۲۱٬۹۷۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
== <big>انسان كامل در خطبه غدير</big><ref>زلال غدير (مجموعه مقالات): ش ۱ ص۴۱۱-۴۲۶.</ref> == | == <big>انسان كامل در خطبه غدير</big><ref>زلال غدير (مجموعه مقالات): ش ۱ ص۴۱۱-۴۲۶.</ref> == | ||
<big>شايد بتوان گفت بحث انسان كامل پس از | <big>شايد بتوان گفت بحث انسان كامل پس از [[توحید]]، مهم ترين بحث در همه اديان و مكاتب معرفتى در طول [[تاریخ]] بوده است. با توجه به اينكه خطبه مشهور حضرت رسول صلى الله عليه وآله در واقعه غدير از جمله اسناد معتبر اين واقعيت تاريخى به شمار مى آيد، با بررسى محورهاى تجلى سيماى انسان كامل در اين خطبه شريف، مى توان گوشه اى از ديدگاه پيام آور وحى را نسبت به اين مسئله كليدى در مباحث معرفتى دريافت.</big> | ||
<big>سيماى انسان كامل در خطبه غدير در محورهاى زير تجلى يافته است: دارا بودن ولايت تشريعى و تكوينى، برخوردارى انسان كامل از تأييد و تصريحات قرآنى، حمايت از دين الهى و دفاع از حريم نبوت، دارا بودن عالى ترين مرتبه تقوى و | <big>سيماى انسان كامل در خطبه غدير در محورهاى زير تجلى يافته است: دارا بودن ولايت تشريعى و تكوينى، برخوردارى انسان كامل از تأييد و تصريحات قرآنى، حمايت از دين الهى و دفاع از حريم نبوت، دارا بودن عالى ترين مرتبه تقوى و [[یقین]]، قرابت و نزديكى در منش و عمل به شخصيت پيامبر صلى الله عليه و آله، دارا بودن علم لا يزال الهى، پيشگامى در پذيرش دين و اذعان به توحيد الهى، تعيين و نصب ولى و انسان كامل از جانب پروردگار و... .</big> | ||
=== <big>تفصيل مطلب</big> === | === <big>تفصيل مطلب</big> === | ||
خط ۹: | خط ۹: | ||
<big>واقعه غدير يكى از وقايع مهم تاريخى اسلام است كه از نظر نقلى اثبات شده و از نظر عقلى هم نه تنها قابل پيش بينى بوده، بلكه جز اين نيز انتظار نمى رفت. زيرا براى حفظ و صيانت شريعتى چون دين اسلام - كه پيامبر خاتم صلى الله عليه وآله آن را آغاز نموده - بايد جانشينانى صالح انتخاب مى شدند، تا در طول تاريخ اين فرهنگ عظيم بماند و دست خوش تغيير نگردد.</big> | <big>واقعه غدير يكى از وقايع مهم تاريخى اسلام است كه از نظر نقلى اثبات شده و از نظر عقلى هم نه تنها قابل پيش بينى بوده، بلكه جز اين نيز انتظار نمى رفت. زيرا براى حفظ و صيانت شريعتى چون دين اسلام - كه پيامبر خاتم صلى الله عليه وآله آن را آغاز نموده - بايد جانشينانى صالح انتخاب مى شدند، تا در طول تاريخ اين فرهنگ عظيم بماند و دست خوش تغيير نگردد.</big> | ||
<big>اسناد و مدارک موجود و بى شمار، صحت اين واقعه را تأييد مى كنند، از ميان راويان | <big>اسناد و مدارک موجود و بى شمار، صحت اين واقعه را تأييد مى كنند، از ميان راويان [[حدیث]] بيش از ۱۱۰ نفر از صحابه، ۸۴ نفر از تابعين و ۳۶۰ نفر از علما از قرن دوم تا حال حاضر اعم از شيعه و سنى آن را نقل كرده اند.</big> | ||
<big>آينه سر تا پاى ملل عالم و نماينده قبايل و عشاير و فرق و اقوام تاريخ آن هاست. هيچ چيز مانند تاريخ معرّف قومى نيست. تاريخ اسلام از حوادث بسيارى مشحون است، كه مهمتر از همه آنها اهميت غدير خم است. هر حادثه و هر ملتى يک نوع مواد و مصالحى براى اجتماع خود دارد. مواد و مصالح غدير خم و ايمان به توحيد و بعثت خاتم النبيين صلى الله عليه وآله و آموزش و پرورش قرآن براى رشد عقلى بشر است، و هيچ عاملى در اين تربيت و تعليم عميق تر و مؤثرتر از وجود امام عليه السلام نبوده و نيست؛ كه مانند آئينه درخشان تاريخ اسلام را انعكاس مى دهد. اهميت غدير خم از آن است كه على عليه السلام با همه فضائلش معرفى شده است. آن حضرت حجتى روشن از خدا به زبان پيامبرصلى الله عليه وآله بر خلق امت است.</big> | <big>آينه سر تا پاى ملل عالم و نماينده قبايل و عشاير و فرق و اقوام تاريخ آن هاست. هيچ چيز مانند تاريخ معرّف قومى نيست. تاريخ اسلام از حوادث بسيارى مشحون است، كه مهمتر از همه آنها اهميت غدير خم است. هر حادثه و هر ملتى يک نوع مواد و مصالحى براى اجتماع خود دارد. مواد و مصالح غدير خم و ايمان به توحيد و بعثت خاتم النبيين صلى الله عليه وآله و آموزش و پرورش قرآن براى رشد عقلى بشر است، و هيچ عاملى در اين تربيت و تعليم عميق تر و مؤثرتر از وجود امام عليه السلام نبوده و نيست؛ كه مانند آئينه درخشان تاريخ اسلام را انعكاس مى دهد. اهميت غدير خم از آن است كه على عليه السلام با همه فضائلش معرفى شده است. آن حضرت حجتى روشن از خدا به زبان پيامبرصلى الله عليه وآله بر خلق امت است.</big> | ||
<big>خطبه غدير روح سخن و نتيجه عمر | <big>خطبه غدير روح سخن و نتيجه عمر پيامبر صلى الله عليه و آله است. اين خطبه حاصل دين و ضامن سعادت و متضمن حساس ترين نكات آموزش و پرورش است. اين خطبه بلندگوى قرآن و آئينه روحيه نبوت و امامت است. در اين خطبه مهيّج و مستدل و منطقى و مستند به وحى و قرآن، راه مستقيم و روشن و هموار زندگى را نشان مى دهد. در اين خطبه هدف اصلى از آمدن و رفتن و كمال مطلوب و طريقه نجاح و فلاح و رهايى از قيود مشكلات ارائه شده است.</big> | ||
<big>از آنجايى كه انسان برجسته ترين و متعالى ترين مخلوقى است كه در نظام خلقت آفريده شده است، رشد و هدايت او همواره دغدغه و هدف اصلى اديان و مكاتب الهى و حتى بشرى بوده است. اديان الهى در راستاى نيل به اين هدف والاى خلقت، هميشه نمونه هاى اعلا و رشد يافته اى از انسان و مفهوم عظيم انسانيت را پيش روى بشريت نهاده اند، تا انسان ها با تمسک و الگوبردارى از اين نمادهاى برگزيده و عينى راه مقصود را بيابند.</big> | <big>از آنجايى كه انسان برجسته ترين و متعالى ترين مخلوقى است كه در نظام خلقت آفريده شده است، رشد و هدايت او همواره دغدغه و هدف اصلى اديان و مكاتب الهى و حتى بشرى بوده است. اديان الهى در راستاى نيل به اين هدف والاى خلقت، هميشه نمونه هاى اعلا و رشد يافته اى از انسان و مفهوم عظيم انسانيت را پيش روى بشريت نهاده اند، تا انسان ها با تمسک و الگوبردارى از اين نمادهاى برگزيده و عينى راه مقصود را بيابند.</big> | ||
خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
<big>خصوصاً با توجه به اينكه در متن اين خطبه مفهوم انسان كامل به گونه اى عميق و تنگاتنگ با مفهوم ولى و ولايت الهى پيوند خورده است. شايد بتوان گفت خاستگاه پيوند ريشه دار مفهوم ولىّ و انسان كامل و امام، متن آيات و رواياتى از اين دست است. تا جايى كه نمود بيرونى اين هر سه مفهوم در هر زمانى در عالم واقع يكى است. نماياندن گوشه اى از محورهاى تجلى سيماى انسان كامل در خطبه غدير هدفى است كه اين نگارش به دنبال بررسى آن است.</big> | <big>خصوصاً با توجه به اينكه در متن اين خطبه مفهوم انسان كامل به گونه اى عميق و تنگاتنگ با مفهوم ولى و ولايت الهى پيوند خورده است. شايد بتوان گفت خاستگاه پيوند ريشه دار مفهوم ولىّ و انسان كامل و امام، متن آيات و رواياتى از اين دست است. تا جايى كه نمود بيرونى اين هر سه مفهوم در هر زمانى در عالم واقع يكى است. نماياندن گوشه اى از محورهاى تجلى سيماى انسان كامل در خطبه غدير هدفى است كه اين نگارش به دنبال بررسى آن است.</big> | ||
===<big>بررسى رابطه مفاهيم توحيدى و مفهوم ولايت در خطبه غدير</big>=== | |||
<big>خطبه شريف | <big>خطبه شريف پيامبر صلى الله عليه و آله در هجدهم ذى الحجه سال دهم هجرى نيز از مهم ترين اسناد [[اثبات ولایت]] امام على عليه السلام در طول تاريخ است. متن خطبه به شيوه مرسوم در همه خطبه هاى موجود در روايات اسلامى، با حمد و ثناى پروردگار آغاز مى شود و در بردارنده يك مبحث جامع توحيدى است: الحمد لله الذى علا فى توحّده، و دنى فى تفرّده، و جلّ فى سلطانه، و عظم فى اركانه، و احاط بكل شى و هو فى مكانه، و قهر جميع الخلق بقدرته و برهانه. مجيداً لم يزل، محموداً... .</big> | ||
<big>اما آنچه فراز توحيدى اين خطبه را از ساير خطبه ها متمايز مى كند، سير پيوند اين مضامين توحيدى با مفهوم ولايت است. چينش مضامين توحيدى خطبه به گونه اى است كه با ترسيم سيماى ولىّ و انسان كامل عجين مى شود، و در هماهنگى كامل محتوايى با مفهوم ولايت و امامت قرار دارد.</big> | <big>اما آنچه فراز توحيدى اين خطبه را از ساير خطبه ها متمايز مى كند، سير پيوند اين مضامين توحيدى با مفهوم ولايت است. چينش مضامين توحيدى خطبه به گونه اى است كه با ترسيم سيماى ولىّ و انسان كامل عجين مى شود، و در هماهنگى كامل محتوايى با مفهوم ولايت و امامت قرار دارد.</big> | ||
خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
<big>حضرت رسول صلى الله عليه وآله در خطبه به دنبال آن است كه با بهره گيرى از پشتوانه هاى لزوم وجود انسان كامل، وجود مستمر امام در جهان هستى را اثبات كند. بحث انسان كامل همان نكته اى است كه در تلفيق بين فراز توحيدى خطبه و مبحث انتساب امامت به خوبى به چشم مى خورد.</big> | <big>حضرت رسول صلى الله عليه وآله در خطبه به دنبال آن است كه با بهره گيرى از پشتوانه هاى لزوم وجود انسان كامل، وجود مستمر امام در جهان هستى را اثبات كند. بحث انسان كامل همان نكته اى است كه در تلفيق بين فراز توحيدى خطبه و مبحث انتساب امامت به خوبى به چشم مى خورد.</big> | ||
===<big>تجلّى سيماى انسان كامل در آيات قرآنىِ خطبه غدير</big>=== | |||
<big>قرآن مجيد و روايات امام را شخصيت جامع ويژگى هاى آسمانى و زمينى معرفى مى كند. تصويرى كه حضرت ختمى مرتبت صلى الله عليه وآله در خطبه غدير از انسان كامل ترسيم مى كند از پشتوانه بسيار محكم تأييدات قرآنى برخوردار است. ظهور و بروز مفهوم ولىّ و انسان كامل در خطبه غدير، نمودى بسيار چشمگير دارد. تا جايى كه خطيب يگانه غدير در حدود ۲۲ بار در جاى جاى خطبه از آيات قرآنى در تأييد و انتساب ولىّ پس از خود بهره برده است.</big> | <big>قرآن مجيد و روايات امام را شخصيت جامع ويژگى هاى آسمانى و زمينى معرفى مى كند. تصويرى كه حضرت ختمى مرتبت صلى الله عليه وآله در خطبه غدير از انسان كامل ترسيم مى كند از پشتوانه بسيار محكم تأييدات قرآنى برخوردار است. ظهور و بروز مفهوم ولىّ و انسان كامل در خطبه غدير، نمودى بسيار چشمگير دارد. تا جايى كه خطيب يگانه غدير در حدود ۲۲ بار در جاى جاى خطبه از آيات قرآنى در تأييد و انتساب ولىّ پس از خود بهره برده است.</big> | ||
خط ۹۲: | خط ۹۲: | ||
<big>«اهدنا الصراط المستقيم . صراط الذين انعمت عليهم غير المغضوب عليهم و لا الضالين».</big> | <big>«اهدنا الصراط المستقيم . صراط الذين انعمت عليهم غير المغضوب عليهم و لا الضالين».</big> | ||
===<big>محورهاى انعكاس سيماى انسان كامل در خطبه</big>=== | |||
<big>با نگاهى اجمالى به مضامين ناب و بلند خطبه حضرت رسول صلى الله عليه وآله، خطوط روشنى از شخصيت والا و نمادين رهبرى جاودانه را در مى يابيم، كه نه آنچنان دور و دست نيافتنى و كبريايى است كه انسان ها در مواجهه با آن احساس كنند كه هيچ گونه مجالى براى پيروى از اين شخصيت بزرگوار ندارند و حتى امكان شبيه سازى و الگوبردارى از آن ميسر نيست، و نه آنچنان دست يافتنى و نزديک به شخصيت هاى عادى است كه رغبت پيروى و الگوبردارى را از انسان ها بگيرد. تصويرى كه از انسان كامل در اين خطبه ارائه شده است در يك افق معرفتى وسيع و نورانى تجلى مى يابد؛ به گونه اى كه در هر زمان و مكانى و براى هر انسانى برخاسته از هر سطح فرهنگ، آگاهى، و نظام دينى، جذاب، لطيف و بزرگ و ستودنى است:</big> | <big>با نگاهى اجمالى به مضامين ناب و بلند خطبه حضرت رسول صلى الله عليه وآله، خطوط روشنى از شخصيت والا و نمادين رهبرى جاودانه را در مى يابيم، كه نه آنچنان دور و دست نيافتنى و كبريايى است كه انسان ها در مواجهه با آن احساس كنند كه هيچ گونه مجالى براى پيروى از اين شخصيت بزرگوار ندارند و حتى امكان شبيه سازى و الگوبردارى از آن ميسر نيست، و نه آنچنان دست يافتنى و نزديک به شخصيت هاى عادى است كه رغبت پيروى و الگوبردارى را از انسان ها بگيرد. تصويرى كه از انسان كامل در اين خطبه ارائه شده است در يك افق معرفتى وسيع و نورانى تجلى مى يابد؛ به گونه اى كه در هر زمان و مكانى و براى هر انسانى برخاسته از هر سطح فرهنگ، آگاهى، و نظام دينى، جذاب، لطيف و بزرگ و ستودنى است:</big> | ||
<big>'''الف) تعيين و نصب ولىّ و انسان كامل از جانب پروردگار'''</big> | |||
<big>اگر به ترتيب چيدمان مضامين خطبه دقت كنيم، در مى يابيم كه حضرت رسول صلى الله عليه وآله بلافاصله پس از طرح مباحث توحيدى، به نصب ولىّ و انسان كامل از جانب پروردگار اشاره كرده است، و آن در لفّافه اى از تأكيد و حتى تهديدات الهى بيان داشته است:</big> | <big>اگر به ترتيب چيدمان مضامين خطبه دقت كنيم، در مى يابيم كه حضرت رسول صلى الله عليه وآله بلافاصله پس از طرح مباحث توحيدى، به نصب ولىّ و انسان كامل از جانب پروردگار اشاره كرده است، و آن در لفّافه اى از تأكيد و حتى تهديدات الهى بيان داشته است:</big> | ||
خط ۱۰۴: | خط ۱۰۵: | ||
<big>انسان كامل واسطه اى است ميان عالم ملک و ملكوت، خاک و افلاک، تجرد و مالكيت، و اين واسطه بهترين مخلوقات است.</big> | <big>انسان كامل واسطه اى است ميان عالم ملک و ملكوت، خاک و افلاک، تجرد و مالكيت، و اين واسطه بهترين مخلوقات است.</big> | ||
<big>'''ب) دارا بودن ولايت تشريعى و تكوينى'''</big> | |||
<big>ولايت بر دو قسم است: تشريعى و تكوينى. ولايت تشريعى يعنى حق دخل و تصرف در امور ارادى بنده. شارع بودن فقط از آنِ حق تعالى و ابلاغ و انذار از زبان پيامبران عليهم السلام است. اما پيامبر به استقلال صلى الله عليه وآله حق وضع قانون را ندارد، بلكه: «ما ينطق عن الهوى ان هو الا وحى يوحى». ولايت تكوينى يعنى حتى دخل و تصرف در كائنات و نظام آفرينش.</big> | <big>ولايت بر دو قسم است: تشريعى و تكوينى. ولايت تشريعى يعنى حق دخل و تصرف در امور ارادى بنده. شارع بودن فقط از آنِ حق تعالى و ابلاغ و انذار از زبان پيامبران عليهم السلام است. اما پيامبر به استقلال صلى الله عليه وآله حق وضع قانون را ندارد، بلكه: «ما ينطق عن الهوى ان هو الا وحى يوحى». ولايت تكوينى يعنى حتى دخل و تصرف در كائنات و نظام آفرينش.</big> | ||
خط ۱۱۷: | خط ۱۱۹: | ||
<big>فرمايش پيامبرصلى الله عليه وآله كه: و هو وليكم بعدى: على عليه السلام پس از من ولى شماست. اگر ولايت به معنايى غير از «اولى بالمؤمنين من انفسهم» باشد: اولاً فرقى بين على عليه السلام و غير او در اين جهت نيست، و ثانياً چنين ولايت عامى براى على عليه السلام در زمان پيامبرصلى الله عليه وآله هم ثابت است، و ثالثاً اصلا ولايت عام مؤمنين بر يكديگر نياز به مجتمع نمودن مردم و خطبه و خطابه ندارد، و به نص آيه قرآن براى همه مؤمنين ثابت است.</big> | <big>فرمايش پيامبرصلى الله عليه وآله كه: و هو وليكم بعدى: على عليه السلام پس از من ولى شماست. اگر ولايت به معنايى غير از «اولى بالمؤمنين من انفسهم» باشد: اولاً فرقى بين على عليه السلام و غير او در اين جهت نيست، و ثانياً چنين ولايت عامى براى على عليه السلام در زمان پيامبرصلى الله عليه وآله هم ثابت است، و ثالثاً اصلا ولايت عام مؤمنين بر يكديگر نياز به مجتمع نمودن مردم و خطبه و خطابه ندارد، و به نص آيه قرآن براى همه مؤمنين ثابت است.</big> | ||
<big>'''ج) دارا بودن علم لا يزال الهى'''</big> | |||
<big>از ويژگى هاى مهمى كه از چهره انسان در خطبه مى بينيم اين است رسول الله صلى الله عليه وآله تنها يک بحث معرفتى و انتزاعى ننموده اند و جامعه بشرى را در دست يافتن به مصاديق ملموس اين چهره نورانى سردرگم رها نساخته اند. مانند آنچه در مباحث و كتاب هاى عرفانى مى بينيم، بلكه با تعيين مصاديق عينى و دست نيافتنى شخصيت هايى كه بر جامعه ولايت تام دارند، سعى در راهبرى متمسكين به ولايت دارند:</big> | <big>از ويژگى هاى مهمى كه از چهره انسان در خطبه مى بينيم اين است رسول الله صلى الله عليه وآله تنها يک بحث معرفتى و انتزاعى ننموده اند و جامعه بشرى را در دست يافتن به مصاديق ملموس اين چهره نورانى سردرگم رها نساخته اند. مانند آنچه در مباحث و كتاب هاى عرفانى مى بينيم، بلكه با تعيين مصاديق عينى و دست نيافتنى شخصيت هايى كه بر جامعه ولايت تام دارند، سعى در راهبرى متمسكين به ولايت دارند:</big> | ||
خط ۱۲۸: | خط ۱۳۱: | ||
<big>انسان كامل حجت الله است، زيرا روشن ترين دليل بر ذات و صفات حق تعالى است. امام صادق عليه السلام فرمود: ان صورة الانسانية اكبر حجت الله، و هى الكتاب الذى كتب بيده. اين انسان كامل همان كتاب الهى است كه در قرآن آمده، و همه چيز در آن مسطور است؛ اصلى ترين كتاب وجود انسان كامل است.</big> | <big>انسان كامل حجت الله است، زيرا روشن ترين دليل بر ذات و صفات حق تعالى است. امام صادق عليه السلام فرمود: ان صورة الانسانية اكبر حجت الله، و هى الكتاب الذى كتب بيده. اين انسان كامل همان كتاب الهى است كه در قرآن آمده، و همه چيز در آن مسطور است؛ اصلى ترين كتاب وجود انسان كامل است.</big> | ||
<big>'''د) تعيين راه و مسير پس از نبوت از طريق تعيين شخصيت امامان عليهم السلام'''</big> | |||
<big>از ديگر ويژگى هاى مهم خطبه اين است كه حضرت رسول صلى الله عليه وآله به عنوان يک نتيجه گيرى قاطع و يک تعيين مسير روشن و به دور از هر گونه ابهام، امام پس از خود را راه مى خواند، و براى تثبيت اين ادعا به يكى از مهم ترين سوره هاى قرآن استشهاد مى كند:</big> | <big>از ديگر ويژگى هاى مهم خطبه اين است كه حضرت رسول صلى الله عليه وآله به عنوان يک نتيجه گيرى قاطع و يک تعيين مسير روشن و به دور از هر گونه ابهام، امام پس از خود را راه مى خواند، و براى تثبيت اين ادعا به يكى از مهم ترين سوره هاى قرآن استشهاد مى كند:</big> | ||
خط ۱۴۳: | خط ۱۴۷: | ||
<big>واقعه غدير روشنايى بخش حيات طيبه اسلام و عامل ثبات و بقا و وحدت مسلمين است. همواره در ديده اهل خرد و بينايى جايگاهى والا و بالا دارد. ادبيات شيعه با نام على عليه السلام عجين، و نام على عليه السلام با غدير زيبنده گرديده است. خطبه غدير نيز دريايى از مضامين ژرف و عميق معرفتى است، كه از سرچشمه زلال وحى سيراب گشته، و آئينه تمام نماى شخصيت بى همتا و ممتازى است كه مى تواند قافله بشريت را به سر منزل مقصود برساند.</big> | <big>واقعه غدير روشنايى بخش حيات طيبه اسلام و عامل ثبات و بقا و وحدت مسلمين است. همواره در ديده اهل خرد و بينايى جايگاهى والا و بالا دارد. ادبيات شيعه با نام على عليه السلام عجين، و نام على عليه السلام با غدير زيبنده گرديده است. خطبه غدير نيز دريايى از مضامين ژرف و عميق معرفتى است، كه از سرچشمه زلال وحى سيراب گشته، و آئينه تمام نماى شخصيت بى همتا و ممتازى است كه مى تواند قافله بشريت را به سر منزل مقصود برساند.</big> | ||
<big>'''نتيجه'''</big> | |||
<big>آثار و منابع موجود نشان دهنده آن است كه باور وجود انسان كامل در پهنه هستى، مهمان خوان بسيارى از مكاتب فكرى و انديشه هاى انسانى بوده است. در آئين جاودانه اسلام، سيماى انسان كامل خطوطى مشخص دارد، و انديشه و گفتار او را ويژگى ها و نشانه هايى معين است. وى انسانى است مهذب و متفكر است، كه قلبش سرچشمه محبت و صفاست. در ساحت دين اسلام، انسان كامل در قالب معصومان عليهم السلام ظهور پيدا كرده است، و تمام ويژگى هاى انسان كامل در «ولايت» خلاصه مى شود، و «امامت» ظهور ولايت است. ولايتى كه حق دخل و تصرف در امور مولى عليه است. ولايت از آن خداست، كه از رگ گردن به ما نزديک تر است. ولايت خدا از مجراى انسان كامل اعمال مى شود.</big> | <big>آثار و منابع موجود نشان دهنده آن است كه باور وجود انسان كامل در پهنه هستى، مهمان خوان بسيارى از مكاتب فكرى و انديشه هاى انسانى بوده است. در آئين جاودانه اسلام، سيماى انسان كامل خطوطى مشخص دارد، و انديشه و گفتار او را ويژگى ها و نشانه هايى معين است. وى انسانى است مهذب و متفكر است، كه قلبش سرچشمه محبت و صفاست. در ساحت دين اسلام، انسان كامل در قالب معصومان عليهم السلام ظهور پيدا كرده است، و تمام ويژگى هاى انسان كامل در «ولايت» خلاصه مى شود، و «امامت» ظهور ولايت است. ولايتى كه حق دخل و تصرف در امور مولى عليه است. ولايت از آن خداست، كه از رگ گردن به ما نزديک تر است. ولايت خدا از مجراى انسان كامل اعمال مى شود.</big> | ||