فقر و غنا به دست خداوند

وَ یُفْقِرُ وَ یُغْنی

نیازمند می‌کند و بی‌نیاز می‌سازد.

<< قبلی بعدی >>

فقر و غنا به دست خداوند مفهومی است که پیامبر صلی الله علیه و آله در خطبه غدیر بر آن تأکید کرده است. برخی محققان برای اثبات این قسمت از خطبه غدیر بر آیاتی از قرآن در این باره تکیه کرده‌اند:

• إِنْ یَکُونُوا فُقَراءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِه‏؛ اگر بينوا باشند خدا به كرم خود توانگرشان خواهد ساخت(نور:۳۲)؛
• إِنْ خِفْتُمْ عَیْلَةً فَسَوْفَ یُغْنیکُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ؛ و اگر از بينوايى مى‌ترسيد، خدا اگر بخواهد به فضل خويش بى‌نيازتان خواهد كرد.(توبه:۲۸)؛
• وَ لْیَسْتَعْفِفِ الَّذینَ لا یَجِدُونَ نِکاحاً حَتَّی یُغْنِیَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ؛ و کسانی که [وسیله‏] ازدواجی نمی‌یابند باید پاکدامنی پیشه کنند تا خدا آنان را از فضل خود توانگرشان سازد(نور:۳۳).

درباره تحلیل این قسمت از خطبه غدیر چنین نوشته شده است: همهٔ موجودات دائماً در حال گرفتن فیوضات الهی هستند و نسبت به فقر ذاتی خودشان محتاج این لطف هستند تا فقر خود را جبران کنند؛ اما این بی‌نیازی فقری جدید را به دنبال دارد، چه در مراتب رشد فیزیکی و چه در مراتب معنوی. موجودات تحت تربیت تکوینی و تشریعی هستند که گرچه به آنها لطف شده و غنی می‌شوند، در عین حال در حال فقر به سر می‌برند؛ زیرا اگر لحظه‌ای از حول و قوه الهی خارج شوند نابود خواهند شد.

همان‌گونه که خداوند می‌فرماید: یَا أیُّهَا النَّاسُ أنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَی اللَّهِ وَ اللَّهُ هُوَ الْغَنِیٌ الْحَمیدُ؛ ای مردم! شما نیازمندان به خدا هستید و تنها خداست که بی‌نیاز و ستایش‌شده است(فاطر:۱۵). در عالم جز خداوند هیچ موجود دیگری غنیّ مطلق نیست. تمام موجودات، هرقدر هم کمالات داشته باشند، یک احتیاج نسبی دارند. در کلّ عالم، هیچ موجودی نیست که هیچ‌گونه احتیاجی نداشته باشد.

منابع

• شرح خطبه غدیر؛ محمدرضا شریفی، اصفهان: انتشارات نورالحیات، ۱۴۴۶ق.