حدیث غدیر امامت امام علی و معصومین: تفاوت میان نسخه‌ها

 

== '''غدیر صرفاً یک جریان تاریخی نیست''' ==

== '''تأویل و توجیه جریان غدیر توسط مخالفان''' ==

مخالفان نیز این را به خوبی فهمیده‌اند؛ لذا از همان آغاز تلاش کردند (و در حدّی موفق شدند) که داستان غدیر را تأویل و توجیه نمایند؛ چرا که اگر فقط امامت امیرمؤمنان مطرح بود، ممکن بود به نوعی آن را پذیرا شوند، ولی از آنچه ترس داشتند و دارند، ادامه کار، و تداوم امامت و ولایت در طول تاریخ است که سخت مخالفان را خلع سلاح می‌کرده است؛ بنابراین، به سختی در مقابل آن قرار گرفتند و از اوّل زیر بار نرفتند تا جلوی استمرار آن را نیز بگیرند.  

شبیه آن چیزی که در فدک اتفاق افتاد، که از اوّل زیر بار سخنان فاطمه زهرا علیهاالسلام نرفتند تا ناچار به پذیرش سخنان منطقی بعدی آن بانو نشوند. ابن ابی‌الحدید به این نکته اشاره دارد، آنجا که می‌گوید: از استاد بزرگ و مدرس بغداد (علی بن الفار) پرسیدم: آیا زهرا علیهاالسلام در ادعای خود [در مورد داستان فدک] راستگو بوده؟ استادم گفت: بلی! گفتم: خلیفه می‌دانست او زنی راستگوست؟گفت: بلی! گفتم: پس چرا خلیفه حق مسلّم او را در اختیارش نگذاشت؟ در این موقع، استاد لبخندی زد و با کمال وقار گفت: اگر آن روز سخن او را می‌پذیرفت، و روی این جهت که او یک زن راستگو [و معصومه] بود، بدون در خواست شاهد، فدک را به وی بازمی‌گردانید، فردا او از این موقعیّت به سود شوهر خود علی استفاده می‌کرد و می‌گفت: خلافت مربوط به شوهرم علی است، و او در این موقع، ناچار بود خلافت را به علی تفویض کند؛ زیرا او را (با این اقدام خود) راستگو دانسته بود، ولی خلیفه برای اینکه باب تقاضا و مناظرات بسته شود، او را از حق مسلّم خود ممنوع [و محروم] ساخت.<ref>شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج ۱۶، ص ۲۸۴؛ ر.ک. پژوهشی عمیق پیرامون زندگی علی علیه‌السلام، ص ۳۱۳–۳۱۴.</ref>

== '''دوازده امام در منابع اهل سنت''' ==

{{متن عربی|...ثُمَ‏ مِنْ‏ بَعْدِي‏ عَلِيٌ‏ وَلِيُّكُمْ‏ وَ إِمَامُكُمْ بِأَمْرِ اللَّهِ مِنْ رَبِّكُمْ ثُمَّ الْأَئِمَّةُ الَّذِينَ مِنْ صُلْبِهِ إِلَى يَوْمِ يَلْقَوْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ}}<ref>بحار الانوار، ج ۷، ص ۲۰۷–۲۰۸؛ ر.ک. ج ۱۵، ص ۳۷۵–۳۷۶.</ref> سپس بعد از من علی ولی شما و امام شما به فرمان خداست. سپس امامت در نسل من از فرزندان علی علیه‌السلام تا روزی که خدا و رسولش را ملاقات کنید، می‌باشد.»

در فراز دیگر فرمود: {{متن عربی|مَعاشِرَ النّاسِ اِنَّ عَليّا وَ الطَّيّبينَ مِنْ وُلْدي هُمُ الثِّقْلُ الاَْصْغَرُ... اَلا اِنَّهُمْ اُمَناءُ اللّهِ فی خَلْقِهِ وَ حُکَماؤهُ فی اَرْضِهِ، اَلا وَ قَدْ اَدَّیْتُ، اَلا وَ قَدْ بَلَّغْتُ، اَلا وَ قَدْ اَسْمَعْتُ، اَلا وَ قَدْ اَوْ ضَحْتُ، اَلا وَ اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ قالَ وَ اَنَا قُلْتُ عَنِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ}}؛<ref>بحار الانوار، ج ۳۷، ص ۲۰۹.</ref> ای مردم! به راستی علی علیه‌السلام و پاکانی از فرزندانم، ثقل اصغر هستند… بیدار باشید! آنها امینان خدا در میان خلق خدا هستند، و فرمانروایان خدا در روی زمین. بیدار باشید! به حقیقت من انجام دادم، بیدار باشید! که من رساندم، بیدار باشید! که من بگوش شما رساندم، بیدار باشید! که من آشکار کردم، بیدار باشید! که به راستی خدای عزیز و جلیل فرمود و من نیز از طرف خدای عزیز و جلیل گفتم.»

در ادامه خطبه می‌فرماید: {{متن عربی|مَعاشِرَ النّاسِ الْقُرْآنُ يُعَرِّفُکُمْ اَنَّ الاْئِمَّةَ مِنْ بَعْدِهِ وُلْدُهُ وَ عَرَّفْتُکُمْ اَنَّهُمْ مِنّي وَ مِنْهُ حَیْثُ يقُولُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ}}:{{متن قرآن|كَلِمَةً بَاقِيَةً فِي عَقِبِهِ}}<ref>زخرف / ۲۸.</ref> {{متن عربی|وَ قُلْتُ: لَنْ تَضِلُّوا ما اِنْ تَمَسَّكتُمْ بِهِما}}؛<ref>بحار الانوار، ج ۳۷، ص ۲۱۵.</ref> ای مردم! قرآن معرّفی می‌کند که امامان بعد از او (علی) فرزندان او هستند و من نیز به شما فهماندم که آنان از [نسل] من و او هستند، آنجا که خداوند عزیز و جلیل می‌فرماید: «کلمه پاینده‌ای در نسل او» و من گفتم: اگر به آن دو (قرآن و ائمه) تمسک کنید، هرگز گمراه نمی‌شوید.»

آن‌گاه دستور داد که این گونه بیعت کنید: {{متن عربی|«اِنّا سامِعُونَ مُطيعُونَ راضُونَ مُنقادُونَ لِما بَلَّغْتَ عَنْ رَبِّنا وَ رَبِّکَ فی اَمْرِ عَلِي وَ اَمْرِ وُلْدِهِ مِنْ صُلْبِهِ مِنَ الاَْئِمَّةِ نُبايعُکَ عَلی ذلِکَ بقُلُوبِنا وَ اَنْفُسِنا وَ اَلْسِنَتِنا وَ اَيدينا، علي ذلِکَ نَحيا وَ نَمُوتُ وَ نُبْعَثُ، لا نُغَیِّرُ وَلا نُبَدِّلُ وَلا نَشُکُّ وَلا نَرْتابُ وَلا نَرْجِعُ عَنْ عَهْدٍ وَلا نَنْقُضُ الْمیثاقَ وَ نُطيعُ اللّهَ وَ نُطيعُکَ وَ عَليّا اَمیرَ الْمُؤْمِنینَ وَ وُلْدَهُ الاَْئِمَّةَ الَّذینَ ذَكرْتَهُمْ مِنْ ذُرّیَّتِكَ مِنْ صُلْبِهِ بَعْدَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ}}؛<ref>همان.</ref> به راستی ما شنیدیم و اطاعت می‌کنیم و راضی هستیم در مقابل آنچه از پروردگار ما و پروردگارت به ما درباره علی و فرزندانش از امامان رساندی. بر این [خلافت] با دلها و جانها و زبانها و دستهایمان بیعت می‌کنیم و بر همین [بیعت] زندگی می‌کنیم و می‌میریم و زنده می‌شویم. تغییر و تبدیل [در این بیعت] ایجاد نمی‌کنیم و شک و تردید به خود راه نمی‌دهیم، و [هرگز] از عهدی بر نمی‌گردیم و این میثاق [و پیمان] را نقض نمی‌کنیم، و خدا و تو و علی امیرمؤمنان و فرزندان او را که امام هستند، اطاعت می‌کنیم؛ همان فرزندانی که یادآور شدی از ذریه تو از نسل علی بعد از حسن و حسین علیهماالسلام هستند.»

بعد از بیان مقام و شأن و منزلت حسنین علیهماالسلام مجدداً فرمود: {{متن عربی|فَقُولُوا اَطَعْنَا اللّهَ بِذالِکَ وَ اِيّاکَ وَ عَلِيّا وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَينَ وَ الاْئِمَّةَ الَّذينَ ذَکَرْتَ عَهْدا وَ میثاقا مَأْخُوذا}} ؛<ref>همان، ج ۳۷، ص ۲۱۹؛ ر.ک. عوالم، ج ۱۵، ص ۳۲۸–۳۷۹؛ الغدیر، ج ۱، ص ۴۰–۹۹.</ref> پس بگویید خدا را در این [خلافت] و تو و علی و حسن و حسین و امامانی را که نام بردی، اطاعت می‌کنیم به عنوان عهد و میثاق گرفته شده….»خدایا پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از آینده چه می‌دانست که این همه بر گرفتن بیعت و عهد تأکید می‌کرد! و از چهره برخی منافقان و کج‌اندیشان چه خوانده بود که این همه بر عدم تخلف از بیعت سماجت و اصرارمی ورزید!

راوی در ذیل خطبه چنین نقل می‌کند: {{متن عربی|فَنادَتْهُ الْقَوْمُ: نَعَمْ سَمِعْنا وَ اَطَعْنا اَمْرَ اللّهِ وَ اَمْرَ رَسُولِهِ بِقُلُوبِنا وَ اَلْسِنَتِنا وَ اَیْدينا وَ تَداکُوا عَلي رَسُولِ اللّهِ صلي الله‌عليه‌وآله وَ عَلي عَلِيّ عليه‌السلام وَ صافَقُوا بِاَیْديهِمْ فَکانَ اَوَّلُ مَنْ صافَقَ رَسُولَ اللّهِ صلی‌الله‌عليه‌وآله الاْوَّلَ وَ الثّانِي وَ الثّالِثَ وَ الرّابِعَ وَ الْخامِسَ، وَ باقِي الْمُهاجِرينَ وَ الاْنْصارِ وَ باقِي النّاسِ عَنْ اخِرِهِمْ عَلي قَدْرِ مَنازِلِهِمْ…}} ؛<ref>همان دو مأخذ پیشین.</ref>پس مردم [یکصدا] گفتند: بله، فرمان خدا و رسولش را با دل و زبان و دستمان شنیدیم و اطاعت کردیم، و [آن گاه] بر رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله و علی علیه‌السلام [برای بیعت] هجوم بردند و دست دادند، و اوّل کسانی که با رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله بیعت کردند، اولی و دومی و سومی و چهارمی و پنجمی بودند، و باقی مهاجران و انصار و بقیه مردم، بعد از آنها به ترتیب منزلت بیعت کردند.»

در پایان، جا دارد به ژرف اندیشی علامه امینی از عمق جان تحسین گفت که آن همه برای حدیث و خطبه غدیر و تبیین منابع و روات و شاعران آن سرمایه‌گذاری کرد؛ چرا که او به خوبی فهمیده بود که جریان غدیر خلاصه تاریخ بشریت و تعیین سرنوشت آدمیت در طول تاریخ است و غدیرخم اثبات امامت و ولایت امامان معصوم علیهم‌السلام برای تمام انسانهاست.<ref>مبلغان،دی و بهمن 1383، شماره 62.</ref>

== '''پانویس''' ==

== '''فهرست منابع''' ==

== '''منبع: مجله مبلغان، سال 1382، شماره62.''' ==