پرش به محتوا

اهمیت: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۹۶ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۳ اکتبر ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۶۶: خط ۱۶۶:
# <big>ياقوت حموى (م ۶۲۶ ق) در معجم الادباء: ۸۴/۱۸.</big>
# <big>ياقوت حموى (م ۶۲۶ ق) در معجم الادباء: ۸۴/۱۸.</big>
# <big>ابن‏ اثير (م ۶۳۰ ق) در اسد الغايه.</big>
# <big>ابن‏ اثير (م ۶۳۰ ق) در اسد الغايه.</big>
# <big>ابن ابى‏ الحديد (م 656 ق) در شرح نهج البلاغه.</big>
# <big>ابن ابى‏ الحديد (م ۶۵۶ ق) در شرح نهج البلاغه.</big>
# <big>ابن ‏خلّكان (م 681 ق) در وفيات الاعيان.</big>
# <big>ابن ‏خلّكان (م ۶۸۱ ق) در وفيات الاعيان.</big>
# <big>يافعى (م 768 ق) در مرآة الجنان.</big>
# <big>يافعى (م ۷۶۸ ق) در مرآة الجنان.</big>
# <big>ابن ‏الشيخ بلوى (م 604 ق) در الف باء.</big>
# <big>ابن ‏الشيخ بلوى (م ۶۰۴ ق) در الف باء.</big>
# <big>ابن‏ كثير شامى (م 774 ق) در البداية و النهاية.</big>
# <big>ابن‏ كثير شامى (م ۷۷۴ ق) در البداية و النهاية.</big>
# <big>ابن ‏خلدون (م 808 ق) در مقدمه ابن‏خلدون.</big>
# <big>ابن ‏خلدون (م ۸۰۸ ق) در مقدمه ابن‏خلدون.</big>
# <big>شمس ‏الدين ذهبى (م 748 ق) تذكرة الحفاظ.</big>
# <big>شمس ‏الدين ذهبى (م ۷۴۸ ق) تذكرة الحفاظ.</big>
# <big>نويرى (م حدود 733 ق) در نهاية الارب فى فنون الادب.</big>
# <big>نويرى (م حدود ۷۳۳ ق) در نهاية الارب فى فنون الادب.</big>
# <big>ابن‏ حجر عسقلانى (م 852 ق) در الاصابة و تهذيب التهذيب.</big>
# <big>ابن‏ حجر عسقلانى (م ۸۵۲ ق) در الاصابة و تهذيب التهذيب.</big>
# <big>ابن ‏صبژاغ مالكى (م 855 ق) در الفصول المهمة.</big>
# <big>ابن ‏صبژاغ مالكى (م ۸۵۵ ق) در الفصول المهمة.</big>
# <big>مقريزى (م 845 ق) در الخطط.</big>
# <big>مقريزى (م ۸۴۵ ق) در الخطط.</big>
# <big>جلال‏ الدين سيوطى (م 911 ق) در تعدادى از كتاب ‏هايش.</big>
# <big>جلال‏ الدين سيوطى (م ۹۱۱ ق) در تعدادى از كتاب ‏هايش.</big>
# <big>قرمانى دمشقى (م 1019 ق) در اخبار الدول.</big>
# <big>قرمانى دمشقى (م ۱۰۱۹ ق) در اخبار الدول.</big>
# <big>نورالدين حلبى (م 1044 ق) در السيرة الحلبية.</big>
# <big>نورالدين حلبى (م ۱۰۴۴ ق) در السيرة الحلبية.</big>




خط ۱۸۸: خط ۱۸۸:
<big>اكنون به نام تنى چند از محدثان بزرگ كه واقعه غدير خم را ياد كرده‏ اند اشاره مى ‏رود:</big>
<big>اكنون به نام تنى چند از محدثان بزرگ كه واقعه غدير خم را ياد كرده‏ اند اشاره مى ‏رود:</big>


# <big>پيشواى مذهب شافعى، ابوعبدالله محمد بن ادريس شافعى (م 204 ق) در النهاية ابن ‏اثير.</big>
# <big>پيشواى مذهب شافعى، ابوعبدالله محمد بن ادريس شافعى (م ۲۰۴ ق) در النهاية ابن ‏اثير.</big>
# <big>پيشواى مذهب حنبلى احمد بن حنبل (م241 ق) در مسند و مناقب خود.</big>
# <big>پيشواى مذهب حنبلى احمد بن حنبل (م۲۴۱ ق) در مسند و مناقب خود.</big>
# <big>ابن‏ ماجه (م 273 ق) در سنن خود.</big>
# <big>ابن‏ ماجه (م ۲۷۳ ق) در سنن خود.</big>
# <big>ترمذى (م 279 ق) در صحيح خود.</big>
# <big>ترمذى (م ۲۷۹ ق) در صحيح خود.</big>
# <big>نسائى (م 303 ق) در الخصائص.</big>
# <big>نسائى (م ۳۰۳ ق) در الخصائص.</big>
# <big>ابويعلى موصلى (م 307 ق) در مسند خود.</big>
# <big>ابويعلى موصلى (م ۳۰۷ ق) در مسند خود.</big>
# <big>بغوى (م 317 ق) در السنن.</big>
# <big>بغوى (م ۳۱۷ ق) در السنن.</big>
# <big>دولابى (م 320 ق) در الكنى و الاسماء.</big>
# <big>دولابى (م ۳۲۰ ق) در الكنى و الاسماء.</big>
# <big>طحاوى (م 321 ق) در مشكل الاثار.</big>
# <big>طحاوى (م ۳۲۱ق) در مشكل الاثار.</big>
# <big>حاكم (م 405 ق) در المستدرك.</big>
# <big>حاكم (م ۴۰۵ ق) در المستدرك.</big>
# <big>ابن‏ مغازلى شافعى (م 483 ق) در المناقب.</big>
# <big>ابن‏ مغازلى شافعى (م ۴۸۳ ق) در المناقب.</big>
# <big>ابن ‏منده اصفهانى (م 512 ق) در تأليف خود به طرق متعدد.</big>
# <big>ابن ‏منده اصفهانى (م ۵۱۲ ق) در تأليف خود به طرق متعدد.</big>
# <big>خطيب خوارزمى (م 568 ق) در المناقب و مقتل و الامام الحسين‏ عليه السلام.</big>
# <big>خطيب خوارزمى (م ۵۶۸ ق) در المناقب و مقتل و الامام الحسين‏ عليه السلام.</big>
# <big>كنجى (م 658 ق) در كفاية الطالب.</big>
# <big>كنجى (م ۶۵۸ ق) در كفاية الطالب.</big>
# <big>محب ‏الدين طبرى (م 694 ق) در الرياض النضرة و ذخاير العقبى.</big>
# <big>محب ‏الدين طبرى (م ۶۹۴ ق) در الرياض النضرة و ذخاير العقبى.</big>
# <big>حموينى (م 722 ق) در فرائد السمطين.</big>
# <big>حموينى (م ۷۲۲ ق) در فرائد السمطين.</big>
# <big>ذهبى (م 748 ق) در التلخيص.</big>
# <big>ذهبى (م ۷۴۸ ق) در التلخيص.</big>
# <big>هيثمى (م 807 ق) در مجمع الزوائد.</big>
# <big>هيثمى (م۸۰۷ ق) در مجمع الزوائد.</big>
# <big>جزرى (م 830 ق) در اسنى المطالب.</big>
# <big>جزرى (م ۸۳۰ ق) در اسنى المطالب.</big>
# <big>ابوالعباس قسطلانى (م 923 ق) در المواهب اللدنية.</big>
# <big>ابوالعباس قسطلانى (م۹۲۳ ق) در المواهب اللدنية.</big>
# <big>متقى هندى (م 975 ق) در كنز العمال.</big>
# <big>متقى هندى (م ۹۷۵ ق) در كنز العمال.</big>
# <big>هروى قارى (م 1014 ق) در المرقاة فى شرح المشكاة.</big>
# <big>هروى قارى (م۱۰۱۴ ق) در المرقاة فى شرح المشكاة.</big>
# <big>تاج ‏الدين منّاوى (م 1031 ق) در كنوز الحقائق فى حديث خير الخلائق و فيض القدير.</big>
# <big>تاج ‏الدين منّاوى (م ۱۰۳۱ ق) در كنوز الحقائق فى حديث خير الخلائق و فيض القدير.</big>
# <big>شيخانى قادرى در الصراط السوى فى مناقب آل‏ النبى ‏عليهم السلام.</big>
# <big>شيخانى قادرى در الصراط السوى فى مناقب آل‏ النبى ‏عليهم السلام.</big>
# <big>باكثير مكى (م 1047 ق) در وسيلة المال فى مناقب الآل.</big>
# <big>باكثير مكى (م ۱۰۴۷ ق) در وسيلة المال فى مناقب الآل.</big>
# <big>ابوعبدالله زرقانى مالكى (م 1122 ق) در شرح المواهب.</big>
# <big>ابوعبدالله زرقانى مالكى (م ۱۱۲۲ ق) در شرح المواهب.</big>
# <big>ابن ‏حمزه دمشقى خنفى در البيان و التعريف.</big>
# <big>ابن ‏حمزه دمشقى خنفى در البيان و التعريف.</big>


<big>بر همين منوال است حال و شأن علماى تفسير، زيرا آياتى از قرآن كريم كه بدين قضيه اشاره دارد در برابر ديدگان مفسر نمايان مى ‏شود<ref>آل‏ عمران/3، 67. معارج/70.</ref>، و مفسر خود را ملزم مى ‏بيند كه آنچه از مصدر وحى درباره نزول اين گونه آيات و تفسير آن ها رسيده بيان كند، و هرگز روا نمى‏ داند كه كارش نارسا و جهدش ناقص باشد.</big>
<big>بر همين منوال است حال و شأن علماى تفسير، زيرا آياتى از قرآن كريم كه بدين قضيه اشاره دارد در برابر ديدگان مفسر نمايان مى ‏شود<ref>آل‏ عمران/۳، ۶۷. معارج/۷۰.</ref>، و مفسر خود را ملزم مى ‏بيند كه آنچه از مصدر وحى درباره نزول اين گونه آيات و تفسير آن ها رسيده بيان كند، و هرگز روا نمى‏ داند كه كارش نارسا و جهدش ناقص باشد.</big>


<big>اينک نام شمارى از مفسران سرشناس را كه در تفسير خود به ذكر اين واقعه پرداخته ‏اند از نظر مى گذرانيم:</big>
<big>اينک نام شمارى از مفسران سرشناس را كه در تفسير خود به ذكر اين واقعه پرداخته ‏اند از نظر مى گذرانيم:</big>


# <big>طبرى (م 310 ق) در جامع البيان عن تأويل آى القرآن.</big>
# <big>طبرى (م ۳۱۰ ق) در جامع البيان عن تأويل آى القرآن.</big>
# <big>ثعلبى (م 427 ق) در الكشف و البيان فى تفسير القرآن.</big>
# <big>ثعلبى (م ۴۲۷ ق) در الكشف و البيان فى تفسير القرآن.</big>
# <big>واحدى (م 468 ق) در اسباب النزول.</big>
# <big>واحدى (م ۴۶۸ ق) در اسباب النزول.</big>
# <big>ابومحمد بغوى (م 516 ق) در تفسير خود.</big>
# <big>ابومحمد بغوى (م ۵۱۶ ق) در تفسير خود.</big>
# <big>قرطبى (م 567 ق) در تفسير خود.</big>
# <big>قرطبى (م ۵۶۷ ق) در تفسير خود.</big>
# <big>فخر رازى (م 606 ق) در مفاتيح الغيب.</big>
# <big>فخر رازى (م ۶۰۶ ق) در مفاتيح الغيب.</big>
# <big>قاضى بيضاوى (م 685 ق) در انوار التنزيل و اسرار التأويل.</big>
# <big>قاضى بيضاوى (م ۶۸۵ ق) در انوار التنزيل و اسرار التأويل.</big>
# <big>ابن‏ كثير شامى (م 774 ق) در تفسير خود.</big>
# <big>ابن‏ كثير شامى (م ۷۷۴ ق) در تفسير خود.</big>
# <big>نيشابورى (م بعد از 728 ق) در تفسير خود.</big>
# <big>نيشابورى (م بعد از ۷۲۸ ق) در تفسير خود.</big>
# <big>جلال ‏الدين سيوطى (م 911 ق) در تفسير خود.</big>
# <big>جلال ‏الدين سيوطى (م ۹۱۱ ق) در تفسير خود.</big>
# <big>ابوالسعود العمادى (م 982 ق) در ارشاد العقل السليم الى مزايا القرآن الكريم.</big>
# <big>ابوالسعود العمادى (م ۹۸۲ ق) در ارشاد العقل السليم الى مزايا القرآن الكريم.</big>
# <big>خطيب شربينى (م 977 ق) در تفسير خود.</big>
# <big>خطيب شربينى (م۹۷۷ق) در تفسير خود.</big>
# <big>قاضى شوكانى (م 1250 ق).</big>
# <big>قاضى شوكانى (م ۱۲۵۰ ق).</big>
# <big>آلوسى بغدادى (م 1270 ق) در روح المعانى فى تفسير القرآن و السبع المثانى.<ref>چند تن از اين مفسران را مترجم محترم در ترجمه استدراک و اضافه كرده است كه در اصل نيست.</ref></big>
# <big>آلوسى بغدادى (م ۱۲۷۰ ق) در روح المعانى فى تفسير القرآن و السبع المثانى.<ref>چند تن از اين مفسران را مترجم محترم در ترجمه استدراک و اضافه كرده است كه در اصل نيست.</ref></big>


<big>اما علماى علم كلام، آنگاه كه در مسائل كلامى مربوط به امامت حجت و برهان مى‏ آورند، براى چيرگى بر مدعى و يا به منظور نقل و دليل طرف مخالف ناگزير هستند كه متعرض واقعه غدير خم شوند. هر چند كه به زعم خود در چگونگى دلالت حديث مزبور به مناقشه پردازند.</big>
<big>اما علماى علم كلام، آنگاه كه در مسائل كلامى مربوط به امامت حجت و برهان مى‏ آورند، براى چيرگى بر مدعى و يا به منظور نقل و دليل طرف مخالف ناگزير هستند كه متعرض واقعه غدير خم شوند. هر چند كه به زعم خود در چگونگى دلالت حديث مزبور به مناقشه پردازند.</big>
خط ۲۳۹: خط ۲۳۹:
<big>اكنون تعدادى از متكلمان مشهور را كه در كتاب‏ هاى خود به واقعه غدير خم اشاره كرده ‏اند نام مى ‏بريم:</big>
<big>اكنون تعدادى از متكلمان مشهور را كه در كتاب‏ هاى خود به واقعه غدير خم اشاره كرده ‏اند نام مى ‏بريم:</big>


# <big>قاضى ابوبكر باقلانى بصرى (م 403 ق) در التمهيد.</big>
# <big>قاضى ابوبكر باقلانى بصرى (م ۴۰۳ق) در التمهيد.</big>
# <big>قاضى عبدالرحمن ايجى شافعى (م 756 ق) در المواقف.</big>
# <big>قاضى عبدالرحمن ايجى شافعى (م ۷۵۶ ق) در المواقف.</big>
# <big>سيد شريف جرجانى (م 816 ق) در شرح المواقف.</big>
# <big>سيد شريف جرجانى (م ۸۱۶ ق) در شرح المواقف.</big>
# <big>بيضاوى (م 685 ق) در طوالع النوار.</big>
# <big>بيضاوى (م ۶۸۵ ق) در طوالع النوار.</big>
# <big>شمس ‏الدين اصفهانى در مطالع الانظار.</big>
# <big>شمس ‏الدين اصفهانى در مطالع الانظار.</big>
# <big>تفتازانى (م 792 ق) در شرح المقاصد.</big>
# <big>تفتازانى (م ۷۹۲ ق) در شرح المقاصد.</big>
# <big>مولا علاءالدين قوشچى (م 879 ق) در شرح تجريد.</big>
# <big>مولا علاءالدين قوشچى (م ۸۷۹ ق) در شرح تجريد.</big>




خط ۲۵۴: خط ۲۵۴:
<big>پس از گرد آمدن مردم، آن حضرت در جايگاه بلندى به ايراد خطبه پرداخت و فرمود: اين گروه مسلمانان، آيا من بر شما و امور شما سزاوارتر از خود شما نيستم؟ گفتند: به خدا سوگند آرى. آنگاه فرمود: هر كس كه من مولاى اويم پس از من على‏ عليه السلام مولاى او است. خداوندا، دوست بدار آن كس را كه او دوست بدارد، و دشمن بدار آن كس را كه او را دشمن بدارد، و يارى كن ياران او را، و خوار كن خوار كنندگان او را.<ref>عين لفظ آن ها ذكر شد، براى اينكه اين واقعه را بى‏ سند به طور ارسال مسلّم ذكر نموده ‏اند.</ref></big>
<big>پس از گرد آمدن مردم، آن حضرت در جايگاه بلندى به ايراد خطبه پرداخت و فرمود: اين گروه مسلمانان، آيا من بر شما و امور شما سزاوارتر از خود شما نيستم؟ گفتند: به خدا سوگند آرى. آنگاه فرمود: هر كس كه من مولاى اويم پس از من على‏ عليه السلام مولاى او است. خداوندا، دوست بدار آن كس را كه او دوست بدارد، و دشمن بدار آن كس را كه او را دشمن بدارد، و يارى كن ياران او را، و خوار كن خوار كنندگان او را.<ref>عين لفظ آن ها ذكر شد، براى اينكه اين واقعه را بى‏ سند به طور ارسال مسلّم ذكر نموده ‏اند.</ref></big>


<big>برخى از متكلمانى كه اين واقعه را ذكر كرده ‏اند عبارتند از: قاضى نجم محمد شافعى (م 876 ق) در «بديع المعانى»، جلال ‏الدين سيوطى در اربعين خود، مفتى شام حامد بن على عمادى در «الصلاة الفاخرة بالاحاديث المتواتره» و آلوسى بغدادى (م 1324 ق) در «نثر اللئالى».</big>
<big>برخى از متكلمانى كه اين واقعه را ذكر كرده ‏اند عبارتند از: قاضى نجم محمد شافعى (م ۸۷۶ ق) در «بديع المعانى»، جلال ‏الدين سيوطى در اربعين خود، مفتى شام حامد بن على عمادى در «الصلاة الفاخرة بالاحاديث المتواتره» و آلوسى بغدادى (م ۱۳۲۴ ق) در «نثر اللئالى».</big>


<big>علماى علم لغت نيز هر گاه كه به لغاتى از قبيل «مولى»، «خم»، «غدير» و «ولىّ» برخورد كنند، ناچار به حديث غدير خم اشاره مى‏ كنند. مانند: ابن‏ دريد، محمد بن حسن (م 321 ق) در «الجمهرة»<ref>نامبرده گويد: غدير خم معروف است، و اين همان مكانى است كه رسول‏ خدا صلى الله عليه وآله در آنچه به پاخاست و خطبه‏ اى مبنى بر فضيلت اميرالمؤمنين على ابن ابى‏ طالب ‏عليه السلام ايراد فرمود. در جلد چاپى جمهره چنين مذكور است، و ابن‏شهرآشوب و جز او از روى نسخه ‏هاى خطىِ آن -  كه از زمان‏هاى قديم در دست بوده -  چنين حكايت نموده ‏اند: اين همان جايگاهى است كه پيامبرصلى الله عليه وآله در آنجا به ولايت على‏ عليه السلام تصريح نموده است. به هر حال، در نسخه‏ هاى چاپى رعايت امانت نشده و مطلب مورد تحريف قرار گرفته است. الجمهرة فى اللغة: ج 1 ص 71.</ref>، ابن‏ اثير در «النهاية»، حموى در «معجم البلدان» در بيان «خم»، زبيدى حنفى در «تاج العروس» و نبهانى در «المجموعه النبهانية».</big>
<big>علماى علم لغت نيز هر گاه كه به لغاتى از قبيل «مولى»، «خم»، «غدير» و «ولىّ» برخورد كنند، ناچار به حديث غدير خم اشاره مى‏ كنند. مانند: ابن‏ دريد، محمد بن حسن (م ۳۲۱ ق) در «الجمهرة»<ref>نامبرده گويد: غدير خم معروف است، و اين همان مكانى است كه رسول‏ خدا صلى الله عليه وآله در آنچه به پاخاست و خطبه‏ اى مبنى بر فضيلت اميرالمؤمنين على ابن ابى‏ طالب ‏عليه السلام ايراد فرمود. در جلد چاپى جمهره چنين مذكور است، و ابن‏شهرآشوب و جز او از روى نسخه ‏هاى خطىِ آن -  كه از زمان‏هاى قديم در دست بوده -  چنين حكايت نموده ‏اند: اين همان جايگاهى است كه پيامبرصلى الله عليه وآله در آنجا به ولايت على‏ عليه السلام تصريح نموده است. به هر حال، در نسخه‏ هاى چاپى رعايت امانت نشده و مطلب مورد تحريف قرار گرفته است. الجمهرة فى اللغة: ج ۱ ص ۷۱.</ref>، ابن‏ اثير در «النهاية»، حموى در «معجم البلدان» در بيان «خم»، زبيدى حنفى در «تاج العروس» و نبهانى در «المجموعه النبهانية».</big>