جایگاه حدیث غدیر در راهبردهای بزرگان امامیه در قرن چهارم هجری: تفاوت میان نسخه‌ها

از منظر دانشمندان امامیه این قرن، مناظره مطلوب مناظره‌ای است که با تأسی از آموزه‌های وحیانی و سیره پیشوایان معصوم و در چهارچوب نظام اخلاقی- دینی اسلام و به دور از هرگونه سوءگیری باشد، عموم آن را بفهمند و در مواجهه با خواص، از روش عقلی – نقلی و ابزار استدلال و اِسناد، استفاده شود <ref>شیخ صدوق در آثار مختلف، چون: من لایحضره الفقیه، الهدایه، الامالی؛ مثلا  در کتاب اخیر، ص۱۳۷.</ref> مهمترین محورهای مناظراتی دانشمندان امامیه؛ درباب تفضیل امام علی  علیه السلام  بر دیگران با تأکید بر نصّ الهی و ابلاغ آن توسط رسول الله صلی الله علیه و آله، مباحثه در معنا و مفهوم احادیث‌الرسول صلی الله علیه و آله، شواهد تاریخی و نصوص اهل‌بیت علیهم السلام بود.<ref>الاختصاص، ص۲۱، ۲۳، ۶۳.</ref>(شیخ مفید،1413: 21و62و23). این گروه با استفاده از راهکار مناظره؛ ضمن مقابله با مخالفان، معاندان و منکران(مفید، 1413: 31و35)؛ امکان تقویت و توسعه مبانی نظری شیعه و تسرّی آن را در جامعه فراهم آوردند(مفید، 1413،صفحات مختلف و نک: ابن‌کثیر 1407:ج12 : 53). بخش‌هایی از آثار شیخ صدوق؛ برگرفته از مناظرات علمی وی است که از آن جمله می‌توان به برخی مجالس الأمالی،معانی الأخبار، التوحید و عیون‌الاخبار اشاره کرد. برای نمونه، در مجالس 23و56 مندرج در الأمالی که در طی سفر به مشهدالرضا  علیه السلام انجام گرفت، شیخ درباب موضوع‌هایی، چون: ضرورت وجود امام، وصایت رسول‌الله صلی الله علیه و آله  و مناشده علی  علیه السلام  با صحابه از حدیث غدیر و اهمیت آن سخن گفته است(ر.ک: شیخ صدوق 1417: 173و185-183و188-187و437 و670). همو در مناظراتی که با مشاهیر عامه داشت، با استناد به حدیث غدیر، بر آنان برتری یافت (صدوق، 1417،1: 456). شیخ مفید -که به عنوان رئیس متکلمان شیعه و فقهای امامیه شناخته می‌شد- شهرت بسیاری در مناظره با اهل سنت و رؤسای مذاهب مختلف اسلامی داشت و به علت بهره‌گیری از دلایل محکم عقلی و نقلی و برخورداری از فصاحت و قوت کلام بیشتر، مورد توجه دولتیان و دانشمندان عامه قرارگرفت(شیخ مفید،1412: 33-32؛ همو، 1414: 18 و 31 و 1410 :13) یکی دیگر از وجهه‌های بارز فعالیت علمی امامیه، مقابله با نحله‌های انحرافی بود. بخش‌هایی از آثار کلامی و ردیه‌هایی که در این زمینه نوشته شده؛ به موضوع‌هایی چون: ردّ شبهات مربوط با خاندان رسول الله صلی الله علیه و آله ، تأکید بر ولایت و رهبری معصوم و اثبات حقانیت مذهب تشیع اختصاص یافته است. از آن جمله، ردّیه‌های  ابوالحسین مؤیدبالله حسنی‌ علوی و سید ابوطالب یحیی علوی است که از معاریف ردّیه‌نویسان امامی در طبرستان بودند(ابن اسفندیار،1366: 99 -106 و 130).