موسی علیه السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
== آيه «وَ لَقَدْ ضَلَّ قَبْلَهُمْ أَكْثَرُ الْأَوَّلِينَ»<ref>صافّات /  ۷۱. غدير در قرآن: ج ۲ ص ۳۰۱،۲۸۷.</ref> ==
== آيه «وَ لَقَدْ ضَلَّ قَبْلَهُمْ أَكْثَرُ الْأَوَّلِينَ»<ref>صافّات/۷۱؛ غدير در قرآن: ج ۲ ص ۳۰۱،۲۸۷.</ref> ==
بزرگ‏ترين [[امتحان الهی|امتحان]] بشريت در غدير مطرح شد. امتحانى همه جانبه كه [[اتمام حجت]] آن به نحو اكمل انجام گرفت و براى هيچ كس به هيچ دليل و بهانه ‏اى راه گريز نماند. در اين امتحان عظيم، هم جهاتى كه مى ‏توانست سر منشأ آزمايش باشد متعدد بود، و هم عللى كه مى ‏توانست انگيزه شيطانى براى سقوط در امتحان باشد در جلوه‏ هاى مختلف به ميان آمد.
بزرگ‏ترين [[امتحان الهی|امتحان]] بشريت در غدير مطرح شد. امتحانى همه جانبه كه اتمام حجت آن به نحو اكمل انجام گرفت و براى هيچ كس به هيچ دليل و بهانه ‏اى راه گريز نماند. در اين امتحان عظيم، هم جهاتى كه مى ‏توانست سر منشأ آزمايش باشد متعدد بود، و هم عللى كه مى ‏توانست انگيزه شيطانى براى سقوط در امتحان باشد در جلوه‏ هاى مختلف به ميان آمد.


[[پیامبر صلی الله علیه و آله]] در خطابه بلند خود، اين شرايط امتحان را براى مردم تبيين فرمود تا با آمادگى كامل به استقبال آن بروند. اين آينده تلخِ امتحان را حضرتش در غدير به اشارت و صراحت پيش ‏بينى فرمود و مراحل چنين امتحان بزرگى را با استشهاد به ۱۱ آيه تضمين شده در [[خطبه غدیر]] بيان فرمود. از جمله اين آيات آيه ۷۱ سوره صافات است:
پیامبر صلی الله علیه و آله در خطابه بلند خود، اين شرايط امتحان را براى مردم تبيين فرمود تا با آمادگى كامل به استقبال آن بروند. اين آينده تلخِ امتحان را حضرتش در غدير به اشارت و صراحت پيش ‏بينى فرمود و مراحل چنين امتحان بزرگى را با استشهاد به ۱۱ آيه تضمين شده در [[خطبه غدیر]] بيان فرمود. از جمله اين آيات آيه ۷۱ سوره صافات است:


«وَ لَقَدْ ضَلَّ قَبْلَهُمْ أَكْثَرُ الْأَوَّلِينَ» :
{{متن قرآن|وَ لَقَدْ ضَلَّ قَبْلَهُمْ أَكْثَرُ الْأَوَّلِينَ}}: «قبل از آنان اكثر پيشينيان گمراه شدند» .
 
«قبل از آنان اكثر پيشينيان گمراه شدند» .


در اينجا اين آيه از دو بُعد قابل بررسى است:
در اينجا اين آيه از دو بُعد قابل بررسى است:


'''۱. متن خطبه غدير'''
=== '''۱. متن خطبه غدير''' ===
{{متن عربی|مَعاشِرَ النّاسِ، قَدْ ضَلَّ قَبْلَكُمْ اكْثَرُ الاوَّلينَ}}: اى مردم، قبل از شما اكثر پيشينيان گمراه شدند.<ref>اسرار غدير: ص ۱۴۹ بخش ۶ .</ref>


مَعاشِرَ النّاسِ، قَدْ ضَلَّ قَبْلَكُمْ اكْثَرُ الاوَّلينَ:
=== '''۲. تحليل اعتقادى''' ===
 
حضرت موسی‏ علیه السلام مسايل مختلفى با قوم خود داشت كه آنان در هر يک سقوط ارزش [[اکثریت]] را بيشتر به نمايش مى ‏گذاشتند، تا آنجا كه به مردم فرمود:{{متن قرآن|يا قَوْمِ، لِمَ تُؤْذُونَنِى وَ قَدْ تَعْلَمُونَ أَنِّى رَسُولُ اللَّه إِلَيْكُمْ}}<ref>صف /  ۵ .</ref>: «اى قوم، چرا مرا اذيت مى ‏كنيد در حالى كه مى ‏دانيد من فرستاده خدا به سوى شمايم»!
اى مردم، قبل از شما اكثر پيشينيان گمراه شدند.<ref>اسرار غدير: ص ۱۴۹ بخش ۶ .</ref>
 
'''۲. تحليل اعتقادى'''
 
حضرت موسی‏ علیه السلام مسايل مختلفى با قوم خود داشت كه آنان در هر يک سقوط ارزش [[اکثریت]] را بيشتر به نمايش مى ‏گذاشتند، تا آنجا كه به مردم فرمود: «يا قَوْمِ، لِمَ تُؤْذُونَنِى وَ قَدْ تَعْلَمُونَ أَنِّى رَسُولُ اللَّه إِلَيْكُمْ»<ref>صف /  ۵ .</ref>: «اى قوم، چرا مرا اذيت مى ‏كنيد در حالى كه مى ‏دانيد من فرستاده خدا به سوى شمايم»!


يكى از آن مراحل حساس اين بود كه بعد از آن همه تلاشِ حضرت موسى عليه السلام براى ساختار اعتقادى بنى ‏اسرائيل، به مجرد مشاهده بت‏ پرستان تقاضاى بت كردند!!
يكى از آن مراحل حساس اين بود كه بعد از آن همه تلاشِ حضرت موسى عليه السلام براى ساختار اعتقادى بنى ‏اسرائيل، به مجرد مشاهده بت‏ پرستان تقاضاى بت كردند!!


«وَ جاوَزْنا بِبَنِى إِسْرائِيلَ الْبَحْرَ فَأَتَوْا عَلى قَوْمٍ يَعْكُفُونَ عَلى أَصْنامٍ لَهُمْ، قالُوا يا مُوسَى اجْعَلْ لَنا إِلهاً كَما لَهُمْ آلِهَةٌ قالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ»<ref>اعراف /  ۱۳۸.</ref>: «بنى اسرائيل را از دريا عبور داديم.»
{{متن قرآن|وَ جاوَزْنا بِبَنِى إِسْرائِيلَ الْبَحْرَ فَأَتَوْا عَلى قَوْمٍ يَعْكُفُونَ عَلى أَصْنامٍ لَهُمْ، قالُوا يا مُوسَى اجْعَلْ لَنا إِلهاً كَما لَهُمْ آلِهَةٌ قالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ}}<ref>اعراف /  ۱۳۸.</ref>: «بنى اسرائيل را از دريا عبور داديم.آنان به قومى رسيدند كه در برابر بتان كُرنش مى‏ كردند. گفتند: اى موسى، براى ما هم خدايى (بُتى) قرار ده همان گونه كه آنان بت ‏هايى دارند. فرمود: شما قومى هستيد كه جهل مى‏ ورزيد».
 
آنان به قومى رسيدند كه در برابر بتان كُرنش مى‏ كردند. گفتند: اى موسى، براى ما هم خدايى (بُتى) قرار ده همان گونه كه آنان بت ‏هايى دارند. فرمود: شما قومى هستيد كه جهل مى‏ ورزيد» .


مسئله عجل و [[سامری]] مرحله عجيب ‏ترى بود كه نشان داد مردم با غيبت پيامبرانشان چگونه باطن خود را بروز مى‏دهند و اين اكثريتِ به ظاهر تسليمِ اوامر خدا و رسول، چگونه به طور ناگهانى به كفر باز مى‏ گردند.
مسئله عجل و [[سامری]] مرحله عجيب ‏ترى بود كه نشان داد مردم با غيبت پيامبرانشان چگونه باطن خود را بروز مى‏دهند و اين اكثريتِ به ظاهر تسليمِ اوامر خدا و رسول، چگونه به طور ناگهانى به كفر باز مى‏ گردند.


«وَ اتَّخَذَ قَوْمُ مُوسى مِنْ بَعْدِهِ مِنْ حُلِيِّهِمْ عِجْلاً جَسَداً لَهُ خُوارٌ، أَ لَمْ يَرَوْا أَنَّهُ لا يُكَلِّمُهُمْ وَ لا يَهْدِيهِمْ سَبِيلاً، اتَّخَذُوهُ وَ كانُوا ظالِمِينَ»<ref>اعراف /  ۱۴۸.</ref>:
{{متن قرآن|وَ اتَّخَذَ قَوْمُ مُوسى مِنْ بَعْدِهِ مِنْ حُلِيِّهِمْ عِجْلاً جَسَداً لَهُ خُوارٌ، أَ لَمْ يَرَوْا أَنَّهُ لا يُكَلِّمُهُمْ وَ لا يَهْدِيهِمْ سَبِيلاً، اتَّخَذُوهُ وَ كانُوا ظالِمِينَ}}<ref>اعراف /  ۱۴۸.</ref>:


«قوم حضرت موسى بعد از رفتن او به [[کوه طور]]، از زينت‏ هاى خود گوساله بيجانى كه صدايى داشت براى پرستش انتخاب كردند. آيا نمى‏ بينند كه با آنان سخن نمى‏ گويد و آنان را به راهى هدايت نمى ‏كند؟ آن گوساله را برگزيدند در حالى كه با اين اقدامشان ظلم كردند» .
«قوم حضرت موسى بعد از رفتن او به کوه طور، از زينت‏ هاى خود گوساله بيجانى كه صدايى داشت براى پرستش انتخاب كردند. آيا نمى‏ بينند كه با آنان سخن نمى‏ گويد و آنان را به راهى هدايت نمى ‏كند؟ آن گوساله را برگزيدند در حالى كه با اين اقدامشان ظلم كردند» .


مى ‏بينيم كه خداوند به تعمدِ آن اكثريت در رجوع به بت ‏پرستى و [[جاهلیت|جهالت]] و عدم تفكر و تعقلشان در چنين انتخابى و نهايتاً به ظالم بودنشان در چنين حركتى تصريح مى ‏فرمايد. آنگاه بى‏ اعتنايى اين اكثريت را به يادآورى‏ هاى جانشينِ حضرت موسى‏ عليه السلام چنين بيان مى ‏كند:
مى ‏بينيم كه خداوند به تعمدِ آن اكثريت در رجوع به بت ‏پرستى و [[جاهلیت|جهالت]] و عدم تفكر و تعقلشان در چنين انتخابى و نهايتاً به ظالم بودنشان در چنين حركتى تصريح مى ‏فرمايد. آنگاه بى‏ اعتنايى اين اكثريت را به يادآورى‏ هاى جانشينِ حضرت موسى‏ عليه السلام چنين بيان مى ‏كند:


«وَ لَقَدْ قالَ لَهُمْ هارُونُ مِنْ قَبْلُ يا قَوْمِ إِنَّما فُتِنْتُمْ بِهِ وَ إِنَّ رَبَّكُمُ الرَّحْمنُ فَاتَّبِعُونِى وَ أَطِيعُوا أَمْرِى، قالُوا لَنْ نَبْرَحَ عَلَيْهِ عاكِفِينَ حَتَّى يَرْجِعَ إِلَيْنا مُوسى»<ref>طه /  ۹۱،۹۰.</ref>:
{{متن قرآن|وَ لَقَدْ قالَ لَهُمْ هارُونُ مِنْ قَبْلُ يا قَوْمِ إِنَّما فُتِنْتُمْ بِهِ وَ إِنَّ رَبَّكُمُ الرَّحْمنُ فَاتَّبِعُونِى وَ أَطِيعُوا أَمْرِى، قالُوا لَنْ نَبْرَحَ عَلَيْهِ عاكِفِينَ حَتَّى يَرْجِعَ إِلَيْنا مُوسى}}<ref>طه /  ۹۱،۹۰.</ref>:


«هارون قبلاً به آنان گفت: اى قوم، شما گول گوساله و سامرى را خورديد و پروردگار شما رحمن است. تابع من باشيد و امر مرا اطاعت كنيد. گفتند: همچنان در برابر آن كرنش خواهيم كرد تا موسى به نزد ما باز گردد» .
«هارون قبلاً به آنان گفت: اى قوم، شما گول گوساله و سامرى را خورديد و پروردگار شما رحمن است. تابع من باشيد و امر مرا اطاعت كنيد. گفتند: همچنان در برابر آن كرنش خواهيم كرد تا موسى به نزد ما باز گردد» .
خط ۴۰: خط ۳۲:
عكس ‏العمل پيامبرى كه هرگز انتظار نداشت اكثريت مردم با غيبت چند روزه او اينچنين بيراهه روند و سر از غليظ ترين نوع آن يعنى بت‏ پرستى در آورند، در [[قرآن]] خواندنى است:
عكس ‏العمل پيامبرى كه هرگز انتظار نداشت اكثريت مردم با غيبت چند روزه او اينچنين بيراهه روند و سر از غليظ ترين نوع آن يعنى بت‏ پرستى در آورند، در [[قرآن]] خواندنى است:


«وَ لَمَّا رَجَعَ مُوسى إِلى قَوْمِهِ غَضْبانَ أَسِفاً قالَ بِئْسَما خَلَفْتُمُونِى مِنْ بَعْدِى، أَ عَجِلْتُمْ أَمْرَ رَبِّكُمْ، وَ أَلْقَى الْأَلْواحَ وَ أَخَذَ بِرَأْسِ أَخِيهِ يَجُرُّهُ إِلَيْهِ»<ref>اعراف /  ۱۵۰.</ref>:
{{متن قرآن|وَ لَمَّا رَجَعَ مُوسى إِلى قَوْمِهِ غَضْبانَ أَسِفاً قالَ بِئْسَما خَلَفْتُمُونِى مِنْ بَعْدِى، أَ عَجِلْتُمْ أَمْرَ رَبِّكُمْ، وَ أَلْقَى الْأَلْواحَ وَ أَخَذَ بِرَأْسِ أَخِيهِ يَجُرُّهُ إِلَيْهِ}}<ref>اعراف /  ۱۵۰.</ref>:


«آنگاه كه موسى با غضب و تأسف به نزد قوم خود بازگشت گفت: بعد از من چه بد رفتار كرديد! آيا براى عذاب پروردگارتان عجله داشتيد؟ آنگاه حضرت موسى الواح را به سويى انداخت و سر برادرش را گرفته (به عنوان مؤاخذه) او را به سوى خود مى ‏كشيد» .
«آنگاه كه موسى با غضب و تأسف به نزد قوم خود بازگشت گفت: بعد از من چه بد رفتار كرديد! آيا براى عذاب پروردگارتان عجله داشتيد؟ آنگاه حضرت موسى الواح را به سويى انداخت و سر برادرش را گرفته (به عنوان مؤاخذه) او را به سوى خود مى ‏كشيد» .
خط ۴۶: خط ۳۸:
از اين عجيب ‏تر پاسخ هارون است كه اكثريت او را تنها گذاشتند و تصميم به قتل او گرفتند، و اين نشانه كمال بى‏ اعتمادى به اكثريت است. يعنى حضرت موسى‏ عليه السلام با توجه به اينكه اكثريت ايمان دارند و اگر هم مشكلى پيش آيد همان اكثريت لااقل به فاصله چهل روز مى ‏توانند هارون را كمک كنند تا او باز گردد با مردم خداحافظى كرد و به كوه طور رفت. آيا احتمال مى ‏داد همه او را تنها بگذارند؟ آيا احتمال مى‏ داد حتى تصميم به قتل او بگيرند؟
از اين عجيب ‏تر پاسخ هارون است كه اكثريت او را تنها گذاشتند و تصميم به قتل او گرفتند، و اين نشانه كمال بى‏ اعتمادى به اكثريت است. يعنى حضرت موسى‏ عليه السلام با توجه به اينكه اكثريت ايمان دارند و اگر هم مشكلى پيش آيد همان اكثريت لااقل به فاصله چهل روز مى ‏توانند هارون را كمک كنند تا او باز گردد با مردم خداحافظى كرد و به كوه طور رفت. آيا احتمال مى ‏داد همه او را تنها بگذارند؟ آيا احتمال مى‏ داد حتى تصميم به قتل او بگيرند؟


قرآن اين صحنه را از قول هارون چنين نقل مى ‏كند: «قالَ ابْنَ أُمَّ إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونِى وَ كادُوا يَقْتُلُونَنِى، فَلا تُشْمِتْ بِىَ الْأَعْداءَ وَ لا تَجْعَلْنِى مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ»<ref>اعراف /  ۱۵۰.</ref>:
قرآن اين صحنه را از قول هارون چنين نقل مى ‏كند: {{متن قرآن|قالَ ابْنَ أُمَّ إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونِى وَ كادُوا يَقْتُلُونَنِى، فَلا تُشْمِتْ بِىَ الْأَعْداءَ وَ لا تَجْعَلْنِى مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ}}<ref>اعراف /  ۱۵۰.</ref>:


«هارون گفت: اى پسر مادرم، اين قوم مرا خوار كردند و ضعيف شمردند و نزديک بود مرا بكشند، پس دشمنان را بر من شاد مكن و مرا با قوم ظالم قرار مده» .
«هارون گفت: اى پسر مادرم، اين قوم مرا خوار كردند و ضعيف شمردند و نزديک بود مرا بكشند، پس دشمنان را بر من شاد مكن و مرا با قوم ظالم قرار مده» .


براى توضيح بيشتر مراجعه شود به عنوان: [[قرآن]] /  آيه «وَ لَقَدْ ضَلَّ قَبْلَهُمْ أَكْثَرُ الْأَوَّلِينَ» .
براى توضيح بيشتر مراجعه شود به عنوان: [[قرآن]] /  آيه {{متن قرآن|وَ لَقَدْ ضَلَّ قَبْلَهُمْ أَكْثَرُ الْأَوَّلِينَ}}


== اشاره به حضرت موسى‏ عليه السلام در خطبه غدير<ref>سخنرانى استثنائى غدير: ص ۱۴۷ - ۱۵۵.</ref> ==
== اشاره به حضرت موسى‏ عليه السلام در خطبه غدير<ref>سخنرانى استثنائى غدير: ص ۱۴۷ - ۱۵۵.</ref> ==
۴٬۰۶۴

ویرایش