۲۳٬۰۳۵
ویرایش
تاریخچه جشن غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
== تاريخچه عيد غدير<ref>غدير در گذر زمان ( مهدى پور): ص ۱۹ - ۲۷ . هزار و يك نكته درباره غدير و فضائل اميرالمؤمنين على عليه السلام: ص ۵۶،۵۵،۴۹،۴۸.</ref>== | == تاريخچه عيد غدير<ref>غدير در گذر زمان ( مهدى پور): ص ۱۹ - ۲۷ . هزار و يك نكته درباره غدير و فضائل اميرالمؤمنين على عليه السلام: ص ۵۶،۵۵،۴۹،۴۸.</ref>== | ||
مراسم جشن و سرور در ايام موفور السرور | مراسم جشن و سرور در ايام موفور السرور [[غدیر|عید غدیر]] پيشینه اى بس ديرينه دارد که در اين جا گزارشى فهرست وار از جشن هاى غدير ارائه مى كنيم: | ||
=== الف) عيد غدير در تاريخ === | === الف) عيد غدير در تاريخ === | ||
۱. همه پيامبران عليهم السلام به اوصياى خود توصيه مى كردند كه روز | ۱. همه پيامبران عليهم السلام به اوصياى خود توصيه مى كردند كه روز غدیرخم را جشن بگيرند.<ref>الكافى: ج ۴ ص ۱۴۹.</ref> | ||
۲. پيامبر صلى الله عليه و آله پس از نصب اميرالمؤمنين عليه السلام به | ۲. پيامبر صلى الله عليه و آله پس از نصب اميرالمؤمنين عليه السلام به [[خلافت]] ، سه روز تمام در غدير جشن گرفتند، و به حاضران ( كه تعدادشان بالغ بر ۱۲۰۰۰۰ نفر بود ) فرمودند: | ||
«هَنِّئُونى! هَنِّئُونى! إنَّ اللهَ تَعَالَى خَصَّنِى بِالنُّبُوَّةِ وَ خَصَّ أهْلَ بَيْتى بِالإمَامَةِ»<ref>الغدير: ج ۱ ص ۵۱۳ .</ref>: به من تبريک بگوييد، به من تهنيت بگوييد، خداوند مرا به نبوت و خاندانم را به امامت اختصاص داد. | «هَنِّئُونى! هَنِّئُونى! إنَّ اللهَ تَعَالَى خَصَّنِى بِالنُّبُوَّةِ وَ خَصَّ أهْلَ بَيْتى بِالإمَامَةِ»<ref>الغدير: ج ۱ ص ۵۱۳ .</ref>: به من تبريک بگوييد، به من تهنيت بگوييد، خداوند مرا به نبوت و خاندانم را به امامت اختصاص داد. | ||
۳. | ۳. [[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|پیامبر صلی الله علیه و آله]] به حسّان بن ثابت امر فرمود كه با سرودن قطعه شعرى هنگامه غدير را در جهان ادبيات جاودانه سازد.<ref>خصائص الائمة ص ۴۲.</ref> | ||
۴. پيامبر صلى الله عليه و آله به | ۴. پيامبر صلى الله عليه و آله به امیرالمؤمنین عليه السلام امر فرمود كه روز عيد غدير را همه ساله جشن بگيرد.<ref>الکافی ج۴ ، ص ۱۴۹.</ref> | ||
۵. خاندان عصمت و طهارت و شيعيان به تبع آنان، همه ساله عيد غدير را جشن مى گرفتند.<ref>التنبيه و الاشراف: ص ۲۲۱.</ref> | ۵. خاندان عصمت و طهارت و شيعيان به تبع آنان، همه ساله عيد غدير را جشن مى گرفتند.<ref>التنبيه و الاشراف: ص ۲۲۱.</ref> | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
۹. مقريزى ( م ۸۴۵ ق) گزارش جامع و دقيقى از مراسم جشن و سرور «دهه غدير »در دولت فاطميان از صله ها و تبرّعات آنان در سال ۵۱۶ ق در طول اين دهه ارائه داده است.<ref> همان: ج ۲ ص ۱۱۹.</ref> | ۹. مقريزى ( م ۸۴۵ ق) گزارش جامع و دقيقى از مراسم جشن و سرور «دهه غدير »در دولت فاطميان از صله ها و تبرّعات آنان در سال ۵۱۶ ق در طول اين دهه ارائه داده است.<ref> همان: ج ۲ ص ۱۱۹.</ref> | ||
۱۰. از سال ۹۰۷ ق، همه ساله در سر تا سر ايران | ۱۰. از سال ۹۰۷ ق، همه ساله در سر تا سر ايران ، عيد سعيد غدير در سطح گسترده ای ،طىّ مراسم با شكوهى جشن گرفته مى شود.<ref>دائرة المعارف تشيع : ج ۱۱ ص ۵۲۷ .</ref> | ||
حتى مراجع عصر حاضر نيز طى بيانات خود سفارش كرده اند كه عيد غدير در يک دهه برگزار شود. به پيروى از اين پيشينه و سفارش های سالانه همايش هاى بزرگ به مناسبت غدير برگزار مى شود. | حتى مراجع عصر حاضر نيز طى بيانات خود سفارش كرده اند كه عيد غدير در يک دهه برگزار شود. به پيروى از اين پيشينه و سفارش های سالانه همايش هاى بزرگ به مناسبت غدير برگزار مى شود. | ||
در اين همايش ها با ارائه مقالات و تشكيل ميزگردها و... ، خطوط كلى مجالس دهه | در اين همايش ها با ارائه مقالات و تشكيل ميزگردها و... ، خطوط كلى مجالس دهه [[غدیر]] تعيين مى گردد. حتى به منظور تربيت مبلّغان، كلاس هاى تخصصى غدير دائر مى شود. | ||
=== ب) نخستين دهه غدير === | === ب) نخستين دهه غدير === | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
هم چنين او سه نمونه از خطبه هاى فاطميان در روز عيد غدير، در مصر، يمن و شامات را ثبت كرده است.<ref>عيد الغدير فى عهد الفاطميين، چاپ تهران ۱۴۱۷ ق.</ref> | هم چنين او سه نمونه از خطبه هاى فاطميان در روز عيد غدير، در مصر، يمن و شامات را ثبت كرده است.<ref>عيد الغدير فى عهد الفاطميين، چاپ تهران ۱۴۱۷ ق.</ref> | ||
در اين جا فرازهايى از كتاب گران | در اين جا فرازهايى از كتاب گران سنگ « الخطط المقريزية» را مى آوريم: | ||
=== ج نخستين جشن رسمى غديردر عراق === | === ج نخستين جشن رسمى غديردر عراق === | ||
نخستين جشن رسمى غدير به سال ۳۵۲ ق، در ايام معزّالدوله بُوَيهى (ت ۳۰۳ - م ۳۵۶ ق) در عراق پايه گذارى شد. اساس اين جشن روايت احمد بن حنبل است كه در مسند كبير خود از براء بن عازب روايت كرده كه گفت:در يكى از سفرها در خدمت رسول خدا | نخستين جشن رسمى غدير به سال ۳۵۲ ق، در ايام معزّالدوله بُوَيهى (ت ۳۰۳ - م ۳۵۶ ق) در [[عراق]] پايه گذارى شد. اساس اين جشن روايت [[احمد بن حنبل]] است كه در مسند كبير خود از [[براء بن عازب انصاری|براء بن عازب]] روايت كرده كه گفت:در يكى از سفرها در خدمت [[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|رسول خدا صلی الله علیه و آله]] بوديم كه در غدير خم فرود آمديم، فرمان اجتماع براى [[نماز جماعت در صحرای غدیر|نماز]] اعلام شد. | ||
زير دو درخت براى رسول خدا صلى الله عليه وآله جارو زده شد و نماز ظهر را خوانديم. پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله دست | زير دو درخت براى رسول خدا صلى الله عليه وآله جارو زده شد و نماز ظهر را خوانديم. پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله دست [[امیرالمؤمنین علی علیه السلام|علی علیه السلام]] را گرفت و فرمود: | ||
آيا مى دانيد كه من براى مؤمنان از خودشان صاحب اختيارتر( اولى به نفس)هستم؟ همه گفتند: آرى. فرمود: «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِيٌّ مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ ». | آيا مى دانيد كه من براى مؤمنان از خودشان صاحب اختيارتر( اولى به نفس)هستم؟ همه گفتند: آرى. فرمود: «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِيٌّ مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ ». | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
جالب توجه است كه اولاً: | جالب توجه است كه اولاً: | ||
هجرت در شب اول ربيع الاول آغاز شده و دخول | هجرت در شب اول ربيع الاول آغاز شده و دخول [[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|پیامبر صلی الله علیه و آله]] به غار بدون ترديد در اول ربيع بوده است، نه ۲۶ ذی حجة الحرام! | ||
ثانياً: بر اساس تحقيق، ابوبكر در غار نبود، بلكه شخص ديگرى به نام: عبداللَّه بن اُرَيقِط به عنوان راهنما در غار بود.<ref>صاحب الغار ابوبكر ام رجل آخر(نجاح الطائى) : ص ۶۲ .</ref> | ثانياً: بر اساس تحقيق، ابوبكر در غار نبود، بلكه شخص ديگرى به نام: عبداللَّه بن اُرَيقِط به عنوان راهنما در غار بود.<ref>صاحب الغار ابوبكر ام رجل آخر(نجاح الطائى) : ص ۶۲ .</ref> | ||
=== د) نخستين جشن رسمى غدير در مصر === | === د) نخستين جشن رسمى غدير در مصر === | ||
مقريزى در ادامه مى گويد: در روز ۱۸ ذی حجة الحرام ۳۶۲ ق، براى نخستين بار جشن مفصلى در مصر و مغرب (مراكش) برگزار شد، و جمعيت انبوهى براى دعا و عبادت گرد آمدند. آن روز روز | مقريزى در ادامه مى گويد: در روز ۱۸ ذی حجة الحرام ۳۶۲ ق، براى نخستين بار جشن مفصلى در مصر و مغرب (مراكش) برگزار شد، و جمعيت انبوهى براى دعا و عبادت گرد آمدند. آن روز روز عید بود، زيرا در آن روز پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله على عليه السلام را به عنوان خلیفه برگزيده و پيمان خلافت بسته بود. | ||
در آن روز اجتماع با شكوهى در مسجد جامع قاهره برگزار شد. قاريان، قرآن تلاوت كردند، شعرا شعر انشاء كردند، فقها گرد آمدند و مراسم تا ظهر ادامه يافت. آن گاه به قصر رفتند و از دست خليفه جايزه دريافت كردند. | در آن روز اجتماع با شكوهى در مسجد جامع قاهره برگزار شد. قاريان، قرآن تلاوت كردند، شعرا شعر انشاء كردند، فقها گرد آمدند و مراسم تا ظهر ادامه يافت. آن گاه به قصر رفتند و از دست خليفه جايزه دريافت كردند. | ||
سپس مقريزى مى نويسد: در دهه ميانى ذی حجة، همه امرا و درجه داران خود را مهياى حضور در مراسم | سپس مقريزى مى نويسد: در دهه ميانى ذی حجة، همه امرا و درجه داران خود را مهياى حضور در مراسم [[عید غدیر]] مى كنند. روز هجدهم ذی حجة، خليفه بدون سايبان و بدون تشخّص براى حضور در مراسم قرائت خطبه حاضر مى شود. | ||
در آن روز، طبق روال وزير داخل قصر مى شود. خليفه حركت مى كند تا براى جلوس روى تخت مهيا شود، و وزير با خدم و حشم خليفه را همراهى مى كند،تخت خليفه را در مقابل درب كاخ مى گذارند. | در آن روز، طبق روال وزير داخل قصر مى شود. خليفه حركت مى كند تا براى جلوس روى تخت مهيا شود، و وزير با خدم و حشم خليفه را همراهى مى كند،تخت خليفه را در مقابل درب كاخ مى گذارند. | ||
بيش از ۵۰۰۰ نفر نظامى سواره و در حدود ۱۰۰۰ نفر تيرانداز پياده و در حدود ۷۰۰۰ نفر پرچم به دست، از اصناف مختلف و در صف هاى منظم در اطراف خليفه حركت مى كنند تا به مقام رأس الحسين عليه السلام مشرف مى شوند. خليفه در جايگاه قرار مى گيرد، و | بيش از ۵۰۰۰ نفر نظامى سواره و در حدود ۱۰۰۰ نفر تيرانداز پياده و در حدود ۷۰۰۰ نفر پرچم به دست، از اصناف مختلف و در صف هاى منظم در اطراف خليفه حركت مى كنند تا به مقام رأس الحسين عليه السلام مشرف مى شوند. خليفه در جايگاه قرار مى گيرد، و خطیب به [[منبر]] رفته و متن خطبه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله را - كه در روز غدیر ايراد فرموده بود - قرائت مى كند. پس از القاى خطبه، قاضى القضاة آمده و دو ركعت نماز عيد را با مردم مى خواند.در نزد آن ها عيد غدير بيش از عيد قربان اهميت دارد، و در آن بيش از [[عید قربان]] قربانى ذبح مى شود. سپس قاضى بر عرشه منبر قرار مى گيرد و اشعار نغز و پرمغزى پيرامون غدير خم مى خواند. | ||
در سال ۵۱۶ ق در مراسم جشن غدير، هزاران تن از اشراف و اعيان و فقرا و مساكين گرد آمده و جايزه دريافت كردند. همگان؛ از عالى و دانى، ثروتمند و مستمند منتظر جايزه غدير هستند. | در سال ۵۱۶ ق در مراسم جشن غدير، هزاران تن از اشراف و اعيان و فقرا و مساكين گرد آمده و جايزه دريافت كردند. همگان؛ از عالى و دانى، ثروتمند و مستمند منتظر جايزه غدير هستند. | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
كسانى كه دختر دم بخت دارند يا قصد داماد كردن پسر دارند، منتظر مى شوند كه دهه غدير فرا رسد و از جايزه خليفه به اهداف خود برسند. | كسانى كه دختر دم بخت دارند يا قصد داماد كردن پسر دارند، منتظر مى شوند كه دهه غدير فرا رسد و از جايزه خليفه به اهداف خود برسند. | ||
شعرا شعر مى خوانند و صله مخصوص دريافت مى كنند: ۷۹۰دينار به درجه داران تقديم مى شود، ۱۴۴ قطعه لباس فاخر تقسيم مى شود، ۲۵۸ | شعرا شعر مى خوانند و صله مخصوص دريافت مى كنند: ۷۹۰دينار به درجه داران تقديم مى شود، ۱۴۴ قطعه لباس فاخر تقسيم مى شود، ۲۵۸ دینار از سوى وزير جايزه داده مى شود. | ||
موقع اذان بانگ تكبير همه جا طنين انداز مى شود و نماز ظهر به امامت قاضى القضاة ادا مى گردد. خليفه به قصر مى رود تا نزديكان و خاندانش را ديدار نمايد، و پسرش به جاى او با مردم ديدار مى كند و جايزه مى دهد. | موقع اذان بانگ تكبير همه جا طنين انداز مى شود و نماز ظهر به امامت قاضى القضاة ادا مى گردد. خليفه به قصر مى رود تا نزديكان و خاندانش را ديدار نمايد، و پسرش به جاى او با مردم ديدار مى كند و جايزه مى دهد. | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
وزير دستور مى دهد كتاب هايى براى مطالعه به نزد خليفه ببرند. به هر كدام از برادران و خويشاوندان خليفه ۱۰۰۰ دينار مى دهند. آنچه باقى بماند به نماينده دولت مى دهند تا در ميان مهمانان و درجه داران و مستخدمان تقسيم كند.<ref>الخطط المقريزيه: ج ۲ ص ۱۱۷-۱۲۱.</ref> | وزير دستور مى دهد كتاب هايى براى مطالعه به نزد خليفه ببرند. به هر كدام از برادران و خويشاوندان خليفه ۱۰۰۰ دينار مى دهند. آنچه باقى بماند به نماينده دولت مى دهند تا در ميان مهمانان و درجه داران و مستخدمان تقسيم كند.<ref>الخطط المقريزيه: ج ۲ ص ۱۱۷-۱۲۱.</ref> | ||
اين بود اشاره اى كوتاه به آمار و ارقام مربوط به دهه غدير در ايام دولت فاطميان، كه نزديک به يک هزار سال پيش در دهه غدير توسط | اين بود اشاره اى كوتاه به آمار و ارقام مربوط به دهه غدير در ايام دولت فاطميان، كه نزديک به يک هزار سال پيش در دهه غدير توسط فاطمیون نثار مى شد. | ||
=== ذ) چرا دهه غدير؟ === | === ذ) چرا دهه غدير؟ === | ||
روز غدير به نصّ قرآن كريم روز | روز غدير به نصّ قرآن كريم روز «[[آیه اکمال و شبهات ابن کثیر|اكمال دین]]» و «اتمام نعمت» است.<ref>مائده/۳.</ref> از سوى ديگر، از ديدگاه قرآن كريم عدد ۱۰، عدد اكمال و اتمام مى باشد: | ||
۱. خداوند با حضرت موسى عليه السلام براى يک ماه وعده گذاشت، سپس آن را با ده روز ديگر به اتمام رساند: | ۱. خداوند با حضرت موسى عليه السلام براى يک ماه وعده گذاشت، سپس آن را با ده روز ديگر به اتمام رساند: | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۷: | ||
در ادبيات عرب نيز كمتر از ده را «جمع قلّة» و ده به بالا را «جمع كَثرة» گويند. راغب در اين رابطه مى نويسد: العشرة هو العدد الكامل<ref>مفردات القرآن: ص ۳۳۵.</ref>: ده عدد كامل مى باشد. | در ادبيات عرب نيز كمتر از ده را «جمع قلّة» و ده به بالا را «جمع كَثرة» گويند. راغب در اين رابطه مى نويسد: العشرة هو العدد الكامل<ref>مفردات القرآن: ص ۳۳۵.</ref>: ده عدد كامل مى باشد. | ||
بر اين اساس، اگر | بر اين اساس، اگر [[عید غدیر|عید سعید غدیر]] را يک روز، سه روز يا يک هفته برگزار كنيم بسيار خوب است، ولى اگر دقت شود تا به صورت دهگى نباشد به حدّ تمام و كمال نمى رسد و لذا مى بينيم كه در آداب و رسوم ما دهه عاشورا، دهه اربعين، دهه فاطميه، دهه محسنيه، دهه مهدويه و دهه كرامت، همه و همه ده روز گرفته مى شود. | ||
در اصل بنيان گذار مجالس دهگى حضرت امام رضا عليه السلام مى باشد، كه روز اول محرم خانه را سياه پوش كرد، و به ريّان بن شبيب در روز اول محرم فرمود: | در اصل بنيان گذار مجالس دهگى حضرت امام رضا عليه السلام مى باشد، كه روز اول محرم خانه را سياه پوش كرد، و به ريّان بن شبيب در روز اول محرم فرمود: | ||
«يَا ابْنَ شَبِيبٍ: إِنْ كُنْتَ بَاكِياً لِشَيْءٍ فَابْكِ لِلْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ» ( عليه السَّلام )<ref>امالى صدوق: ص ۱۱۲.</ref>: اى پسرشبيب، اگر خواستى به چيزى گريه كنى به امام | «يَا ابْنَ شَبِيبٍ: إِنْ كُنْتَ بَاكِياً لِشَيْءٍ فَابْكِ لِلْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ» ( عليه السَّلام )<ref>امالى صدوق: ص ۱۱۲.</ref>: اى پسرشبيب، اگر خواستى به چيزى گريه كنى به [[امام حسین علیه السلام]] گريه كن. | ||
و لذا علماى ربانى و مراجع دردآشناى جهان تشيع دستور اكيد دارند كه عيد سعيد غدير به عنوان دهگى گرفته شود. | و لذا علماى ربانى و مراجع دردآشناى جهان تشيع دستور اكيد دارند كه عيد سعيد غدير به عنوان دهگى گرفته شود. | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۱: | ||
نه تنها ابن خلّكان اين شب را شب عيد غدير مى نامد، بلكه مسعودى و ثعالبى نيز اين شب را از شب هاى معروف در بين امت اسلامى شمرده اند. ريشه اين عيد اسلامى به خود روز غدير باز مى گردد، زيرا در آن روز پيامبر صلى الله عليه و آله به مهاجر و انصار بلكه به همسران خود دستور داد كه بر على عليه السلام وارد شوند و به او در مورد چنين فضيلت بزرگى تبريک گويند.<ref>غنچه غدير غريب: ص ۱۱۲،۱۱۳، به نقل از: پژوهشى پيرامون زندگى على عليه السلام.</ref> | نه تنها ابن خلّكان اين شب را شب عيد غدير مى نامد، بلكه مسعودى و ثعالبى نيز اين شب را از شب هاى معروف در بين امت اسلامى شمرده اند. ريشه اين عيد اسلامى به خود روز غدير باز مى گردد، زيرا در آن روز پيامبر صلى الله عليه و آله به مهاجر و انصار بلكه به همسران خود دستور داد كه بر على عليه السلام وارد شوند و به او در مورد چنين فضيلت بزرگى تبريک گويند.<ref>غنچه غدير غريب: ص ۱۱۲،۱۱۳، به نقل از: پژوهشى پيرامون زندگى على عليه السلام.</ref> | ||
به بيان ديگر: روز غدير، از همان روز غدير به عنوان عيد شناخته شده، و از همان سال و همان صحرا پا به پاى مسلمين در طول زمان و گستره كشورهاى اسلامى پيشرفته است. از نظر تاريخى، عيد غدير در تک تک اين زمان ها به عنوان عيد و جشن شناخته شده بود:زمان امام صادق عليه السلام( م ۱۴۸ ق ). | به بيان ديگر: روز غدير، از همان روز غدير به عنوان عيد شناخته شده، و از همان سال و همان صحرا پا به پاى مسلمين در طول زمان و گستره كشورهاى اسلامى پيشرفته است. | ||
از نظر تاريخى، عيد غدير در تک تک اين زمان ها به عنوان عيد و جشن شناخته شده بود: | |||
زمان امام صادق عليه السلام( م ۱۴۸ ق ). | |||
زمان امام رضا عليه السلام ( م ۲۰۳ ق ). | زمان امام رضا عليه السلام ( م ۲۰۳ ق ). | ||
| خط ۱۲۵: | خط ۱۲۹: | ||
زمان ابن طلحه شافعى ( م ۶۵۴ ق ). | زمان ابن طلحه شافعى ( م ۶۵۴ ق ). | ||
زمان ابن خلّكان (م ۶۸۱ ق) از نظر گستره جغرافيايى نيز در مناطق شرقى جهان اسلام؛ يعنى ماوراء | زمان ابن خلّكان (م ۶۸۱ ق) از نظر گستره جغرافيايى نيز در مناطق شرقى جهان اسلام؛ يعنى ماوراء النهر ، محلى كه ابوریحان مى زيسته، و نيز نيشابور، كه محل تولد ثعالبى است، تا رى ،كه زادگاه و اقامتگاه كلينى است، و تا بغداد، كه محل تولد و رشد مسعودى است، تا حلب، كه محل زندگى ابن طلحه شافعى و مصر كه محل زندگى ابن خلّكان است، مردم به اين عيد توجه داشته و آن را جشن مى گرفته اند.اين در صورتى است كه فرض كنيم هر يک از بزرگان از محيط زندگى خود خبر داده اند. در حالى كه مى دانيم: اولاً بعضى از آن ها مانند مسعودى و بيرونى اكثر كشورهاى اسلامى را گشته اند، و ثانياً در نوشته هاى ايشان از اين روز به عنوان عيد مسلمين ياد شده است. <ref>غدير از ديدگاه اهل سنت: ص ۱۳۶.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
<references /> | <references /> | ||