سوره نصر و غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۸: خط ۱۸:
}}
}}


== کلیات ==
== کلیات و بستر تاریخی نزول ==
سوره نصر آخرین سوره کاملی دانسته شده که بر پیامبر صلی الله علیه و آله فرود آمده است؛ گفته شده که این سوره در حجة‌الوداع و در منی نازل شد است:   
سوره نصر آخرین سوره کاملی دانسته شده که بر پیامبر صلی الله علیه و آله فرود آمده است؛ گفته شده که این سوره در حجة‌الوداع و در منی نازل شد است:   


{{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ، إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ ﴿١﴾وَرَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجًا ﴿٢﴾فَسَبِّـحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ ۚ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا ﴿٣﴾|ترجمه=به‌نام خدا که رحمتش بی‌اندازه است و مهربانی‌اش همیشگی. هنگامی که یاری خدا و [آن] پیروزی فرا رسد، و مردم را ببینی که گروه‌گروه در دین خدا درآیند، پس پروردگارت را همراه با سپاس و ستایش تسبیح گوی، و از او آمرزش بخواه، که او همواره توبه‌پذیر است}}.
{{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ، إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ ﴿١﴾وَرَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجًا ﴿٢﴾فَسَبِّـحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ ۚ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا ﴿٣﴾|ترجمه=به‌نام خدا که رحمتش بی‌اندازه است و مهربانی‌اش همیشگی. هنگامی که یاری خدا و [آن] پیروزی فرا رسد، و مردم را ببینی که گروه‌گروه در دین خدا درآیند، پس پروردگارت را همراه با سپاس و ستایش تسبیح گوی، و از او آمرزش بخواه، که او همواره توبه‌پذیر است}}.
== '''بستر تاريخى‌ نزول''' ==
يک روز ديگر به واقعه غدير نزديک مى‌شويم. كاروان غدير وارد آخرين روز مناسك حج شده و روز سيزدهم ذى الحجه است. ايام تشريق كه سه روز در مِنا توقف كرده‌اند پايان يافته و وارد روز چهارم شده‌اند. مسجد خيف در مِنا يادگار حضرت ابراهيم خليل عليه السلام است و اكنون آغازى بر خلافت سلاله او خواهد شد. با پايان مراسم حج، برنامه دوم اين سفر يعنى مراسم غدير آغاز مى‌شود.


در چنين حال و هواى پر از انتظارى، آخرين سوره كاملى كه در يک نزول جبرئيل فرود آمد، <ref>عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج‏۲، ص ۶؛ عدة الداعي، ص۲۹۸.
درباره بستر تاریخی نزول چنین گفته شده است: كاروان غدير وارد آخرين روز مناسک حج شده و روز سيزدهم ذى‌الحجه است. ايام تشريق، كه حاجیان سه روز در مِنا توقف می‌کنند، پايان يافته و وارد روز چهارم شده‌اند. مسجد خيف در مِنا که ساختمان آن به حضرت ابراهيم عليه السلام نست داده شده است، مکانی برای اعلام خلافت سلاله او امام علی خواهد شد. با پايان مراسم حج، برنامه دوم اين سفر يعنى مراسم غدير آغاز مى‌شود. در چنین شرایطی سوره نصر، آخرين سوره كاملى كه در يک نزول جبرئيل فرود آمده،<ref>عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج‏۲، ص ۶؛ عدة الداعي، ص۲۹۸.
 
</ref> نازل می‌شود. محققان برای نزول سوره نصر در این شرایط پیامدهای سه‌گانه‌ای برشمرده‌اند.
</ref> زنگ حركت كاروان غدير را به صدا درآورد و آن سوره نصر بود.
 
به محض نزول اين سوره، پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله به‌طور رسمى نزديكى مرگ خويش را خبر داد و فرمود: «نُعِيَتْ الَىَّ نَفْسى بِأَنَّها مَقْبُوضَةٌ فى هذِهِ السَّنَةِ»: «نفسم به من خبر مى‌دهد كه در اين سال قبض روح خواهد شد»، <ref>تفسير نورالثقلين، ج ۵، ص ۶۸۹ ح ۱؛ بحار الانوار، ج ۳۷، ص ۱۱۳، ح ۶؛ الاقبال، ج ۱، ص ۴۵۴؛ تفسيرالقمى، ج ۲، ص ۴۴۶.</ref> يعنى اين سالى كه در پيش است.
 
با نزول اين سوره سه ماجراى مرتبط به هم به وقوع پيوست كه هموار كننده راه براى مراسم عظيم غدير بود:


== '''پیامد اول: سؤال مردم درباره جانشين پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله‌''' ==
== '''پیامد اول: سؤال مردم درباره جانشين پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله‌''' ==
اولين مسئله‌اى كه پس از نزول سوره نصر و شنيدن خبر رحلت پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله به ذهن همه خطور كرد، جانشينى آن حضرت به معناى پر كردن جاى خالى حضرت بود؛ و اين بهترين مقدمه براى آغاز مراسمى بود كه مى‌توانست پاسخ چنين سؤالى باشد.
گفته شده که به‌محض نزول سوره نصر، پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله به‌طور رسمى نزديكى مرگ خويش را خبر داد و فرمود: «نُعِيَتْ الَىَّ نَفْسى بِأَنَّها مَقْبُوضَةٌ فى هذِهِ السَّنَةِ»: «نفسم به من خبر مى‌دهد كه در اين سال قبض روح خواهد شد».<ref>تفسير نورالثقلين، ج ۵، ص ۶۸۹ ح ۱؛ بحار الانوار، ج ۳۷، ص ۱۱۳، ح ۶؛ الاقبال، ج ۱، ص ۴۵۴؛ تفسيرالقمى، ج ۲، ص ۴۴۶.</ref> اولين مسئله‌اى كه پس از نزول سوره نصر و شنيدن خبر رحلت پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله به ذهن همه خطور كرد، مسئله جانشينى آن حضرت بود. این سؤال را بهترين مقدمه براى آغاز مراسم غدیر دانسته‌اند كه مى‌توانست پاسخ به چنين سؤالى باشد.


اصحاب پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله كه از يك سو از مطرح كردن مسئله رحلت آن حضرت در حضورش خجالت مى‌كشيدند، سراغ سلمان فارسى رفتند كه با حضرتش خصوصى‌تر بود.  
به نقل از منابع، اصحاب پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله كه از مطرح‌كردن مسئله رحلت آن حضرت در حضورش خجالت مى‌كشيدند، سراغ سلمان فارسى رفتند كه به پیامبر نزدیک‌تر بود.  


آنها با توجه به تصريح پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله درباره رحلتش از سلمان خواستند تا از حضرت بپرسد: امور ما را به كه مى‌سپارى، و پناه ما چه كسى خواهد بود و محبوبترين افراد نزد او كيست؟
آنها با توجه به تصريح پيامبر صلَّى اللَّه عليه و آله درباره رحلتش از سلمان خواستند تا از حضرت بپرسد: امور ما را به كه مى‌سپارى، و پناه ما چه كسى خواهد بود و محبوبترين افراد نزد او كيست؟
۲۲۱

ویرایش