۲۱٬۹۷۲
ویرایش
خط ۲۸۹: | خط ۲۸۹: | ||
در پايان خطبه، بار ديگر مردم را به اخلاق فردى، اجتماعى، مالى و... سفارش | <big>در پايان خطبه، بار ديگر مردم را به اخلاق فردى، اجتماعى، مالى و... سفارش مى كنند، و استحباب روزه روز غدير و پاداش بس عظيم آن را ياد آور مى شوند.<ref>اقبال الاعمال. بحار الانوار: ج ۹۷ ص ۱۱۲.</ref><br />در بررسى خطبه غدير، حضرت امیرالمؤمنین عليه السلام نكات ارزشمندى به چشم مى خورد كه مهم ترين آنها عبارتند از:</big> | ||
'''<big>روز غدير، عيد بزرگ</big>''' | |||
در | <big>«انّ اللَّه جمع لكم معشر المومنين، فى هذا اليوم عيدين عظيمين كبيرين» . چون روز غدير در هنگام ايراد خطبه مصادف با روز جمعه بوده، حضرت به همين دليل تعبير به «عيدين» كرده و هر دو را به عظمت و بزرگى ياد كرده اند. اين خود بهترين دليل بر «تعيّد» (عيد بودن) روز هجدهم ذى الحجه و برگزارى مراسم جشن و سرور و بزرگداشت آن است.</big> | ||
<big>در عيد بودن روز غدير روايات متعددى از پيامبر صلى الله عليه وآله و امامان شيعه عليهم السلام به ما رسيده است. از جمله روايتى از پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله مى خوانيم كه فرمودند: يوم غدير خم افضل اعياد امتى <ref>بحار الانوار: ج ۹۷ ص ۱۱۰.</ref> : روز غدير خم برترينِ اعياد امت من است. و در جاى ديگرى مى فرمايند: غدير اشرف و اعظم اعياد است.<ref>وسائل الشيعة: كتاب الصوم.</ref></big> | |||
'''<big>روز بيان اراده خدا و روز ابلاغ</big>''' | |||
<big>«فانزل اللَّه على نبيه فى يوم الدوح <ref>واژه «دوح» جمع «دوحه» به معناى درختان بزرگ و تنومند است. </ref> بين به ارادته فى خلصائه و ذوى اجتبائه و امره بالبلاغ» . اين بخش از خطبه بيانگر موقعيت جغرافيايى تاريخى غدير است. امام مى فرمايند كه آن روز زير درختان تنومند، آياتى نازل شد <ref>آيه تبليغ.</ref> كه مبيّن اراده خدا براى بندگان خالص و مخلص و برگزيده او است. <ref>الغدير: ج ۱ ص ۶۹ - ۶۱ .</ref>'''<br />غدير روز بزرگ، روز گشايش، روز تكامل'''</big> | |||
<big>«انّ هذا يوم عظيم الشأن؛ فيه وقع الفرج و رفعت الدرج و وضحت الحجج» . اين روز ظرف ظهور اراده الهى و زمان ابلاغ پيام الهى و آثار مترتب بر آن است. روزى كه گشايش و فرج حاصل شد، چرا كه نگرانى امت اسلام نسبت به زمان پس از پيامبر صلى الله عليه وآله را بر طرف كرد و به آنها اميد بخشيد. روزى كه نردبان تكامل افراشته شد، و با طرح مسئله امامت و معرفى امام دين به كمال لازم خود رسيد. روزى كه حجت ها آشكار شد و بر همگان اتمام حجت گرديد.</big> | |||
'''<big>روز پرده بردارى از مقام امامت</big>''' | |||
<big>«هذا يوم الايضاح و الافصاح <ref>افصاح به معنى اظهار كردن و مترادف ايضاح است.</ref> عن المقام الصراح <ref>به معنى خالص بودن چيزى از تعلقات است.</ref>» . مقام صراح يعنى جايگاه پاكى و پيراستگى و منظور از آن مقام عصمت و امامت است كه در روز غدير از آن پرده بردارى شد و امام براى همگان مشخص شد، تا ديگر بهانه اى براى منافقان و دو رويان نباشد. البته پيامبر صلى الله عليه وآله به صراحت كسى را معرفى نكرده اند.</big> | |||
'''<big>روز كامل شدن دين</big>''' | |||
<big>«و يوم العهد المعهود» . روز پيمان بسته شده است؛ پيمانى كه پيامبر صلى الله عليه وآله پس از گرفتن اقرار و اعتراف از مردم مبنى بر اينكه پيامبر صلى الله عليه وآله حتى از خود مردم نسبت به خودشان بر آنها اختيار و حق دارند، يادآور شدند كه: من كنت مولاه فعلى مولاه.</big> | |||
'''<big>روز شهود و حضور</big>''' | |||
<big>«و يوم الشاهد و المشهود» . اين تعبيرى است كه قرآن درباره قيامت به كار برده است <ref>بروج / ۳.</ref>؛ به اين معنى كه شاهد پيامبرصلى الله عليه وآله و مشهود قيامت است، شاهد انسان ها و مشهود اعمال آنان است. به كار بردن اين تعبير درباره روز غدير به اين معنى است كه پيامبر صلى الله عليه وآله شاهد و امیرالمؤمنین عليه السلام مشهود اند.</big> | |||
<big>پيامبرصلى الله عليه وآله شهادت به ولايت امیرالمؤمنین عليه السلام دادند و انسان ها و فرشتگان بر اين امر گواهى دادند. تاريخ نيز گواهى داد كه گروهى به دليل نيل به مقام ولايت به امیرالمؤمنین عليه السلام تبريک و تهنيت گفتند، لكن پس از چندى و در ظرف تنها چند ماه آن را زير پا گذاشتند!</big> | |||
'''<big>روز نمايش قرارها و دو رويى ها</big>''' | |||
<big>«يوم تبيان العقود عن النفاق و الجحود» . روزى كه خط حق از جريان نفاق مشخص شد، و روزى كه باعث شد حاميان واقعى از مدعيان دروغين جدا شوند. آنان كه حقايق را آگاهانه انكار كردند و نفاق خود را در عمل آشكار ساختند.</big> | |||
'''<big>روز بيان حقايق</big>''' | |||
<big>«و يوم البيان عن حقائق الايمان» . روزى كه خط ايمان را از ديگر خطوط جدا كرد. كسانى كه تا آن روز ادعاى ايمان به خدا و اطاعت از پيامبر صلى الله عليه وآله را داشتند، در آن روز درونشان آشكار شد. در آن روز همه دانستند كه اگر واقعاً معتقد به «اطيعوا اللَّه و اطيعوا الرسول» هستند، بايد از اوامر خدا و پيامبر صلى الله عليه وآله و از جمله ولى امر امیرالمؤمنین عليه السلام - كه مصداق بارز و اتم اطاعت از خدا و رسول صلى الله عليه وآله اند - نيز پيروى كنند.</big> | |||
<big>اينجا بود كه با نصب امیرالمؤمنین عليه السلام و نقش بر آب شدن نقشه ها و بر باد رفتن خواب و خيال ها حقايق را انكار كردند، و مصداق «لم تؤمنوا» شدند، چرا كه ايمان فقط گفتن شهادتين نيست، بلكه منظور از پذيرش ولايت حقيقت آن است كه بايد در قلب تجلى و در عمل جلوه نمايد.</big> | |||
'''<big>روز راندن شيطان</big>''' | |||
<big>«يوم دحر <ref>«دحر» بر وزن «دهر» به معناى راندن است. صحاح اللغه: ماده «دهر» . </ref> الشيطان» . در روز غدير با كامل شدن دين، شيطان نيز - كه از دين كامل و حقيقت ايمان دل خوشى نداشت - رانده شد. با واقعه غدير وسوسه ها و توطئه ها و نقشه ها نقش بر آب شد. شيطان نيز مانند كفار مأيوس شد.</big> | |||
<big>همو كه راضى به خلافت انسان براى خدا نبود و با سجده نكردن طرد شد، چون راضى به خلافت امیرالمؤمنین عليه السلام براى پيامبر صلى الله عليه وآله نيز نبود. از اين رو در حديثى از امام رضا عليه السلام مى خوانيم «يوم مرغمة الشيطان» <ref>مسند الامام الرضا عليه السلام: ج ۲ ص ۱۸.</ref>، شيطان در اين روز رانده شد.</big> | |||
'''<big>روز برهان</big>''' | |||
<big>«يوم البرهان» . روز غدير دليل حقانيت اهل ولايت و رهروان امام و ولى اللَّه الاعظم مى باشد. دليل و برهانى كه تاريخ و حديث گواه آن است.</big> | |||
'''<big>روز داورى</big>''' | |||
<big>«هذا يوم الفصل الذى كنتم توعدون» . روز غدير روز جدايى حق از باطل است. در حقيقت امام عليه السلام با اين عبارت غدير را تشبيه به قيامت نموده اند؛ كه خداوند در قرآن مجيد مى فرمايد: «هذا يوم الفصل الذى كنتم به تكذبون» <ref>صافات / ۲.</ref> . در اين تشبيه دو نكته وجود دارد:</big> | |||
<big>'''اول:''' همان طور كه در روز قيامت حق از باطل جدا مى شود اهل حقيقت و ايمان روانه بهشت مى شوند و گروه باطل به سوى دوزخ مى روند، روز غدير نيز فرقه نجات يافته مؤمنان به ولايت هستند و آنها كه از حق و ولايت اعراض كرده اند دوزخى مى شوند.</big> | |||
<big>'''دوم:''' كفار و مشركان انتظار وقوع قيامت را ندارند و مى پندارند كه واقعيت ندارد، دشمنان ولايت نيز انتظار چنين روزى را نداشتند و مى پنداشتند كه خداوند وصى و جانشينى براى پيامبر صلى الله عليه وآله تعيين و منصوب نمى كند.</big> | |||
'''<big>روز فرشتگان</big>''' | |||
<big>«هذا يوم الحلاء الاعلى الذى انتم عنه معرضون». غدير روز فرشتگان والا مقام در عالم بالا است، در حالى كه شما از آن چشم مى پوشانيد! در اين روز فرشتگان به امر الهى فرود آمده و چنين مأموريتى را براى پيامبر صلى الله عليه وآله آوردند.</big> | |||
<big>طبق روايت امام رضا عليه السلام «ان يوم الغدير فى السماء اشهر منه فى الارض» <ref>مسند الامام الرضا عليه السلام: ج ۲ ص ۲۰.</ref> : روز غدير در آسمان شهرتى بيش از زمين دارد.</big> | |||
'''<big>روز رهنمون</big>''' | |||
<big>«هذا يوم الارشاد» . غدير روزى است كه خداوند به وسيله پيامبر صلى الله عليه وآله مردم را به مسير آينده شان راهنمايى كرد. حقايق را گفت و ولى امر را معرفى كرد و راه ولايت و مسير عداوت را مشخص كرد.</big> | |||
'''<big>روز آزمون</big>''' | |||
<big>«يوم محنة العباد» . محنت به معناى آزمون است. روز غدير روز آزمايش بندگان بود. روزى كه خداوند ولى و پذيرش ولايت او را وسيله آزمودن انسان ها قرار داد. هر كس آن را پذيرفت و به آن پايبند بود سرفراز از بوته آزمايش در آمد.</big> | |||
'''<big>روز پيشاهنگان</big>''' | |||
<big>«يوم الدليل على الرواد» . «رواد» جمع «رايد» به معناى پيشقراول است، چون امیرالمؤمنین عليه السلام از پيشاهنگان اسلام و ايمان بوده اند مى گويند: روز غدير كه روز ولايت و معرفى ولى است دليلى است بر شناخت پيشگامان و پيشاهنگان. آرى ایشان پيشگام در ايمان به رسالت و پيشاهنگ در امامت و صدر ائمه طاهرين عليهم السلام اند.</big> | |||
'''<big>روز هويدا شدن نهان ها</big>''' | |||
<big>«هذا يوم ابدى خفايا الصدور و مضمران الامور» . در اين بخش دو احتمال وجود دارد:</big> | |||
<big>'''الف:''' گوشزد كردن مجدد جريان نفاق و دورويى.</big> | |||
<big>'''ب:''' اسرار و رازى كه بين خدا و رسولش بود آشكار گشت. در آن روز پيامبر صلى الله عليه وآله سرّى را كه خداوند در درونشان به امانت نهاده بود و پيامبر از افشاى آن در هراس بودند با تضمين الهى آشكار كردند: «بلّغ ما انزل اليک من ربک» .</big> | |||
'''<big>روز شناسايى خاصان</big>''' | |||
<big>«هذا يوم النصوص على اهل الخصوص» . پيامبرصلى الله عليه وآله از آغاز بعثت تا حجة البلاغ، بارها با اشاره و كنايه به معرفى امیرالمؤمنین عليه السلام پرداخته بودند. اما در جريان غدير بدون هيچ پرده پوشى و با صراحت تمام به معرفى امیرالمؤمنین عليه السلام به عنوان ولى امر مسلمين پرداختند و راه هر گونه توجيه را مسدود كردند. روى اين اساس حضرت فرمودند: «غدير روز تنصيص است روز معرفى با سخن صريح است» .</big> | |||
'''<big>روز اوصياء و انبياء عليهم السلام</big>''' | |||
<big>«هذا يوم شيث عليه السلام، هذا يوم ادريس عليه السلام، هذا يوم يوشع عليه السلام، هذا يوم شمعون عليه السلام» . در اين فراز از خطبه امام عليه السلام به تعلق روز غدير به برخى از انبياء و اوصياء عليهم السلام اشاره مى كنند. شيث عليه السلام به حسب تاريخ وصى حضرت آدم عليه السلام بوده، و يوشع نيز جانشين حضرت موسى عليه السلام <ref>تاريخ اليعقوبى: ج ۱ ص ۴۶ ۸.</ref> ، و شمعون عليه السلام نيز جانشين حضرت عيسى عليه السلام بوده است. <ref>وسائل الشيعة: كتاب الصوم.</ref> گويا روز غدير يادآور نقاط حساس در نبوت و وصايت است، كه بسيارى از انبياء عليهم السلام از جمله پيامبر اسلام صلى الله عليه وآله در آن تعيين جانشين كرده اند.</big> | |||
'''<big>روز آسايش و آسودگى</big>''' | |||
»هذا يوم الامن و المأمون« . قبل از واقعه غدير، نگرانىهايى نسبت به آينده اسلام وجود داشت. حتى پيامبرصلى الله عليه وآله نيز نگران آينده امت بود. اما پس از جريان غدير اين نگرانى به سرور و شادى مبدل شد و پيامبر فرمود: اللَّه اكبر على اكمال الدين و اتمام النعمة و رضى الرب برسالتى و الولاية من بعدى«××× ۳ الغدير: ج ۱ ص ۱۱. ×××: ...نعمت تمام و خداوند راضى به رسالتم و ولايت بعد از من شد. | »هذا يوم الامن و المأمون« . قبل از واقعه غدير، نگرانىهايى نسبت به آينده اسلام وجود داشت. حتى پيامبرصلى الله عليه وآله نيز نگران آينده امت بود. اما پس از جريان غدير اين نگرانى به سرور و شادى مبدل شد و پيامبر فرمود: اللَّه اكبر على اكمال الدين و اتمام النعمة و رضى الرب برسالتى و الولاية من بعدى«××× ۳ الغدير: ج ۱ ص ۱۱. ×××: ...نعمت تمام و خداوند راضى به رسالتم و ولايت بعد از من شد. |