محمد برزنجی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد بن عبدالرسول بن عبدالسید برزنجی |
| سرشناسی | فقیه، مفسر و صوفی مذهب شافعی |
| تولد | ۱۰۴۰ هجری قمری |
| وفات | ۱۱۰۳ هجری قمری |
| محل دفن | بقیع، مدینه |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | محمد شریف کورانی، ابراهیم بن حسن کورانی، احمد قشاشی، و دیگران |
| شاگردان | ابوالحسن محمد بن عبدالهادی تتوی سندی، عبدالقادر فاسی و… |
| تحصیلات | علوم دینی در کشورهای مختلف از جمله ایران، عراق، شام، مصر و حجاز |
| مذهب | شافعی |
| اطلاعات فرهنگی | |
| زمینه فعالیت | فقه، تفسیر قرآن، تصوف، تدریس و تألیف علمی |
| علت شهرت | تألیف بیش از ۹۰ اثر فقهی و تفسیر |
محمد بن عبدالرسول بن عبدالسید برزنجی، (۱۰۴۰–۱۱۰۳ق) فقیه و مفسر شافعی و عارف صوفی است که نسبش به امام حسن مجتبی علیه السلام میرسد.[۱] وی در غرب ایران زاده شد و در شهرهای مهم علمی چون همدان، بغداد، دمشق، مصر و حجاز به تحصیل و تدریس علوم دینی پرداخت. برزنجی بیش از ۹۰ اثر علمی تألیف کرد و در مدینه وفات یافت و در بقیع دفن شد.
زندگینامه
وی در روستای برزنج از توابع شهر زور در غرب ایران به دنیا آمد و قرآن و مقدمات علوم دینی را نزد پدر خویش فراگرفت. سپس برای تکمیل دانش خود، به شهرهای همدان، عراق، قسطنطنیه، شام، مصر و یمن سفر کرد و در این شهرها از دانشمندان برجستهای مانند محمد شریف کورانی، ابراهیم بن حسن کورانی و احمد قشاشی بهرهها برد.[۲]
برزنجی در شهرهایی مانند ماردین، حلب و دمشق از استادان متعددی چون احمد سلاحی، ابوالوفا عرضی، محمد کواکبی، عبدالباقی حنبلی و عبدالقادر صفوری علم آموخت و در بغداد از شیخ مدلج و در مصر از محمد جابلی، علی شبرا ملیسی و محمد عنانی تلمذ کرد. او در نهایت به حجاز رفت و نزد علمای حرمین از جمله اسحاق بن جعمان زبیدی، علی ربیعی، علی عقیبی تغری و عبدالملک سجلماسی طلّابی کرد.[۳]
در مدینه ملازم ابراهیم کورانی و احمد قشاشی شد و تدریس را آغاز کرد و به یکی از علما و بزرگان این شهر تبدیل گردید.[۴] اگرچه نام شاگردان خاص وی در منابع مشخص نیست، برخی از راویان برجسته چون ابوالحسن محمد بن عبدالهادی تتوی سندی و عبدالقادر فاسی بهشمار میروند.[۵]
از مهمترین ویژگیهای علمی برزنجی قابلیت او در پاسخگویی سریع و جامع به مسائل اقوال چهار مذهب اربعه بود که موجب شده بود مردم به نزد او مراجعه کنند و او پاسخهای علمی و بلیغ ارائه دهد. برزنجی به سبب زهد و تقوایش، پیشنهاد امامت و قضاوت در مکه را که از سوی سلطان ابراهیم خان به او شده بود، رد کرد و صرفاً به تدریس و تألیف پرداخت.[۶] وی سرانجام در مدینه وفات یافت و در بقیع، در مقبره برزنجیها دفن شد.[۷]
تألیفات
برزنجی بیش از ۹۰ تألیف از خود به جای گذاشت که برخی از آنها عبارتند از:
- «الاشاعة لاشراط الساعة»
- «الاسعاد والاسعاف ممن حضر فتح بلغراد»
- «انهار السلسبیل لریاض انوار التنزیل»
- «بغیة الطالب لایمان ابی طالب والتایید والعون للقائلین بایمان فرعون»
- «سداد العلم وسداد الدین فی اثبات النجاة والدرجات للوالدین»
- «السنا والسنوت فیما یتعلق بالقنوت»
- «شرح الخارق و جرح المارق»
- «العقاب الهاوی علی الثعلب العاوی»
- «قدح الزند وقدح الرمد فی رد جهالات اهل سرهند والناشرة الناجرة للفرقة الفاجرة»
- «مرقاة الصعود الی فهم اوائل العقود»
- «نواقض الروافض»
روایت حدیث غدیر[۸]
یکی از علما و بزرگان اهل سنت که حدیث غدیر را نقل کرده بَرزَنجی است. برزنجی در «نواقض الروافض» حدیث غدیر را آورده و به صحّت و کثرت طرق آن تصریح کرده است.[۹]میگوید: بدان که، شیعه ادعا میکنند که این حدیث نصّی است آشکار و نمایان در امامت علی رضی اللّه عنه، و این مهمترین شبهه ای آنها است، و مقداری که (از حدیث مذکور) ما ذکر نمودیم: «من کنت مولاه، فعلی مولاه، بدون آن زیادتی (اللهم وال من والاه ..) صحیح است و از طرق بسیار روایت شده است.[۱۰]
پانویس
- ↑ سلک الدرر، ج۴، ص۶۵
- ↑ ترجمه الغدیرج۱ ص۲۲۵
- ↑ سلک الدرر، ج۴، ص۶۵
- ↑ تعلیقات برالاشاعة لاشراط الساعة، ج۱، ص۱۹۲–۱۹۳
- ↑ فهرس الفهارس و الاثبات، ج۱، ص۱۴۸
- ↑ تعلیقات برالاشاعة لاشراط الساعة، ج۱، ص۱۹۳
- ↑ سلک الدرر، ج۴، ص۶۵–۶۶
- ↑ چکیده عبقات الانوار (حدیث غدیر): ص۲۹۱.
- ↑ نواقض الروافض (مخطوط). برای شرح حال بَرزَنجی ر.ک. سلک الدرر: ج ۴ ص ۶۵. عبقات الانوار: مجلد حدیث مدینة العلم.
- ↑ ترجمه الغدیر ج۲ ص۲۳۴