شهرت: تفاوت میان نسخه‌ها

شهر مكه وطن پيامبر صلى الله عليه و آله بود و حضرت با آسايش بيشتر و زمان وسيع‏ ترى مى ‏توانست به نشر اسلام و ارتباط مسلمانان با يكديگر بپردازد.

با در نظر گرفتن همه اين شرايط ويژه، انتظار مى ‏رفت پيامبر خدا در اين اولين و آخرين سفر حج خود مدتى در [[مکّه]] بماند، ولى بلافاصله پس از اتمام حج حركت به سوى غدير را اعلام كرد، با عجله ‏اى كه بيش از يک روز به حاجيان اجازه توقف در مكه نمى‏ داد؛ و اين براى همه عجيب بود. حضرت به منادىِ خود بلال دستور داد تا به مردم اعلان كند:

فردا كسى جز معلولان نبايد باقى بماند، و همه بايد حركت كنند تا در وقت معين در [[غدیر|غدیر خم]] حاضر باشند.

اين عجله براى رسيدن به غدير، در حساس ‏ترين شرايطى كه مكه به خود ديده، از به ياد ماندنى ‏ترين قسمت‏ هاى اين سفر ربّانى است. نتيجه اين اعلام فورى اشتهار غدير در آن روزگار و آينده‏ هاى تاريخ شد؛ چون همگى در جستجوى پاسخ اين سؤال بودند كه:  

=== اشتهار غدير به خاطر مكان فوق ‏العاده آن<ref>بحار الانوار: ج ۲۱ ص ۳۸۵ و ج ۳۷ ص ۱۵۸،۱۱۱. اثبات الهداة: ج ۲ ص ۱۳۶ ح ۵۹۳ . الغدير : ج ۱ ص ۲۶۸،۱۰.</ref>===

«غدير» كمى قبل از «جحفه»، بيابانى وسيع و آبگيرى براى جمع شدن آب سيل ‏ها و همچنين آب چشمه‏ اى كه از سمت شمال غربى به آن مى ‏ريزد و چند درخت كهنسال تنومند بوده، كه براى برنامه سه روزه پيامبر صلى الله عليه و آله و ايراد خطبه براى آن جمعيت انبوه بسيار مناسب بوده است.  

موقعيت حساس اين بِرکه از آن جهت است كه جاده بعد از آن در سمت [[مدینه]]، به جُحفِه مى‏ رسد كه تقاطع راه‏ هاست.

جاده ‏اى كه از مكه تا غدير را از كنار دريا پيموده در [[وادی جحفه|جحفه]] تقسيم مى‏ شود. راهى به سوى [[مدینه]] به شرق مايل مى‏ شود و به سمت [[عراق]] نيز مى‏ رود.  

راهى به سمت شمال از كنار دريا تا شام مى‏ رود. راه ديگرى از غرب به دريا مى‏ رسد تا با كشتى به مصر و ساير مناطق [[آفریقا]] برود. از سمت جنوب هم به شهر مكه منتهى مى ‏شود و بعد از آن هم به [[یمن]] مى‏ رسد.

اگر چه مسلمانان آن روز اكثراً از سوى مدينه آمده بودند، ولى انتخاب غدير قبل از اين تقاطع حساس، در آينده ‏هاى تاريخ كه [[کاروان‏]] ها در رفت و برگشت از حج و عمره همين مسير را طى مى‏ كردند، براى هميشه يادآور مراسمى بود كه در هيجدهم ذى ‏الحجه در آنجا انجام گرفت.  

يعنى قبل آنكه كاروان‏ ها متفرق شوند غدير را -  كه يادآور آن روز مقدس بود -  زيارت مى ‏كردند و با نماز در مسجد [[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|پیامبر صلی الله علیه و آله]] در غدير، با اين زيربناى اعتقادى خود هم تجديد خاطره و هم تجديد [[بیعت]] مى ‏نمودند.

اين يک پيش ‏زمينه حساب شده درباره غدير بود كه اشتهار آن را رقم زد و چنان سوزشى در دل دشمنانش داشته و هنوز هم دارد كه بارها دست به تخريب مسجد آن زده ‏اند.

براى دوستان غدیر نيز آن قدر دل‏ انگيز بوده كه در طول چهارده قرن، پس از هر ويرانىِ دشمن اقدام به بازسازى آن كرده‏ اند، و پرچم غدير را كنار بركه خم در اهتزاز نگه داشته ‏اند.  

سخنرانى تاريخى پيامبر صلى الله عليه و آله در غدير كه حدود يک ساعت طول كشيده از استثنائى‏ ترين خطبه‏ هاى جهان به شمار مى ‏آيد؛ و همين خطبه باعث اشتهار غدير شده است.  

در اين خطابه كه با مخاطبانى به وسعت كره زمين تا روز قيامت ايراد شده، مراحل سخن به قدرى حساب شده و دقيق پيش مى‏ رود و به هدف اصلى مى‏ رسد و سپس به تشريح آن مى ‏پردازد، كه تاكنون شرح ‏هايى بر اين خطبه نوشته شده و فصاحت و بلاغت آن سخن گفته شده است.  

دو اقدام عملى پيامبر صلى الله عليه و آله در اثناء خطبه، كه بر فراز منبر انجام دادند و تا آن روز سابقه نداشت اشتهار غدير را دو چندان كرد: يكى بر سر دست بلند كردن على‏ عليه السلام و در آن حال گفتنِ «مَن كُنتُ مَولاهُ فَهذا عَلِىٌّ مَولاهُ»، و ديگرى بيعت لسانى كه با گفتن اقرار نامه غدير توسط آن حضرت و تكرار آن توسط مردم عملى شد.

مراسم غدير كه نه يک ساعت و نه نيمروز و نه يک روز، بلكه [[سه روز]] به طول انجاميده و اين طولانى شدن هيچ دليلى جز [[بیعت]] ۱۲۰۰۰۰ نفرى نداشته، آن را به صورت يكى از مشهورترين وقايع [[تاریخ]] در آورده است.  

با در نظر گرفتن اينكه بدون بيعت هم مى ‏شد به اين مراسم خاتمه داد، ولى اين تأكيد بر بيعت هم با پيامبر صلى الله عليه و آله و هم با [[امیرالمؤمنین علی علیه السلام|امیرالمؤمنین‏ علیه السلام]] و توقف در بیابان در آن شرايط گرم و طاقت فرسا براى هر شنونده ‏اى تعجب برانگيز و به ياد ماندنى است و از نگاهى ديگر اشتهار واقعه غدير را رقم مى‏ زند.

اگر بقيه وقايعى را كه در اين سه روز اتفاق افتاده به ماجراى بيعت اضافه كنيم اين معروفيت چند برابر مى ‏شود. برنامه [[تبریک]] مردم كه حتى [[عمر بن خطاب]] «بَخٍ بَخٍ لَكَ يا  عَلى» گفت<ref>بحار الانوار: ج ۲۱ ص ۳۸۷. امالى شيخ مفيد: ص ۵۷ .</ref> و بستن عمامه پيامبر صلى الله عليه و آله بر سر اميرالمؤمنين‏ عليه السلام<ref>الغدير: ج ۱ ص ۲۹۱. عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۱۹۹. اثبات الهداة: ج ۲ ص ۲۱۹ ح ۱۰۲.</ref> و شعر [[حسان بن ثابت|حَسّان بن ثابت]]<ref>بحار الانوار: ج ۲۱ ص ۳۸۸ و ج ۳۷ ص ۱۹۵ ۱۶۶ ۱۱۲. عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۲۰۱ ۱۴۴ ۹۸ ۴۱. كفاية الطالب: ص ۶۴ . كتاب سليم: ص ۸۲۸ .</ref> و ظهور [[جبرئیل|جبرئيل]] در غدير<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۶۱ ۱۲۰. عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۱۳۶  ۸۵.</ref> و نوشتن [[سند مکتوب غدیر|سند]] [[سند مکتوب غدیر|مکتوب غدیر]] به امر پيامبر صلى الله عليه و آله<ref>بحار الانوار: ج ۳۵ ص ۲۸۲. عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۱۵۱.</ref> و ماجراى [[سنگ آسمانی]] بر دشمن غدير<ref>بحار الانوار: ج ۸ ص ۶ ح ۱۰ و ج ۱۵ ص ۶ ح ۶ و ج ۳۵ ص ۳۲۳  - ۳۲۰ ح ۲۲ و ج ۳۷ ص ۱۷۶ ۱۷۳ ۱۶۶ ۱۶۲ و ج ۴۲ ص ۴۲  - ۴۰ ح ۱۴ و ج ۹۴ ص ۱۳ ح ۲۲. تفسير القمى: ص ۶۹۵ . الفضائل (شاذان): ص ۸۴ . تفسير فرات: ص  ۵۰۵ ۱۹۰ ح ۶۶۳ . مناقب ابن شهرآشوب: ص ۳ ح ۴۰. اربعين منتجب‏الدين: ص ۸۳ . العمدة (ابن بطريق) : ص ۱۰۱. الاقبال: ص ۴۵۹  - ۴۵۳. حلية الابرار: ج ۲ ص ۱۲۵. مدينة المعاجز: ج ۲ ص ۲۷۶  - ۲۶۷. عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۵۶ ح ۲۲، ص ۶۸ ح ۴۵، ص ۱۳۰ ح ۱۸۵، ص ۳۰۶. تفسير الثعالبى: ج ۳ ص ۲۳۹. تفسير القرطبى: ج ۸ ص ۳۱۶ ۳۱۵ و ج ۱۰ ص ۲۲۵. زاد المسير )ابن جوزى( : ج ۴ ص ۱۰. الكافى: ج ۱ ص ۴۲۲ ح  ۴۷ و ج ۸ )الروضة( ص ۵۷ ح ۱۸.</ref>، همه اينها مسائلى است كه در هيچ مراسمى كنار هم جمع نشده و اجتماع آنها نتيجه ‏اى جز اشتهار استثنائى براى غدير نداشته است.  

=== تابلوى اشتهار بر پيشانى غدير<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۴۲.</ref> ===

هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله اميرالمؤمنين‏ عليه السلام را در آن ماجراى معروف و مشهور روز غدير معرفى كرد، فرمود:

 

بدانيد كه هر كس من مولاى او و صاحب اختيارتر نسبت به او هستم اين على مولاى او و [[صاحب اختیار]] اوست. اللهم وال من والاه و عادِ من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله.

با همه اقداماتى كه سقيفه به كار گرفت و توانست بسيارى از احاديث پیامبر صلی الله علیه و آله را به فراموشى بسپارد، ولى درباره [[حدیث غدیر]] نتوانست مانع انتشار اين حقيقت پر ابهت شود، به گونه ‏اى كه تا امروز اشتهار واقعه غدير يكى از جهات مسلم غدير است؛ و در مقام دفاع و [[اتمام حجت]] درباره آن به اين جهت اشتهار بسيار اشاره شده است.  

در واقع برنامه ‏ريزى خدا و رسول براى نشر پيام ولايت از غدير، به قدرى حساب شده بوده كه انتشار خبر آن قابل كنترل كسى نباشد.  

اولين حضور ۱۲۰ هزار نفرى در [[اسلام]] در برابر يک خطيب و تنوع برنامه ‏هاى سه روزه غدير، يک تبليغ استثنائى در تاريخ انبيا عليهم السلام را رقم زد كه هيچ [[سقیفه‏]] اى را قدرت ممانعت از نشر آن نبود!!

نتيجه اين اشتهار آن بود كه در دوران‏ هاى مختلف بعد از غدير، هرگاه لازم بود از خصم درباره آن اقرارى گرفته شود، جاى انكارى وجود نداشت! بلكه [[مخالفین]] و به خصوص نسل‏ هاى بعدىِ آنان خود اقرار به شهرت حديث غدير مى ‏نمودند.

=== نتايج شهرت خبر غدير<ref>اثبات الهداة: ج ۲ ص ۱۲۲ ح ۵۰۵ .</ref> ===

در موارد بسيارى وقتى شهادت به نفع غدير از فرد يا گروهى درخواست مى‏ شد، فوراً بدون ترس از حاكمين و از كسانى كه در مقابل غديريان قرار داشتند پاسخ مثبت داده و شهادت مى‏ دادند.

دقيقاً از همين جاست كه تغافل مردم نسبت به غدير در هر زمانى به خصوص در ماجراى سقيفه براى همه واضح بوده، و هميشه تعبير اين بوده كه «چرا خود را به فراموشى زده‏ ايد»؟

در حالى كه چنين برخوردى را درباره كمتر موضوعى در اسلام مى ‏بينيم. يعنى درباره به فراموشى سپردن ماجراى سه روزه صد و بيست هزار نفرى در غدير، هيچ عذرى نزد هيچ قوم و ملتى نمى‏ تواند پذيرفته باشد!!  

=== انتشار فورى و فراگيرِ خبر غدير ===

در زمانى كه وسائل ارتباط جمعى و خبر رسانى بسيار ابتدائى بود و اخبار با زمان زياد و با انگيزه ‏هاى ضعيف از شهرى به شهرى به صورت گفتارى و يا حد اكثر نوشتارى منتقل مى‏ شد، چه طرحى لازم بود كه بتواند خبر غدير را در حد ابزارهاى ارتباطى امروز منتشر نمايد.

نه فقط مسلمانان آن روز توسط حاجيان اطلاع يافتند، بلكه كفار و مردمان شهرهاى دوردست و حتى پادشاهان كشورها خبردار شدند.

يک بُعد ماجرا مربوط مى ‏شد به اصل مسئله كه تعيين [[جانشین]] براى ختم نبوت بود. اين جهت براى همه مردم عالم [[اهمیت]] داشت و در واقع چشم انتظار آن بودند، جز [[منافقین]] مسلمان نمايى كه بر ضد اسلام صحيفه امضا كردند و سقيفه تشكيل دادند و طبعاً غدير را هم فراموش كردند!  

كلام امام صادق‏ عليه السلام را مى‏ شنويم درباره شيوع و پخش فورى خبر غدیر در آن زمان، كه مى‏ فرمايد: وقتى پيامبر صلى الله عليه و آله در روز غدير خم على‏ عليه السلام را [[منصوب]] كرد و فرمود:

مَن كُنتُ مَولاهُ فَعَلِىٌّ مَولاهُ، اين خبر در شهرها منتشر گرديد. وقتى از پيامبر صلى الله عليه و آله پرسيدند: اين خبر از سوى شما يا از سوى پروردگار است؟  

=== ماجراى مشهور و معروف غدير ===

صد و پنجاه سال از غدير گذشته و خلفاى غاصب در انواع سقيفه‏ اى و اميه ‏اى و مروانى و عباسى يكى پس از ديگرى آخرين تلاش ‏هاى خود را براى اضمحلال تاريخ و اعتقاد غدير به كار گرفته ‏اند، اما اين نام زيبا همچنان از قله اسلام مى ‏درخشد، به گونه‏ اى كه امام موسى بن جعفر عليه السلام به شهرت و معروفيت آن را در تبليغ غدير مطرح كرده مى‏ فرمايد:  

پیامبر صلی الله علیه و آله در ماجراى معروف و مشهور روز غدير اميرالمؤمنين ‏عليه السلام را معرفى كرده فرمود: اى مردم، آيا من صاحب اختيارتر از شما نسبت به خودتان نيستم؟  

=== هزاران شاهد در غدير ===

=== تغافل اكثريت مردم از غدير ===

=== اقرار غاصبين درباره غدير در شوراى عمر ===

=== اقرار جمعيت به غدير در مسجد پيامبر صلى الله عليه و آله ===

اگر همه حاضران مسجد نبوی كه دويست نفر آنان از [[مهاجرین|مهاجر]] و [[انصار]] باشند، به فاصله بيست سال بعد از واقعه غدير، قسم ياد كنند كه در غدير بوده ‏اند و «مَن كُنتُ  

=== شهادت گروهى به غدير پس از ۲۵ سال ===

=== اقرار صحابه به غدير پس از ۵۰ سال ===