۲۱٬۹۷۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱٬۹۴۵: | خط ۱٬۹۴۵: | ||
همچنين در حالى كه منصوب شده بودم به رفيقش (ابوبكر) گفت: اين واقعاً كرامت بزرگى است! رفيقش با تندى به او نگاه كرد و گفت: نه به خدا قسم، ابداً اين سخن او را گوش نمى دهم و از او اطاعت نمى كنم. سپس به او تكيه داد و با تكبر به راه افتادند و رفتند.<ref>كتاب سليم: حديث ۱۴.</ref> | همچنين در حالى كه منصوب شده بودم به رفيقش (ابوبكر) گفت: اين واقعاً كرامت بزرگى است! رفيقش با تندى به او نگاه كرد و گفت: نه به خدا قسم، ابداً اين سخن او را گوش نمى دهم و از او اطاعت نمى كنم. سپس به او تكيه داد و با تكبر به راه افتادند و رفتند.<ref>كتاب سليم: حديث ۱۴.</ref> | ||
'''ج) دفاع اميرالمؤمنين عليه السلام از غدير در جمع صحابه در زمان عثمان''' | |||
حدود بيست سال از غدير گذشته و هر روز سقيفه زهرى از كينه اش را بر آن مى ريزد، اما صاحب غدير فرصت ها را براى احياى آن از دست نمى دهد. در مجلسى كه زمان عثمان در مسجد پيامبر صلى الله عليه و آله با حضور بيش از دويست نفر از مهاجرين و انصار تشكيل شد، اميرالمؤمنين عليه السلام در برابر جمعى كه اكثرشان از طرفداران سقيفه بودند، داستان غدير را مفصلاً بيان كرد، و از صحابه حاضر درباره آن اقرار گرفت. از جمله فرمود: | |||
خداوند به پيامبرش دستور داد تا واليان امرشان را معرفى كند و ولايت را مانند نماز و زكات و روزه و حج تفسير نمايد. اين بود كه در غدير خم مرا منصوب نمود و در خطابه اى فرمود: مَن كُنتُ مَولاهُ فَعَلِىٌّ مَولاهُ، اللّهُمَّ والِ مَن والاهُ وَ عادِ مَن عاداهُ. | |||
در آنجا سلمان پرسيد: ولايت او چگونه است؟ فرمود: ولايت او همچون ولايت من است. هر كس من نسبت به او صاحب اختيار بودهام على هم نسبت به او صاحب اختيار است، و خداوند عزوجل اين آيه را نازل فرمود: «اليَومَ اَكمَلتُ لَكُم دينَكُم وَ اَتمَمتُ عَلَيكُم نِعمَتى وَ رَضيتُ لَكُمُ الاِسلامَ ديناً». پيامبر صلى الله عليه و آله تكبير گفت و فرمود: اللَّه اكبر، تمام نبوتم و كمال دين خدا ولايت على بعد از من است ... . | |||
همه جمعيت مسجد گفتند: آرى به خدا قسم. اين را شنيديم و همان طور كه گفتى حاضر بوديم ... . حضرت فرمود: شما را به خدا قسم مىدهم كسانى كه از دو لب پيامبر صلى الله عليه و آله اين مطلب را به ياد دارند برخيزند و شهادت دهند. | |||
مقداد و ابوذر و عمار و براء بن عازب و زيد بن ارقم برخاستند و گفتند: ما شهادت مى دهيم كه سخن پيامبر صلى الله عليه و آله را به ياد داريم آن هنگام كه تو در كنار حضرت بر فراز منبر در غدير ايستاده بودى و آن حضرت مى فرمود: | |||
اى مردم ... ، خداوند شما را به ولايت امر كرده و من شما را شاهد مى گيرم كه اين ولايت مخصوص اين شخص است - و آن حضرت دست بر دست على بن ابى طالب عليه السلام گذاشت - سپس مخصوص دو پسرش بعد از او، و سپس در جانشينان بعد از او از فرزندانش كه از قرآن جدا نمى شوند و قرآن از آنان جدا نمى شود تا بر سر حوض كوثر بر من وارد شوند.<ref>بحار الانوار: ج ۳۱ ص ۴۱۰-۴۱۲.</ref> | |||
دفاع از غدير در زمانى كه نوبت به سومين غاصب خلافت رسيده، آن هم كنار قبر پيامبر صلى الله عليه و آله و با حضور باقيماندگان از حاضرين غدير و در جمع مردمى كه گوششان از تبليغات سقيفه پر شده، درس هاى بسيارى از كيفيت تبليغ اين واجب اعتقادى را به ما مى آموزد. يعنى امر به معروفى به عظمت غدير مسئله اى نيست كه درباره آن مسئوليت ابلاغ را سبک پنداريم، و در برابر نسل هاى بىخبر از غدير با سكوت و بى تفاوتى بگذريم. | |||
'''د) دفاع امام حسن عليه السلام از غدير در برابر ناسزاگويان''' | |||
روزگارى است كه سقيفه در جسارت به صاحب غدير تا حد لعن پيش رفته، و معاويه غاصب چهارم سقيفه اين جرئت را پيدا كرده كه امام دوم غدير را در مجلسى براى جسارت توسط دشمنان سرسخت آن فراخواند!! در چنين موقعيتى جا داشت حمله اى شكننده بر عليه آنان صورت پذيرد. | |||
ماجرا چنين بود كه معاويه و دار و دسته اش امام حسن عليه السلام را فرا خواندند و آنچه توانستند به آن حضرت و پدر بزرگوارش ناسزا گفتند. امام مجتبى عليه السلام در مقابله با آنان مطالب بسيارى درباره حق اميرالمؤمنين عليه السلام بيان كرد و از جمله غدير را مطرح نموده فرمود: | |||
پيامبر صلى الله عليه و آله در حالى كه بر فراز منبر بود على عليه السلام را فرا خواند. سپس او را با دستانش گرفت و فرمود: اللهم وال من والاه و عاد من عاداه.<ref>بحار الانوار: ج ۴۴ ص ۷۵.</ref> | |||
در چنين جمعى كه همه دشمنان درجه اول غدير بودند، تبليغ به گونه اى انجام گرفت كه راهى براى انكار نداشته باشند، و پاسخ دندان شكن حضرتش در جواب آن همه لعن و جسارت ميخكوبشان نمايد. | |||
'''۶. دفاع از غدير به صورت گفتارى''' | |||
يكى از روش هاى معصومين عليهم السلام در دفاع از غدير صورت گفتارى است كه در مقابل روش نوشتارى است، كه در آن زمان راه دوم ابلاغ به حساب مىآمده، و امروزه ابزارهاى صوتى و تصويرى در گونه هاى مختلف آن به اين دو نوع اضافه مىشود. | |||
اكثر موارد تبليغى در زمان معصومين عليهم السلام به صورت گفتن بوده، كه گاهى در كنار مردم و گاهى به صورت خطابه بر فراز منبر در مسجد يا در ميدان جنگ اتفاق افتاده و موارد آن بسيار است. در اين قسمت از كتاب به طور فهرستوار در پنج مرحله به آن اشاره مى كنيم و تفصيل هر يک در بخش مربوط به آن آمده است: | |||
'''الف) دفاع گفتارى صديقه كبرى عليها السلام از غدير''' | |||
فريادِ غديرِ حضرت زهرا عليها السلام از پشت درِ آتش زده<ref>بحار الانوار: ج ۲۸ ص ۲۰۵.</ref> و بغضِ در گلو نهفته گل پيامبر صلى الله عليه و آله در عيادت دير هنگامِ زنان مهاجرين و انصار در روزهاى آخر عمر آن حضرت<ref>بحار الانوار: ج ۲۸ ص دلائل الامامة: ص ۳۸. خصال: ص ۱۷۳. بحار الانوار: ج ۴۳ ص ۱۶۱.۲۰۵.</ref>، از نمونه هاى تبليغ گفتارى غدير است. | |||
'''ب) مرحله اول دفاع گفتارى اميرالمؤمنين عليه السلام از غدير''' | |||
صداى خيبرشكن على عليه السلام در روزهاى غوغائىِ غصب خلافت از نمونه هاى گفتارى ابلاغ غدير در شرايط گوناگون سخن است!! چه روزى كه پس از جمع قرآن با اختيار به مسجد آمد و غدير را تكرار كرد<ref>روضه كافى: ص ۲۷. اثبات الهداة: ج ۲ ص ۱۸ ح ۷۲.</ref>، و چه روزى كه به اجبار حلقومش را فشرده كنار منبر پيامبر صلى الله عليه و آله آوردند تا بيعت بگيرند و با همان گلوى طناب بسته و زير شمشير نشسته غدير را بر زبان جارى كرد.<ref>بحار الانوار: ج ۲۸ ص ۲۷۳.</ref> | |||
بعد از آن نيز در مجلسى در زمان عمر<ref>كتاب سليم: حديث ۱۴.</ref> و در مجلس ديگرى در زمان عثمان<ref>بحار الانوار: ج ۳۱ ص ۴۱۰-۴۱۲.</ref> بدون آنكه رسماً خطابه ايراد كند در جمع مردم در مسجد پيامبر صلى الله عليه و آله غدير را با فرمايشات خويش احيا كرد. | |||
در شوراى شش نفره عمر براى روى كار آوردن عثمان<ref>بحار الانوار: ج ۳۱ ص ۳۳۲، ۳۵۱، ۳۷۳، ۳۸۱.</ref> و نيز هنگام بيعت مردم با عثمان در مسجد پيامبر صلى الله عليه و آله<ref>بحار الانوار: ج ۳۱ ص ۳۶۱.</ref>، بار ديگر مظلومِ غدير لب به سخن گشود و حقايق آن را براى نسلهايى كه از صحيفه و سقيفه خبر نداشتند بيان فرمود. | |||
'''ج) مرحله دوم دفاع گفتارى اميرالمؤمنين عليه السلام از غدير''' | |||
جنگ جمل و صفين دو فرصت مغتنم ديگر بودند كه اميرالمؤمنين عليه السلام در آنها تبليغ گفتارى غدير را به كار گرفت. در جمل مقابل ديدگان دو لشكر مشاهده مى كردند طلحه را فراخواند و با غدير بر او اتمام حجت كرد.<ref>الغدير: ج ۱ ص ۱۸۶.</ref> | |||
قبل از حركت به سوى صفين نيز طى خطابه اى وجوب اطاعت از خود بر اساس غدير را به مردم ابلاغ فرمود.<ref>بحار الانوار: ج ۳۲ ص ۳۸۸.</ref> در روزهاى جنگ صفين در برابر تبليغات معاويه و نامه هايش، خطابه حضرت خطاب به جنگجويانش جلوه با عظمت ديگرى از ابلاغ گفتارى غدير بود.<ref>كتاب سليم: حديث ۲۵.</ref> | |||
در هنگامه جنگ صفين در حالى كه ذوالفقار در دست حمله كرده بود، در وسط ميدان جنگ تبليغ غدير را مغتنم شمرد<ref>مناقب ابن شهرآشوب: ج ۳ ص ۸۰ .</ref> و جلوه به يادماندنى ديگرى از اين ابلاغ گفتارى را به يادگار گذاشت. تا روزى كه به كوفه بازگشت و در خطبه مفصل و بىنظيرى در روز غدير<ref>بحار الانوار: ج ۹۴ ص ۱۱۴، ۱۱۵.</ref> بسيارى از حقايق ناگفته آن را بر زبان آورد. | |||
'''د) دفاع گفتارى امام حسن عليه السلام از غدير''' | |||
در زندگى امام مجتبى عليه السلام تبليغ گفتارى غدير را در دو موقعيت بسيار حساس مى بينيم. يكى در ماجراى صلح در مسجد كوفه بر فراز منبر و چشم در چشم نماينده سقيفه يعنى معاويه<ref>اثبات الهداة: ج ۲ ص ۸۸ ح ۳۶۰. بحار الانوار: ج ۱۰ ص ۱۳۹.</ref>، و ديگرى روزى كه دار و دسته معاويه مجلسى تشكيل دادند تا آن حضرت را به عنوان نماينده پدر بزرگوارش اميرالمؤمنين عليه السلام مورد جسارت قرار دهند.<ref>بحار الانوار: ج ۴۴ ص ۷۵.</ref> در هر دو مورد كلامِ تيزتر از شمشيرِ سبط اكبر پيامبر صلى الله عليه و آله غدير را به سوى دشمن نشانه رفت و آنان را بر سر جايشان نشاند. | |||
'''هـ) دفاع گفتارى بقيه امامان عليهم السلام از غدير''' | |||
خطابه برخاسته از قلب سوخته حسين بن على عليه السلام كه در مِنا با حضور هفتصد تن از صحابه و تابعين ايراد شد<ref>كتاب سليم: حديث ۲۶.</ref>، يكى ديگر از جلوه هاى تبليغ گفتارى غدير است كه حقايق بسيارى درباره آن را در خود جاى داده است. | |||
در دوران ائمه بعد از امام حسين عليهم السلام امكان سخنرانى و خطبه نبوده و اكثراً در پاسخ به سؤالى درباره غدير و يا توضيحى درباره معناى «مولى» و معارف ديگر غدير، مطالبى را در قالب گفتارى به صورت خصوصى از امام سجاد و امام باقر و امام صادق و امام كاظم و امام رضا عليهم السلام مى بينيم.<ref>احتجاج: ج ۱ ص ۶۶ . اثبات الهداة: ج ۱ ص ۵۲۶ ح ۲۸۵ و ج ۲ ص ۳۴ ح ۱۴۰ ۱۳۹، ص ۱۰۳ ح ۴۲۵، ص ۱۳۴ ح ۵۸۴ ، ص ۱۶۴ ح ۷۳۶ و ج ۳ ص ۴ ح ۷، ص ۷ ح ۱۸، ص ۱۶ ح ۶۷ ، ص ۲۱ ح ۸۷ ، ص ۷۸ ح ۳۲۷، ص ۹۱، ص ۱۲۲ ح ۵۰۵ ، ص ۱۲۶ ح ۵۳۵ . بحار الانوار: ج ۶ ص ۵۳ و ج ۲۱ ص ۲۳۹ و ج ۲۳ ص ۱۰۳ و ج ۳۵ ص ۳۱۱ و ج ۳۷ ص ۱۰۸، ۱۴۰، ۱۴۲، ۲۰۱ و ج ۴۸ ص ۱۴۷. غيبت نعمانى: ص ۲۱۸ ح ۶ . عوالم العلوم: ج ۳ / ۱۵ ص ۲۲۱-۲۲۴.</ref> | |||
اين مجموعه از سخنرانى و گفتگو درباره غدير به صورت خصوصى و عمومى به شيوه هاى مختلف و در موقعيت هاى گوناگون، هر كدام براى ما درسى است گوياى آنكه بايد از همه شيوه هاى گفتارى براى تبليغ غدير استفاده كرد، و با فراستى كه خدا در مؤمن قرار داده در هر مورد شيوه خاص آن را به كار گرفت. | |||
'''۷. دفاع از غدير به صورت نوشتارى''' | |||
يكى از شيوه هاى دفاع از غدير توسط معصومين عليهم السلام صورت نوشتارى است، كه گاهى به صورت نوشتن سَنَد براى غدير و امضا گرفتن درباره آن است، و گاهى به صورت نامه به دوستان يا دشمنان است، و گاهى به صورت مقاله اى كه بر مردم قرائت شده است. | |||
به كار گرفتن شيوه هاى خاص نوشتارى در مسير تبليغ غدير، در زمان هايى كه هنوز مردم با روشهاى تبليغ كتبى آشنايى نداشتند، اهتمام خاص معصومين عليهم السلام را درباره ابلاغ غدير مى رساند؛ به خصوص آنكه اين روش تبليغى فقط درباره غدير انجام شده باشد و در موارد ديگر كمتر ديده شود. | |||
سَندى كه پيامبر صلى الله عليه و آله به طور رسمى در ايام غدير تنظيم كرد، يا نامه هايى كه اميرالمؤمنين عليه السلام در پاسخ معاويه مى فرستاد، يا نوشته بلندى كه آن حضرت در سال آخر عمر خود دستور نوشتن آن را داد تا بر مردم قرائت شود، يا نامه هايى كه ائمه عليهم السلام در پاسخ به سؤال دوستانشان درباره غدير مى فرستادند، همه از نمونه هاى نوشتارى غدير است كه به تفصيل هفت مورد از آنها مى پردازيم: | |||
'''الف) سند مكتوب غدير به امر پيامبر صلى الله عليه و آله''' | |||
در مراسم سه روزه غدير شايعات منافقين و شبهه اندازى آنان تأثيراتى بين برخى مردم ضعيف الايمان گذاشته بود. عكس العمل قاطعى لازم بود كه به همه شايعه ها پايان دهد و شبهه ها را ريشه كن نمايد، كه با يک اقدام به موقع و غير قابل انتظار به ثمر رسيد. | |||
پيامبر صلى الله عليه و آله امر كرد تا سند مكتوبى براى غدير آماده شود؛ و براى اين كار دستور داد تا بلال ندا دهد و همه جمع شوند. وقتى مهاجرين و انصار و ساير گروه هاى مردم جمع شدند حضرت فرمود: اى قريش، امروز شرف از آن شماست، صف هاى خود را مرتب كنيد. سپس فرمود: اى عرب، امروز شرف از آن شماست، صف هاى خود را مرتب كنيد. سپس فرمود: اى موالى و همپيمانان، امروز شرف از آن شماست، صف هاى خود را مرتب كنيد. | |||
با اين كلماتِ پيامبر صلى الله عليه و آله، همه گروه ها در برابر آن حضرت در صف هاى منظم ايستادند و منتظر سخنان حضرت شدند. سپس پيامبر صلى الله عليه و آله دوات و كاغذى طلب كرد و به يک نفر دستور داد آنچه را مى گويد و مردم اقرار مى كنند به صورت مكتوب در آورد و ثبت كند. | |||
نوشته به دستور حضرت چنين آغاز شد: بِسمِ اللَّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ، لا اِلهَ اِلاَّ اللَّهُ، مُحَمَّدٌ رَسولُ اللَّهِ. سپس پرسيد: آيا به اين مطالب شهادت مى دهيد؟ گفتند: آرى. فرمود: آيا مى دانيد كه خداوند مولى و صاحب اختيار شماست؟ گفتند: آرى به خدا قسم. فرمود: آيا مى دانيد كه من مولى و صاحب اختيار شما هستم؟ گفتند: آرى به خدا قسم. | |||
در اينجا حضرت آنچه بر فراز منبر غدير انجام داده بود تكرار كرد. بازوى على بن ابى طالب عليه السلام را گرفت و آن را بلند كرد به حدى كه سفيدى زير بازوى حضرت ظاهر شد و در آن حال فرمود: مَن كُنتُ مَولاهُ فَهذا عَلِىٌّ مَولاهُ، و سپس فرمود: اللَّهُمَّ والِ مَن والاهُ وَ عادِ مَن عاداهُ وَ انصُر مَن نَصَرَهُ وَ اخذُل مَن خَذَلَهُ. همه اين گفتگوها طبق دستور حضرت در آن ورقه ثبت شد؛ تا سندى مكتوب از غدير براى آينده ها و آيندگان باشد. اين يک نمونه از تبليغ نوشتارى غدير است، و ثبت و حفظ اسناد غدير در طول تاريخ ادامه همين آموزش پيامبر صلى الله عليه و آله مى تواند باشد.<ref>بحار الانوار: ج ۳۵ ص ۲۸۲. عوالم العلوم: ج ۳ / ۱۵ ص ۱۵۱. </ref> | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||