فراموش نکردم. من بر برهانی از سوی پروردگارم هستم که برای پیامبرش بیان نموده و پیامبر نیز برای من بیان داشته است، و من به راستی بر راه روشن هستم که آن را صریح میگویم با صراحت تمام: ای امیرمؤمنان، به خدا سوگند راست گفتی و حق گفتی. پس خدا لعنت کند کسی را که تو را با آن که با تو دشمنی کرد برابر قرار داد، در حالی که خدا میفرماید: آیا کسانی که میدانند با کسانی که نمیدانند برابرند؟ پس خدا لعنت کند کسی را که مساوی تو قرار داد آن کس را که خدا ولایتت را بر او واجب کرد. و حال این که تو ولیّ خدایی، و برادر رسول خدایی و دفاع کننده از دین خدایی، و کسی هستی که قرآن به برتری اش گویاست؛ خدای تعالی فرمود: خدا جهادکنندگان را بر نشستگان برتری داد به اجری بزرگ درجات و مغفرت و رحمت از جانب او برای جهادگنندگان است و خدا همواره آمرزنده و مهربان است. و خدای تعالی فرمود: آیا آب دهی به حاجیان و آب دادن در مسجدالحرام را قرار دادهاید همانند آن کس که به خدا و روز جزا ایمان آورده و در راه خدا جهاد کرده است هرگز پیش خدا برابر نیستند خدا گروه ستمکاران را هدایت نمیکند. آنان که ایمان آوردهاند و هجرت کردند و در راه خدا با اموال و جانهایشان جهاد کردند از جهت مقام به نزد خدا برتر اند و ایشان رستگاران اند نویدشان میدهد پروردگارشان به رحمتی از جانب خود و خشنودی و بهشتهایی که در آنها نعمت پایدار برای آنان باشد در آن بهشتها جاودانند به راستی که نزد خدا پاداشی بزرگ است. شهادت میدهم که تو به ستایش خدا مخصوص گشتهای، و مخلص در طاعت خدایی. برای هدایت جایگزینی نجستی، و در بندگی پروردگارت احدی را شریک نساختی. خدای تعالی دعای پیامبرش - درود خدا بر او و خاندانش - را در حق تو اجابت کرد. سپس اظهار آنچه تو را سزاوار حکومت بر ملّتش کرده بود به او فرمان داد، برای بالا بردن شأنت، و علنی ساختن برهانت، و دفع باطلها، و بریدن بهانهها. پس زمانی که از آشوب اهل فسق بیمناک شد، و درباره تو در برابر منافقان محافظه کاری کرد، پروردگار جهانیان به او وحی کرد: ای رسول آنچه از پروردگارت به تو نازل شده به مردم برسان اگر انجام ندهی پیام خدا را نرساندهای خدا تو را از مردم حفظ میکند. پس او بارهای سنگین سفر را بر دوش جان نهاد، و در حرارت شدید نیمه روز برخاست. سخنرانی کرد و شنواند و فریاد زد. پس پیام حق را رساند، سپس از همه آنها پرسید: آیا رساندم؟ گفتند: به خدا قسم آری. فرمود: خدایا شاهد باش. سپس به مردم خطاب کرد: آیا من آن نیستم که به مؤمنان از خود آنان سزاوارترم؟ گفتند: آری. پس دست تو را گرفت و فرمود: هر کس را که من مولای اویم، پس این علی مولای او است. خدایا دوست بدار هر که او را دوست دارد، و دشمن بدار هر که او را دشمن دارد، و یاری کن کسی را که یاری اش کند، و خوار کن هر که خوارش سازد. پس به آنچه خدا درباره تو بر پیامبرش نازل کرد ایمان نیاورد جز عده ای اندک، و اکثرشان را نیفزود جز زیانکاری. پیش از آن نیز خدا در حق تو این آیه را ناز کرد در حالی که آنان دوست نداشتند: «ای کسانی که ایمان آوردهاید هر که از شما از دینش برگردد خدا به زودی قومی را بیاورد که آنها را دوست دارد و آنها هم خدا را دوست دارند بر مؤمنان نرمند و بر کافران سخت در راه خدا جهاد کنند از سرزنش سرزنش کنندگان نمیترسند این است فضل خدا به هر که بخواهد عنایت میکند خدا گسترانده و داناست». جز این نیست که شما ولیّ خدا و رسول او و همه آنانی هستند که ایمان آورند و آنانی که نماز را بر پا میدارند و زکات میدهند در حالی که رکوع کننده اند و هر که با خدا و رسولش و کسانی که ایمان آوردند دوستی کند پس حزب خدا حزب پیروز است. پروردگارا، به آنچه نازل کردی ایمان آوردیم، و از پیامبر پیروی نمودیم، پس ما را با گواهان بنویس. پروردگارا، دلهای ما را پس از آن که هدایتمان کردی منحرف مساز، و به ما از نزد خود رحمتی ببخش، که تو بسیار بخشنده ای. خدایا ما میدانیم که این گفتار از نزد تو حق است، پس لعنت کن کسی را که با آن معارضه کرد و به آن کبر ورزید و آن را تکذیب کرد و کافر شد، و زود است بدانند کسانی که ستم کردند به چه بازگشت گاهی برگردند. سلام بر تو ای امیرمؤمنان و سرور جانشینان، و رأس عبادت کنندگان، و پارساترین پارسایان، و رحمت خدا و برکات و درودها و تحیّاتش بر تو باد. تویی خوراننده طعام در حال دوست داشتن آن به درمانده و یتیم و اسیر، تنها به خاطر خشنودی خدا. که از آنها پاداش و سپاسی نمیخواستی، و خدای تعالی در حق تو چنین گفت: دیگران را بر خود ترجیح میدهند گر چه خود تهی دست باشند هر که از بخل وجودش محفوظ ماند پس آنانند از رستگاران. تویی فروبرنده خشم، و گذشت کننده از مردم، و خدا نیکوکاران را دوست دارد. تویی صبرکننده در تنگدستی و پریشان حالی و به هنگام جنگ. تویی بخش کننده به برابری، و دادگر در میان ملّت، و آگاه به مقرّرات خدا از میان همه انسانها. خدای تعالی خبر داد از آنچه سزاوار کرده تو را از فضلش به گفته اش: آیا کسی که مؤمن است همانند کسی است که فاسق است؟ هرگز برابر نیستند. اما کسانی که ایمان آوردهاند و کار شایسته کردند برای آنها بهشتهای خویش جایگاه جهت پذیرایی به پاداش آنچه انجام دادند. و تویی اختصاص یافته به علم قرآن، و حکم تأویل، و صریح گفتار پیامبر، و توراست موقعیتهای گواهی شده، و مقامات مشهور، و روزهای یاد شده؛ روز بدر، و روز احزاب آن زمان که چشمها منحرف، و جانها به گلوها رسید، و به خدا گمان میبردید، گمانهای گوناگون. در آن جا اهل ایمان آزمایش شدند و دچار تزلزل روحی گشتند تزلزل سخت. آن هنگام اهل نفاق و آنان که در دلهایشان بیماری بود گفتند: خدا و رسولش جز فریب به ما وعده ندادند. و در آن زمان گروهی از آنان گفتند: ای اهل مدینه، جایی برای شما نیست، بازگردید. و جمعی از آنان از پیامبر اجازه میخواستند؛ میگفتند: خانههای ما باز و بی حفاظ است و حال آن که بی حفاظ نبود. آنان جز فرار از جنگ قصدی نداشتند. و خدای تعالی فرمود: همین که اهل ایمان دستههای کفر و شرک را دیدند گفتند این همان است که خدا و رسولش به ما وعده داد خدا و رسولش راست گفتند و آنان را نیفزود مگر ایمان و تسلیم. پس عمرو قهرمان آنها را کشتی، و جمع آنان را فراری دادی، و خدا آنان را که کافر بودند با خشم شان بازگرداند، در حالی که به غنیمتی دست نیافتند، و خدا جنگ را از اهل ایمان کفایت کرد، و خدا نیرومند و عزیز است. و روز احد هنگامی که از اطراف پیامبر فرار میکردند، و به احدی اعتنا نمینمودند و پیامبر آنان را از پشت سرشان به کارزار دعوت میکرد، تو بودی که مشرکان را برای حفظ پیامبر به راست و چپ دفع میکردی، تا خدا گزند آنان را در حالی که ترسان بودند از شما دو بزرگوار برگرداند، و شکست خوردگان را به وسیله تو یاری کرد. و روز حنین، بنا بر آنچه قرآن در این آیه به آن گویا شد: زمانی که نفرات زیاد شما باعث شگفتی شما شد ولی شما را به هیچ وجه بینیاز نکرد و زمین با آن فراخی اش بر شما تنگ شد سپس روی گردانده فرار کردید. آن گاه خدا آرامش خود را بر رسولش و بر مؤمنان نازل فرمود. «مؤمنان» تو بودی و همراهانت، و عمویت عباس شکست خوردگان را صدا زد: ای اصحاب سوره بقره، ای اهل بیت شجره، تا جماعتی به او پاسخ دادند. که تو رنج آنها را کفایت کردی، و به جای آنها کمک را عهدهدار شدی. پس نومید از پاداش برگشتند، و امیدوار به وعده خدای تعالی به توبه، و این است سخن خدا که عظیم باد یادش: آن گاه خدا توبه میپذیرد پس از آن توبه کسی را که بخواهد در حالی که تو درجه صبر را به دست آوردی و به مزد بزرگ پیروز شدی. و روز خیبر که خدا شکست منافقان را آشکار کرد، و دنباله کافران را برید، و سپاس خدای را پروردگار جهانیان، در حالی که آنها از پیش با خدا پیمان بسته بودند که فرار نکنند، و به یقین پیمان خدا مورد بازخواست است. مولای من، تویی حجّت رسا، و راه روشن، و نعمت کامل، و برهان تابناک. پس گوارا باد تو را، آنچه خدا از برتری به تو داد، و نابود باد دشمن نادانت. با پیامبر - درود خدا بر او و خاندانش - در تمام جنگها و لشگرکشیهایش حاضر بودی. پیشاپیش پرچم اسلام را به دوش میکشیدی، و در برابرش شمشیر میزدی. سپس تنها برای تدبیر و کاردانی مشهودت و بینایی ات در امور، در تمام میدانها تو را به فرماندهی گماشت، و امیری بر تو نبود. چه بسیار کارهایی که تقوا مانع اجرای تصمیمت در آنها شد، اما جز تو در مثل آن (تقوا پیشه نکرد و) از هوای نفس پیروی کرد. پس نادانان گمان کردند که تو از آنچه او به آن رسید عاجز شدی. به خدا قسم گمان کننده این چنین گمراه شد و را نیافت. و تو واضح ساختی آنچه مشکل شده بود از این امور، برای آن که توهّم و تردید کرد به گفتارت. درود خدا بر تو که فرمودی: گاهی انسان زبردست و چیره روی چاره را میبیند، ولی در برابرش پرده ای از تقوای خداست. در نتیجه روی چاره را آشکار رها میکند. ولی فرصت آن را غنیمت میداند کسی در امر باکی ندارد. به خدا سوگند راست گفتی، و یاوه سرایان دچار زیان شدند. هنگامی که آن دو عهدشکن [طلحه و زبیر] با تو به فریب کاری برخاستند، و گفتند: قصد عمره داریم، به آنان گفتی: به جان خودتان قسم قصد عمره ندارید، بلکه قصد خیانت دارید. در نتیجه از آن دو نفر بیعت گرفتی، و پیمان را محکم کردی. پس در نفاق کوشیدند. زمانی که بر کار نادرست شان آگاه شان کردی بیتوجهی کردند و به کار خویش بازگشتند. ولی بهرهمند نشدند، و سرانجام کار هر دو خسران شد. سپس اهل شام خیانت آن دو را دنبال کردند. و تو پس از بستن راه غدر بر آنان به سوی شان حرکت کردی، ولی آنها به دین حق گردن ننهادند، و در قرآن تدبّر ننمودند. بی خردان پست و گمراهان ناجوانمرد، به آنچه در حق تو بر محمد نازل شده بود کافر اند، و یاوران مخالف تو، در حالی که خدا به پیروی از تو امر کرد، و مؤمنان را به یاری تو فرا خواند، و فرمود خدای عزّ و جلّ: ای کسانی که ایمان آوردهاید خدا را پروا کنید، و با راست گویان باشید. مولای من، حق بر تو نمایان شد، در حالی که مردم آن را به یک سو انداختند، و تو روشهای دینی را پس از کهنگی و نابودی آشکار ساختی. تو راست پیشینه جهاد بر پایه تصدیق به قرآن، و تو راست فضیلت جهاد بر پایه تحقّق تأویل. و دشمن تو دشمن خدا، و انکار کننده رسول خداست. دعوت میکند دعوت باطل، حکومت کند به ستم، فرمان میدهد غاصبانه، دار و دسته اش را به دوزخ میخواند. در حالی که عمّار جهاد میکرد و میان دو لشکر فریاد میزد: کوچ کنید، کوچ کنید به سوی بهشت. و زمانی که آب خواست، با شیر سیراب شد، و تکبیر زد و گفت: رسول خدا - درود خدا بر او و خاندانش - به من فرمود: آخرین نوشیدنی ات از دنیا مخلوطی است از شیر، و تو را گروه متجاوز به قتل میرساند. پس ابو العادیه فزاری راه را بر عمّار گرفت و او را کشت. بر ابو العادیه لعنت خدا و لعنت فرشتگان خدا و همه پیامبران. و لعنت بر کسی که شمشیر به روی تو کشید، و تو به روی او شمشیر کشیدی - ای امیرمؤمنان - از مشرکان و منافقان تا روز قیامت، و بر آن که خشنود شد به آنچه تو را غمگین ساخت، و غم تو را ناخوش نداشت و دیده برهم نهاد و بیتفاوت گذشت، و علت و عاملش را انکار نکرد، یا علیه تو به دست و زبان کمک کرد، یا از یاری اش دست کشید، یا از جهاد نمودن به همراه تو، کنارهگیری کرد، یا فضل تو را کوچک شمرد، و حقّت را انکار کرد، یا با تو برابر نمود کسی را که خدا قرار داد تو را سزاوارتر به او از خود او. و درودهای خدا و رحمت و برکات و سلام و تحیّاتش بر تو و بر امامان از خاندان پاک تو. و امر عجیب تر و حادثه ناگوارتر بعد از غصب امامت تو غصب فدک صدیقه طاهره زهرا سرور زنان، و نپذیرفتن گواهی تو و گواهی دو سرور از نژادت و عترت مصطفی است، درود خدا بر شما باد. و حال آن که خدا درجه شما را بر امت برتر گرداند، و منزلت شما را رفیع قرار داد، و فضل و شرف تان را بر جهانیان آشکار ساخت، و پلیدی را از شما برد و پاکتان ساخت پاک ساختنی ویژه. خدای عزّ و جلّ فرمود: انسان بسیار حریص آفریده شده چون گزندی به او در رسد بی صبری کند و چون خیری به او در رسد دریغ ورزد جز نمازگزاران. پس خدای متعال پیامبر برگزیده اش را و تو را - ای سرور جانشینان - از همه خلق استثنا کرد. پس آنان که به تو ستم کردند چقدر از دیدن حق کور بودند. سپس سهم خویشان پیامبر را از باب فریب برای تو مقرّر داشتند، ولی به جور و ستم از اهلش برگرداندند. چون حکومت به تو برگشت با خویشان پیامبر در حالی که از آن دو نفر روی گردان بودی، به خاطر پاداشی که نزد خدا برای تو بود به همان صورت عمل کردی که آن دو نفر عمل کردند. پس گرفتاری تو به آن دو نفر به گرفتاری پیامبران - درود خدا بر ایشان - در هنگام تنهایی و بی یاوری شبیه شد. و در آرمیدن در بستر پیامبر شبیه به اسماعیل ذبیح - درود بر او - شدی؛ چه آن که تو نیز مانند او قبول کردی و اطاعت نمودی، به همان صورت که اسماعیل صابرانه و پاداش خواهانه اطاعت کرد. وقتی که ابراهیم به و او گفت: پسرم در خواب دیدم که تو را ذبح میکنم بنگر که رأی تو چیست؟ گفت پدر به آنچه دستور داده شدهای اقدام کن اگر خدا بخواهد مرا از بردباران خواهید یافت. و تو نیز زمانی که پیامبر - درود خدا بر او و خاندانش - در بسترش خواباندت و به تو فرمان داد در خواب گاهش بیارامی و او را با جانت از شر دشمنانش حفظ کنی، فرمان بردارانه به پذیرش دعوتش شتافتی و خو را برای کشته شدن آماده کردی. در نتیجه خدا از فرمان برداریت قدردانی کرد، و از کار زیبایت به گفتارش جلّ ذکره در قرآن پرده برداشت؛ آن جا که فرمود: «و از مردم کسی است که جانش را برای به دست آوردن خوشنودی خدا میفروشد». سپس گرفتاریت در جنگ صفین - که قرآنها از روی حیله و فریب به نیزهها بالا رفته بود - در نتیجه شک و تردید پیدا شد، و حق به یک سو افتاد، و از گمان پیروی شد. این گرفتاریت شبیه به گرفتاری هارون شد؛ زمانی که موسی او را بر قوم خود امارت داد، آنها از او پراکنده شدند. هارون بر سر آنان فریاد میزد و میگفت: ای مردم شما به گوساله آزمایش شدهاید. به درستی که پروردگار شما خدای بخشنده است. از من پیروی کنید و از دستورم پیروی نمایید. گفتند: همچنان روی آور به گوساله خواهیم بود تا موسی به سوی ما بازگردد! هم چنین تو ای امیرمومنان، همین که قرآنها بالا رفت گفتی: ای ملت، شما به آن آزمایش شدید و گرفتار نیرنگ گشتهاید، اما از خواسته تو سرپیچی کردند، و با تو به مخالفت برخاستند، و گماشتن دو داور را از تو تقاضا نمودند. تو از تقاضای آنان سرباز زدی، و از عمل آنان به سوی خدا بیزاری جستی، و آن را به خودشان واگذاشتی. پس زمانی که حق آشکار شد و خطای منکر روشن گشت و به لغزش و انحراف از راه حق اعتراف کردند، پس از آن دچار اختلاف شدند و از روی بیخردی تو را مجبور به پذیرفتن حکمیّت کردند. حکمیتی که از آن سرباز زدی و آنان میخواستند و تو از آن بازداشتی، روا دانستند گناهان شان را که مرتکب شدند. تو بر راه بینایی و هدایت بودی، و ایشان بر روشهای گمراهی و کوری. هم چنان بر نفاق اصرار داشتند و در گمراهی سرگردان بودند، تا خدا سنگینی کار ناپسندشان را به آنان چشاند، و کسی را که با تو دشمنی کرد با شمشیرت به نابودی کشید. پس بدبخت و نگون سار شد و با حجّت تو زنده کرد کسی را که سعادت یافت و راهنمایی شد. درود خدا بر تو باد بامداد و شامگاه، در حَضَر و در سفر. بر وصفت مدح کننده ای احاطه نکند، و عیب جویی برتری ات را نابود ننماید. تو در عبادت بهترین خلقی، و در پارسایی خالصترین آنانی، و در دفاع از دین سرسختترین ایشان. با کوششت حدود خدا را به پا داشتی، و با شمشیرت اردوهای خارج از دین را فراری دادی. با سرانگشتهایت شعله جنگها را خاموش ساختی، و با بیانت پردههای شبه را دریدی، و آمیختگی باطل را از حق روشن بر طرف کردی. سرزنش هیچ سرزنش کننده ای تو را در راه خدا نگرفت. مدح خدای تعالی تو را بینیاز کرد از مدح مداحان و ستایش وصف کنندگان، خدای تعالی فرمود: «از مؤمنان مردانی هستند که به آنچه با خدا بر آن پیمان بسته بودند صادقانه وفا کردند گروهی بر سر پیمان خود به شهادت رسیدند و جمعی از آنان انتظار میکشند و به هیچ روی تغییر نکردند. زمانی که دیدی پیمان شکنان و ستم کاران و بیرون رفتگان از دین را کشتی، و رسول خدا - که درود خدا بر او و خاندانش باد - وعده اش را به تو راست گفته بود و تو هم به عهدش وفا کردی، گفتی: آیا وقت آن نرسیده که این محاسن به خون سر رنگین شود؟ با چه زمان بدبختترین این ملت برای این کار برانگیخته میشود. اطمینان داشتی به این که بر پایه برهانی از پروردگارت و بصیرت از کارت هستی، وارد شونده بارگاه خدایی، شادان به معامله ای که انجام دادی، و این است آن رستگاری بزرگ. خدایا کشندگان پیامبرانت، و جانشینان انبیایت را به تمام لعنتهایت لعنت کن، و آنان را ملازم حرارت آتشت گردان. و لعنت کن کسی را که حق ولیّت را غصب کرد، و پیمانش را انکار نمود، و او را پس از یقین و اقرار به ولایتش - روزی که دین را برای او کامل کردی - منکر شد. خدایا قاتلان امیرمؤمنان و کسانی که به او ستم کردند و پیروان و یاران آنان را لعنت کن. خدایا ستم کنندگان بر حسین را لعنت کن، و هم چنین قاتلانش، و پیروی کنندگان از دشمنش و یاوران دشمنش و راضیان به قتلش، و دریغ کنندگان از یاری اش؛ لعنتی شدید و سخت. خدایا لعنت کن اول ستم کاری که به خاندان محمد ستم کرد، و آنان را از حقوقشان بازداشت. خدایا اول ستم کار و غاصب حق خاندان محمد را به لعنت اختصاص ده، و هر پیروی کننده از آنچه او شیوه ساخت تا روز قیامت. خدایا درود فرست بر محمد خاتم پیامبران، و بر علی سرور اوصیا، و خاندان پاکش، و ما را قرار ده از متمسّکین به آنان، و از کام یابان به ولایت شان، و ایمنی ای که نه بیمی بر آنان است و نه اندوهگین میشوند. |
| سلام بر محمد رسول خدا، خاتم پیامبران، و سرور رسولان، و برگزیده پروردگار جهانیان، امین خدا بر وحی و دستورات قطعی الهی، و ختم کننده آنچه گذشته، و گشاینده آنچه خواهد آمد، و چیره بر همه اینها، و رحمت و برکات و درودها و تحیّات خدا بر او باد. سلام بر پیامبران خدا و رسولانش، و فرشتگان مقرّب و بندگان شایسته اش. سلام بر تو ای امیرمؤمنان، و سرور جانشینان، و وارث دانش پیامبران، ولی پروردگار جهانیان و مولای من و مولای مؤمنان، و رحمت و برکات خدا بر او باد. سلام بر تو ای مولای من ای امیرمؤمنان، ای امین خدا بر روی زمینش، و سفیر او در خلقش، و حجّت رسایش بر بندگان. سلام بر تو ای دین معتدل خدا، و راه راستش. سلام بر تو ای خبر بزرگی که آنها در آن اختلاف کردند، و از آن بازخواست شوند. سلام بر تو ای امیرمؤمنان، به خدا ایمان آوردی، در حالی که همه شرک میورزیدند، و حق را تصدیق گفتی وقتی که آنان را تکذیب مینمودند، و جهاد کردی و آنان از جهاد عقبنشینی میکردند. خدا را عبادت کردی در حالی که خالص نمودی برای او دین را، صبر کردی و به حساب خدا گذاشتی تا مرگ تو را دررسید. آگاه باشید لعنت خدا بر ستمکاران. سلام بر تو ای آقای مسلمانان و رئیس دین، و پیشوای اهل تقوا، و مقتدای سپیدرویان، و رحمت و برکات خدا بر تو باد. شهادت میدهم که تویی برادر رسول خدا، جانشین و وارث علمش و امین او بر قانونش و جانشین او در امّتش، و اول کسی که به خدا ایمان آورد، و آنچه را بر پیامبرش نازل شده بود تصدیق کرد. و شهادت میدهم که آن حضرت همه آنچه را خدا درباره تو نازل کرد به مردم رساند، و امر خدا را درباره تو با صدای بلند اعلام کرد، و بر امّتش حتمی بودن طاعت و ولایتت را واجب نمود، و بیعت تو را بر عهده آنان نهاد، و حضرتت را نسبت به مؤمنان سزاوارتر از خودشان قرار داد، چنانکه خدا خود او را این چنین قرار داد. سپس پیامبر اسلام خدا را بر مردم شاهد گرفت و فرمود: آیا من آن نیستم که رساندم. همه گفتند: به خدا آری. پس فرمود: خدایا گواه باش، و تو برای گواهی و حاکمیت بین بندگان بسی. پس خدا لعنت کند منکر ولایتت را بعد از اقرار، و شکننده پیمانت را پس از پیمان بستن. و شهادت میدهم که تو به عهد خدای تعالی وفا کردی، و خدای تعالی وفا کننده به عهد خویش برای توست، و هر کس به آن پیمانی که با خدا بسته وفا کند خدا پاداش بزرگی به او خواهد داد. و شهادت میدهم که تویی امیرمؤمنان هستی، و آن حقّی که قرآن به ولایتت گویا شد، و رسول خدا در این زمینه برای تو از امّتت پیمان گرفت. و شهادت میدهم که تو و عمو و برادرت کسانی هستید که با خدا با جانهایتان معامله کردید. پس خدا این آیه را در حق شما نازل کرد: «به درستی که خدا از مؤمنان خرید جانها و اموال شان را که در عوض به آنها بهشت برای آنان باشد و در راه خدا پیکار میکنند پس میکشند و کشته میشوند وعده ای است بر او محقق شده در تورات و انجیل و قرآن و کیست که به عهد خود وفادارتر از خدا باشد پس شادی کنید به معامله ای که انجام دادید و این است آن رستگاری بزرگ. آنان اند توبه کنندگان عبادت کنندگان روزه گیران رکوع کنندگان سجودکنندگان امرکنندگان به معروف نهی کنندگان از منکر و نگهبانان حدود خدا و به مؤمنان بشارت ده». شهادت میدهم ای امیرمؤمنان، که شک کننده درباره تو به رسول امین ایمان نیاورده، و اینکه روی گرداننده از ولایت تو به ولایت غیر، معاندانه روی گردان از دین است، دین میانه ای که پروردگار جهانیان برای ما پسندیده، و آن را روز غدیر به ولایت تو کامل نموده است. و گواهی میدهم که در این گفته خدای عزیز رحیم، مقصود تویی: به حقیقت این است راه راست من، از آن پیروی کنید و راههای دیگر را پیروی ننمایید که شما را از راه او پراکنده کند. به خدا سوگند گمراه شد، و گمراه کرد کسی که از غیر تو پیروی نمود، و کسی که تو را دشمن داشت، ستیزه ورزان از حق روی گرداند. خدایا امرت را شنیدیم و اطاعت کردیم و راه راست تو را پیروی نمودیم. پروردگارا ما را هدایت کن، و بعد از اینکه ما را به طاعتت هدایت کردی دلهای مان را منحرف مساز و ما را از سپاس گزاران نعمتهایت قرار ده. و شهادت میدهم که تو پیوسته با هوای نفس مخالف، و با پرهیزکاری هم پیمان، و به فروخوردن خشم توانا و گذشت کننده از مردم و آمرزنده آنان بودی، و زمانی که خدا معصیت میشود خشمناک، و هنگامی که اطاعت میشود خشنودی. به آنچه خدا با تو پیمان بسته بود عامل بودی، و آنچه نگهداریاش از تو خواسته شده بود رعایت نمودی، و آنچه به تو سپرده شده بود حفظ کردی، و آنچه از حق بر عهده ات نهاده شده بود رساندی، و آنچه را به آن وعده داده شدی به انتظار نشستی. و شهادت میدهم که از روی زبونی محافظه کاری نکردی، و در اثر بی تابی و عجز از گرفتن حقت بازنایستادی، و به خاطر ترس و وحشت، از پیکار با غاصبان ولایتت قدم به عقب نگذاشتی، و به علت سستی بر خلاف آنچه خدا را خشنود میکند اظهار خشنودی ننموده، و برای آنچه در راه خدا به تو دررسیده سست نشدی، و به خاطر ترس و زبونی از خواستن حقّت ناتوان و درمانده نگشتی. پناه به خدا از این که چنین باشی. بلکه زمانی که مورد ستم واقع شدی، به حساب پروردگارت گذاشتی و کارت را به او واگذار کردی. و ستمکاران را پند دادی ولی نپذیرفتند، و اندرز دادی ولی قبول نکردند، و آنان را از خدا ترساندی ولی نترسیدند. و شهادت میدهم که تو ای امیرمؤمنان در راه خدا به حق جهاد کردی، تا این که خدا تو را به جوارش فرا خواند، و به اختیارش تو را به جانب خود قبض روح کرد، و حجتت را بر دشمنانت ختم کرد، با به قتل رساندن تو را، تا حجت به سود تو و زیان باشد، همراه با آنچه برای تو بود از حجتهای رسا بر همه خلق. سلام بر تو ای امیرمؤمنان. خدا را خالصانه عبادت کردی، و صابرانه در راه خدا جهاد نمودی، و به حساب خدا جانبازی کردی، و به کتابش عمل نمودی، و روش پیامبرش را پیروی کردی، و نماز را بپا داشتی، و زکات را پرداختی، و به معروف امر کردی، و تا توانستی از منکر نهی نمودی. طالب بودی آنچه را نزد خداست، راغب بودی در آنچه خدا وعده داد. کاسه صبرت از پیش آمدها لبریز نشد، و هنگام سختیها سست نگشتی. از مقابل هیچ جنگ جویی بازنگشتی. آن که غیر این امور را به تو نسبت داد تهمت زد، و به باطل دروغ بر تو بست، و مرگ بر کسی که با اصرار بر مخالفت با تو از تو روی گرداند. به راستی در راه خدا به حق جهاد کردی، و بر آزار مردم به نیکی صبر کردی؛ صبری به حساب خدا. تویی اول کسی که به خدا ایمان آوردی، و برای او نماز خواندی و جهاد کردی، و خود را در خانه شرک برای حق آشکار نمودی، در حالی که زمین انباشته به گمراهی بود، و شیطان آشکارا عبادت میشد. و تویی گوینده این سخن: کثرت مردم در پیرامونم عزتی به من نیفزاید و پراکنده شدن شان ترسی به من اضافه نکند. اگر همه مردم از من دست بردارند نالان نشوم. پناهنده به خدا شدی و عزت یافتی. آخرت را بر دنیا برگزیدی و پارسا گشتی. خدا تأییدت نمود و راهنمایی فرمود، و در گردونه خلوص قرار داد، و تو را برگزید. کردارهایت ضد و نقیض نشد. گفتارهایت اختلاف نیافت. حالاتت زیر و رو نگشت. ادعای بیهوده نکردی، و بر خدا دروغ نبستی، و به متاع اندک دنیا طمع نورزیدی. گناهان تو را آلوده نساخت. همواره امورت بر پایه برهانی از سوی پروردگارت بود. در کارت بر یقین بودی. به سوی حق و راه مستقیم هدایت مینمودی. شهادت میدهم شهادت حق و سوگند میخورم سوگند صدق، که محمد و خاندانش درود خدا بر آنان باد سروران خلق اند، و این که تو مولای من و مولای همه مؤمنانی. تو بنده خدا و ولیّ او و برادر جانشین و وارث او هستی، و او گوینده این سخن به حضرت توست: سوگند به کسی که مرا به حق برانگیخت به من ایمان نیاورد آن که به تو کافر شد، و به خدا اقرار ننمود آن که به انکار تو برخاست. گمراه شد کسی که مردم را از تو بازداشت، و به سوی خدا و به جانب من راه نیافت. و این گفتار پروردگار عزّ و جلّ من است: من آمرزنده ام آن کس را که توبه کرد و ایمان آورد و عمل شایسته انجام داد. سپس به سوی ولایت تو راه یابد. مولای من، فضل تو مخفی نمیماند، و نورت خاموش نگردد، و آن که تو را انکار کند ستم کار و بدبخت است. مولای من، تو حجت بر بندگانی و راهنمای به سوی راه راستی، و ذخیره روز معادی. مولای من، خدا مقامت را در دنیا بلند کرد، و درجهات را در آخرت والا گردانید، و بینایت نمود به آنچه بر کسی که با تو مخالفت کرد پوشیده ماند، و بین تو و موهبتهای خدا حجاب شد. لعنت خدا بر حلال شمارندگان حرمتت، و دفع کنندگان حقّت، و شهادت میدهم که آنان از زیان کارترین مردمی هستند که آتش چهره آنان را میسوزاند، و در میان دوزخ زشت و عبوس هستند. و شهادت میدهم که اقدام نکردی، و قدم به عقب نگذاشتی، و سخن نگفتی و بازنایستادی مگر به فرمان خدا و رسولش. خود فرمودی: سوگند به آن که جانم در دست اوست، رسول خدا - درود خدا بر او و خاندانش باد - به من نظر کرد، در حالی که پیش قدمانه شمشیر میزدم، ایشان به من فرمود: ای علی تو نسبت به من به منزله هارونی نسبت به موسی، جز این که بعد از من پیغمبری نیست. و من تو را خبر میدهم که مرگ و زندگی تو با من و بر اساس راه و رسم من است. به خدا سوگند دروغ نگفتم و به من دروغ گفته نشد، و گمراه نشدم و کسی به وسیله من گمراه نشده، و آنچه را پروردگارم با من عهد کرده فراموش نکردم. من بر برهانی از سوی پروردگارم هستم که برای پیامبرش بیان نموده و پیامبر نیز برای من بیان داشته است، و من به راستی بر راه روشن هستم که آن را صریح میگویم با صراحت تمام: ای امیرمؤمنان، به خدا سوگند راست گفتی و حق گفتی. پس خدا لعنت کند کسی را که تو را با آن که با تو دشمنی کرد برابر قرار داد، در حالی که خدا میفرماید: آیا کسانی که میدانند با کسانی که نمیدانند برابرند؟ پس خدا لعنت کند کسی را که مساوی تو قرار داد آن کس را که خدا ولایتت را بر او واجب کرد. و حال این که تو ولیّ خدایی، و برادر رسول خدایی و دفاع کننده از دین خدایی، و کسی هستی که قرآن به برتری اش گویاست؛ خدای تعالی فرمود: خدا جهادکنندگان را بر نشستگان برتری داد به اجری بزرگ درجات و مغفرت و رحمت از جانب او برای جهادگنندگان است و خدا همواره آمرزنده و مهربان است. و خدای تعالی فرمود: آیا آب دهی به حاجیان و آب دادن در مسجدالحرام را قرار دادهاید همانند آن کس که به خدا و روز جزا ایمان آورده و در راه خدا جهاد کرده است هرگز پیش خدا برابر نیستند خدا گروه ستمکاران را هدایت نمیکند. آنان که ایمان آوردهاند و هجرت کردند و در راه خدا با اموال و جانهایشان جهاد کردند از جهت مقام به نزد خدا برتر اند و ایشان رستگاران اند نویدشان میدهد پروردگارشان به رحمتی از جانب خود و خشنودی و بهشتهایی که در آنها نعمت پایدار برای آنان باشد در آن بهشتها جاودانند به راستی که نزد خدا پاداشی بزرگ است. شهادت میدهم که تو به ستایش خدا مخصوص گشتهای، و مخلص در طاعت خدایی. برای هدایت جایگزینی نجستی، و در بندگی پروردگارت احدی را شریک نساختی. خدای تعالی دعای پیامبرش - درود خدا بر او و خاندانش - را در حق تو اجابت کرد. سپس اظهار آنچه تو را سزاوار حکومت بر ملّتش کرده بود به او فرمان داد، برای بالا بردن شأنت، و علنی ساختن برهانت، و دفع باطلها، و بریدن بهانهها. پس زمانی که از آشوب اهل فسق بیمناک شد، و درباره تو در برابر منافقان محافظه کاری کرد، پروردگار جهانیان به او وحی کرد: ای رسول آنچه از پروردگارت به تو نازل شده به مردم برسان اگر انجام ندهی پیام خدا را نرساندهای خدا تو را از مردم حفظ میکند. پس او بارهای سنگین سفر را بر دوش جان نهاد، و در حرارت شدید نیمه روز برخاست. سخنرانی کرد و شنواند و فریاد زد. پس پیام حق را رساند، سپس از همه آنها پرسید: آیا رساندم؟ گفتند: به خدا قسم آری. فرمود: خدایا شاهد باش. سپس به مردم خطاب کرد: آیا من آن نیستم که به مؤمنان از خود آنان سزاوارترم؟ گفتند: آری. پس دست تو را گرفت و فرمود: هر کس را که من مولای اویم، پس این علی مولای او است. خدایا دوست بدار هر که او را دوست دارد، و دشمن بدار هر که او را دشمن دارد، و یاری کن کسی را که یاری اش کند، و خوار کن هر که خوارش سازد. پس به آنچه خدا درباره تو بر پیامبرش نازل کرد ایمان نیاورد جز عده ای اندک، و اکثرشان را نیفزود جز زیانکاری. پیش از آن نیز خدا در حق تو این آیه را ناز کرد در حالی که آنان دوست نداشتند: «ای کسانی که ایمان آوردهاید هر که از شما از دینش برگردد خدا به زودی قومی را بیاورد که آنها را دوست دارد و آنها هم خدا را دوست دارند بر مؤمنان نرمند و بر کافران سخت در راه خدا جهاد کنند از سرزنش سرزنش کنندگان نمیترسند این است فضل خدا به هر که بخواهد عنایت میکند خدا گسترانده و داناست». جز این نیست که شما ولیّ خدا و رسول او و همه آنانی هستند که ایمان آورند و آنانی که نماز را بر پا میدارند و زکات میدهند در حالی که رکوع کننده اند و هر که با خدا و رسولش و کسانی که ایمان آوردند دوستی کند پس حزب خدا حزب پیروز است. پروردگارا، به آنچه نازل کردی ایمان آوردیم، و از پیامبر پیروی نمودیم، پس ما را با گواهان بنویس. پروردگارا، دلهای ما را پس از آن که هدایتمان کردی منحرف مساز، و به ما از نزد خود رحمتی ببخش، که تو بسیار بخشنده ای. خدایا ما میدانیم که این گفتار از نزد تو حق است، پس لعنت کن کسی را که با آن معارضه کرد و به آن کبر ورزید و آن را تکذیب کرد و کافر شد، و زود است بدانند کسانی که ستم کردند به چه بازگشت گاهی برگردند. سلام بر تو ای امیرمؤمنان و سرور جانشینان، و رأس عبادت کنندگان، و پارساترین پارسایان، و رحمت خدا و برکات و درودها و تحیّاتش بر تو باد. تویی خوراننده طعام در حال دوست داشتن آن به درمانده و یتیم و اسیر، تنها به خاطر خشنودی خدا. که از آنها پاداش و سپاسی نمیخواستی، و خدای تعالی در حق تو چنین گفت: دیگران را بر خود ترجیح میدهند گر چه خود تهی دست باشند هر که از بخل وجودش محفوظ ماند پس آنانند از رستگاران. تویی فروبرنده خشم، و گذشت کننده از مردم، و خدا نیکوکاران را دوست دارد. تویی صبرکننده در تنگدستی و پریشان حالی و به هنگام جنگ. تویی بخش کننده به برابری، و دادگر در میان ملّت، و آگاه به مقرّرات خدا از میان همه انسانها. خدای تعالی خبر داد از آنچه سزاوار کرده تو را از فضلش به گفته اش: آیا کسی که مؤمن است همانند کسی است که فاسق است؟ هرگز برابر نیستند. اما کسانی که ایمان آوردهاند و کار شایسته کردند برای آنها بهشتهای خویش جایگاه جهت پذیرایی به پاداش آنچه انجام دادند. و تویی اختصاص یافته به علم قرآن، و حکم تأویل، و صریح گفتار پیامبر، و توراست موقعیتهای گواهی شده، و مقامات مشهور، و روزهای یاد شده؛ روز بدر، و روز احزاب آن زمان که چشمها منحرف، و جانها به گلوها رسید، و به خدا گمان میبردید، گمانهای گوناگون. در آن جا اهل ایمان آزمایش شدند و دچار تزلزل روحی گشتند تزلزل سخت. آن هنگام اهل نفاق و آنان که در دلهایشان بیماری بود گفتند: خدا و رسولش جز فریب به ما وعده ندادند. و در آن زمان گروهی از آنان گفتند: ای اهل مدینه، جایی برای شما نیست، بازگردید. و جمعی از آنان از پیامبر اجازه میخواستند؛ میگفتند: خانههای ما باز و بی حفاظ است و حال آن که بی حفاظ نبود. آنان جز فرار از جنگ قصدی نداشتند. و خدای تعالی فرمود: همین که اهل ایمان دستههای کفر و شرک را دیدند گفتند این همان است که خدا و رسولش به ما وعده داد خدا و رسولش راست گفتند و آنان را نیفزود مگر ایمان و تسلیم. پس عمرو قهرمان آنها را کشتی، و جمع آنان را فراری دادی، و خدا آنان را که کافر بودند با خشم شان بازگرداند، در حالی که به غنیمتی دست نیافتند، و خدا جنگ را از اهل ایمان کفایت کرد، و خدا نیرومند و عزیز است. و روز احد هنگامی که از اطراف پیامبر فرار میکردند، و به احدی اعتنا نمینمودند و پیامبر آنان را از پشت سرشان به کارزار دعوت میکرد، تو بودی که مشرکان را برای حفظ پیامبر به راست و چپ دفع میکردی، تا خدا گزند آنان را در حالی که ترسان بودند از شما دو بزرگوار برگرداند، و شکست خوردگان را به وسیله تو یاری کرد. و روز حنین، بنا بر آنچه قرآن در این آیه به آن گویا شد: زمانی که نفرات زیاد شما باعث شگفتی شما شد ولی شما را به هیچ وجه بینیاز نکرد و زمین با آن فراخی اش بر شما تنگ شد سپس روی گردانده فرار کردید. آن گاه خدا آرامش خود را بر رسولش و بر مؤمنان نازل فرمود. «مؤمنان» تو بودی و همراهانت، و عمویت عباس شکست خوردگان را صدا زد: ای اصحاب سوره بقره، ای اهل بیت شجره، تا جماعتی به او پاسخ دادند. که تو رنج آنها را کفایت کردی، و به جای آنها کمک را عهدهدار شدی. پس نومید از پاداش برگشتند، و امیدوار به وعده خدای تعالی به توبه، و این است سخن خدا که عظیم باد یادش: آن گاه خدا توبه میپذیرد پس از آن توبه کسی را که بخواهد در حالی که تو درجه صبر را به دست آوردی و به مزد بزرگ پیروز شدی. و روز خیبر که خدا شکست منافقان را آشکار کرد، و دنباله کافران را برید، و سپاس خدای را پروردگار جهانیان، در حالی که آنها از پیش با خدا پیمان بسته بودند که فرار نکنند، و به یقین پیمان خدا مورد بازخواست است. مولای من، تویی حجّت رسا، و راه روشن، و نعمت کامل، و برهان تابناک. پس گوارا باد تو را، آنچه خدا از برتری به تو داد، و نابود باد دشمن نادانت. با پیامبر - درود خدا بر او و خاندانش - در تمام جنگها و لشگرکشیهایش حاضر بودی. پیشاپیش پرچم اسلام را به دوش میکشیدی، و در برابرش شمشیر میزدی. سپس تنها برای تدبیر و کاردانی مشهودت و بینایی ات در امور، در تمام میدانها تو را به فرماندهی گماشت، و امیری بر تو نبود. چه بسیار کارهایی که تقوا مانع اجرای تصمیمت در آنها شد، اما جز تو در مثل آن (تقوا پیشه نکرد و) از هوای نفس پیروی کرد. پس نادانان گمان کردند که تو از آنچه او به آن رسید عاجز شدی. به خدا قسم گمان کننده این چنین گمراه شد و را نیافت. و تو واضح ساختی آنچه مشکل شده بود از این امور، برای آن که توهّم و تردید کرد به گفتارت. درود خدا بر تو که فرمودی: گاهی انسان زبردست و چیره روی چاره را میبیند، ولی در برابرش پرده ای از تقوای خداست. در نتیجه روی چاره را آشکار رها میکند. ولی فرصت آن را غنیمت میداند کسی در امر باکی ندارد. به خدا سوگند راست گفتی، و یاوه سرایان دچار زیان شدند. هنگامی که آن دو عهدشکن [طلحه و زبیر] با تو به فریب کاری برخاستند، و گفتند: قصد عمره داریم، به آنان گفتی: به جان خودتان قسم قصد عمره ندارید، بلکه قصد خیانت دارید. در نتیجه از آن دو نفر بیعت گرفتی، و پیمان را محکم کردی. پس در نفاق کوشیدند. زمانی که بر کار نادرست شان آگاه شان کردی بیتوجهی کردند و به کار خویش بازگشتند. ولی بهرهمند نشدند، و سرانجام کار هر دو خسران شد. سپس اهل شام خیانت آن دو را دنبال کردند. و تو پس از بستن راه غدر بر آنان به سوی شان حرکت کردی، ولی آنها به دین حق گردن ننهادند، و در قرآن تدبّر ننمودند. بی خردان پست و گمراهان ناجوانمرد، به آنچه در حق تو بر محمد نازل شده بود کافر اند، و یاوران مخالف تو، در حالی که خدا به پیروی از تو امر کرد، و مؤمنان را به یاری تو فرا خواند، و فرمود خدای عزّ و جلّ: ای کسانی که ایمان آوردهاید خدا را پروا کنید، و با راست گویان باشید. مولای من، حق بر تو نمایان شد، در حالی که مردم آن را به یک سو انداختند، و تو روشهای دینی را پس از کهنگی و نابودی آشکار ساختی. تو راست پیشینه جهاد بر پایه تصدیق به قرآن، و تو راست فضیلت جهاد بر پایه تحقّق تأویل. و دشمن تو دشمن خدا، و انکار کننده رسول خداست. دعوت میکند دعوت باطل، حکومت کند به ستم، فرمان میدهد غاصبانه، دار و دسته اش را به دوزخ میخواند. در حالی که عمّار جهاد میکرد و میان دو لشکر فریاد میزد: کوچ کنید، کوچ کنید به سوی بهشت. و زمانی که آب خواست، با شیر سیراب شد، و تکبیر زد و گفت: رسول خدا - درود خدا بر او و خاندانش - به من فرمود: آخرین نوشیدنی ات از دنیا مخلوطی است از شیر، و تو را گروه متجاوز به قتل میرساند. پس ابو العادیه فزاری راه را بر عمّار گرفت و او را کشت. بر ابو العادیه لعنت خدا و لعنت فرشتگان خدا و همه پیامبران. و لعنت بر کسی که شمشیر به روی تو کشید، و تو به روی او شمشیر کشیدی - ای امیرمؤمنان - از مشرکان و منافقان تا روز قیامت، و بر آن که خشنود شد به آنچه تو را غمگین ساخت، و غم تو را ناخوش نداشت و دیده برهم نهاد و بیتفاوت گذشت، و علت و عاملش را انکار نکرد، یا علیه تو به دست و زبان کمک کرد، یا از یاری اش دست کشید، یا از جهاد نمودن به همراه تو، کنارهگیری کرد، یا فضل تو را کوچک شمرد، و حقّت را انکار کرد، یا با تو برابر نمود کسی را که خدا قرار داد تو را سزاوارتر به او از خود او. و درودهای خدا و رحمت و برکات و سلام و تحیّاتش بر تو و بر امامان از خاندان پاک تو. و امر عجیب تر و حادثه ناگوارتر بعد از غصب امامت تو غصب فدک صدیقه طاهره زهرا سرور زنان، و نپذیرفتن گواهی تو و گواهی دو سرور از نژادت و عترت مصطفی است، درود خدا بر شما باد. و حال آن که خدا درجه شما را بر امت برتر گرداند، و منزلت شما را رفیع قرار داد، و فضل و شرف تان را بر جهانیان آشکار ساخت، و پلیدی را از شما برد و پاکتان ساخت پاک ساختنی ویژه. خدای عزّ و جلّ فرمود: انسان بسیار حریص آفریده شده چون گزندی به او در رسد بی صبری کند و چون خیری به او در رسد دریغ ورزد جز نمازگزاران. پس خدای متعال پیامبر برگزیده اش را و تو را - ای سرور جانشینان - از همه خلق استثنا کرد. پس آنان که به تو ستم کردند چقدر از دیدن حق کور بودند. سپس سهم خویشان پیامبر را از باب فریب برای تو مقرّر داشتند، ولی به جور و ستم از اهلش برگرداندند. چون حکومت به تو برگشت با خویشان پیامبر در حالی که از آن دو نفر روی گردان بودی، به خاطر پاداشی که نزد خدا برای تو بود به همان صورت عمل کردی که آن دو نفر عمل کردند. پس گرفتاری تو به آن دو نفر به گرفتاری پیامبران - درود خدا بر ایشان - در هنگام تنهایی و بی یاوری شبیه شد. و در آرمیدن در بستر پیامبر شبیه به اسماعیل ذبیح - درود بر او - شدی؛ چه آن که تو نیز مانند او قبول کردی و اطاعت نمودی، به همان صورت که اسماعیل صابرانه و پاداش خواهانه اطاعت کرد. وقتی که ابراهیم به و او گفت: پسرم در خواب دیدم که تو را ذبح میکنم بنگر که رأی تو چیست؟ گفت پدر به آنچه دستور داده شدهای اقدام کن اگر خدا بخواهد مرا از بردباران خواهید یافت. و تو نیز زمانی که پیامبر - درود خدا بر او و خاندانش - در بسترش خواباندت و به تو فرمان داد در خواب گاهش بیارامی و او را با جانت از شر دشمنانش حفظ کنی، فرمان بردارانه به پذیرش دعوتش شتافتی و خو را برای کشته شدن آماده کردی. در نتیجه خدا از فرمان برداریت قدردانی کرد، و از کار زیبایت به گفتارش جلّ ذکره در قرآن پرده برداشت؛ آن جا که فرمود: «و از مردم کسی است که جانش را برای به دست آوردن خوشنودی خدا میفروشد». سپس گرفتاریت در جنگ صفین - که قرآنها از روی حیله و فریب به نیزهها بالا رفته بود - در نتیجه شک و تردید پیدا شد، و حق به یک سو افتاد، و از گمان پیروی شد. این گرفتاریت شبیه به گرفتاری هارون شد؛ زمانی که موسی او را بر قوم خود امارت داد، آنها از او پراکنده شدند. هارون بر سر آنان فریاد میزد و میگفت: ای مردم شما به گوساله آزمایش شدهاید. به درستی که پروردگار شما خدای بخشنده است. از من پیروی کنید و از دستورم پیروی نمایید. گفتند: همچنان روی آور به گوساله خواهیم بود تا موسی به سوی ما بازگردد! هم چنین تو ای امیرمومنان، همین که قرآنها بالا رفت گفتی: ای ملت، شما به آن آزمایش شدید و گرفتار نیرنگ گشتهاید، اما از خواسته تو سرپیچی کردند، و با تو به مخالفت برخاستند، و گماشتن دو داور را از تو تقاضا نمودند. تو از تقاضای آنان سرباز زدی، و از عمل آنان به سوی خدا بیزاری جستی، و آن را به خودشان واگذاشتی. پس زمانی که حق آشکار شد و خطای منکر روشن گشت و به لغزش و انحراف از راه حق اعتراف کردند، پس از آن دچار اختلاف شدند و از روی بیخردی تو را مجبور به پذیرفتن حکمیّت کردند. حکمیتی که از آن سرباز زدی و آنان میخواستند و تو از آن بازداشتی، روا دانستند گناهان شان را که مرتکب شدند. تو بر راه بینایی و هدایت بودی، و ایشان بر روشهای گمراهی و کوری. هم چنان بر نفاق اصرار داشتند و در گمراهی سرگردان بودند، تا خدا سنگینی کار ناپسندشان را به آنان چشاند، و کسی را که با تو دشمنی کرد با شمشیرت به نابودی کشید. پس بدبخت و نگون سار شد و با حجّت تو زنده کرد کسی را که سعادت یافت و راهنمایی شد. درود خدا بر تو باد بامداد و شامگاه، در حَضَر و در سفر. بر وصفت مدح کننده ای احاطه نکند، و عیب جویی برتری ات را نابود ننماید. تو در عبادت بهترین خلقی، و در پارسایی خالصترین آنانی، و در دفاع از دین سرسختترین ایشان. با کوششت حدود خدا را به پا داشتی، و با شمشیرت اردوهای خارج از دین را فراری دادی. با سرانگشتهایت شعله جنگها را خاموش ساختی، و با بیانت پردههای شبه را دریدی، و آمیختگی باطل را از حق روشن بر طرف کردی. سرزنش هیچ سرزنش کننده ای تو را در راه خدا نگرفت. مدح خدای تعالی تو را بینیاز کرد از مدح مداحان و ستایش وصف کنندگان، خدای تعالی فرمود: «از مؤمنان مردانی هستند که به آنچه با خدا بر آن پیمان بسته بودند صادقانه وفا کردند گروهی بر سر پیمان خود به شهادت رسیدند و جمعی از آنان انتظار میکشند و به هیچ روی تغییر نکردند. زمانی که دیدی پیمان شکنان و ستم کاران و بیرون رفتگان از دین را کشتی، و رسول خدا - که درود خدا بر او و خاندانش باد - وعده اش را به تو راست گفته بود و تو هم به عهدش وفا کردی، گفتی: آیا وقت آن نرسیده که این محاسن به خون سر رنگین شود؟ با چه زمان بدبختترین این ملت برای این کار برانگیخته میشود. اطمینان داشتی به این که بر پایه برهانی از پروردگارت و بصیرت از کارت هستی، وارد شونده بارگاه خدایی، شادان به معامله ای که انجام دادی، و این است آن رستگاری بزرگ. خدایا کشندگان پیامبرانت، و جانشینان انبیایت را به تمام لعنتهایت لعنت کن، و آنان را ملازم حرارت آتشت گردان. و لعنت کن کسی را که حق ولیّت را غصب کرد، و پیمانش را انکار نمود، و او را پس از یقین و اقرار به ولایتش - روزی که دین را برای او کامل کردی - منکر شد. خدایا قاتلان امیرمؤمنان و کسانی که به او ستم کردند و پیروان و یاران آنان را لعنت کن. خدایا ستم کنندگان بر حسین را لعنت کن، و هم چنین قاتلانش، و پیروی کنندگان از دشمنش و یاوران دشمنش و راضیان به قتلش، و دریغ کنندگان از یاری اش؛ لعنتی شدید و سخت. خدایا لعنت کن اول ستم کاری که به خاندان محمد ستم کرد، و آنان را از حقوقشان بازداشت. خدایا اول ستم کار و غاصب حق خاندان محمد را به لعنت اختصاص ده، و هر پیروی کننده از آنچه او شیوه ساخت تا روز قیامت. خدایا درود فرست بر محمد خاتم پیامبران، و بر علی سرور اوصیا، و خاندان پاکش، و ما را قرار ده از متمسّکین به آنان، و از کام یابان به ولایت شان، و ایمنی ای که نه بیمی بر آنان است و نه اندوهگین میشوند. |
پانویس
- ↑ بحار الانوار؛ ۹۷، ص ۳۶۰، ح ۶، ص ۳۶۸–۳۵۹. مزار (شهید اول)؛ ص ۶۷به بعد.
- ↑ مزار شهید؛ ص۶۴. در همین زیارت در ابتدای اذن دخول میفرمایند: «اللهم انی وقفت علی باب بیت من بیوت نبیک صلی الله علیه وآله…»: پروردگارا، من بر خانه ای از خانههای پیامبرت ایستادهام….
- ↑ المزار الکبیرلابن مشهدی؛ ص۵۵۵.
- ↑ توبه/۱۱۱و۱۱۲.
- ↑ انعام/۱۵۳.
- ↑ طه /۸۲.
- ↑ زمر/۹.
- ↑ نساء/ ۹۵و ۹۶.
- ↑ توبه/۲۲–۱۹
- ↑ مائده/۶۷.
- ↑ مائده/۵۶–۵۴
- ↑ آل عمران/۵۳.
- ↑ آل عمران/ ۸.
- ↑ شعراء/۲۲۷.
- ↑ حشر/۹.
- ↑ سجده/ ۱۸و۱۹.
- ↑ احزاب/ ۱۳–۱۱.
- ↑ احزاب/۲۲.
- ↑ احزاب/۲۵.
- ↑ توبه / ۲۵و۲۶.
- ↑ توبه /۲۷.
- ↑ احزاب/۱۵.
- ↑ توبه/۱۱۹.
- ↑ معارج /۲۲–۱۹.
- ↑ صافّات/ ۱۰۲.
- ↑ بقره / ۲۰۷.
- ↑ طه /۹۰و۹۱.
- ↑ احزاب/۲۳.
- ↑ المزار؛ شهید اول:ص ۱۰۸–۱۰۳. المزار الکبیر؛ ابن المشهدی:ص۲۶۳.