انگیزه های مهندسی تبلیغ غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

در جمله «وَ اعْلَموا اَنَّ اللَّهَ قَد نَصَبَهُ لَكُم وَليّاً وَ اِماماً» ضمير «كُم» به معناى «شما» است و شامل همه «يكتا پرستان» به تصريح پيامبرصلى الله عليه وآله در آخرين اين فراز است كه مى‏ فرمايد: «وَ عَلى كُلِّ مُوَحِّدٍ ماضٍ حُكمُهُ». اين فراز نشان مى‏ دهد كه بايد به هر وسيله ‏اى شده خبر غدير به اين «شماها» برسد كه جز از راه اطلاع رسانى انسان‏ها به يكديگر ممكن نيست. وقتى در جملات بعدى «روستايى» و «شهرى» و «عجمى» «عربى»« و «آزاد» و «بنده» و «بزرگ» و «كوچک» و «سفيد» و «سياه» را نام مى ‏برد، كاملاً روشن مى ‏شود كه بايد در هر محيطى و بين هر قوم و ملتى و اهل هر زبانى، همه خود را موظف به اطلاع رسانى درباره غدير بدانند تا همه از «نَصَبَهُ لَكُم» با خبر شوند و سپس بپذيرند.

۱ . اَلا وَ قَد اَدَّيتُ ، اَلا وَ قَد بَلَّغتُ ، اَلا وَ قَد اَسمَعتُ ، اَلا وَ قَد اَوضَحتُ . اَلا وَ اِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قالَ ، وَ اَنَا قُلتُ عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.

وقتى پيامبرصلى الله عليه وآله در خطبه غدير از همه مخاطبينش -  كه همه مؤمنين هستند -  درباره پيام غدير -  كه امامت است -  اقرار مى‏ گيرد، اين نوعى ابلاغ عملى به حساب مى‏ آيد و مخاطب اعتراف مى‏ كند كه خبر به من ابلاغ شد. در مرحله بعد بايد اين اعتراف و قبول و پذيرش در نسل ‏هاى بعد هم محقق شود، و اين جز با ابلاغ پيام غدير توسط هر نسلى به نسل‏ هاى ديگر ممكن نيست. حضرت طى ۸  فقره در اين باره مى‏ فرمايد:

اكنون كه اصل «امرِ واجب» بودن «تبليغ غدير» ثابت شد، نوبت اثبات «وجوب مهندسىِ آن» است. در تبليغ غدير بدون مهندسى نمى‏ توان كار مؤثرى انجام داد، و در واقع حركت نسنجيده ‏اى مى ‏شود كه گاهى موجب پشيمانى است.

بنابراين طراحى و مهندسى براى تبليغ غدير شرعاً يک تكليف و عقلاً يک لزوم به حساب مى آيد كه نمى ‏توان از آن شانه خالى كرد، چرا كه ما حق تضييع نيروهاى فكرى و جسمى و مالى خود را نداريم. كسانى كه مشتاقانه به «مُبلّغين غدير» مى‏ پيوندند، تصورشان اين است كه طلايه داران اين مسير فكرهاى لازم را در اين باره كرده ‏اند و به وقت و امكانات آنان ارزش قائلند. اين وجوب و لزوم مهندسى تبليغ غدير را از ۲ مستند مى‏ توان مورد بررسى قرار داد:

اما قطعاً با تغيير شرايط محكوم به احكام خمسه است. اگر در موقعيتى تبليغ آن براى مُبلّغ يا ديگرى خطر جانى يا خطر سنگينى غير قابل تحملى داشته باشد، حرام مى‏ شود؛ و اگر خطر يا مشكلات قابل تحمل و سختى داشته باشد مكروه مى ‏شود. اگر تأثير آن قطعى نباشد ولى نسبى باشد مستحب مى‏ شود؛ و اگر تأثير و عدم تأثير آن يكسان باشد و خطرى هم نباشد مباح مى‏ شود.

شامل زنان و كودكان هم مى ‏شود، يعنى پيامبرصلى الله عليه وآله هيچ گونه قيد و شرط و تخصيصى براى تبليغ غدير قائل نشده است. به خصوص درباره زنان كه مانند همه تكاليف شرعى -  جز موارد خاص -  فرقى بين زن و مرد نيست. اما درباره تكليف نداشتن كودكان، مى‏ توانيم از اين نكته كمک بگيريم كه حضرت در خطبه غدير فرمود: «فَرَضَ طاعَتَهُ عَلَى المُهاجِرينَ وَ الاَنصارِ . . . والصَّغيرِ وَ الكَبيرِ . . .».<ref>خطبه غدير: بخش ۳ .</ref> در ساير واجبات تكليفى بر صغير نيست اما در مورد ولايت آن را بر صغير هم واجب دانسته است. پس لا اقل بايد بگوييم: تبليغ غدير اگر بر غير بالعين واجب هم نباشد اما اطلاع رسانى به آنان به دليل بالغ نبودن ساقط نمى‏ شود، زيرا بايد بدانند پيامبرصلى الله عليه وآله ولايت را بر آنان هم واجب كرده تا بپذيرند. جا دارد دستور «وَ الوالِدُ الوَلَدَ» كه در ادامه «فَليُبَلِّغ الحاضِرُ الغائِبَ» آمده را به اين قرينه اضافه كنيم، كه شامل اولاد و فرزندان در همه سنين مى ‏شود.

بنابراين براى آنكه بدانيم معروف چيست و منكر كدام است فقط يک راه وجود دارد و آن بيان امام معصوم‏ عليه السلام است. اگر مطلبى از غير طريق ايشان به عنوان معروف يا منكر معرفى شود نه تنها اعتبار ندارد بلكه بدعت و انحراف است. حضرت با اين جمله به اين مطلب اشاره دارند كه بالاترين امر به معروف و نهى از منكر آن است كه ولايت و امامت ائمه ‏عليهم السلام را به مردم برسانيد، تا بدين وسيله مصدر و مرجع براى شناخت معروف ‏ها و منكرها را به آنان معرفى نموده باشيد.

۵ . پيامبرصلى الله عليه وآله در خطبه غدير، مسئله امر به معروف و نهى از منكر را با موضوع ابلاغ و تبليغ به صورت آميخته فرموده ‏اند. به عبارت ديگر يک مسلمان هنگام امر به معروف و نهى از منكر وظيفه بازگويى از جانب خدا و رسول و امامان‏ عليهم السلام را انجام مى ‏دهد، و به عنوان مأمورِ خداوند و خدمتگزار پيامبر و ائمه‏ عليهم السلام عمل مى‏ كند.

۱ . از آنجا كه سه مرحله قلبى و لسانى و عملى در هر امر به معروفى گنجانده شده، در غدير هم چنين است يعنى اگر در عمل و زبان نتوانست، لااقل با قلبش نيت آن را داشته باشد. در خطبه غدير مى‏ خوانيم: «نُبايِعُكَ عَلى ذلِكَ بِقُلوبِنا وَ اَنفُسِنا وَ اَلسِنَتِنا وَ اَيدينا»: «بر اين مطلب با قلب و با جان و با زبان و دستانمان با تو بيعت مى ‏كنيم».<ref>خطبه غدير: بخش ۱۱ .</ref>

۴ . در تبليغ غدير احتمال تأثير لازم نيست و مجرد ابلاغ لو براى اتمام حجت واجب است. دستور پيامبرصلى الله عليه وآله «تُبَلِّغوهُ مَن لَم يَحضُر»<ref>خطبه غدير: بخش ۱۰ .</ref>  است و اطلاق آن نشان مى ‏دهد كه منظور اصلى رساندن خبر غدير به عنوان اتمام حجت است، اگرچه تأثير نداشته باشد. گذشته از اينكه احتمال تأثير در مسائل عملى تغييرى است كه در رفتار و عمل مشاهده مى ‏شود، اما در مسائل فكرى چيزى در ظاهر ديده نمى ‏شود و فقط يک انتخاب فكرى و درونى است. بنابراين احتمال تأثير درباره چنين مسائلى به آسانى براى امر به معروف كننده قابل تشخيص نخواهد بود.

يكى از مسائلى كه ما را به سوى تبليغ غدير مى‏كشاند آن است كه غدير يك مسئله فرعى نيست، بلكه پايه‏اى است كه بر اساس آن همه مسائل دين و آنچه خدا از ما مى‏خواهد بنا شده است؛ چرا كه دستورات الهى فقط از طريق صاحبان غدير يعنى امامان معصوم‏عليهم السلام بايد به دست ما برسد. جا دارد بگوييم: غدير با هدف بيمه كردن ابدى اسلام به صورت مجموعه‏اى واحد، اقدام به معرفى بيمه كنندگان اسلام تا روز قيامت كرده است.

بيان اين مصلحت جهانى چنين است كه اصل واقعه غدير بر خدا محورى بنا شده است. يعنى خدايى كه انسان را آفريده خودش در همه امور دنيا و آخرت او مصلحت قطعىِ او را تعيين مى‏كند و در واقع زحمت پيدا كردن مصلحت را هم از دوش انسان برداشته است. البته قبول اين مصلحت‏ها اختيارى نيست كه هر كس نپسنديد قبول نكند، بلكه خدا توسط انبيا از همه انسان‏ها خواسته طبق مسيرى كه او برايشان تعيين كرده حركت كنند و حق جدا شدن و حركت در غير آن مسير را ندارند. اين مسير كه در طول بيش از پنج هزار سال توسط انبيا به بشر انتقال يافته، بعد از پيامبرصلى الله عليه وآله تا آخر دنيا به دوازده امام‏عليهم السلام سپرده شده تا بشر نتواند ذره‏اى از راه خدا تخطى كند.

۳ . قبول كوفه ولايت را بعد از مدينه، و زينت آن به اميرالمؤمنين‏عليه السلام.

با مرورى بر تاريخچه تبليغ غدير در دوران غصب خلافت، قدر امروز آن را مى‏شناسيم، كه از نظر آزادى بيان و از نظر امكانات تبليغى و آسانىِ تبليغ براى همه انسان‏ها و منحصر نبودن ابزار تبليغ در دست گروه يا گروه‏هاى خاص، وجوب دستور »فَليُبَلِّغِ الحاضِرُ الغائِبَ« چه اندازه تكليف بر عهده ما مى‏آورد و امروزه چه آسان از عهده دفاع از غدير برمى‏آييم و چگونه مى‏توانيم تجربه اقرار دشمن به غدير در گذشته و امروز آن را در تابلوهاى جهانى به همه نشان دهيم.

بالاترين و تنها راه خدامحورى براى همه مردم جهان غدير است و با تثبيت آن به جنگ همه راه‏هاى ضد خدا رفته‏ايم. اين حقيقت از آنجاست كه مسئله پذيرفتن غدير مستقيماً به قبول توحيد باز مى‏گردد، زيرا خداوند براى رساندن دستوراتش به بشر فقط يك راه گذاشته و آن فرستادن انبيا و اوصيا به عنوان نمايندگان خاص خود است. آخرين مرحله نمايندگان خدا دوازده جانشين پيامبرند كه در غدير منصوب شدند. از آنجا كه همه آنچه بشر تا قيامت نياز دارد فقط بايد از طرف خدا باشد و هيچ راهى جز امامان‏عليهم السلام براى رسيدن به اوامر خدا نيست، نتيجه مى‏گيريم كه هر راه ديگرى براى به دست آوردن دستور خدا باطل و ضد خداست، و تبليغ غدير معنايى جز مقابله با تمام راه‏هاى ضد خدا ندارد.

مَثَل مؤمنين در قبول ولايت اميرالمؤمنين در روز غدير مَثَل ملائكه در سجودشان بر آدم است، و مثل آنان كه ولايت آن حضرت در روز غدير را نپذيرفتند مثل ابليس است.××× ۱ عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۲۱. ×××

يكى از انگيزه‏هاى تبليغ غدير آن است كه ما بايد هميشه پشتيبان حقيقت و مدافع مظلوميت سخن حق باشيم، و غدير بالاترين حقى است كه هم دشمنان بسيارى دارد و هم در طول تاريخ مظلوميت‏هاى بسيارى كشيده است. اكنون ما به دفاع از اين حقى كه خدا حق بودن آن را اعلام كرده برخاسته‏ايم و در صدد جبران مظلوميت هزار و چهارصد ساله آن هستيم. پيامبرصلى الله عليه وآله مدافعين غدير را در خطبه ياد كرده و فرموده است:

خدايا ... يارى كن هر كس على را يارى كند و خوار كن هر كس على را خوار كند، و لعنت نما بر هر كس كه على را انكار كند«.××× ۲ خطبه غدير: بخش ۴ . ×××

اِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَد جَعَلَنا حُجَّةً عَلَى المُقَصِّرينَ وَ المُعانِدينَ وَ المُخالِفينَ وَ الخائِنينَ وَ الآثِمينَ وَ الظّالِمينَ وَ الغاصِبينَ مِن جَميعِ العالَمينَ.××× ۱ خطبه غدير: بخش ۶ . ×××

   اوست كه به حق هدايت نموده و به آن عمل مى‏كند، و باطل را ابطال نموده و از آن نهى مى‏نمايد.