غدیر در آئینه کتاب (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | محمد انصاری زنجانی |
| زبان | فارسی |
| موضوع | غدیر |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | دلیل ما |
| محل نشر | ایران، قم |
| سال نشر | ۱۴۰۱ش. |
| قطع | رحلی |
| شابک | ۷_۲۷۲_۴۴۲_۶۰۰_۹۷۸ |
«غدیر در آئینه کتاب» اثر محمدانصاری زنجانی است که در این کتاب به‌طور مستقل به معرفی ۱۹۱۶ کتاب مستقل در موضوع غدیر پرداخته و در زمینه کتابشناسی غدیر آخرین و کامل‌ترین کتابی است که بالاترین رقم از کتب مستقل غدیر را ارائه داده است. این کتاب در واقع کتابشناسی توصیفی، تاریخی غدیر، به عنوان راهنمای تحقیق برای محققان و اندیشمندان در موضوع غدیر، و نگاهی به گذشته علمی و فرهنگی مسلمانان در راه احیای غدیر است.
نویسنده
محمد انصاری زنجانی
محتوای کتاب
در آغاز کتاب، مسئله غدیر در فرهنگ اسلام، فهرست‌وار بررسی شده و اولین کتاب غدیر معرفی و مراحل چهارگانه فرهنگ غدیر در تاریخ، تحلیل و تبیین شده است. روایت، تألیف، تحقیق و شکوفایی علمی در موضوع غدیر از جمله مراحل یاد شده‌اند. نویسنده، قبل از شروع به کتابشناسی، خلاصه ماجرای غدیر را نیز، در کتاب آورده است.
موضوعاتی که در فهرست آمده عبارتند از:
اولین کتاب در موضوع غدیر
مراحل چهارگانه فرهنگ غدیر در تاریخ
آمارهای گوناگون در کتابشناسی غدیر
گرایش‌های تحقیقی در غدیر.
نویسنده، سپس ۱۹۱۶ کتاب مستقل را اعم از خطی و چاپی به زبانهای مختلف درباره غدیر از نویسندگان قرن دوم تا پانزدهم، شناسایی و به ترتیب الفبایی معرفی کرده است.
در این اثر، کلیه آثار و کتاب‌هایی که به صورت مستقل یا در ضمن مباحث دیگر به مناسبتی به غدیر پرداخته، معرفی شده است و از جمله ویژگی آن، انعکاس تصاویر روی جلد کتاب‌ها و توصیف آنها در این کتابشناسی است. همچنین به معرفی ۵۷۹ مقاله و ۱۶۹ لوح فشرده و ۱۰ کاست پرداخته است.
مراحل تدوین
کتاب حاضر، شامل مقدمه ای در پنج بخش و نیز خلاصه آن به عربی و اردو و ترجمه آن به انگلیسی در پایان کتاب است. پس از مقدمه شمارش کتاب به صورت الفبایی تنظیم شده که در چاپ اول ۲۶۷ کتاب به ۴ زبان فارسی، عربی، اردو و انگلیسی و در چاپ دوم ۴۱۴ کتاب به هشت زبان که زبانهای ترکی استانبولی، ترکی آذری، بنگالی و نروژی اضافه شده و در چاپ سوم ۵۱۱ کتاب به ۹ زبان که زبان سواحلی اضافه شده، و در چاپ چهارم ۶۷۳ کتاب به ۱۸ زبان معرفی شده که زبانهای آلمانی، روسی، اسپانیایی، ایتالیایی، فرانسوی، تایلندی، مالایو، کردی و تاجیکی نیز اضافه شده و در چاپ پنجم ۱۰۸۰ کتاب به ۲۰ زبان معرفی شده که زبانهای تامیلی و گرجستانی اضافه شده است. اکنون در چاپ ششم ۱۹۱۶ کتاب به ۲۴ زبان معرفی شده که زبانهای آلبانیایی و اکراینی و هندی و هوسایی اضافه شده است.
کتابشناسیِ مستقل غدیر[۱]
کتاب‌های معرفی شده در این کتابنامه در چهار مرحله شناسایی شده‌اند:
- تعریف کلی کتاب و بیان روش کار مؤلف، تفصیل مطالب و موضوعات و نکات خاص مربوط به کتاب.
- تعریف کیفیت محتوای کتاب: شامل بودن کتاب بر همه مطالب مربوط به غدیر یا جنبه خاصی از آن، جهت تاریخی یا حدیثی یا ادبی در کتاب، نقل مطالب یا تحقیقی و تحلیلی بودن کتاب، تقسیم‌بندی کتاب، کیفیت قلم مؤلف، نکات خاص در هر کتاب از قبیل توضیح مدارک آن.
- خصوصیات فنی کتاب: نام کتاب، زبان، چاپی یا خطی، مؤلف و تاریخ وفات او، مترجم یا محقق، ناشر، محل چاپ، نوبت چاپ، سال چاپ، قطع کتاب، تعدادصفحات، مدرک معرفی کتاب.
- نمونه عکسی از جلد کتاب‌های موجود، به عنوان شاهدی زنده از آن.
کتابشناسیِ کامل غدیر[۲]
کتاب «غدیر در آئینه کتاب»، اثر دانشمند محترم محمد انصاری زنجانی، به عنوان گامی دیگر و در شکلی جدید و با معرفی تعداد کامل تری از کتاب‌های مستقل درباره غدیر به فرهنگ شیعه تقدیم شده است.
۱- برنامه تدوین «غدیر در آئینه کتاب» این کتابنامه در دو مرحله به انجام رسیده است:
- به دست آوردن نام کتاب‌ها برای این منظور از زحمات استاد فقید در کتاب «الغدیر فی التراث الإسلامی» استفاده کامل شده است. همچنین کتاب «الذریعة» و کتاب نامه‌های دیگر غدیر مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین جستجوی گسترده‌ای در فهرست‌های عمومی و نیز نمایه‌های ناشران مختلف برای یافتن کتاب‌های مربوط به غدیر انجام شده است. آنچه در این کتاب جمع‌آوری شده نتیجه پیگیری درباره کتاب‌های مربوط به غدیر از سال ۱۳۷۴ ش تا کنون است.
- به دست آوردن کتاب‌ها برای کتابشناسی و تصویر جلد برای به دست آوردن اصل کتاب‌ها، کتابخانه آستان قدس در مشهد و کتابخانه آیةاللَّه مرعشی در قم و بعضی کتابخانه‌های دیگر مورد مراجعه قرار گرفت. همچنین به برخی کتابخانه‌های خطی و نمایشگاه‌های کتاب و کتابفروشی‌ها مراجعه شد.
۲- خصوصیات «غدیر در آئینه کتاب» در قالب ریزی کتاب «غدیر در آئینه کتاب» شکل خاصی از تألیف در نظر گرفته شده تا برای همگان قابل استفاده باشد، که شرح آن چنین است:
- هر کتابی در دو مرحله شناسایی شده است:
- تعریف کلی کتاب و بیان روش کار مؤلف.
- تفصیل مطالب و موضوعات و نکات خاص مربوط به کتاب.
- تعریف محتوای کتاب که شامل مطالب زیر است:
- شامل بودن کتاب بر همه مطالب مربوط به غدیر و جوانب مختلف آن یا جنبه خاصی از آن.
- جهت تاریخی یا حدیثی یا ادبی در کتاب.
- کتاب فقط نقل مطالب است یا تحقیق و تحلیل نیز هست.
- تقسیم‌بندی کتاب.
- کیفیت قلم مؤلف.
- نکات خاص در هر کتاب از قبیل توضیح مدارک آن.
- نمونه عکسی از جلد کتاب‌های موجود، به عنوان شاهدی زنده از آن.
- مراعات ترتیب الفبایی در نام کتاب‌ها.
- فهرست‌های آخر کتاب از جهت زبان کتاب‌ها و چاپی و خطی بودن و نظایر اینها. و. حذف نام بعضی کتاب‌ها که در نگاه اول از نامشان به نظر می‌رسد درباره غدیر باشند ولی هنگام مراجعه خلاف آن ثابت شده است، یا مستقل بودن آنها در غدیر ثابت نمی‌شود یا کتاب‌هایی که موضوع غدیر بخشی از آن کتاب هاست و کتاب مستقلی در موضوع غدیر به‌شمار نمی‌آیند. فهرستی از این‌گونه کتاب‌ها همراه با نام مؤلف و مشخصات مختصر آنها تدوین شده که پس از معرفی کتاب‌های غدیر و پیش از فهرست‌ها در ص ۷۷۷–۸۰۱ آورده شده است.
- کتاب‌هایی که دو یا چند نام دارند تحت همه عنوان‌های اصلی و فرعی نوشته شده و تعریف کتاب در عنوان اصلی آورده می‌شود و عنوان‌های فرعی بدون شماره ثبت می‌گردد و به نام اصلی ارجاع می‌شود.
- کتاب‌های مذکور در این فهرست فقط کتاب‌های مستقل درباره غدیر است؛ بنابراین کتاب‌هایی که ارتباط با غدیر داشته باشند و حتی اگر بخشی از آنها درباره غدیر باشد در اینجا ذکر نمی‌شود، اگر چه از کتاب‌های مستقل بزرگ‌تر باشند. از این‌گونه کتاب‌ها می‌توان «بحارالأنوار» علامه مجلسی را نام برد که حدود ۱۵۰ صفحه از جلد ۲۷ آن درباره غدیر است. البته در نظر است فهرستی جداگانه برای این کتاب تدوین شود.
- اصلاحات و رفع غلط‌هایی که در بعضی فهارس رخ داده است.
- خلاصه ای از مقدمه حاضر به زبانهای عربی، اردو و انگلیسی ترجمه شده تا روش‌کار برای مراجعه کنندگان مختلف روشن باشد.
۳- روش فهرست نگاری در «غدیر در آئینه کتاب» در معرفی هر کتاب مطالب زیر به ترتیب آمده است.
- شماره مسلسل.
- نام دقیق و کامل کتاب.
- زبان کتاب: فارسی، عربی، اردو و غیره.
- چاپی یا خطی بودن کتاب. -
- نام مؤلف و تاریخ وفات او.
- نام مترجم یا محقق یا همکاری کننده.
- نام ناشر. - محل چاپ. - نوبت چاپ.
- سال چاپ: قمری، شمسی، یا میلادی.
- قطع کتاب: رحلی، وزیری، رقعی، جیبی، خشتی، پالتویی و نیم جیبی.
- تعداد صفحات.
- منبعی که معرفی کتاب از آن استخراج شده که اکثراً در کتاب‌های خطی است.
- کتابشناسی و معرفی کامل محتوای کتاب.
- مطالب جنبی در هر کتاب که جداگانه پس از پایان کتابشناسی آورده شده است.
- هر اندازه از مطالب فوق موجود باشد نوشته شده و نبودن هر مطلب دلیل بر نیافتن آن است؛ لذا از بکار بردن رمزهایی از قبیل «بی تا، بی نا، بی جا» خودداری شده است. در بعضی کتاب‌ها که در دسترس نبوده کتابشناسی نیز ذکر نشده است.
۴- کتابخانه غدیر برای آماده‌سازی فهرستی کامل از کتاب‌های مستقل تألیف شده درباره غدیر، مؤلف کتاب «غدیر در آئینه کتاب» جستجوی گسترده‌ای انجام داد که یکی از نتایج آن تشکیل کتابخانه تخصصی غدیر است.
از سال ۱۳۷۴ شمسی کتاب‌ه ای مربوط به غدیر از چاپ‌های قدیم گرفته تا کتاب‌های چاپ جدید را خریداری کرده است. همچنین نمونه عکسی از برخی کتاب‌های خطی در دسترس و نیز دست‌نویس مؤلفان که به چاپ نرسیده تهیه نموده است.
بدین ترتیب اولین مجموعه کتاب‌های مستقل غدیر با بیش از ۷۰۰ عنوان کتاب مستقل جمع‌آوری و به عنوان «کتابخانه غدیر» نگهداری می‌شود.
این کتابخانه در چندین نمایشگاه مورد بازدید عموم قرار گرفته و دائماً در حال تکمیل است، و به مناسبت‌های مختلفی مورد بازدید قرار خواهد گرفت.