راه های مقابله با دشمنان غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

مبلغ غدير وقتى در برابر مخالفين يا دشمنان آن قرار مى‏گيرد با يقينى كه به حقانيت و اصالت غدير دارد و اعتمادى كه به خدا و رسول در فرستادن بهترين دستور العمل براى بشريت دارد، بايد تلاش كند تا مخالف را دقيقاً از آنچه خدا و رسول فرموده آگاه كند و جوانب آن را برايش روشن نمايد، نه آنكه فوراً سراغ بحث و جدل درباره اشكال يا شبهه‏اى برود.  

در اين باره توجه به 4  نكته اساسى لازم به نظر مى‏آيد:

===== 1 . تأثير حقيقت غدير در دشمن =====

===== 2 . نتايج روشنگرى غدير به جاى پاسخِ شبهه =====

وقتى قبل از هر گونه پاسخى به شبهات دشمن، روشنگرى كامل درباره غدير را شيوه خود قرار دهيم ۴  نتيجه سازنده و مؤثر به دست مى‏آيد:

ج . بيان حقايق غدير دشمنان را فرارى مى‏دهد، و در واقع قوت ايمان را در غديريان جلوه‏گر مى‏كند، كه از گفتن حقيقتى كه معتقدند خجالت نمى‏كشند و با سينه سپر كرده آن را ابراز مى‏كنند.

===== 3 . مراعات مخاطب براى درك غدير =====

براى انتقال حقايق غدير به مخاطبى كه دشمن است يا مورد حمله دشمن قرار گرفته، بايد مقدار مطلب و طرز بيان و مرحله بندى آن را با حال مخاطب تطبيق دهيم. در واقع ما براى نجات غرق شدگان سقيفه آمده‏ايم و براى نجات آنان از غرقاب سقيفه دست محبت پيش آورده‏ايم.

الف . وقتى نجات غدير از گزند شبهه ‏ها و شفاف سازى آن مطرح است، بايد برخوردها و ابزارها و شكل گفتگوها به گونه‏اى باشد كه بدون در نظر گرفتن هيچ مخاطبى استحكام و زيبايى غدير بر كرسى عظمت علمى نشان داده شود.

اين حقيقت را منابع و كتاب‏هاى پيروان سقيفه اقرار مى ‏كند؛ و گذشته از علماى غدير كه اعترافات آنان را جمع آورى كرده ‏اند، برخى از علماى آنان هم در اين دو موضوع كتاب‏هايى نوشته ‏اند!! حتى بعضى از آنان از اين جهت اظهار شرمسارى كرده ‏اند و به جاى بزرگان خود عذرخواهى نموده‏اند!! اين مقابله اعترافى با آنان را در ۲  جهت بيان مى‏ كنيم.

از شيوه‏هاى مقابله با دشمنان غدير، بيان فراز و نشيب‏ هاى زندگى ظالمانه آنان است. نگاه ما به مخالفان و دشمنان، بايد به عنوان ظالمانى باشد كه پس از بناى پايه ظلم يعنى غصب حق غدير، پله‏ هاى بعدى آن را در طول عمر خود در همه ابعاد شخصى و اجتماعى مردم عملى كردند.  

اين شيوه جزء برنامه‏هاى اميرالمؤمنين‏عليه السلام و امامان غدير در دوران غاصبين خلافت -  چه با حضور آنان و چه بعد مرگشان -  بوده، كه به صورت خصوصى و در جلسات عمومى به بيان و تشريح جنايات و بدعت‏ها و نقاط ضعف فكرى و اعتقادى و اخلاقى و عملى و حتى نَسَبى غاصبين پرداخته‏ اند.<ref>در اين باره به كتاب سليم بن قيس هلالى، و بحار الانوار: ج ۳۴  - ۲۸ مراجعه شود.</ref>

در واقع با شمردن سوابق آنان به همه نشان داده‏اند كه دشمنان غدير چه كسانى و با چه سابقه‏اى بوده ‏اند، و پيروان آنان دنباله‏رو چه كسانى هستند.

1 . در يك فراز خطبه به مردم مى ‏آموزد كه غدير را آن امر الهى بدانند كه هيچ شبهه ‏اى تاب مقاومت در برابر آن را ندارد. بر اين اساس از آنان چنين پيمان مى‏ گيرد:

«لانُغَيِّرُ وَ لانُبَدِّلُ ، وَ لانَشُكُّ وَ لانَجحَدُ وَ لانَرتابُ»:«تغيير نخواهيم داد و تبديل نمى‏ كنيم و شك و انكار نمى ‏نماييم و ترديد به دل راه نمى‏ دهيم ».

2 . در فراز ديگر غدير را به عنوان ضابطه‏ اى الهى در نظر مى‏آورد كه هر شبهه ‏اى درباره آن به معناى تخريب امر خداست. در اين باره مى‏ فرمايد:

از على به سوى ديگرى گمراه نشويد، و از او روى برمگردانيد و از ولايت او سرباز نزنيد.

1 . در خطبه اعلان مى‏كند كه شك در غدير يك شك عادى نيست، بلكه در حد بازگشت به كفر جاهلى است. در اين باره مى ‏فرمايد:

هر كس در اين مطالب شك كند مانند كفر جاهليت اول كافر شده است؛ و هر كس در چيزى از اين گفتار من شك كند در همه آنچه بر من نازل شده شك كرده است.

2 . در قسمتى از خطابه به مسلمانان مى ‏آموزد كه غدير را خدا فرستاده و جاى تغيير و تبديلى و تخفيفى در آن نيست. بنابراين هر شبهه ‏اى كه به قصد پاك كردن فرازى از غدير به ميدان مى ‏آيد در واقع به جنگ خدا آمده است.  

3 . در خطبه به همه مردم اعلام مى ‏كند كه به خاطر هر شبهه‏ اى كه از غدير فاصله بگيرند در واقع به آن كافر شده ‏اند و در واقع مصلحت الهى را زير پا گذاشته ‏اند، و بايد بدانند كه به خدا ضرر نزده ‏اند بلكه به خود ضرر زده ‏اند.

در اين باره مى‏فرمايد:

۱ . شبهاتى كه لياقت جواب ندارد و مردم خودشان جواب را بلدند.۲ . شبهاتى كه تكرار شده و اكثر مردم جواب آن را آموخته‏اند.۳ . شبهاتى كه صلاح در جواب ندادن است، و با مسكوت گذاشتن از بين مى‏رود.۴ . شبهاتى كه پرداختن به آنها باعث بزرگ كردن آن مى‏شود، و بايد آن را كوچك و بى‏اهميت جلوه داد.۵ . شبهاتى كه محض انكار حقيقت است؛ و پاسخ آن هم با اثبات وجود آن حقيقت است نه جواب دادن شبهه.۶ . شبهاتى كه نقطه ابهامى براى مخاطب است و مى‏خواهد با حل آن مطلب را دقيق‏تر بفهمد. پاسخ آن يافتن دقيق علت ابهام و حل آن نقطه با بيان كافى و شافى است.۷ . شبهاتى كه تحريف يا كم يا زياد كردن قطعه‏اى از غدير باعث آن شده است. پاسخ آن هم فقط با اثبات تحريف و نشان دادن قسمت تحريف شده است.۸ . شبهاتى كه با هنر بازى با كلمات شبهه ديده مى‏شوند و در واقع شبهه به حساب نمى‏آيند. در پاسخ چنين مواردى بايد سعى در ساده سازى مطلب به دور از كلمات پيچيده نمود، و نقاط انحراف لفظى را پيدا كرد و با نشان دادن آنها نقطه تزوير و حيله را بر ملا كرد.

با مراحلى كه تا اينجا براى سنجش عيار شبهات غدير ذكر شد، نوبت به انواع پاسخگويى به شبهات مى‏رسد، كه آن را در 3  دسته سندى و متنى و عقلى تقسيم كرده‏ايم.

درباره سند حديث غدير هيچگونه انكارى بر تواتر و اشتهار آن وجود ندارد. آنچه به عنوان شبهه درباره سند غدير مطرح شده ادعاهاى محض و ساده و انكارهاى بدون پشتوانه است، كه به ذكر انواع آنها و انواع جواب آنها در 2  قسمت مى‏ پردازيم.

الف . بعضى از مخالفين با نقل چند حديث كوتاه درباره غدير -  بدون اشاره به وجود احاديث ديگر -  ادعا كرده‏اند كه احاديث غدير منحصر در همين تعداد است، و سپس سند آنها تضعيف كرده‏اند.

ب . عده‏اى با انتخاب چند حديث كه مضمون و سند ضعيف‏ترى دارد، احاديث غدير را منحصر به آن دانسته‏اند و به احاديث فراوان غدير با اسناد موثق و مضامين مختلف هيچ اشاره‏اى نكرده‏اند.

 

 

براى آنكه ثابت شود احاديث غدير از نظر لفظ و معنى متواتر است و تعداد روايات آن فوق تصورى است كه مخالفين دارند، و اين ظلم بزرگى از آنان نسبت به غدير بوده كه ادعاى ضعف سند درباره آن كرده‏ اند، در پاسخ به آنان مطالب بسيارى ذكر شده كه گاهى مانند «عبقات الانوار» ميرحامد حسين در چند جلد تدوين شده است؛ و ما خلاصه ‏اى از آنها را در 6 عنوان زير مى ‏آوريم:

منظور از شبهات دلالتى حديث غدير اشكالاتى است كه درباره متن منقول آن مطرح شده و معنايى كه از آن استفاده مى‏شود. به عبارت ديگر پس از قبول اسناد غدير و رفع شبهات آن، نوبت به اين رسيده كه در دلالت متن حديث غدير بر خلافت و امامت شبهه وارد كنند.  

درباره دلالت حديث غدير 3 گونه شبهه آفرينى ديده مى‏شود:

۱ . مواردى كه با ذكر يك يا چند جمله به عنوان حديث غدير و حذف همه شرايط زمانى و مكانىِ آن، معناى حديث را تضعيف كرده ‏اند.۲ . مواردى كه تحريف در تاريخ غدير ديده مى‏شود. مثلاً جمله »مَن كُنتُ مَولاهُ ...« را آورده ‏اند و بقيه ماجرا را به صورت ديگرى نقل كرده‏ اند. در بعضى موارد ادعا كرده‏اند كه اميرالمؤمنين‏عليه السلام اصلاً در غدير حضور نداشته است!! در برخى موارد جمله »مَن كُنتُ مَولاهُ ...« را براى غير غدير آورده ‏اند.۳ . درباره معناى »مولى« شبهه وارد مى‏ كنند، كه اين شبهات را در ۳ مرحله مطرح كرده ‏اند:مرحله اول: صيغه »مَفعَل« به معناى »اَفعَل« نمى‏آيد، يعنى »مَولى« به معناى »اَولى« نمى‏آيد.مرحله دوم: اگر بپذيريم »مَولى« به معناى »اَولى« است، ولى منظور »اَولى به محبت« است نه »اَولى به تصرف«.مرحله سوم: اگر بپذيريم كه »مَولى« به معناى »اَولى به تصرف« است و معناى امامت هم از آن استفاده مى‏شود، ولى اين مقام واقعى اميرالمؤمنين‏ عليه السلام است اگر چه در ظاهر به اين مقام دست نيابد و ديگران خلافت را به دست بگيرند، و نتيجه مى‏گيرند كه هم خلافت ظاهرى غاصبين و هم خلاف واقعى حضرت حق است!؟

در پاسخ به شبهات مطرح شده درباره دلالت حديث غدير، مباحث بسيار مفصلى در كتب كلامى و حديثى به چشم مى‏خورد، و علماى بزرگ جوانب آن را از هر جهت مورد تحقيق علمى قرار داده‏اند و راه همه شبهات را بسته‏اند. آنان با استناد به ادله لغوى و ادبى و قرائن حاليه و مقاليه و شواهد تاريخى، دلالت حديث غدير بر ولايت مطلقه اميرالمؤمنين‏عليه السلام را در حد قطعى و قابل قبول در محافل علمى ثابت كرده‏اند، كه در اينجا فقط به 3  پنجره اصلى اين استدلال‏ها اشاره مى‏كنيم:

۱ . مواردى كه با ذكر يك يا چند جمله به عنوان حديث غدير و حذف همه شرايط زمانى و مكانىِ آن، معناى حديث را تضعيف كرده‏اند.۲ . مواردى كه تحريف در تاريخ غدير ديده مى‏شود. مثلاً جمله »مَن كُنتُ مَولاهُ ...« را آورده‏اند و بقيه ماجرا را به صورت ديگرى نقل كرده‏اند. در بعضى موارد ادعا كرده‏اند كه اميرالمؤمنين‏عليه السلام اصلاً در غدير حضور نداشته است!! در برخى موارد جمله »مَن كُنتُ مَولاهُ ...« را براى غير غدير آورده‏اند.۳ . درباره معناى »مولى« شبهه وارد مى‏كنند، كه اين شبهات را در ۳ مرحله مطرح كرده‏اند:مرحله اول: صيغه »مَفعَل« به معناى »اَفعَل« نمى‏آيد، يعنى »مَولى« به معناى »اَولى« نمى‏آيد.مرحله دوم: اگر بپذيريم »مَولى« به معناى »اَولى« است، ولى منظور »اَولى به محبت« است نه »اَولى به تصرف«.۱ . استدلال به ظاهر لفظ »مَولى« با در نظر گرفتن قواعد ادبيات عرب، شامل لغت و صرف و نحو و معانى و بيان.۲ . استنباط مفهومى و فحوايى و قرينه‏اى از الفاظ و جملات، بر اساس عُرفيّات زبان عربى و عرفيات همه زبان‏ها و استفاده‏هاى عقلايى و مقبول نزد همه انسان‏ها در گفتگوهاى متداول.۳ . استدلال به فهم دشمن و اقرار او، كه نوعى اعتراف گرفتن از شبهه انداز است كه مى‏خواهد با شبهه‏اش به نفع غاصبين غدير نتيجه بگيرد. در واقع به او گفته مى‏شود: كاسه داغ‏تر از آش مباش، كه خود غاصب و يا بزرگان مخالف غدير درباره معناى آن اعتراف كرده‏اند و هيچ شكى درباره معناى مولى نداشته‏اند.از معروف‏ترين نمونه‏هاى اقرار دشمن سخن عمر است كه خود اهل سنت نقل كرده‏اند كه او پس از بيعت غدير گفت: »بَخٍ بَخٍ لَكَ يَابنَ اَبى‏طالِبٍ! اَصبَحتَ مَولاىَ وَ مَولى كُلِّ مُؤمِنٍ وَ مُؤمِنَةٍ«××× ۱ بحار الانوار: ج ۲۱ ص ۳۸۸ ، ج ۳۷ ص ۲۵۱  ۱۹۳ ۱۴۲ ۱۰۸ . ×××: »گوارايت باد اى پسر ابوطالب! اكنون صاحب اختيار من و هر مرد و زن مؤمنى شدى«. با استناد به اين اقرار دشمن ۳ گونه از آنان اعتراف مى‏گيريم:اولاً : غاصب حق غدير به صاحب آن تبريك مى‏گويد :»بَخٍ بَخٍ لَكَ يَابنَ اَبى‏طالِبٍ«! پس مقامى جديدى و انتصاب خاصى را فهميده است.ثانياً : او مولى بودن على‏عليه السلام بر خود را پذيرفته و بدان اعتراف كرده و گفته است: »اَصبَحتَ مَولاىَ«.ثالثاً : مولى بودن صاحب غدير بر همه مؤمنين را فهميده، كه به خلافت و امامت و حكومت و صاحب اختيارى او بر مردم باز مى‏گردد. جالب اين است كه هم از كلمه »كُلّ« براى تأكيد استفاده كرده، و هم مذكر و مؤنث را به صراحت با دو كلمه »مُؤمِنٍ وَ مُؤمِنَةٍ« آورده است.

در كنار شبهات سندى درباره حديث غدير كه به تشكيك در اصل صدور آن از پيامبرصلى الله عليه وآله باز مى‏گردد، و در كنار شبهات دلالتى بر آن كه به تشكيك در درست فهميدن منظور پيامبرصلى الله عليه وآله برمى‏گردد، شبهاتى هم به صورت عقلىِ محض نسبت به غدير از سوى مخالفانش مطرح شده است. آنان در اين شبهات با مطرح كردن متون نقلى مربوط به غدير، استبعادهاى عرفى و استمحالات عقلى را در مقابل آن قرار داده‏اند. به عنوان مثال مى‏گويند: در صورت انتصاب امام حق رأى مردم از بين مى‏رود يا آزادى انتخاب نيست.

ما در اينجا در صدد پاسخ به آن شبهات نيستيم، اما براى حضور ذهن نكته‏اى اساسى را به عنوان جواب اصلى از چنين شبهات عقلى يادآور مى‏شويم. وقتى حديث غدير كه »مَن كُنتُ مَولاهُ فَعَلىٌّ مَولاه« است، توسط پيامبرصلى الله عليه وآله به عنوان مقام عصمت و بازگو كننده سخن خدا براى ما نقل شد و در سند و دلالت آن مشكلى نبود، آن كلام بر ما حجت مى‏شود و بايد طبق آن عمل كنيم.

بنابراين تضادهايى كه ما با عقل و فكر خودمان درباره آن مى‏تراشيم نمى‏تواند آن را از ارزش بيندازد و حجيت آن را باطل نمايد، چنان كه درباره بسيارى از احكام الهى اين اشكال تراشى‏ها وجود دارد كه عده‏اى جهاتى از احكام الهى را با عقل بشر منطبق نمى‏دانند.

در پاسخ به چنين مواردى بايد گفت: اگر بنا بود بشر با عقل خود راه را تعيين كند نيازى به اوامر الهى نبود، و دقيقاً چون قدرت تشخيص انسان‏ها ضعيف است خداوند امور را به آنان نسپرده و اين مهم را خود بر عهده گرفته و بشر را بر عمل طبق اوامر خود ملزم نموده است. چنانكه در قرآن و كلام معصومين‏عليهم السلام تأكيد بر تَعَبُّد و پذيرش بى‏چون و چراى كلام خدا و مقام معصوم تصريح شده است. امام زين العابدين‏عليه السلام در اين باره مى‏فرمايد:

اِنَّ دينَ اللَّهِ لا يُصابُ بِالعُقولِ النّاقِصَةِ وَ الآراءِ الباطِلَةِ وَ المَقاييسِ الفاسِدَةِ، وَ لايُصابُ اِلاّ بِالتَّسليمِ. فَمَن سَلِمَ لَنا سَلِمَ، وَ مَنِ اهتَدى بِنا هُدِىَ، وَ مَن دانَ بِالقياسِ وَ الرَّأىِ هَلَكَ، وَ مَن وَجَدَ فى نَفسِهِ شَيئاً مِمّا نَقولُهُ اَو نَقضى بِهِ حَرَجاً كَفَرَ بِالَّذى اَنزَلَ السَّبعَ المَثانِىَ وَ القُرآنَ العَظيمَ وَ هُوَ لا يَعلَمُ!××× 1 بحار الانوار: ج 2 ص 303 . ×××

با عقل‏هاى ناقص و نظريات باطل و قياس‏هاى فاسد نمى‏توان به دين خدا دست يافت، بلكه با تسليم به دين خدا مى‏رسيم. هر كس تسليم ما شد سلامت مى‏ماند، و هر كس به وسيله ما هدايت پيدا كرد هدايت يافته است، و هر كس به رأى و قياس معتقد باشد هلاك مى‏شود، و هر كس درباره آنچه ما مى‏گوييم يا به آن حكم مى‏كنيم، پيش خود مشكلى احساس كند كافر شده به خدايى كه سبع المثانى و قرآن عظيم را فرستاده است، در حالى كه خودش هم نمى‏داند!

نتيجه مى‏گيريم كه هر عاقلى اگر عقل ما فوق خود را شناسايى كند، اعتماد بر او را مقدم بر عقل خود خواهد دانست، و اين عين عقل است كه انسان بهترين راه اطمينان براى زندگى دنيا و آخرتش را بر اساس عقل فراتر از خودش انتخاب كند.

اكنون كه خداى خالق بشر غدير و ولايت معصومين‏عليهم السلام را راهكار موفقيت انسان در امور مادى و معنوى معرفى كرده، آيا اعتماد به خالقِ عقل مقدّم بر اعتماد به عقلِ مخلوق نيست؟! آيا كلام عقلِ كُلّ حضرت محمد مصطفى‏صلى الله عليه وآله مقدم بر عقل‏هاى جزئى و ناقص ما نبايد باشد؟ چرا بايد بشر در واضحات به فكر فرو رود، و حقايق نجات بخش را زير خاكستر جهل دفن كند، و نه تنها آخرت كه دنياى خويش را نيز تباه سازد؟!