پرش به محتوا

آیه اکمال و شبهات ابن کثیر: تفاوت میان نسخه‌ها

جز (جایگزینی متن - '<references />' به '{{پانویس}}')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۳۸: خط ۳۸:
از جمله ميرزا مخدوم شريفى و فضل بن روزبهان هستند كه صحيح بخارى و صحيح مسلم را صحيح‏ ترين كتاب‏ ها پس از قرآن، و آنچه مسلم و بخارى در آن همداستان باشند را صحيح نزد امت مى‏ دانند.
از جمله ميرزا مخدوم شريفى و فضل بن روزبهان هستند كه صحيح بخارى و صحيح مسلم را صحيح‏ ترين كتاب‏ ها پس از قرآن، و آنچه مسلم و بخارى در آن همداستان باشند را صحيح نزد امت مى‏ دانند.


همچنين شيعه را به خاطر خدشه وارد كردن در اين دو كتاب بسيار مورد طعن قرار داده‏ اند.<ref>نواقض الروافض (مخطوط). ابطال الباطل.</ref>
همچنين شيعه را به خاطر خدشه وارد كردن در اين دو كتاب بسيار مورد طعن قرار داده‏ اند.<ref>نواقض الروافض (مخطوط)؛ابطال الباطل.</ref>


در اينجا به ابن‏ روزبهان و امثال او مى‏ گوييم: اگر چنين است، چرا در كتاب خود حديث نزول آيه اكمال در روز غدير را -  كه رجال صحاح روايتش كرده ‏اند -  از ساخته ‏هاى شيعه مى ‏دانيد؟!
در اينجا به ابن‏ روزبهان و امثال او مى‏ گوييم: اگر چنين است، چرا در كتاب خود حديث نزول آيه اكمال در روز غدير را -  كه رجال صحاح روايتش كرده ‏اند -  از ساخته ‏هاى شيعه مى ‏دانيد؟!
خط ۵۱: خط ۵۱:
نكته ديگر اينكه: هر چند راويان حديث ابوهريره درباره روزه روز غدير از رجال صحاح ستّه اهل ‏سنت هستند و در وثاقتشان نزد اهل‏ سنت شكى نيست، ولى باز هم در اينجا توثيق هر يک از آنان نزد رجاليان بزرگ اهل ‏سنت نقل مى ‏كنيم:
نكته ديگر اينكه: هر چند راويان حديث ابوهريره درباره روزه روز غدير از رجال صحاح ستّه اهل ‏سنت هستند و در وثاقتشان نزد اهل‏ سنت شكى نيست، ولى باز هم در اينجا توثيق هر يک از آنان نزد رجاليان بزرگ اهل ‏سنت نقل مى ‏كنيم:


ضَمرَة بن ربيعه (م ۲۰۲ ق): احمد بن حنبل و عبدالغنى بن عبدالواحد مَقدِسى و ابوحاتِم و ابوسعيد بن يونس و محمد بن سعد و ذهبى<ref>الكمال فى اسماء الرجال (مخطوط). الكاشف: ج ۲ ص ۳۸. دول الاسلام: حوادث سال ۲۰۲.</ref>:
ضَمرَة بن ربيعه (م ۲۰۲ ق): احمد بن حنبل و عبدالغنى بن عبدالواحد مَقدِسى و ابوحاتِم و ابوسعيد بن يونس و محمد بن سعد و ذهبى<ref>الكمال فى اسماء الرجال (مخطوط)؛ الكاشف: ج ۲ ص ۳۸؛ دول الاسلام: حوادث سال ۲۰۲.</ref>:


او را به شدت توثيق كرده و بسيار ستوده ‏اند. بسيارى از بزرگان راويان و مؤلفين اهل‏ سنت از جمله ابوداوود و تِرمِذى و نَسايى و ابن‏ ماجه از او روايت كرده ‏اند.
او را به شدت توثيق كرده و بسيار ستوده ‏اند. بسيارى از بزرگان راويان و مؤلفين اهل‏ سنت از جمله ابوداوود و تِرمِذى و نَسايى و ابن‏ ماجه از او روايت كرده ‏اند.


عبدالله بن شَوذَب (م ۱۵۶ ق): صاحب كتاب »الكمال» و ذهبى و ابن‏ حجر<ref>الكمال فى اسماء الرجال (مخطوط). الكاشف: ج ۱ ص ۳۵۶. تقريب التهذيب: ج ۱ ص ۴۲۳. تهذيب التهذيب: ج ۵ ص ۲۵۵ - ۲۶۱.</ref>: او را توثيق كرده و ستوده ‏اند. ابوداوود و تِرمِذى و نَسايى و ابن ‏ماجه از او روايت كرده‏ اند.
عبدالله بن شَوذَب (م ۱۵۶ ق): صاحب كتاب »الكمال» و ذهبى و ابن‏ حجر<ref>الكمال فى اسماء الرجال (مخطوط)؛ الكاشف: ج ۱ ص ۳۵۶؛ تقريب التهذيب: ج ۱ ص ۴۲۳؛ تهذيب التهذيب: ج ۵ ص ۲۵۵ -۲۶۱.</ref>: او را توثيق كرده و ستوده ‏اند. ابوداوود و تِرمِذى و نَسايى و ابن ‏ماجه از او روايت كرده‏ اند.


سفيان ثورى، وليد بن كثير، يحيى بن مَعين، احمد بن حنبل، ضَمرَه، ابوزُرعه دمشقى، ابن‏ عمّار، نَسايى، ابوحاتم، ابن‏ حبّان، ابن‏ خلفون، ابن ‏نُمَير و عِجلى او را توثيق كرده و ستوده ‏اند.
سفيان ثورى، وليد بن كثير، يحيى بن مَعين، احمد بن حنبل، ضَمرَه، ابوزُرعه دمشقى، ابن‏ عمّار، نَسايى، ابوحاتم، ابن‏ حبّان، ابن‏ خلفون، ابن ‏نُمَير و عِجلى او را توثيق كرده و ستوده ‏اند.
خط ۶۱: خط ۶۱:
مَطَر ورّاق: حافظ ابونعيم<ref>حليَة الأولياء: ج ۳ ص ۷۶،۷۵.</ref>: مالک بن دينار، ابوعيسى و مالک بن دينار او را توثيق كرده و ستوده ‏اند.
مَطَر ورّاق: حافظ ابونعيم<ref>حليَة الأولياء: ج ۳ ص ۷۶،۷۵.</ref>: مالک بن دينار، ابوعيسى و مالک بن دينار او را توثيق كرده و ستوده ‏اند.


شهر بن حَوشَب اشعرى شامى حِمصى دمشقى: حافظ عبدالغنى مَقدِسى و ابن‏ حجر و ذهبى<ref>الكمال فى اسماء الرجال (مخطوط). تهذيب التهذيب: ج ۴ ص ۳۶۹ - ۳۷۲. ميزان الاعتدال فى نقد الرجال: ج ۲ ص ۲۸۴.</ref>:
شهر بن حَوشَب اشعرى شامى حِمصى دمشقى: حافظ عبدالغنى مَقدِسى و ابن‏ حجر و ذهبى<ref>الكمال فى اسماء الرجال (مخطوط)؛ تهذيب التهذيب: ج ۴ ص ۳۶۹ - ۳۷۲؛ ميزان الاعتدال فى نقد الرجال: ج ۲ ص ۲۸۴.</ref>:


محمد بن عبدالله بن عمّار، يعقوب بن شَيبَه، صالح بن محمد بغدادى، ابن‏ مَعين، ابن‏ مدينى، عبدالرحمن، يعقوب بن شَيبه، يعقوب بن سفيان، ابوجعفر طبرى، ابوبكر بزّار، حرب بن اسماعيل كرمانى، احمد بن حنبل، احمد بن عبدالله، ابن‏ ابى‏ خَيثَمه، ابوحاتم، ابوزُرعه، ابن‏ عدى، فسوى، حنبل و عثمان دارمى و احمد بن عبدالله عِجلى از احمد و تِرمِذى از احمد و بخارى، همگى او را توثيق كرده و ستوده ‏اند.
محمد بن عبدالله بن عمّار، يعقوب بن شَيبَه، صالح بن محمد بغدادى، ابن‏ مَعين، ابن‏ مدينى، عبدالرحمن، يعقوب بن شَيبه، يعقوب بن سفيان، ابوجعفر طبرى، ابوبكر بزّار، حرب بن اسماعيل كرمانى، احمد بن حنبل، احمد بن عبدالله، ابن‏ ابى‏ خَيثَمه، ابوحاتم، ابوزُرعه، ابن‏ عدى، فسوى، حنبل و عثمان دارمى و احمد بن عبدالله عِجلى از احمد و تِرمِذى از احمد و بخارى، همگى او را توثيق كرده و ستوده ‏اند.
خط ۸۵: خط ۸۵:
نورالدين حلبى در مورد مبعث پيامبر صلى الله عليه و آله در شب يا روز بيست و هفتم ماه رجب از حافظ دِمياطى در سيره ‏اش، از ابوهريره نقل كرده كه روزه روز بيست و هفتم ماه رجب معادل روزه شصت ماه است... .<ref>انسان العيون فى سيرة الامين و المأمون: ج ۱ ص ۳۸۴.</ref>
نورالدين حلبى در مورد مبعث پيامبر صلى الله عليه و آله در شب يا روز بيست و هفتم ماه رجب از حافظ دِمياطى در سيره ‏اش، از ابوهريره نقل كرده كه روزه روز بيست و هفتم ماه رجب معادل روزه شصت ماه است... .<ref>انسان العيون فى سيرة الامين و المأمون: ج ۱ ص ۳۸۴.</ref>


عجيب اينجاست كه حلبى در سخنى مانند ابن ‏كثير به حديث ابوهريره درباره روزه روز غدير اعتراض مى‏ كند، ولى مثل آن را درباره روز مبعث از [[ابوهریره]] نقل مى كند!
عجيب اينجاست كه حلبى در سخنى مانند ابن ‏كثير به حديث ابوهريره درباره روزه روز غدير اعتراض مى‏ كند، ولى مثل آن را درباره روز مبعث از ابوهریره نقل مى كند!


البته وى در پايان اعتراضش خواننده را به تأمّل امر كرده، و از قول ذهبى نقل كرده كه اين حديث جداً منكر بلكه دروغ است، زيرا در حديث صحيح آمده كه روزه ماه رمضان معادل روزه ده ماه است.
البته وى در پايان اعتراضش خواننده را به تأمّل امر كرده، و از قول ذهبى نقل كرده كه اين حديث جداً منكر بلكه دروغ است، زيرا در حديث صحيح آمده كه روزه ماه رمضان معادل روزه ده ماه است.
خط ۹۳: خط ۹۳:
و اما راوى اين حديث يعنى حافظ دِمياطى (ت ۶۱۳ -  م ۶۷۰ ق)، حافظ ذهبى شرح حال او را نوشته و بسيار توثيق كرده و ستوده است.<ref>تذكرة الحفّاظ: ج ۴ ص ۱۴۷۷.</ref>
و اما راوى اين حديث يعنى حافظ دِمياطى (ت ۶۱۳ -  م ۶۷۰ ق)، حافظ ذهبى شرح حال او را نوشته و بسيار توثيق كرده و ستوده است.<ref>تذكرة الحفّاظ: ج ۴ ص ۱۴۷۷.</ref>


لازم به ذكر است: حديث دِمياطى در فضيلت روزه روز بيست و هفتم ماه رجب را جماعتى از بزرگان اهل‏ سنت روايت كرده ‏اند، از جمله: شيخ عبدالقادر گيلانى با سندش از شهر بن حَوشَب از ابوهريره، و نيز در «نُزهَة المجالس».<ref>غُنيَة الطالبين: ص ۵۰۲،۵۰۱ . نزهة المجالس: ج ۱ ص ۱۵۴.</ref>
لازم به ذكر است: حديث دِمياطى در فضيلت روزه روز بيست و هفتم ماه رجب را جماعتى از بزرگان اهل‏ سنت روايت كرده ‏اند، از جمله: شيخ عبدالقادر گيلانى با سندش از شهر بن حَوشَب از ابوهريره، و نيز در «نُزهَة المجالس».<ref>غُنيَة الطالبين: ص ۵۰۲،۵۰۱؛ نزهة المجالس: ج ۱ ص ۱۵۴.</ref>


همچنين بعضى روايت كرده ‏اند كه هر كس اين روز (روز مبعث) را روزه بگيرد، مانند كسى است كه صد سال روزه گرفته باشد.
همچنين بعضى روايت كرده ‏اند كه هر كس اين روز (روز مبعث) را روزه بگيرد، مانند كسى است كه صد سال روزه گرفته باشد.
خط ۱۰۱: خط ۱۰۱:
هرآينه در ماه رجب روز و شبى است كه هر كس آن روز را روزه بگيرد و آن شب را به نماز بايستد، پاداشش همچون كسى است كه صد سال را روزه بگيرد و به نماز بايستد.
هرآينه در ماه رجب روز و شبى است كه هر كس آن روز را روزه بگيرد و آن شب را به نماز بايستد، پاداشش همچون كسى است كه صد سال را روزه بگيرد و به نماز بايستد.


آن روز سه روز مانده به پايان ماه رجب است (يعنى روز مبعث). در «نُزهَة المجالس» نيز اين حديث را گيلانى نقل كرده است.<ref>غُنيَة الطالبين: ص ۵۰۳،۵۰۲ ، و از او: نزهة المجالس: ج ۱ ص ۱۵۴. روضة الشهداء (مخطوط).</ref>
آن روز سه روز مانده به پايان ماه رجب است (يعنى روز مبعث). در «نُزهَة المجالس» نيز اين حديث را گيلانى نقل كرده است.<ref>غُنيَة الطالبين: ص ۵۰۳،۵۰۲ ، و از او: نزهة المجالس: ج ۱ ص ۱۵۴؛ روضة الشهداء (مخطوط).</ref>


'''دوم:''' فضيلت روزه روزهاى ماه رجب: در «غُنيَة الطالبين» پيرامون فضيلت روزه يک يا دو يا سه روز از روزهاى ماه رجب روايتى با اسناد خود اميرالمؤمنين ‏عليه السلام نقل كرده كه رسول ‏الله ‏صلى الله عليه       و آله فرمود: ماه رجب قطعاً بزرگ است. هر كس روزى از آن را روزه بگيرد، خداى تعالى روزه هزار ماه را برايش خواهد نوشت. و هر كس دو روز از آن را روزه بگيرد، خداى تعالى روزه دو هزار ماه را برايش خواهد نوشت. و هر كس سه روز از آن را روزه بگيرد، خداى تعالى روزه سه هزار ماه را برايش خواهد نوشت.
'''دوم:''' فضيلت روزه روزهاى ماه رجب: در{{متن عربی|غُنيَة الطالبين}} پيرامون فضيلت روزه يک يا دو يا سه روز از روزهاى ماه رجب روايتى با اسناد خود اميرالمؤمنين ‏عليه السلام نقل كرده كه رسول ‏الله ‏صلى الله عليه و آله فرمود: ماه رجب قطعاً بزرگ است. هر كس روزى از آن را روزه بگيرد، خداى تعالى روزه هزار ماه را برايش خواهد نوشت. و هر كس دو روز از آن را روزه بگيرد، خداى تعالى روزه دو هزار ماه را برايش خواهد نوشت. و هر كس سه روز از آن را روزه بگيرد، خداى تعالى روزه سه هزار ماه را برايش خواهد نوشت.


همچنين روايتى طولانى ‏تر در اين كتاب آمده كه ثواب هر يک از روزهاى ماه رجب از روز نخست ذكر شده، و سپس آمده است:
همچنين روايتى طولانى ‏تر در اين كتاب آمده كه ثواب هر يک از روزهاى ماه رجب از روز نخست ذكر شده، و سپس آمده است:
خط ۱۱۳: خط ۱۱۳:
در «روضة العلماء» آمده است:
در «روضة العلماء» آمده است:


رسول ‏خدا صلى الله عليه و آله فرمود: رجب ماه بزرگى است كه خدا حسنات را در آن چندين برابر مى‏كند. پس هر كس در آن سه روز روزه بگيرد مانند آن است كه يک سال روزه گرفته باشد... .<ref>روضة العلماء (مخطوط).</ref>
رسول ‏خدا صلى الله عليه و آله فرمود: رجب ماه بزرگى است كه خدا حسنات را در آن چندين برابر مى‏ كند. پس هر كس در آن سه روز روزه بگيرد مانند آن است كه يک سال روزه گرفته باشد... .<ref>روضة العلماء (مخطوط).</ref>


در «نزهة المجالس» نيز آمده است: على ‏عليه السلام فرمود:
در «نزهة المجالس» نيز آمده است: على ‏عليه السلام فرمود:
خط ۱۵۱: خط ۱۵۱:
'''پنجم:''' فضيلت روزه روز عاشورا و هر يک از روزهاى ماه محرم الحرام: شيخ عبدالقادر گيلانى درباره فضيلت روزه عاشورا و هر يک از روزهاى ماه محرّم مى ‏نويسد:
'''پنجم:''' فضيلت روزه روز عاشورا و هر يک از روزهاى ماه محرم الحرام: شيخ عبدالقادر گيلانى درباره فضيلت روزه عاشورا و هر يک از روزهاى ماه محرّم مى ‏نويسد:


بيان فضائل روز عاشورا: خداى عزوجل مى‏ فرمايد: «إنَّ عِدَّةَ الشُهُورِ عِندَ اللَّهِ اثناعَشَرَ شَهراً فى كِتابِ اللَّهِ يَومَ خَلَقَ السَماواتِ وَ الأرضَ مِنها أربَعَةٌ حُرُمٌ»<ref>توبه /  ۳۶.</ref>: بى‏ گمان تعداد ماه ‏ها نزد خدا در كتاب خدا روزى كه آسمان‏ ها و زمين را آفريد دوازده تا است كه چهار ماه از آن ها ماه ‏هاى حرام ‏اند... .
بيان فضائل روز عاشورا: خداى عزوجل مى‏ فرمايد:{{متن قرآن|إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِي كِتَابِ اللَّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ۚ}}<ref>توبه /۳۶.</ref>: بى‏ گمان تعداد ماه ‏ها نزد خدا در كتاب خدا روزى كه آسمان‏ ها و زمين را آفريد دوازده تا است كه چهار ماه از آن ها ماه ‏هاى حرام ‏اند... .


سپس چند روايت درباره محرم و روزه در آن نقل كرده است:
سپس چند روايت درباره محرم و روزه در آن نقل كرده است:
خط ۱۶۵: خط ۱۶۵:
'''ششم:''' روزه روز غدير مانند روزه شصت ماه است: غير از كسانى كه نام آنان گذشت، گروه ديگرى نيز حديث فضيلت روزه روز غدير خم را از ابوهريره روايت كرده ‏اند:
'''ششم:''' روزه روز غدير مانند روزه شصت ماه است: غير از كسانى كه نام آنان گذشت، گروه ديگرى نيز حديث فضيلت روزه روز غدير خم را از ابوهريره روايت كرده ‏اند:


سيد على همدانى در «المودّة فى القربى» گويد:
سيد على همدانى در {{متن عربی|المودّة فى القربى}} گويد:


از ابوهريره روايت شده كه گفت:
از ابوهريره روايت شده كه گفت:
خط ۱۸۱: خط ۱۸۱:
هر كس من مولاى او هستم على مولاى او است. خدايا، با هر كس با او دوستى كند دوستى كن، و با هر كس با وى دشمنى كند دشمنى فرما.
هر كس من مولاى او هستم على مولاى او است. خدايا، با هر كس با او دوستى كند دوستى كن، و با هر كس با وى دشمنى كند دشمنى فرما.


سپس عمر بن خطاب به على‏ عليه السلام گفت: آفرين، آفرين به تو اى پسر ابوطالب! مولاى من و مولاى هر مرد و زن مسلمانى گشتى.<ref>مناقب على‏ بن ابى‏ طالب ‏عليه السلام: ص ۷۹. فرائد السمطين: ج ۱ ص ۷۷.</ref>
سپس عمر بن خطاب به على‏ عليه السلام گفت: آفرين، آفرين به تو اى پسر ابوطالب! مولاى من و مولاى هر مرد و زن مسلمانى گشتى.<ref>مناقب على‏ بن ابى‏ طالب ‏عليه السلام: ص ۷۹؛ فرائد السمطين: ج ۱ ص ۷۷.</ref>


===== جهت دوم =====
===== جهت دوم =====
خط ۱۹۲: خط ۱۹۲:
جمع بين دو حديث بر اساس اين احتمال، بين دانشمندان شايع و متداول است و اين بر هر كس كه در كتاب‏ هاى حديث و تفسير و شروح حديث كاوش كرده باشد روشن است.
جمع بين دو حديث بر اساس اين احتمال، بين دانشمندان شايع و متداول است و اين بر هر كس كه در كتاب‏ هاى حديث و تفسير و شروح حديث كاوش كرده باشد روشن است.


توضيح بيشتر در شرح دليل ششم كه نزول آيه «سَألَ سَائِلٌ» در روز غدير است خواهد آمد.
توضيح بيشتر در شرح دليل ششم كه نزول آيه{{متن قرآن|سَألَ سَائِلٌ}} در روز غدير است خواهد آمد.


افزون بر اين، سبط ابن‏جوزى در خصوص اين آيه كريمه به احتمالى كه گفته شد تصريح كرده و بر اساس آن ادعاى ضعف حديث نزول آيه اكمال در روز غدير را پاسخ گفته است. وى مى‏ نويسد:
افزون بر اين، سبط ابن‏جوزى در خصوص اين آيه كريمه به احتمالى كه گفته شد تصريح كرده و بر اساس آن ادعاى ضعف حديث نزول آيه اكمال در روز غدير را پاسخ گفته است. وى مى‏ نويسد:
خط ۱۹۸: خط ۱۹۸:
اگر گفته شود: روايتى كه در آن، سخن عمر نقل شده كه «مولاى من و مولاى هر مرد و زن مؤمنى گشتى» ضعيف است، پاسخ آن است كه اين روايت صحيح است، بلكه ضعيف حديثى است كه ابوبكر احمد بن ثابت خطيب از عبدالله بن على بن محمد بن بشر، از على بن عمر دارقطنى، از ابونصر حَبشون بن موسى بن ايّوب خلاّل، از ابوهريره روايت كرده و در پايان آن آمده است:
اگر گفته شود: روايتى كه در آن، سخن عمر نقل شده كه «مولاى من و مولاى هر مرد و زن مؤمنى گشتى» ضعيف است، پاسخ آن است كه اين روايت صحيح است، بلكه ضعيف حديثى است كه ابوبكر احمد بن ثابت خطيب از عبدالله بن على بن محمد بن بشر، از على بن عمر دارقطنى، از ابونصر حَبشون بن موسى بن ايّوب خلاّل، از ابوهريره روايت كرده و در پايان آن آمده است:


هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: هر كس من مولاى او هستم على مولاى او است، آيه «اليَومَ أكمَلتُ لَكُم دِينَكُم وَ أتمَمتُ عَلَيكُم نِعمَتى»: «امروز دين شما را براى شما كامل كردم و نعمتم را بر شما تمام گرداندم» نازل شد.
هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: هر كس من مولاى او هستم على مولاى او است، آيه {{متن قرآن|اليَومَ أكمَلتُ لَكُم دِينَكُم وَ أتمَمتُ عَلَيكُم نِعمَتى}}: «امروز دين شما را براى شما كامل كردم و نعمتم را بر شما تمام گرداندم» نازل شد.


درباره اين حديث گفته‏ اند كه حَبشون در نقل آن منفرد است. مى ‏گوييم: ما به حديث حَبشون استدلال نكرديم، بلكه به حديثى استدلال كرديم كه احمد در «الفضائل» از براء بن عازب روايت كرده و اِسناد آن صحيح است.
درباره اين حديث گفته‏ اند كه حَبشون در نقل آن منفرد است. مى ‏گوييم: ما به حديث حَبشون استدلال نكرديم، بلكه به حديثى استدلال كرديم كه احمد در {{متن عربی|الفضائل}} از براء بن عازب روايت كرده و اِسناد آن صحيح است.


روايت حَبشون مضطرب است، زيرا در صحيحين آمده كه آيه «اليَومَ أكمَلتُ لَكُم دِينَكُم» در شامگاه عرفه در [[حجةالوداع]] نازل شده است. با اين همه، ازهرى از حَبشون روايت كرده و تضعيفش ننموده است. بنابراين، اگر روايت حَبشون پذيرفته شود، احتمال دارد كه آيه اكمال دو بار نازل شده باشد.<ref>تذكرة الخواصّ: ص ۳۰،۲۹.</ref>
روايت حَبشون مضطرب است، زيرا در صحيحين آمده كه آيه {{متن قرآن|اليَومَ أكمَلتُ لَكُم دِينَكُم}} در شامگاه عرفه در [[حجةالوداع]] نازل شده است. با اين همه، ازهرى از حَبشون روايت كرده و تضعيفش ننموده است. بنابراين، اگر روايت حَبشون پذيرفته شود، احتمال دارد كه آيه اكمال دو بار نازل شده باشد.<ref>تذكرة الخواصّ: ص ۳۰،۲۹.</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
[[رده:قرآن و غدیر]]
[[رده:قرآن و غدیر]]
۴٬۰۶۴

ویرایش