آیه ۱ تا ۴ نجم: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱: خط ۱:
== «وَ النَّجْمِ إِذا هَوى . ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ وَ ما غَوى...»<ref>نجم /  ۱ - ۴. غدير در قرآن: ج ۱ ص ۲۰۰ - ۲۰۵. واقعه قرآنى غدير: ص ۱۴۸. </ref> ==
== «وَ النَّجْمِ إِذا هَوى . ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ وَ ما غَوى...»<ref>نجم /  ۱ - ۴؛ غدير در قرآن: ج ۱ ص ۲۰۰ - ۲۰۵؛ واقعه قرآنى غدير: ص ۱۴۸. </ref> ==
از جمله آياتى كه پس از ايراد [[خطبه غدیر]] و به احتمال قوى در ايام سه روزه اقامت در غدير نازل شده آيات  ۱ - ۴ سوره نجم است:
از جمله آياتى كه پس از ايراد [[خطبه غدیر]] و به احتمال قوى در ايام سه روزه اقامت در غدير نازل شده آيات  ۱ - ۴ سوره نجم است:


خط ۴۲: خط ۴۲:
«قسم به ستاره هنگامى كه پايين مى‏ آيد، صاحب شما (يعنى پيامبر صلى الله عليه و آله) گمراه نشده و راه نايافته نيست و از روى هواى نفس سخن نمى‏ گويد.
«قسم به ستاره هنگامى كه پايين مى‏ آيد، صاحب شما (يعنى پيامبر صلى الله عليه و آله) گمراه نشده و راه نايافته نيست و از روى هواى نفس سخن نمى‏ گويد.


آنچه مى‏ گويد نيست مگر وحيى كه نازل مى‏ شود».<ref>بحار الانوار: ج ۳۵ ص ۲۸۲. تفسير فرات: ص ۴۵۰ ح ۵۹۰ .</ref>
آنچه مى‏ گويد نيست مگر وحيى كه نازل مى‏ شود».<ref>بحار الانوار: ج ۳۵ ص ۲۸۲؛ تفسير فرات: ص ۴۵۰ ح ۵۹۰ .</ref>


موقعيت تاريخى اين آيات را به بيان ديگر نيز مى ‏توان گفت:
موقعيت تاريخى اين آيات را به بيان ديگر نيز مى ‏توان گفت:
خط ۶۲: خط ۶۲:
هم زمان آيات ۱ تا ۴ سوره نجم نازل شد، تا از يک سو تأييد ديگرى بر وَحْيانى بودن غدير باشد، و از سوى ديگر مشتى محكم بر دهان ياوه گويانى باشد كه نسبت گمراهى و اغوا و هواى نفس به مبلغ اعظم غدير پيامبر اكرم ‏صلى الله عليه و آله مى ‏دادند. آيات چنين بود:
هم زمان آيات ۱ تا ۴ سوره نجم نازل شد، تا از يک سو تأييد ديگرى بر وَحْيانى بودن غدير باشد، و از سوى ديگر مشتى محكم بر دهان ياوه گويانى باشد كه نسبت گمراهى و اغوا و هواى نفس به مبلغ اعظم غدير پيامبر اكرم ‏صلى الله عليه و آله مى ‏دادند. آيات چنين بود:


{{متن قرآن|وَ النَّجْمِ اِذا هَوى، ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ وَ ما غَوى، وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى، اِنْ هُوَ اِلاّ وَحْىٌ يُوحى}}:
{{متن قرآن|وَالنَّجْمِ إِذَا هَوَىٰ مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمْ وَمَا غَوَىٰ وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَىٰ
إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَىٰ}}:


«قسم به ستاره هنگامى كه سقوط كرد، صاحب شما (پيامبر صلى الله عليه و آله) گمراه نشده و اِغوا نشده و از روى هواى نفس سخن نمى‏ گويد. آنچه مى ‏گويد وحيى است كه بر او نازل مى ‏شود».
«قسم به ستاره هنگامى كه سقوط كرد، صاحب شما (پيامبر صلى الله عليه و آله) گمراه نشده و اِغوا نشده و از روى هواى نفس سخن نمى‏ گويد. آنچه مى ‏گويد وحيى است كه بر او نازل مى ‏شود».
خط ۷۹: خط ۸۰:
انتخاب روش كتابت و تنظيم سندى كه براى روزهاى آينده و نسل‏ هاى آينده ارزش خاصى دارد در برابر فراموش كاران نقش ويژه ‏اى ايفا مى ‏كند.
انتخاب روش كتابت و تنظيم سندى كه براى روزهاى آينده و نسل‏ هاى آينده ارزش خاصى دارد در برابر فراموش كاران نقش ويژه ‏اى ايفا مى ‏كند.


دقيقاً مانند مسئله كتف كه پيامبر صلى الله عليه و آله در ساعات آخر عمر درخواست آن را كردند تا سندى محكم به دست مؤمنين بدهند؛ ولى عمر مانع شد و به هر قيمتى بود نگذاشت براى آن حضرت كتف و دوات بياورند، و حتى حاضر به توهين به ساحت مقدس رسول اللَّه‏ صلى الله عليه و آله شد! <ref>بحار الانوار: ج ۳۰ ص ۴۶۶، ۴۶۷، ۵۱۳، ۵۲۹ - ۵۸۶. الغدير: ج ۵ ص ۳۴۰.</ref>
دقيقاً مانند مسئله كتف كه پيامبر صلى الله عليه و آله در ساعات آخر عمر درخواست آن را كردند تا سندى محكم به دست مؤمنين بدهند؛ ولى عمر مانع شد و به هر قيمتى بود نگذاشت براى آن حضرت كتف و دوات بياورند، و حتى حاضر به توهين به ساحت مقدس رسول اللَّه‏ صلى الله عليه و آله شد! <ref>بحار الانوار: ج ۳۰ ص ۴۶۶، ۴۶۷، ۵۱۳، ۵۲۹ - ۵۸۶؛ الغدير: ج ۵ ص ۳۴۰.</ref>


===== نكته سوم: ثبت اقرار مردم =====
===== نكته سوم: ثبت اقرار مردم =====
خط ۹۱: خط ۹۲:
اين بدان معناست كه غدير متعلق به همه است و مخاطب آن همه مسلمانانند، و عمل كننده به آن هم بايد همه عرب و عجم از هر قبيله و گروهى، و به هر رنگى از سياه و سفيد و زرد و سرخ باشند؛ چنانكه در متن خطابه غدير مى‏ فرمايد:
اين بدان معناست كه غدير متعلق به همه است و مخاطب آن همه مسلمانانند، و عمل كننده به آن هم بايد همه عرب و عجم از هر قبيله و گروهى، و به هر رنگى از سياه و سفيد و زرد و سرخ باشند؛ چنانكه در متن خطابه غدير مى‏ فرمايد:


«انَّ جَبْرَئيلَ هَبَطَ الَىَّ ... انْ اقُومَ فى هذَا الْمَشْهَدِ فَاعْلِمَ كُلَّ ابْيَضَ وَ اسْوَدَ: انَّ عَلِىَّ بْنَ ابى‏ طالِبٍ اخى وَ وَصِيّى».
{{متن عربی|انَّ جَبْرَئيلَ هَبَطَ الَىَّ ... انْ اقُومَ فى هذَا الْمَشْهَدِ فَاعْلِمَ كُلَّ ابْيَضَ وَ اسْوَدَ: انَّ عَلِىَّ بْنَ ابى‏ طالِبٍ اخى وَ وَصِيّى}}


===== نكته پنجم: امضاى الهى در كنار سند مكتوب =====
===== نكته پنجم: امضاى الهى در كنار سند مكتوب =====
خط ۹۸: خط ۹۹:
مِنَ اللَّه اوْ مِنْ رَسُولِهِ: آيا غدير و ولايت و بيعت از طرف خداست يا از طرف رسولش است؟ پاسخ خدا چنين است:
مِنَ اللَّه اوْ مِنْ رَسُولِهِ: آيا غدير و ولايت و بيعت از طرف خداست يا از طرف رسولش است؟ پاسخ خدا چنين است:


«ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ وَ ما غَوى»؛ يعنى اين همان پيامبر است كه كلمه كلمه ‏اش هدايت مردم بوده و تغيير نكرده و -  نعوذ باللَّه -  گمراهى در او پديد نيامده است.
{{متن قرآن|مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمْ وَمَا غَوَىٰ}}؛ يعنى اين همان پيامبر است كه كلمه كلمه ‏اش هدايت مردم بوده و تغيير نكرده و -  نعوذ باللَّه -  گمراهى در او پديد نيامده است.


«وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى»؛ او كه از روى هوا و هوس سخنى نمى‏ گويد، و تمام سخنان او حساب شده و مورد امضاى خداست.
{{متن قرآن|وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَىٰ}}؛ او كه از روى هوا و هوس سخنى نمى‏ گويد، و تمام سخنان او حساب شده و مورد امضاى خداست.


«إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْىٌ يُوحى»؛ آنچه او مى ‏گويد وحى خداست و از طرف خدا به او الهام گرديده است.
{{متن قرآن|إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَىٰ}}؛ آنچه او مى ‏گويد وحى خداست و از طرف خدا به او الهام گرديده است.


===== نكته ششم: بيان مقام عظيم پيامبر صلى الله عليه و آله =====
===== نكته ششم: بيان مقام عظيم پيامبر صلى الله عليه و آله =====
خط ۱۱۷: خط ۱۱۸:
خداوند همه اين برخوردهاى كفرآميز را كه برخاسته از ضعف ايمان يا عدم اعتقاد بود با اين آيات پاسخ داد، و بار ديگر مقام عظيم پيامبر صلى الله عليه و آله را به همه كوردلانى كه بر سر مسئله ولايت چنين جسارتى به آن حضرت روا داشتند، خاطر نشان ساخت.
خداوند همه اين برخوردهاى كفرآميز را كه برخاسته از ضعف ايمان يا عدم اعتقاد بود با اين آيات پاسخ داد، و بار ديگر مقام عظيم پيامبر صلى الله عليه و آله را به همه كوردلانى كه بر سر مسئله ولايت چنين جسارتى به آن حضرت روا داشتند، خاطر نشان ساخت.


[[امام صادق‏ علیه السلام]] اين مرحله غدير را چنين بيان فرموده است:
امام صادق علیه السلام اين مرحله غدير را چنين بيان فرموده است:


هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله در روز غدير اميرالمؤمنين‏ عليه السلام را معرفى كرد مردم سه دسته شدند: عده ‏اى گفتند: محمد گمراه شده است.
هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله در روز غدير اميرالمؤمنين‏ عليه السلام را معرفى كرد مردم سه دسته شدند: عده ‏اى گفتند: محمد گمراه شده است.
خط ۱۲۳: خط ۱۲۴:
عده‏ اى ديگر گفتند: اغوا شده است. گروه ديگرى گفتند: درباره اهل‏ بيتش و پسر عمويش از روى هواى نفس سخن مى‏ گويد.
عده‏ اى ديگر گفتند: اغوا شده است. گروه ديگرى گفتند: درباره اهل‏ بيتش و پسر عمويش از روى هواى نفس سخن مى‏ گويد.


اينجا بود كه خداوند سبحان چنين نازل كرد: «وَ النَّجْمِ إِذا هَوى، ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ وَ ما غَوى، وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى، إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْىٌ يُوحى»:
اينجا بود كه خداوند سبحان چنين نازل كرد:{{متن قرآن|وَالنَّجْمِ إِذَا هَوَىٰ مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمْ وَمَا غَوَىٰ وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَىٰ
إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَىٰ}}:


«قسم به ستاره هنگامى كه فرودآمد، صاحب شما (يعنى پيامبر صلى الله عليه و آله) گمراه نشده و اغوا نشده و از روى هواى نفس سخن نمى‏ گويد. آنچه مى‏ گويد وحيى است كه بر او نازل مى‏ شود».<ref>عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۱۵۱ ح ۲۲۸. تأويل الآيات: ج ۲ ص ۶۲۳ .</ref>
«قسم به ستاره هنگامى كه فرودآمد، صاحب شما (يعنى پيامبر صلى الله عليه و آله) گمراه نشده و اغوا نشده و از روى هواى نفس سخن نمى‏ گويد. آنچه مى‏ گويد وحيى است كه بر او نازل مى‏ شود».<ref>عوالم العلوم: ج ۳  / ۱۵ ص ۱۵۱ ح ۲۲۸؛ تأويل الآيات: ج ۲ ص ۶۲۳ .</ref>


در حديث ديگرى اين مرحله از غدير با تفسير آيات مزبور چنين ترسيم شده است:
در حديث ديگرى اين مرحله از غدير با تفسير آيات مزبور چنين ترسيم شده است:
خط ۱۳۱: خط ۱۳۳:
پيامبر صلى الله عليه و آله به على ‏عليه السلام فرمود: يا على، قسم به آنكه مرا به پيامبرى مبعوث فرموده، وصايت و [[جانشین|خلافت]] و [[امامت]] بعد از من براى تو واجب گرديد. منافقين گفتند: محمد در محبت پسر عمويش گمراه شده و منحرف گرديده و درباره شأن او از روى هواى نفس سخن مى‏ گويد.
پيامبر صلى الله عليه و آله به على ‏عليه السلام فرمود: يا على، قسم به آنكه مرا به پيامبرى مبعوث فرموده، وصايت و [[جانشین|خلافت]] و [[امامت]] بعد از من براى تو واجب گرديد. منافقين گفتند: محمد در محبت پسر عمويش گمراه شده و منحرف گرديده و درباره شأن او از روى هواى نفس سخن مى‏ گويد.


خداوند تبارک و تعالى هم اين آيات را نازل كرد: «وَ النَّجْمِ إِذا هَوى»، خداوند عزوجل مى‏ گويد:
خداوند تبارک و تعالى هم اين آيات را نازل كرد:{{متن قرآن|وَالنَّجْمِ إِذَا هَوَىٰ}}خداوند عزوجل مى‏ گويد:


«قسم به خالق ستاره هنگامى كه پايين آمد». «ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ» يعنى محمد صلى الله عليه و آله در محبت على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام گمراه نشده، «وَ ما غَوى وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى» يعنى درباره مقام على‏ عليه السلام از روى اغوا و هواى نفس سخن نمى‏ گويد.
«قسم به خالق ستاره هنگامى كه پايين آمد».{{متن قرآن|ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ}} يعنى محمد صلى الله عليه و آله در محبت على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام گمراه نشده،{{متن قرآن|مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمْ وَمَا غَوَىٰ وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَىٰ}} يعنى درباره مقام على‏ عليه السلام از روى اغوا و هواى نفس سخن نمى‏ گويد.


«إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْىٌ يُوحى»: «آنچه مى‏ گويد وحيى است كه بر او نازل مى‏ شود».<ref>بحار الانوار: ج ۳۵ ص ۲۷۲. امالى الصدوق: ص ۶۶۰ .</ref>
{{متن قرآن|إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَىٰ}}: «آنچه مى‏ گويد وحيى است كه بر او نازل مى‏ شود».<ref>بحار الانوار: ج ۳۵ ص ۲۷۲؛ امالى الصدوق: ص ۶۶۰ .</ref>


==== تحليل دوم ====
==== تحليل دوم ====
خط ۱۴۸: خط ۱۵۰:
در اينجا خداوند از دو سوى نفى و اثبات وَحْيانى بودن غدير را مطرح مى‏ نمايد كه به توضيح آن مى‏ پردازيم:
در اينجا خداوند از دو سوى نفى و اثبات وَحْيانى بودن غدير را مطرح مى‏ نمايد كه به توضيح آن مى‏ پردازيم:


===== الف) نفى هواى نفس درباره غدير: «وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى» =====
===== الف) نفى هواى نفس درباره غدير:{{متن قرآن|وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَىٰ}} =====
خداوند براى اثبات اين مطلب كه غدير هيچ رنگ و بويى از هواهاى نفسانى در خود ندارد، مسئله را به صورت ريشه ‏اى مطرح مى ‏نمايد؛ و آن اينكه پيامبر مكرم‏ صلى الله عليه و آله در هيچ موردى از روى هواى نفس سخن نمى ‏گويد تا نوبت به غدير برسد.
خداوند براى اثبات اين مطلب كه غدير هيچ رنگ و بويى از هواهاى نفسانى در خود ندارد، مسئله را به صورت ريشه ‏اى مطرح مى ‏نمايد؛ و آن اينكه پيامبر مكرم‏ صلى الله عليه و آله در هيچ موردى از روى هواى نفس سخن نمى ‏گويد تا نوبت به غدير برسد.


آن حضرت حتى در گفته‏ هاى مربوط به زندگى شخصى خويش هم پيرو هواى نفس نيست و هيچ امرى و نهيى و سخنى كه برخاسته از هواى نفس باشد بر لسان مبارک آن حضرت جارى نمى ‏شود؛ و اين معناى مقام عصمت است كه «ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى».
آن حضرت حتى در گفته‏ هاى مربوط به زندگى شخصى خويش هم پيرو هواى نفس نيست و هيچ امرى و نهيى و سخنى كه برخاسته از هواى نفس باشد بر لسان مبارک آن حضرت جارى نمى ‏شود؛ و اين معناى مقام عصمت است كه {{متن قرآن|وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَىٰ}}


وقتى اين ريشه اعتقادى را پذيرفته باشيم چگونه ممكن است در مسئله غدير با آن برنامه مفصل و با آن خطابه ‏اى كه حضرتش بيش از ۱۰۰ مورد به آيات قرآن استناد فرموده، بتوان خدشه وارد كرد كه از روى هواى نفس فرموده باشد؟!
وقتى اين ريشه اعتقادى را پذيرفته باشيم چگونه ممكن است در مسئله غدير با آن برنامه مفصل و با آن خطابه ‏اى كه حضرتش بيش از ۱۰۰ مورد به آيات قرآن استناد فرموده، بتوان خدشه وارد كرد كه از روى هواى نفس فرموده باشد؟!


===== ب) اثبات وَحْيانيت غدير: «إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْىٌ يُوحى» =====
===== ب) اثبات وَحْيانيت غدير: {{متن قرآن|إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَىٰ}} =====
جلوه اثباتى در ارزش غدير -  پس از نفى هواى نفس درباره آن -  نزول دستور مستقيم آن از طرف خداست.
جلوه اثباتى در ارزش غدير -  پس از نفى هواى نفس درباره آن -  نزول دستور مستقيم آن از طرف خداست.


اين مسئله در آيه با استفاده از تركيب مفيد انحصار آمده كه ابتدا حرف نفى (اِنْ) به كار رفته و سپس با كلمه استثناء (الاّ) اين انحصار به اثبات رسيده است، آنجا كه مى ‏فرمايد: «إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْىٌ يُوحى»: «نيست آن مگر وحيى كه نازل مى ‏شود».
اين مسئله در آيه با استفاده از تركيب مفيد انحصار آمده كه ابتدا حرف نفى {{متن عربی|اِنْ}}به كار رفته و سپس با كلمه استثناء {{متن عربی|الاّ}}اين انحصار به اثبات رسيده است، آنجا كه مى ‏فرمايد:{{متن قرآن|إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَىٰ}}: «نيست آن مگر وحيى كه نازل مى ‏شود».


با اين تركيب خاص، خداوند قاطعيت فوق العاده ‏اى درباره غدير نشان داده و در صدد بيان اين مطلب است كه «غدير» و «ولايت» و تركيب اين دو، يعنى «اعلام ولايت در غدير» همه به دستور خاص الهى در «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ...» بوده و پشتيبان آن خداست، چرا كه او آن را فرستاده است.
با اين تركيب خاص، خداوند قاطعيت فوق العاده ‏اى درباره غدير نشان داده و در صدد بيان اين مطلب است كه «غدير» و «ولايت» و تركيب اين دو، يعنى «اعلام ولايت در غدير» همه به دستور خاص الهى در{{متن قرآن|يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ...}}بوده و پشتيبان آن خداست، چرا كه او آن را فرستاده است.


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
[[رده:قرآن و غدیر]]
[[رده:قرآن و غدیر]]
۴٬۰۶۴

ویرایش