سعد بن عباده انصاری
سعد بن عباده بن دلیم خزرجی، معروف به ابو ثابت، از بزرگان قبیله خزرج و رئیس طایفه بنی ساعده بود که در بیعت عقبه دوم با پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله شرکت کرد. او پس از شهادت پیامبرصلی الله علیه وآله، در سقیفه کاندیدای خلافت انصار بود اما با بیعت با ابوبکر، خلافت به ابوبکر رسید. سعد هرگز با ابوبکر و عمر بیعت نکرد و در عصر خلافت عمر به شام هجرت کرد و در حوران درگذشت.[۱]
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | سعد بن عباده بن دلیم بن حارثه خزرجی |
| سرشناسی | صحابی پیامبر صلی الله علیه وآله، رئیس قبیله خزرج و یکی از بزرگان انصار |
| وفات | حدود سال ۱۴ یا ۱۵ ق، حوران (شام) |
| نحوه درگذشت | اختلاف (قتل یا مرگ طبیعی در حوران) |
| خویشان سرشناس | سعد بن زید اشهلی (پسرعمه)، قیس بن سعد (فرزند) |
| اطلاعات علمی | |
| مذهب | اهل سنت |
| اطلاعات فرهنگی | |
| زمینه فعالیت | رئیس قبیله انصار، شرکت در جنگهای بدر و احد و خندق |
| علت شهرت | یکی از نقیبان دوازدهگانه انصار، کاندیدای خلافت انصار پس از پیامبرصلی الله علیه وآله در سقیفه |
جایگاه راوی
سعد بن عباده بن دلیم بن حارثة، مشهور به ابو ثابت و ابوقیس، از خاندان خزرج و از بزرگان قبائل انصار و رئیس قبائل بنی ساعده بود. مادرش عمره دختر مسعود قبیله خزرج بود و پسرعمه سعد بن زید اشهلی (از شرکتکنندگان در جنگ بدر) محسوب میشد. فرزندان سعد عبارتند از: سعید، محمد، عبد الرحمن، قیس، امامه و سدوس که مادر برخی از آنها غزیه و برخی فکیه بودند.
سعد در دوران جاهلیت، هنر خطاطی عربی را بلد بود که در آن زمان مهارتی کمنظیر بود و شنا و تیراندازی را مهارت کامل میدانست. او و نیایانش در دوران جاهلیت مردم منطقه خود را از بالای برجها فرا میخواندند که هر کس گوشت و چربی میخواهد به قصر دلیم بن حارثه بیاید. خبرگزاری ابو اسامه حماد این فراخوانها را نقل کرده است.[۲]
سعد بن عباده در دوران رسول خدا صلی الله علیه وآله در اکثر جنگهای مهم بدر، احد، خندق و سایر موارد حضور داشت و در مدینه هر روز برای پیامبر ظرف پر از گوشت یا شیر یا سرکه و روغن حیوانی ارسال میکرد. مادر سعد یکی از بانوان مسلمان و بیعتکننده به نام عمره بود.[۳]
پس از شهادت پیامبرصلی الله علیه وآله، سعد بن عباده در سقیفه بنی ساعده نقش بارزی داشت و گزینه جانشینی انصار بود اما با آمدن ابوبکر و عمر، خلافت ابوبکر تثبیت شد. سعد هرگز با ابوبکر و حتی عمر بیعت نکرد. طبق نقل وقایع، وقتی ابوبکر از سعد درخواست بیعت کرد جواب رد داد و تهدید به جنگ با خاندان ابوبکر نمود. بشیر بن سعد که از طرفداران ابوبکر بود به عمر هشدار داد که نباید سعد را تحریک کرد زیرا مقاومت سعد و خاندانش ممکن است منجر به جنگ داخلی وسیع شود.[۴]
نحوه مرگ سعد بن عباده مورد اختلاف است. برخی میگویند که پس از امتناع وی از بیعت با عمر، بنا به خواست عمر از مدینه بیرون رفت و در راه به سمت حوران شام بر اثر مرگ طبیعی درگذشت.[۵]
برخی دیگر معتقدند سعد به قتل رسیدند و درباره عامل قتل او دو دیدگاه وجود دارد: برخی منابع اهل سنت بیان کردهاند که جنیان به دلیل اینکه سعد ایستاده بول کرده بود او را کشتند؛[۶] این روایت در میان بعضی اهل سنت مورد تردید قرار گرفته است و ابنابیالحدید نیز داستانی نقل میکند که به این ادعا تمسخر میزند و میگوید کسی از شیعیان به سنی گفته است که چرا اگر خلافت حق علی علیه السلام بود، علی علیه السلام دنبال آن نرفت؟ شیعه پاسخ داده که علی میترسید جنیان او را بکشند.[۷]دیدگاه دیگر اینکه خالد بن ولید و محمد بن سلمه انصاری مأمور شده بودند به دستور عمر به شام بروند و از سعد بیعت بگیرند، ولی وقتی با مخالفت او روبرو شدند، هر کدام با تیر او را هدف قرار دادند و به قتل رساندند.[۸]
روایت حدیث غدیر[۹]
یکی از صحابه که حدیث غدیر را نقل کرده سعد بن عباده انصاری خزرجی (م ۱۴ یا ۱۵ ق) است. جعابی در «نخب المناقب» حدیث غدیر را از سعد بن عباده - که یکی از نقباء دوازدهگانه است - روایت کرده است.[۱۰]
پانویس
- ↑ طبقات ابن سعد، ج۴، ص۵۱۹
- ↑ طبقات ابن سعد،ج۴، ص۵۲۰
- ↑ طبقات ابن سعد،ج۴، ص۵۲۰
- ↑ طبقات ابن سعد، ج۴، ص۵۱۹–۵۲۱
- ↑ کتاب الثقات، بیروت، ج۳، ص۱۴۹
- ↑ طبقات ابن سعد، ج4، ص523
- ↑ قاموس الرجال، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۴۹.
- ↑ مجالس المؤمنین، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۲۳۵.
- ↑ چکیده عبقات الانوار (حدیث غدیر): ص ۱۴۸.
- ↑ دانشنامه غدیر، ج ۱۱، ص ۲۹۵.